ENOTHTA 20. (1862) Από τηνΈξωση τουΌθωνα έως το κίνημαστο Γουδί(1909)

ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Μετά την έξωση του Όθωνα οι Δυνάμεις αναγόρευσαν βασιλιά των Ελλήνων τον 18χρονο Δανό πρίγκιπα Γουλιέλμο-Γεώργιο Γκλύξμπουργκ με το όνομα Γεώργιος A’ . (1863)

ILLUSTRATED LONDON NEWS (10-10-1863) Αναχώρηση Γεωργίου Α΄ από την Κοπεγχάγη για την Ελλάδα

Ο Γεώργιος Α‘ βασιλιάς των Ελλήνων

-H Αγγλία, πιεζόμενη σοβαρά από τους αγώνες των ριζοσπαστών Επτανησίων που αξίωναν ένωση με την Ελλάδα, πρόσφερε στον νέο βασιλιά τα Επτάνησα. Η επίσημη ενσωμάτωσή τους στο ελληνικό κράτος έγινε το 1864.

Η ενσωμάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα

Όταν ο Γεώργιος έφτασε στην Ελλάδα (1863), είχε ήδη συγκληθεί Εθνοσυνέλευση με σκοπό την ψήφιση συντάγματος. Το νέο σύνταγμα του 1864 θεμελιωνόταν στη δημοκρατική αρχή, δηλαδή αναγνώριζε τον λαό ως κυρίαρχο παράγοντα του πολιτεύματος.

Το Σύνταγμα του 1864

Ο βασιλιάς οριζόταν ανώτατος άρχοντας της πολιτείας. Έτσι, θεσπιζόταν το πολίτευμα της βασιλευόμενης δημοκρατίας. Νομοθετική εξουσία : ο βασιλιάς και η Βουλή. Η Γερουσία καταργήθηκε. Δικαίωμα ψήφου :στους άνδρες που είχαν συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας τους. Η εκτελεστική εξουσία : από τον βασιλιά με τη συνεργασία του πρωθυπουργού και υπουργών που διόριζε ο ίδιος. Η δικαστική εξουσία κηρύχθηκε ανεξάρτητη.

Το Μέγαρο της Παλιάς Βουλής, όπου βρήκε την πρώτη μόνιμη στέγη του το Ελληνικό Κοινοβούλιο (1875-1932).

Το Βασιλικό Ανάκτορο - περί τα 1860

Το πολίτευμα, όπως οριζόταν από το σύνταγμα του 1864

Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος : σημαντικός πολιτικός κατά την περίοδο 1864-1881. (Δέκα φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας για συνολικό διάστημα 7,5 σχεδόν ετών.)

Αρκετές επιλογές του, ιδίως στην εξωτερική πολιτική, έβρισκαν αντίθετο τον Γεώργιο (π.χ., όταν ο Κουμουνδούρος αποφάσισε την αποστολή ελληνικού στρατού για την ενίσχυση της κρητικής επανάστασης των ετών 1866-1869).

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος

Ως πρωθυπουργός -προχώρησε σε διανομή των εθνικών γαιών (1871)

-επιδίωξε τη διεύρυνση των ελληνικών συνόρων.

Ήταν πρωθυπουργός όταν επετεύχθη η ειρηνική προσάρτηση στην Ελλάδα της Θεσσαλίας και της Άρτας το 1881, που ήταν ως τότε τουρκοκρατούμενες.

Οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν ήταν μόνιμοι > πολλοί πολίτες πίεζαν τους βουλευτές για να εξασφαλίσουν κάποιο διορισμό στο δημόσιο.

Δεν υπήρχαν συγκροτημένα κόμματα. Οι βουλευτές στήριζαν με την ψήφο τους στη Βουλή εκείνον τον πολιτικό αρχηγό που τους εξασφάλιζε διορισμούς των οπαδών τους.

