38
Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών http://lisari.blogspot.gr [email protected] Μαθηματικά Γ΄ Λυκείου Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Οικονομίας και Πληροφορικής Α΄ Μέρος – Ανάλυση 35 Ερωτήσεις θεωρίας 96 Άλυτες Ασκήσεις - Παραδείγματα 29 Μεθοδολογία κατηγορίες ασκήσεων 9 Μαθήματα θεωρίας 15η έκδοση: 26/09/2017 Αθήνα 2017 18

μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

Μαθηματικά Γ΄ Λυκείου

Προσανατολισμού

Θετικών Σπουδών και Οικονομίας και Πληροφορικής

Α΄ Μέρος – Ανάλυση

• 35 Ερωτήσεις θεωρίας

• 96 Άλυτες Ασκήσεις - Παραδείγματα

• 29 Μεθοδολογία – κατηγορίες ασκήσεων

• 9 Μαθήματα θεωρίας

15η έκδοση: 26/09/2017

Αθήνα 2017 – 18

Page 2: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 2

Περιεχόμενα

• Μάθημα 1ο : Ορισμός συνάρτησης – Πεδίο ορισμού

• Μάθημα 2ο : Γραφική παράσταση συνάρτησης

• Μάθημα 3ο: Ισότητα και πράξεις συναρτήσεων – Σύνθεση συναρτήσεων

• Μάθημα 4ο: Μονοτονία και ακρότατα συνάρτησης

• Μάθημα 5ο: Συνάρτηση «1 – 1» και αντίστροφη

• Μάθημα 6ο: Όριο συνάρτησης στον πραγματικό αριθμό x0 (Μορφή: 0/0)

• Μάθημα 7ο: Μη πεπερασμένο όριο στο x0 (α/0, με α0)

• Μάθημα 8ο: Όρια συνάρτησης το x να τείνει στο άπειρο

• Μάθημα 9ο: Συνέχεια – Βασικά θεωρήματα συνέχειας

• Επαναληπτικό μάθημα: Επαναληπτικές ασκήσεις και μεθοδολογίες

Page 3: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 3

… αφιερωμένο στους αναγνώστες του lisari.blogspot.gr

Page 4: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο – ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.2

Μάθημα 1ο – Ορισμός συνάρτησης – Πεδίο ορισμού

Ερώτηση 1η

α) Έστω Α υποσύνολο των πραγματικών αριθμών. Τι ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση f : AR ;

β) Πως ονομάζονται τα x, y, f, A και f(A);

γ) Έστω x1, x2 σημεία του συνόλου Α. Αν x1 = x2 τι ισχύει για τα f(x1), f(x2) αν η f

i. Είναι συνάρτηση;

ii. Δεν είναι συνάρτηση;

Άσκηση 1η

Κάθε αντιστοίχιση τιμών μεταξύ δύο συνόλων είναι συνάρτηση; Πότε μια αντιστοίχιση δεν θα είναι συνάρτηση;

Δώστε παραδείγματα αντιστοιχίσεων μεταξύ δύο συνόλων που να μην ορίζουν συνάρτηση.

Άσκηση 2η

Εξηγήστε ποιες από τις παρακάτω ισότητες, το y δεν είναι συνάρτηση του x και δικαιολογήστε την απάντησή

σας:

i. 3

y 1 x ,x R ii. 3

y 1 x , x R iii. 2y x 1 iv. x 3 x 1

yx 2 x 1

v. x x 2

y , x 1,x 1 x 1

vi. 2 2y x 1, x vii. y x viii. y x, x R

Άσκηση 3η

Δίνεται η συνάρτηση f τέτοια ώστε: 212 f x 3f x , x 0

x

. Να υπολογίστε:

α) f 1 β) f 2 και 1

f2

γ) f (x)

Άσκηση 4η

Βρείτε μία συνάρτηση f : R R στις παρακάτω περιπτώσεις:

α) 2f x 1 x 3x 2, x R

β) 3 2f 2x 3 x , x R

γ) x

f ημ 3x , x2

R

δ) 2

x 1f 3x , x

2x 1

R

Page 5: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 5

Ερώτηση 2η

α. Τί λέγεται πεδίο ορισμού της συνάρτησης; Πώς το συμβολίζουμε; Να το γράψετε σε μορφή τύπου.

β. Πώς βρίσκουμε το πεδίο ορισμού μιας συνάρτησης αν γνωρίζουμε τον τύπο της; Αναφέρετε διάφορες μορφές

συναρτήσεων.

γ. Τί πρέπει να γνωρίζουμε για να ορίσουμε μια συνάρτηση;

δ. Τί σημαίνει ότι η συνάρτηση f είναι ορισμένη στο διάστημα Δ;

Άσκηση 1η

Δίνονται οι συναρτήσεις: 2

2

x 1f x

x x

και

1g x 1

x

α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f

β) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της συνάρτησης g

γ) Τί παρατηρείτε;

Άσκηση 2η

Δίνονται οι συναρτήσεις: x 1

f xx 2

και

x 1g x

x 2

α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f

β) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της συνάρτησης g

γ) Τί παρατηρείτε;

Άσκηση 3η

Να βρείτε τα πεδία ορισμού των παρακάτω συναρτήσεων: 4

2

x 12a. h(x)

x 5x 6

3 2b. h(x) x 5x 6

2x xc. g(x) ln(e 3e )

x 3 , x 0

d. f x x ,0 x 3

2x , x 3

Άσκηση 4η

Δίνονται οι συναρτήσεις: f x x 1 x 2 και g x x 1 x 2

α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f

β) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της συνάρτησης g

γ) Τι παρατηρείτε;

Η άσκηση που ξεχωρίζει

Να βρεθεί ο ακέραιος κ ώστε να ορίζει συνάρτηση η σχέση 2

2 2

3x 1 , x k k 3f x

x 1 , x 2k k 2

Page 6: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 6

Μάθημα 2ο – Γραφική παράσταση συνάρτησης

Ερώτηση 1η

α) Τί ονομάζουμε γραφική παράσταση μιας συνάρτησης f;

β) Σχεδιάστε τις γραφικές παραστάσεις των βασικών συναρτήσεων (ευθεία, παραβολή, υπερβολή, κυβική

παραβολή, τριγωνομετρικές, εκθετική, λογαριθμική κτλ.)

γ) Πώς ελέγχουμε αν μια γραφική παράσταση ανήκει σε συνάρτηση; Δικαιολογήστε την απάντησή σας και να

δώσετε παραδείγματα.

Άσκηση 1η

Θεωρούμε τη συνάρτηση f με τύπο 2x 5x 6

f xx 2

α. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της

β. Να απλοποιήσετε τον τύπο της

γ. Να κάνετε τη γραφική παράσταση της f

Άσκηση 2η

Να σχεδιάστε τις παρακάτω γραφικές παραστάσεις

α.

22x , x 1

f x 2, x 1

x

β. f x 2x x 1

γ. xf x e xδ) g x e e

Ερώτηση 2η

α) Πότε κάνουμε κατακόρυφη ή οριζόντια μετατόπιση των γραφικών παραστάσεων συναρτήσεων; Δώστε

παραδείγματα.

β) Αν γνωρίζουμε την γραφική παράσταση της f, πως σχεδιάζουμε τις συναρτήσεις i. – f, ii. f ;

γ) Να δώσετε τον ορισμό της άρτιας και περιττής συνάρτησης όπως και την γεωμετρική τους ερμηνεία.

Άσκηση 3η

α) Να σχεδιάστε την γραφική παράσταση των συναρτήσεων:

2 22 2

1 2 3f x x , f x x 1 , f x x 2 , f x x 3

β) Να σχεδιάστε τις γραφικές παραστάσεις:

α) 3f x x β) 3g x x 1 γ) 3h x x 1 δ) 3r x x 1

Άσκηση 4η

Έστω η συνάρτηση f : R R η οποία για κάθε x,yR ικανοποιεί τη σχέση: f x y f x f y .

Να αποδείξετε ότι:

α) Η γραφική παράσταση της f διέρχεται από την αρχή των αξόνων

β) Η f είναι περιττή

γ) f (vx) = v f(x) για κάθε v φυσικό αριθμό.

Page 7: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 7

Ερώτηση 3η

α) Να συμπληρώσετε το παρακάτω πίνακα που περιέχει τις σχέσεις που προκύπτουν από τις διάφορες εκφράσεις

των γραφικών παραστάσεων των συναρτήσεων.

β) Πώς μέσα από την γραφική παράσταση της συνάρτησης βρίσκουμε το πεδίο ορισμού και το σύνολο τιμών

μιας συνάρτησης; Να δώστε παραδείγματα.

Έκφραση Σχήμα Σχέση

Η Cf τέμνει τον

άξονα x΄x

Η Cf τέμνει τον

άξονα y΄y

Η Cf τέμνει την Cg

στο σημείο x0 (σημεία τομής

δύο γρ. παραστάσεων)

Η Cf βρίσκεται υψηλότερα από

την Cg

Η Cf βρίσκεται υψηλότερα από

άξονα x΄x

Η Cf βρίσκεται χαμηλότερα από

άξονα x΄x

Η Cf βρίσκεται στο 1ο ή στο 2ο ή

στο 3ο ή στο 4ο τεταρτημόριο

Η Cf διέρχεται από το σημείο

(α, β)

Άσκηση 5η

α. Για ποιες τιμές του xR η γραφική παράσταση της συνάρτησης f βρίσκεται πάνω από τον άξονα x x ,

όταν: i) 4 2f (x) x 3x 4 , ii)

xf (x)

1 x

, iii)

2xf (x) e 1 iv) f x ln 2x 3ln 2

β. Για ποιες τιμές του xR η γραφική παράσταση της συνάρτησης f βρίσκεται πάνω από τη γραφική

παράσταση της συνάρτησης g, όταν:

i) 3f (x) x 2x 1 και g(x) x 1 ii) 3f (x) x x 2 και 2g(x) x x 2

Page 8: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 8

Άσκηση 6η

α) Να σχεδιάσετε γραφικά τις συναρτήσεις των συναρτήσεων:

i) | x |

f (x) 1x

, ii) f x x iii) 2f (x) x | x | ,

iv) x 3 , x 2

f (x)x 1 , x 2

v) f (x) ln x vi) f x ημx

β) Στη συνέχεια από τη γραφική παράσταση τους να προσδιορίσετε το σύνολο τιμών της f σε κάθε περίπτωση

χωριστά.

Άσκηση 7η

Δίνεται η γραφική παράσταση της συνάρτησης f όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.

(σχήμα από τις Επαναληπτικές Εξετάσεις 2016)

α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού και το σύνολο τιμών της f

β) Να υπολογίσετε τις τιμές f 3 , f 4 , f f 9

γ) Να λύσετε την εξίσωση f x 0

δ) Να λύσετε την ανίσωση f x 0

ε) Να βρείτε το πλήθος των λύσεων της εξίσωσης f x μ για τις διάφορες πραγματικές τιμές του μ.

Η άσκηση που ξεχωρίζει

1) Να προσδιορίσετε τη συνάρτηση f της οποίας η γραφική παράσταση φαίνεται στα παρακάτω σχήματα:

Page 9: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 9

Μάθημα 3ο – Ισότητα και πράξεις συναρτήσεων – Σύνθεση συναρτήσεων

Ερώτηση 1η

α) Πότε δύο συναρτήσεις f και g είναι ίσες; Πώς θα συμβολίζουμε τις ίσες συναρτήσεις; Ποια είναι η γεωμετρική

ερμηνεία δύο ίσων συναρτήσεων;

β) Αν οι συναρτήσεις έχουν τον ίδιο τύπο (ίδιες τιμές για κάθε x που ανήκει σε ένα διάστημα) αλλά διαφέρουν τα

πεδία ορισμούς τους, τότε είναι ίσες; Σε αυτή την περίπτωση ποια είναι η γεωμετρική τους ερμηνεία;

Άσκηση 1η

Να βρείτε το μέγιστο υποσύνολο του R ώστε οι παρακάτω συναρτήσεις να είναι ίσες.

α. 2f x x , g x x β. 2

f x x , g x x γ) 2

2

x 1f x

x x

και

1g x 1

x

δ)

2 2ln(x 1)

233 3f (x) (x 1) , g(x) (x 1) , h(x) e

(Προσοχή σε αυτή την άσκηση)

Ερώτηση 2η

α) Πώς ορίζεται το άθροισμα, η διαφορά και το γινόμενο δύο συναρτήσεων;

β) Πώς ορίζεται το πηλίκο δύο συναρτήσεων f και g;

γ) Αν οι συναρτήσεις δεν έχουν το ίδιο πεδίο ορισμού θα μπορούμε να κάνουμε πράξεις; Σε ποιο σύνολο;

δ) Έστω η συνάρτηση f : AR τότε να ορίσετε την συνάρτηση vf , v v 2 n .

Άσκηση 2η

Δίνονται οι συναρτήσεις: f x x 1, g x 4 x

α. Να βρείτε τα πεδία ορισμού των συναρτήσεων

β. Σε ποιο διάστημα μπορούμε να κάνουμε πρόσθεση, αφαίρεση και και πολ/σμό συναρτήσεων;

γ. Να ορίστε τις συναρτήσεις: f g, f g, f g

δ. Να ορίστε την συνάρτηση f

g

Ερώτηση 3η

α. Έστω οι συναρτήσεις f, g με πεδία ορισμού τα σύνολα Α και Β αντίστοιχα. Ποια συνάρτηση ορίζεται ως

σύνθεση της g με την f; Πως συμβολίζεται; Δώστε σχηματική παράσταση.

β. Ποια συνάρτηση ορίζεται ως σύνθεση της f με την g; Πώς συμβολίζεται;

γ. Σωστό ή Λάθος; gof = fog για οποιεσδήποτε συναρτήσεις f ,g : A R .

Page 10: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 10

Άσκηση 3η

Έστω οι συναρτήσεις με τύπους: 2f x x 1, g x x 2

α. Να ορίστε την συνάρτηση gof

β. Να ορίστε την συνάρτηση fog

γ. Είναι ίσες οι συναρτήσεις fog και gof; Να δικαιολογήστε την απάντησή σας.

δ. Να εξετάσετε, αν υπάρχει πραγματικός αριθμός α, τέτοιος ώστε fog α gof α

Άσκηση 4η

Δίνονται οι συναρτήσεις

f x 2x 1 ,x ,4 και g (x) =

2x

3x 1

,

,

x 1

x 1

.

Nα βρεθεί η fog.

Άσκηση 5η

Έστω οι συναρτήσεις 2

x 2, x 1f x

x 1, x 1

και g(x)= x . Να ορίσετε την συνάρτηση fog.

Άσκηση 6η

Δίνονται οι συναρτήσεις f(x)=x

x

e 1

e 1

και g(x)=ln

1 x

1 x

. Να ορίσετε τη gof και να αποδείξετε ότι

είναι ταυτοτική στο R . [Υπόδειξη: (gof)(x)=x ]

Άσκηση 7η

Δίνεται η συνάρτηση f(x)=kx 1

x

. Να βρεθεί ο kR αν f f x x για κάθε

*xR .

Άσκηση 8η

Να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης g x f f f x , όπου 1

f x1 x

.

Άσκηση 9η

Δίνονται οι συναρτήσεις: 2 2g x 1 x 1, x , 1 1, και f x 2 x 1, x 2,

α) Να βρείτε την συνάρτηση f

β) Να βρείτε την συνάρτηση g

γ) Να βρείτε τις συναρτήσεις fog, gof.

Page 11: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 11

Άσκηση που ξεχωρίζει

Δίνονται οι ίσες συναρτήσεις

2

2

x λf (x)

x | x |

και g(x) , λ

| x |

R .

α) Να βρείτε την τιμή του λ.

β) Για λ = 1 να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f και να βρείτε το σύνολο τιμών

της.

Επαναληπτική άσκηση

Δίνονται οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων f, g στο παρακάτω σχήμα. Με δεδομένο το σχήμα

να απαντήσετε στα εξής:

1. Να γράψετε τα πεδία ορισμού και τα σύνολα τιμών των συναρτήσεων f, g.

2. Να βρείτε τους αριθμούς f g 3 , g f 6 , f g 7 , f f 3 .

3. Να λύσετε την εξίσωση α) f x 0 και β) f x g x

4. Να λύσετε την ανίσωση f x 0 .

5. Να λύσετε την ανίσωση f

(x) 1g

.

6. Να βρείτε το πλήθος των λύσεων τις εξίσωσης g x κ, κ R για τις διάφορες τιμές του κ.

(σχήμα: Νίκος Μιχαλόπουλος)

Page 12: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο – ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.3

Μάθημα 4ο – Μονοτονία – Ακρότατα συνάρτησης

Ερώτηση 1η - Μονοτονία

α) Έστω μια συνάρτηση f : AR . Πότε η συνάρτηση f λέγεται

• γνησίως αύξουσα και γνησίως φθίνουσα στο διάστημα Α;

• αύξουσα και φθίνουσα στο διάστημα Α;

• γνησίως μονότονη στο διάστημα Α;

β) Να δώστε γεωμετρική ερμηνεία σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

γ) Να διατυπώστε την άρνηση της γνησίως αύξουσας συνάρτησης στο διάστημα Δ.

Βασική άσκηση 1η : Μονοτονία - Ανισώσεις

α. Αν η f είναι (γνησίως) μονότονη να αποδείξετε την ισοδυναμία: f α f β α β

β. Αν η f είναι γνησίως αύξουσα να αποδείξετε την ισοδυναμία: α β f α f β

γ. Αν η f είναι γνησίως φθίνουσα να αποδείξετε την ισοδυναμία: α β f α f β

δ. Αν f: γνησίως αύξουσα και g: γνησίως φθίνουσα στο R ,λύστε τις ανισώσεις:

2xi)f e f 1 2ii) f x x f x

2

2iii) g g 1

x 1

iv) fog x 1 fog 0

Βασική άσκηση 2η : Μονοτονία - Εξισώσεις

α) Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως μονότονη σε ένα διάστημα Δ, τότε να αποδείξετε ότι η εξίσωση f (x) = 0 έχει

το πολύ μια ρίζα στο διάστημα Δ.

β) Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως μονότονη σε διάστημα Δ, τότε να αποδείξετε ότι η fC τέμνει τον άξονα x’x το

πολύ μια φορά

Βασική άσκηση 3η : Μονοτονία – Αντίθετη συνάρτηση

Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως μονότονη σε ένα διάστημα Δ, τότε τι συμπεραίνουμε για την συνάρτηση –f ;

Βασική άσκηση 4η : Μονοτονία - Συμμετρίες

Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως μονότονη σε ένα διάστημα Δ=[-α, α], τότε να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f δεν

είναι άρτια στο Δ.

Βασική άσκηση 5η : Πράξεις μεταξύ μονότονων συναρτήσεων

Αν η συνάρτηση f, g είναι γνησίως φθίνουσες στο R , τότε να αποδείξετε ότι:

α. f + g είναι γνησίως φθίνουσα στο R

β. fg είναι γνησίως φθίνουσα στο R , αν f, g είναι θετικές στο R

γ. fog είναι γνησίως αύξουσα στο R

δ. gοf είναι γνησίως αύξουσα στο R

Άσκηση 6η - Μονοτονίας

Έστω η συνάρτηση f : R R . Να διατάξετε τους αριθμούς f(3), f(-3), f(0), f(π), f(e) αν f είναι:

α. γνησίως αύξουσα

β. γνησίως φθίνουσα.

Page 13: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 13

Άσκηση 7η (Ορισμός – Εξίσωση – Ανίσωση μονοτονίας)

Α. Να αποδείξετε ότι οι παρακάτω συναρτήσεις είναι γνησίως αύξουσες στο πεδίο ορισμούς τους.

α. 3f x x 2x 3 β. f x 2 1 x γ. xf x 1 x e δ. f x x 1 ln x

Β. Με την βοήθεια μονοτονίας και της προφανής λύσης, να λύσετε τις εξισώσεις:

α. 3x 2x 3 0 β. 2 1 x 0 γ. x1 x e 0 δ. x 1 ln x 2

Γ. Με την βοήθεια μονοτονίας και της προφανής λύσης, να λύσετε τις ανισώσεις:

α. 3x 2x 3 0 β. 2 1 x 0 γ. xe 1 x δ. 1

x ln x x ln x2

Άσκηση 8η - Μονοτονίας

Έστω οι γνησίως αύξουσες συναρτήσεις f ,g : 0, R , να αποδείξετε ότι η συνάρτηση:

h x ln f x g x είναι γνησίως αύξουσα στο R .

Ερώτηση 2η - Ακρότατα

α) Έστω μια συνάρτηση f : AR . Πότε η συνάρτηση f έχει:

• (ολικό) μέγιστο και πότε (ολικό) ελάχιστο στο x0;

• τοπικό μέγιστο και πότε τοπικό ελάχιστο στο x0;

• ακρότατα;

β) Να δώσετε γεωμετρική ερμηνεία σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

Βασική άσκηση 9η - Ακροτάτων

α. Ποια είναι τα πιθανά σημεία ακροτάτων;

β. Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως μονότονη στο ανοικτό διάστημα Δ = (α, β) τότε έχει ακρότατα;

γ. Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως μονότονη στο κλειστό διάστημα Δ = [α, β] τότε έχει ακρότατα;

Βασική άσκηση 10η - Ακροτάτων

Πώς ονομάζεται ο πίνακας που παρουσιάζει τις πληροφορίες για την μονοτονία και τα ακρότατα μιας

συνάρτησης; Να δώσετε παραδείγματα με ανάλογα πινακάκια.

Άσκηση 11η - Ακροτάτων

Δίνεται η συνάρτηση f : R R με τύπο 2f x x 2x 2

α. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της f και στην συνέχεια το f 1

β. Να δείξετε ότι f x 1 για κάθε xR

γ. Να βρείτε τα ακρότατα της f.

Άσκηση 12η - Ακροτάτων

Δίνεται η συνάρτηση x xf x e e

α. Να αποδείξετε ότι: f 0 2 και f x 2 για κάθε xR

β. Να βρείτε τα ακρότατα της συνάρτησης

Page 14: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 14

Εργασία 1η

Να σχεδιάσετε τις βασικές γραφικές παραστάσεις από το σχολικό βιβλίο (σελ. 136 – 139) σε ένα

μεγάλο χαρτόνι έτσι ώστε:

Στην πρώτη στήλη να είναι οι γραφικές παραστάσεις, στη δεύτερη το πεδίο ορισμού, στην τρίτη το

σύνολο τιμών, στην τέταρτη και πέμπτη η μονοτονία και τα ακρότατα των συναρτήσεων και στην

τελευταία γράφουμε αν είναι άρτια ή περιττή.

Είναι στη κρίση του διδάσκοντα – μαθητή αν επιθυμεί να συμπληρώσει και με άλλες

πληροφορίες τα σχήματα όπως είναι πχ. ένα προς ένα, όρια στο άπειρο, ασύμπτωτες, κυρτή,

κοίλη, σημεία καμπής. Προφανώς αυτή η εργασία μπορεί να γίνει στο τέλος του δεύτερου

τετράμηνου και να περιέχει όλες τις παραπάνω πληροφορίες.

Σημείωση: Δίνεται ως ξεχωριστό φύλλο εργασίας (και αρχείο στο lisari.blogspot.gr) οι βασικές γρ.

παραστάσεις συναρτήσεων που απαιτείται συμπλήρωση των παραπάνω στοιχείων.

Page 15: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 15

Μάθημα 5ο – Συνάρτηση «ένα προς ένα» – Αντίστροφη

Ερώτηση 1η – «Συνάρτηση 1 -1»

α) Έστω η συνάρτηση f : AR . Πότε η f λέγεται ένα προς ένα (1 – 1); Να δώσετε βελοδιάγραμμα και τύπο.

β) Αν η συνάρτηση f : AR είναι 1 – 1, τότε να αποδείξετε την ισοδυναμία:

1 2 1 2f x f x x x (αντιθεταντίστροφη πρόταση του ορισμού).

Πότε χρησιμοποιούμε την παραπάνω σχέση; Να δώστε παραδείγματα.

γ) Πότε μια συνάρτηση f δεν θα είναι 1 – 1 ; Να δώστε το βελοδιάγραμμα, την σχέση και παραδείγματα όχι

1 – 1 συναρτήσεων.

Ερώτηση 2η – «Συνάρτηση 1 -1»

Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας στις παρακάτω ερωτήσεις και να δοθεί σχήμα σε κάθε περίπτωση χωριστά:

α. Πώς ελέγχουμε αν μια γραφική παράσταση συνάρτησης είναι 1 – 1 ;

β. Αν η f είναι άρτια συνάρτηση στο [-α, α] τότε είναι 1 – 1;

γ. Αν η γραφική παράσταση της συνάρτησης f τέμνει τον άξονα x΄x τουλάχιστον 2 φορές είναι 1 – 1 ;

δ. Αν η εξίσωση f (x) =0 έχει τουλάχιστον 2 ρίζες τότε είναι 1 – 1;

Βασική άσκηση 1η – Μονοτονία και 1 – 1 συνάρτηση

α. Αν η f είναι (γνησίως) μονότονη, τότε να αποδείξετε ότι η f είναι 1 – 1

β. Το αντίστροφο της πρότασης (α) ισχύει; Αν ισχύει να το αποδείξετε. Αν δεν ισχύει να αναφέρετε ένα

παράδειγμα (αντιπαράδειγμα).

Βασική άσκηση 2η – Συνάρτηση 1 – 1

Αν η συνάρτηση f και g είναι 1 – 1 τότε να δείξετε ότι και οι επόμενες συναρτήσεις είναι 1 – 1 :

α. fog β.gof γ. fof δ. gog ε. – f

Βασική άσκηση 3η – Συνάρτηση 1 – 1

Έστω οι συναρτήσεις f ,g : R R τέτοιες ώστε η σύνθεση fog είναι 1 – 1. Να αποδείξετε ότι και η g είναι 1 – 1

Άσκηση 4η – Συνάρτηση 1 – 1 (εξίσωση)

Έστω η συνάρτηση f : R R , η οποία για κάθε xR ικανοποιεί τη σχέση: fof x 4x 3

α. Να αποδείξετε ότι η f είναι 1 – 1

β. Να λύσετε την εξίσωση f 2x f x 1

Άσκηση 5η – Συνάρτηση όχι 1 – 1

Να εξετάστε αν υπάρχουν 1 – 1 συναρτήσεις f ,g : R R τέτοιες ώστε να ισχύουν:

2 2 28f x f x 16, g x g x g 1 x για κάθε xR

Ερώτηση 3η – Αντίστροφη συνάρτηση

α) Έστω μια 1-1 συνάρτηση f : AR . Ποια συνάρτηση ονομάζεται αντίστροφη; Να δώσετε συμβολισμό,

τύπο και βελοδιάγραμμα.

β) Πότε δεν ορίζεται η αντίστροφη συνάρτηση;

Page 16: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 16

γ) Να δώσετε τα βήματα που ακολουθούμε στις ασκήσεις για να βρούμε την αντίστροφη μιας «ένας προς

ένα» συνάρτησης f (με γνωστό τύπο).

Ερώτηση 4η – Αντίστροφη συνάρτηση

α. Πώς βρίσκουμε το σύνολο τιμών της συνάρτησης f, αν γνωρίζουμε το τύπο της;

β. Να βρείτε το σύνολο τιμών των παρακάτω συναρτήσεων

1. 3f x 1 x 2. xg x ln e 1 3. h x 2 4 x 4. 3k x x 1

Ερώτηση 5η – Αντίστροφη συνάρτηση

α. Ποιες είναι οι ιδιότητες της αντίστροφης συνάρτησης f;

β. Ποια είναι η σχηματική ερμηνεία μεταξύ των γραφικών παραστάσεων 1f , f ; Σε ποιες ασκήσεις μας

βοηθάει αυτή η πληροφορία;

Βασική άσκηση 6η – Αντίστροφη συνάρτηση (κοινά σημεία των γραφικών παραστάσεων των f και 1f

)

Έστω η συνάρτηση f : R R με τύπο: 3f x x 3x 3

i. Να αποδείξετε ότι η f είναι αντιστρέψιμη

ii. Να βρείτε τα κοινά σημεία των γραφικών παραστάσεων των f και 1f με την ευθεία y = x.

iii. Να λύσετε την εξίσωση 1f f x 1 1, R

iv. Να λύσετε την ανίσωση 1f f 2x μ 4 0, μ R

Βασική άσκηση 7η – Αντίστροφη συνάρτηση

Για την συνάρτηση f : R R να αποδείξετε ότι

α. Αν είναι 1 – 1 τότε και η αντίστροφη συνάρτηση είναι 1 – 1

β. Αν είναι γνησίως αύξουσα στο R και η αντίστροφη συνάρτηση είναι γνησίως αύξουσα στο R

γ. Αν είναι γνησίως φθίνουσα στο R και η αντίστροφη συνάρτηση είναι γνησίως φθίνουσα στο R

Άσκηση 8η – Αντίστροφη συνάρτηση

Θεωρούμε την συνάρτηση 3f x 2x 3x 6

α. Να αποδείξετε ότι η f αντιστρέφεται

β. Να λύσετε τις εξισώσεις: 1. f x 11 και 2. 1f x 2

γ. Να λύσετε την ανίσωση: 1. f x 1 και 2. 1f x 2

Page 17: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 17

Άσκηση 9η – Αντίστροφη συνάρτηση

Δίνεται η συνάρτηση xf x 2 x 8, x R

α. Να αποδείξετε ότι η f είναι αντιστρέψιμη

β. Να λύσετε την εξίσωση f x x

γ. Να λύσετε την εξίσωση: 1f x x

Άσκηση 10η – Αντίστροφη συνάρτηση

Έστω η συνάρτηση 3f x x x 1, x R

α. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο R

β. Να δείξετε ότι ορίζεται η αντίστροφη συνάρτηση της f και να βρείτε τον αριθμό 1f 1

γ. Να λύσετε την εξίσωση: 1f x f x

δ. Να λύσετε την ανίσωση: fof x 1

Άσκηση 11η – Αντίστροφη συνάρτηση

Έστω η συνάρτηση f : R R , οποία για κάθε xR ικανοποιεί τη σχέση f f x 1 x

Να αποδείξετε ότι:

α. Η f είναι 1 – 1

β. Το σύνολο τιμών της f είναι το R

γ. 1f x f x 1 για κάθε xR

Άσκηση 12η – Αντίστροφη συνάρτηση

Έστω οι συναρτήσεις f x x 4, g x 1 x

α. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων f, g

β. Να ορίσετε τις συναρτήσεις: 1. 1g 2. 1fog και 3. f

g

Ένα ιδιαίτερο επαναληπτικό θέμα από 1 – 1 και αντίστροφη συνάρτηση

Έστω η συνάρτηση x

f x1 x

α. Βρείτε το πεδίο ορισμού της f

β. Να αποδείξετε ότι η f είναι 1 – 1

γ. Να βρείτε την αντίστροφη συνάρτηση της f

δ. Βρείτε την συνάρτηση: 2018

fofo...of

Page 18: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 18

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο – ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.4 - 1.5

Μάθημα 6ο – Όριο συνάρτησης στον πραγματικό αριθμό x0 (Μορφή: 0/0)

Ερώτηση 1η – «Όριο συνάρτησης»

α) Τι ονομάζουμε όριο της f(x) όταν το x τείνει στο x0; Να δώσετε διατύπωση, συμβολισμό και σχήμα.

β) Τι ονομάζουμε πλευρικά όρια της f στο x0; Να δώσετε διατύπωση, συμβολισμό και σχήμα.

γ) Πότε υπάρχει το όριο της f(x) όταν το x τείνει στο x0 και πότε δεν υπάρχει; Δώστε τύπο και παραδείγματα και

στις δύο περιπτώσεις.

δ) Αν P(x) και Q(x) είναι πολυώνυμα του x, τότε να αποδείξετε ότι:

0 0

0

0 0x x x x

0

P x P xlim P x P x , lim , x 0

Q x Q x

Ερώτηση 2η – «Ιδιότητες ορίων»

Να γράψετε και να περιγράψετε τις ιδιότητες των ορίων και να δώσετε σε κάθε περίπτωση και από ένα

παράδειγμα.

Βασική άσκηση 1η – Ύπαρξη ορίων

Να σημειώσετε τις παρακάτω προτάσεις αν είναι Σωστές (Σ) ή Λάθος (Λ). Στην περίπτωση που είναι Σωστή, να

γίνει απόδειξη της πρότασης ενώ στην περίπτωση που είναι Λάθος να δώσετε ένα αντιπαράδειγμα.

α. Αν τα όρια o o

x x x x

f x , g xlim lim

υπάρχουν και είναι πραγματικοί αριθμοί τότε πάντα και το o

x x

f x g xlim

υπάρχει και είναι πραγματικός αριθμός.

β. Αν το o

x x

f x g xlim

υπάρχει και είναι πραγματικός αριθμός τότε πάντα και τα όρια o o

x x x x

f x , g xlim lim

υπάρχουν και είναι πραγματικοί αριθμοί.

γ. Αν το o

x x

f xlim

υπάρχει και είναι πραγματικός αριθμός και το o

x x

g xlim

δεν υπάρχει, τότε πάντα και το

o

x x

f x g xlim

δεν υπάρχει.

δ. Αν τα o

x x

f xlim

, o

x x

g xlim

δεν υπάρχουν, τότε πάντα και το o

x x

f x g xlim

δεν υπάρχει.

ε. Αν για τις συναρτήσεις f ,g : R R και α πραγματικό αριθμό ισχύει ότι: x α

f x g x 0lim

και

x α

f x g x 0lim

τότε πάντα θα ισχύει: x α x α

f x g x 0lim lim

Ερώτηση 3η – Κριτήριο παρεμβολής (Κ. Π)

α) Να διατυπώστε το κριτήριο παρεμβολής. Να δοθεί και η γεωμετρική του ερμηνεία. Πότε και πως θα το

εφαρμόζουμε;

β) Αν για κάθε x κοντά στο x0 ισχύει f x g x και o

x x

f xlim

να δείξετε ότι o

x x

g xlim

Page 19: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 19

γ) Αν για κάθε x κοντά στο x0 ισχύει f x g x και o

x x

g xlim

να δείξετε ότι o

x x

f xlim

Σημείωση: Για το σχολικό έτος 2016 – 18 οι προτάσεις (β) και (γ) χρησιμοποιούνται ΧΩΡΙΣ απόδειξη.

Υπενθύμιση: Ιδιότητες απολύτων

x x , ά

x x x , ά x

R

R

Άσκηση 2η

Έστω συνάρτηση f τέτοια ώστε 26x f x x 9 για κάθε xR . Να υπολογίσετε τα εξής:

α) 3f β) x 3

f xlim

γ)

x 3

f x 18

x 3lim

δ)

x 3

2f x 2x

f x 18lim

Άσκηση 3η

A) Έστω συνάρτηση f τέτοια ώστε 2f x 2x x για κάθε xR . Να υπολογίσετε τα εξής:

α) f 0 β) x 0

f xlim

γ)

x 0

f x f 0

x 0lim

Άσκηση 4η

Έστω συνάρτηση f τέτοια ώστε f x 1

x x 1x

για κάθε *xR . Να υπολογίσετε το όριο

x 0

f xlim

Άσκηση 5η

Αν x 0

f x 0lim

τότε με την βοήθεια του Κριτηρίου Παρεμβολής να αποδείξετε ότι x 0

f x 0lim

.

Ερώτηση 4η – Τριγωνομετρικά όρια

α. Να συμπληρώσετε τα κενά: o

x x

ημx ..............lim

και o

x x

συνx .......lim

β. Να συμπληρώσετε τα κενά: x 0

xlim

x

= ………. και

x 0

x 1lim

x

=………..

γ. Σωστό ή Λάθος: ημx x , για κάθε x R . Πότε ισχύει η ισότητα; Άρα τι συμπεραίνετε αν

ημ f x x f x x ή ημ 2f 1 3 3 2f 1 ;

Ερώτηση 5η – Όριο σύνθετης συνάρτησης – Αλλαγή μεταβλητής

Πως βρίσκουμε το όριο μιας σύνθετης συνάρτησης; Να δοθεί ο τύπος, τα βήματα και να λυθούν τα επόμενα

παραδείγματα.

Άσκηση 6η

Να βρεθούν, αν υπάρχουν, τα όρια: 1) ημ x 1x 1lim

2) 3 xex 3lim

Page 20: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 20

Άσκηση 7η

Αν f x

2x 0 xlim

να υπολογίσετε τα όρια:

α) f x 1

x 1 x 1lim

β)

f 2x

x 0 xlim

γ)

x 0

f x ημxlim

f x 1 x

Μεθοδολογία 1η – Πολλαπλού τύπου εύρεση ορίων

Πώς βρίσκουμε τα όρια σε συναρτήσεις πολλαπλού τύπου;

Άσκηση 8η

Υπολογίστε τα παρακάτω όρια, αν υπάρχουν:

1)

2x 1, x 1

f x , f x , f x , αν f x x 1x 0 x 2 x 1

ln x , x 1

lim lim lim

2)

4

3

x 16, x 2

x 8f x , αν f x

x 2 x 7 3, x 2

x 2

lim

3)

3x x 2, x 1

f x , αν f x x 1x 1

4 , x 1

lim

Μεθοδολογία 2η – Απροσδιόριστη μορφή 0/0

Ποια βήματα ακολουθούμε όταν το όριο είναι της μορφής 0/0;

Άσκηση 9η

Να βρείτε, αν υπάρχουν, τα παρακάτω όρια:

1) 3 2

2

x 5x 3x 1

x 1 x x 2lim

2)

x 3 2

x 1 x 1lim

Μεθοδολογία 3η – Απόλυτη τιμή

Τι κάνουμε όταν στο όριο που θέλουμε να υπολογίσουμε υπάρχει απόλυτη τιμή;

Άσκηση 10η

Να βρείτε τα παρακάτω όρια:

i)

2x 2 3 x 3

x 1 2x 3 1lim

ii) x

x 0 xlim

iii) x 1

x 1 x 1lim

iv)

2x 1 x 1 3 x x 4

x 1 x 5 2lim

Page 21: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 21

Μεθοδολογία 4η – Τριγωνομετρικά όρια

Πώς υπολογίζουμε όρια που περιέχουν τριγωνομετρικούς αριθμούς;

Άσκηση 11η

Να υπολογίστε τα παρακάτω όρια.

1) (Τριγωνομετρικές ταυτότητες – Βασικά τριγωνομετρικά όρια)

i) ημx xσυνx

x 0 xlim

ii)

συνx 1

x 0 ημxlim

iii) 2013ημ x

x 0 xlim

iv) x 0 2

1 συνx

xlim

(βασική άσκηση)

2) (Αλλαγή μεταβλητής – τριγωνομετρικά όρια)

i) ημ αx

, α 0x 0 xlim

(βασική άσκηση)

ii)

x 0

συν αx 1

xlim

(βασική άσκηση)

iii) ημ πx

x 1 x 1lim

3) (Κριτήριο παρεμβολής και τριγωνομετρικά όρια )

i)

0 0

f x ημx f x, όπου 0

x x x xg x g xlim lim

ii) v *1

x ημ , vx 0 xlim

n (Βασική άσκηση)

Μεθοδολογία 5η – Βοηθητική συνάρτηση

Όταν γνωρίζουμε ένα όριο και αναζητούμε κάποιο άλλο όριο τι κάνουμε; Πότε θέτουμε βοηθητική συνάρτηση;

Άσκηση 12η

Αν για την συνάρτηση f : R R ισχύει 2x 1

f (x) xlim

x 1

να βρεθούν τα εξής όρια:

α) f xx 1lim

β)

f x x

x 1 f x 1lim

γ)

2

2x 1

f (x) f (x) 2lim

f (x) 3 2

Μεθοδολογία 6η – Παραμετρικά όρια

Ποια όρια ονομάζουμε παραμετρικά;

Άσκηση 13η

Για την συνάρτηση f : R R με ax 3 ,x 1

f x ,a2ax 3 x 1

R γνωρίζουμε ότι υπάρχει το

x 1

f xlim

,

τότε να υπολογισθούν:

α) a και β) x 1

f xlim

Άσκηση 14η

Αν για την συνάρτηση f : R R με

Page 22: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 22

ax b ,x 1

f x2ax 3b 1 x 1

γνωρίζουμε ότι x 1

f x 4lim

να βρεθούν και οι πραγματικοί αριθμοί a,b.

Άσκηση 15η (βασική άσκηση)

Αν 4 3

2

x ax 2b1

x 1 x 1lim

να υπολογίσετε τους πραγματικούς αριθμούς a,b

Άσκηση 16η

Δίνονται οι συναρτήσεις 2

2

(λ 1)x x 2f (x)

x 1

και

2x 2x μg(x)

x

. Να βρείτε τις τιμές των λ,μR για

τις οποίες υπάρχουν στο R τα όρια x 1 x 0limf (x) και limg(x)

και στη συνέχεια να τα υπολογίσετε.

Page 23: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 23

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο – ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.6

Μάθημα 7ο – Μη πεπερασμένο όριο στο x0 (α/0, με α 0)

Ερώτηση 1η – « Μη πεπερασμένο όριο »

α) Πότε λέμε ότι μια συνάρτηση f έχει στο x0 όριο το + ή - ; Να δοθεί και σχήμα

β) Αν o

x x

f xlim

+ ή - τότε το όριο υπάρχει στο x0 ;

Ερώτηση 2η – «Ιδιότητες μη πεπερασμένων ορίων»

Γράψτε και περιγράψτε τις ιδιότητες των μη πεπερασμένων ορίων και δώστε παραδείγματα στο καθένα

ξεχωριστά.

Ερώτηση 3η – «Απροσδιόριστη μορφή»

α. Τι ονομάζουμε απροσδιόριστη μορφή (ΑΜ);

β. Τι κάνουμε όταν σ’ ένα όριο προκύψει απροσδιόριστη μορφή;

γ. Να αναφέρετε τις κυριότερες απροσδιόριστες μορφές

Ερώτηση 4η –«Άθροισμα - διαφορά μη πεπερασμένων ορίων»

Αν γνωρίζουμε ότι τα όρια o o

x x x x

f x , g xlim lim

υπάρχουν και είναι πραγματικοί αριθμοί ή άπειρο τότε τι ισχύει

για τα όρια: α) o

x x

f x g xlim

β) o

x x

f x g xlim

;

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα.

Ερώτηση 5η – «Γινόμενο – πηλίκο – δύναμη μη πεπερασμένων ορίων»

Αν γνωρίζουμε ότι τα όρια o o

x x x x

f x , g xlim lim

υπάρχουν και είναι πραγματικοί αριθμοί ή άπειρο τότε τι ισχύει

για τα όρια: α) o

x x

f x g xlim

β)

ox x

f x

g xlim

γ) o

x x

νf xlim

;

Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.

Αν στο x0R ,

το όριο της f είναι: α>0 α<0 α>0 α<0 0 0 + + - - + -

και το όριο της g είναι: + + - - + - + - + - 0 0

τότε το όριο της f·g είναι:

το όριο της f / g είναι:

το όριο της f n, n∈N* - - -

Αν στο x0R

το όριο της f είναι: αR αR - -

και το όριο της g είναι: - - -

τότε το όριο της f + g είναι:

τότε το όριο της f – g είναι:

Page 24: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 24

Κατηγορία 1η Ασκήσεων α/0 «σχήμα»

Άσκηση 1η

Να βρείτε τα όρια (αν υπάρχουν) o o

x x x x+ -f x , f xlim lim

, στα παρακάτω σχήματα

α. x0 = 0

β. x0 = 0 γ) x0

y

x

12

O x

y

Κατηγορία 2η Ασκήσεων α/0 – «Σταθερό πρόσημο παρονομαστή κοντά στο x0»

Άσκηση 2η

Να βρείτε τα παρακάτω όρια:

α.

2

x 1

x 5x 6lim

x 1

β.

2x 3

3x 2lim

(x 3)

γ.

x 0

x

4 2

e 5ημx

x 2011xlim

δ.

x 0 4

συν 2x 3

4 (x 1) xlim

ε.

x 0

x 1

xlim

Κατηγορία 3η Ασκήσεων α/0 – «Μη σταθερό πρόσημο παρονομαστή κοντά στο x0»

Άσκηση 3η

Να βρείτε τα παρακάτω όρια:

α. x 1

2x x 2

x 1lim

β.

x 12

2 1

1 x x 1lim

γ.

x 0

2

3

1x 2

xlim

Κατηγορία 4η Ασκήσεων α/0 – «Τριγωνομετρικά όρια»

Άσκηση 4η

Να βρείτε τα όρια:

α. x 0

x 1

ημxlim

β.

2

x 2

συνxlim

γ.

x 0

x 1

συνx 1lim

δ. x

π

2

εφxlim

ε. x 0

σφxlim

στ. x

2

συνx 1

ημx 1lim

O x0 x x

f (x)

x

y

O x

y

α>0

O

x

y

α<0

Page 25: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 25

Κατηγορία 5η Ασκήσεων α/0 – «Παραμετρικά όρια»

Άσκηση 5η – Παραμετρικά όρια

Να βρείτε τα παρακάτω όρια για τις διάφορες τιμές των πραγματικών αριθμών λ και μ:

α. x 1 4

λx

x 1lim

β.

x 1

2λx 1

x 1lim

γ.

x 1

λx

x 1lim

ε.

x 1 2

λx μ

x 1lim

Άσκηση 6η – Παραμετρικά όρια

Δίνονται οι συναρτήσεις 2

2

(λ 1)x x 2f (x)

x 1

και

2x 2x μg(x)

x

α. Να βρείτε την τιμή του πραγματικού αριθμού λ, αν υπάρχει το όριο x 1lim f (x)

β. Να βρείτε την τιμή του πραγματικού αριθμού μ, αν υπάρχει το όριο x 0lim g(x)

γ. Στη συνέχεια να υπολογίσετε τα παραπάνω όρια

δ. Να βρείτε τα όρια x 1lim f (x)

και x 0lim g(x)

για τις διάφορες τιμές των πραγματικών αριθμών λ, μ.

Κατηγορία 6η Ασκήσεων α/0 – «Βοηθητική συνάρτηση»

Άσκηση 7η

Να βρείτε το x 1lim f (x)

, όταν:

α. 3

x 1

x 2lim

f (x)

β.

x 1

f (x) 3lim

x 1

γ.

3

x 1lim[f (x)(3x 5)]

Άσκηση 8η (γενική με σχήμα)

Δίνεται η γραφική παράσταση της συνάρτησης f όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Να υπολογίσετε, αν

υπάρχουν τα όρια:

x 0

x 0

x 1

1x

2

) lim f x

1) lim

f x

ημx) lim

f x

2x) lim

2f x 3

Η άσκηση που ξεχωρίζει (Θέμα εξετάσεων 2017)

Να υπολογίζετε τα όρια

α) x 0

x

1

e x 1lim

β) x 1

x 1

ln x x 1lim

γ) x

2

1 x

ημxlim

δ)

x 0

x x

x ημxlim

Page 26: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο – ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.7

Μάθημα 8ο – Όρια συνάρτησης στο άπειρο

Ερώτηση 1η – « Όρια συνάρτησης στο άπειρο »

α) Έστω συνάρτηση f η οποία είναι ορισμένη στο διάστημα α, . Πότε θα λέμε ότι η συνάρτηση f έχει όριο:

1. R 2. 3. όταν το x τείνει ;

β) Να διατυπώσετε τα ανάλογα συμπεράσματα όταν το x τείνει στο

Ερώτηση 2η – «Ιδιότητες ορίων όταν το x τείνει στο άπειρο»

Να γράψετε και να περιγράψετε τις ιδιότητες των ορίων όταν το x τείνει στο άπειρο και να δοθεί σε κάθε

περίπτωση και ένα παράδειγμα.

Κατηγορία 1η (σχήμα)

Άσκηση 1η

Βρείτε τα όρια (αν υπάρχουν) x x

f x , f xlim lim

, στα παρακάτω σχήματα

xfy

O x

y

Cf

f (x)

(a)

O

+ x x

y

O x

y

y=f (x)

f (x)

(α)

O

x x

y

Cf

Κατηγορία 2η ( Πολυωνυμική συνάρτηση)

Πώς βρίσκουμε τα όρια στο άπειρο όταν η συνάρτηση είναι πολυωνυμική; Να δώσετε τον τύπο και να τον

αποδείξετε.

O x

y

α>0

O

x

y

α<0

Page 27: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 27

Άσκηση 2η

Να βρείτε τα όρια:

α. 2

xlim x 5x 3

β. 4

xlim 1 x x

γ. x

3 2x 5λx 6μx 2011ρ , λ,μ,ρlim

R δ. x

2x λx 1 ,λlim

R

Κατηγορία 3η (Ρητή συνάρτηση)

Πώς βρίσκουμε τα όρια στο άπειρο όταν η συνάρτηση είναι ρητή; Δώστε τον τύπο και αποδείξτε το.

Άσκηση 3η

Βρείτε τα όρια:

α. x

2x x 2

x 1lim

β.

x 2

4x 3

x x 1lim

γ.

x

5

3 5

3x x 2

1 x xlim

Άσκηση 4η (Βασική άσκηση)

Έστω οι πολυωνυμικές συναρτήσεις P(x), Q(x) με βαθμό ν, μ αντίστοιχα, τότε να αποδείξετε τα εξής:

1.

x

*

0 , ν μP x

, ν μQ x

, ν μ

lim

R 2.

x

, ν μP x

, ν μQ xlim

R

Κατηγορία 4η (απόλυτη τιμή)

Πώς βρίσκουμε τα όρια στο άπειρο όταν η συνάρτηση έχει απόλυτες τιμές;

Άσκηση 5η

Να βρείτε τα όρια:

α. x x

x και xlim lim

β. x

x 1 2 x 3 7lim

γ. x

x 1 2 x 3 7lim

δ

2

2x

| x 5x | xlim

x x 2

ε.

2

x

| x x | 3lim

x 2011

Κατηγορία 5η (άρρητες συναρτήσεις)

Πώς βρίσκουμε τα όρια στο άπειρο όταν η συνάρτηση είναι άρρητη; Δικαιολογήστε τα παρακάτω βασικά όρια

1. x

xlim

και 2. x

xlim

Άσκηση 6η

Να βρείτε τα όρια:

α. 2

xlim 4x x 1

β. 2

xlim