Ο κυριότερος παράγοντας πολιτικής αστάθειας ήταν ο βασιλιάς : όταν διαφωνούσε με μια κυβέρνηση την ανέτρεπε. Γενικά ο βασιλιάς διόριζε και έπαυε κυβερνήσεις χωρίς να λαμβάνει υπόψη του την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

1864-1875 : προβλήματα στη λειτουργία του πολιτεύματος και του πολιτικού συστήματος

«Πλατεία Κλαυθμώνος»

Ονομάστηκε έτσι γιατί εκεί, μπροστά

από το Υπουργείο Οικονομικών,

μαζεύονταν οι απολυμένοι δημόσιοι

υπάλληλοι μετά από κάθε εκλογική

αναμέτρηση για να διαμαρτυρηθούν.

Ως το 1909 δεν υπήρχε μονιμότητα των

δημοσίων υπαλλήλων και η κάθε νέα

κυβέρνηση απέλυε τους υπαλλήλους

που είχε προσλάβει η προηγούμενη και

προσλάμβανε τους δικούς της

ψηφοφόρους.

Το 1874, ένας νέος πολιτικός, ο Χαρίλαος Τρικούπης, σε άρθρο του υπό τον χαρακτηριστικό τίτλο «Τις πταίει;» διατύπωσε την άποψη ότι ο βασιλιάς θα έπρεπε να διορίζει πρωθυπουργό μόνο εκείνον που είχε τη «δεδηλωμένη» εμπιστοσύνη της Βουλής, δηλαδή την υποστήριξη της πλειοψηφίας των βουλευτών. >

> Αρχή της δεδηλωμένης 

Η Αρχή της δεδηλωμένης

Επηρεασμένος από αυτή την κριτική, ο Γεώργιος A’- διόρισε, το 1875, τον επικριτή του Χαρίλαο Τρικούπη προσωρινό πρωθυπουργό για να πραγματοποιήσει εκλογές. - Κατά την έναρξη των εργασιών της νέας Βουλής εκφώνησε λόγο γραμμένο από τον Τρικούπη (Λόγος του Θρόνου) στον οποίο αναγνώριζε την αρχή της δεδηλωμένης. Έτσι άρχισε μια νέα φάση στην πολιτική ζωή της Ελλάδας.

Ο δικομματισμόςΚαθιέρωση της αρχής της δεδηλωμένης > τα μικρά κόμματα εξαφανίζονται ή ενσωματώνονται σε μεγαλύτερα κόμματα. Έτσι, τη δεκαετία 1885-1895 εναλλάσσονταν στην εξουσία δύο κόμματα, με επικεφαλής, το ένα τον Χαρίλαο Τρικούπη και το άλλο τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη. Το σύστημα αυτό ονομάστηκε δικομματισμός.

Γελοιογραφίες της εποχής που σατιρίζουν το δικομματισμό

Κύριες πλευρές της πολιτικής του :-η κατασκευή μεγάλων έργων υποδομής (σιδηροδρομικό δίκτυο, οδοποιία, διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου κ.ά.) που θα στήριζαν την οικονομική ανάπτυξη -η ανασυγκρότηση των ενόπλων δυνάμεων-η εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης μέσω της θέσπισης αντικειμενικών κριτηρίων πρόσληψης -η επιδίωξη ειρηνικής συμβίωσης με την Οθωμανική αυτοκρατορία.

Το πρόγραμμα του Χαρίλαου Τρικούπη

Οι στόχοι του Χ. Τρικούπη συνοψίζονταν στη δημιουργία ενός κράτους σύγχρονου και οικονομικά αναπτυγμένου.

Εργασίες στη διώρυγα της Κορίνθου

Κ. Βολανάκης, Τα εγκαίνια της διώρυγας της Κορίνθου, 25 Ιουλίου 1893.

Για να πετύχει τα παραπάνω, ο Τρικούπης επέβαλε βαρύτατη φορολογία σύναψε μεγάλα δάνεια με τράπεζες του εξωτερικού προσέφερε στους Έλληνες κεφαλαιούχους του εξωτερικού προνομιακούς όρους για επενδύσεις

Οι πρώτες σιδηροδρομικές γραμμές

κατασκευάζονται με πρωτοβουλία του

Τρικούπη τη δεκαετία του 1880

Ο γάιδαρος-λαός υπερφορτωμένος με υπέρογκους φόρους και επαχθή δάνεια... δεν τραβάει.

Γελοιογραφίες της εποχής σατιρίζουν την οικονομική πολιτική του Τρικούπη

Οι θέσεις του Θεόδωρου Δηλιγιάννη

Ο Θ. Δηλιγιάννης -υποστήριζε ότι θα έπρεπε η φορολόγηση να είναι η μικρότερη δυνατή-κατηγορούσε τον Τρικούπη ότι έδειχνε εύνοια προς τους οικονομικά ισχυρούς ενώ επιβάρυνε τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα.- θεωρώντας θεμιτή την εναλλαγή των οπαδών της εκάστοτε κυβέρνησης στις κρατικές θέσεις, κατάργησε, όταν έγινε πρωθυπουργός, τον τρικουπικό νόμο περί «προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων».

 Η αδυναμία της Ελλάδας να ανταποκριθεί στις οικονομικές της υποχρεώσεις οδήγησε τον Χ. Τρικούπη στην απόφαση να κηρύξει, το 1893, τη χώρα υπό πτώχευση.

Η πορεία προς την οικονομική και εθνική κρίση

Εκλογές 1895 : ο Τρικούπης δεν εκλέχτηκε ούτε βουλευτής.(Θεωρήθηκε υπεύθυνος για τη χρεωκοπία)

Νέος πρωθυπουργός: Θ. Δηλιγιάννης Αντιμέτωπος με πλήθος προβλημάτων.

Ο ‘Ατυχής πόλεμος’ του 1897 Ο Δηλιγιάννης, πιεζόμενος από την κοινή γνώμη, που εμπνεόταν από τη Μεγάλη Ιδέα, έστειλε στρατό στην Κρήτη που είχε επαναστατήσει (Φεβρουάριος 1897). >>

Ο Διάδοχος Κωνσταντίνος

Ο ελληνικός στρατός, με αρχιστράτηγο τον διάδοχο Κωνσταντίνο, ηττήθηκε. Οι οθωμανοί έφτασαν ως τη Λαμία. Σταμάτησαν τις επιχειρήσεις εκκενώνοντας τη Θεσσαλία αφού ο σουλτάνος έλαβε διαβεβαίωση από τις Δυνάμεις ότι η Ελλάδα θα πλήρωνε τεράστια πολεμική αποζημίωση.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία κηρύσσει πόλεμο κατά της Ελλάδας και εισβάλλει στη Θεσσαλία (ελληνοτουρκικός πόλεμος). >>

Προκειμένου να πληρώσει την αποζημίωση, η Ελλάδα αναγκάστηκε να πάρει νέο δάνειο. Επιπλέον, οι Δυνάμεις, για να διασφαλίσουν ότι η Ελλάδα θα αποπληρώσει τα χρέη της, υποχρέωσαν τη χώρα να δεχτεί μια επιτροπή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ), η οποία ανέλαβε τη διαχείριση των κυριότερων ελληνικών δημοσίων εσόδων.

Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος

Η Ελλάδα υπό την κηδεμονία των Μ. Δυνάμεων

Μετά την ήττα του 1897 : λαϊκή δυσαρέσκεια εναντίον των πολιτικών και των Ανακτόρων.

Οι συνεχείς παρεμβάσεις, τόσο του βασιλιά Γεώργιου όσο και άλλων μελών της βασιλικής οικογένειας, στην πολιτική ζωή και στη λειτουργία των ενόπλων δυνάμεων ήταν ένας από τους κύριους παράγοντες που οδήγησαν στην εκδήλωση, το 1909, στρατιωτικού κινήματος στο Γουδί.

Ήττα και Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος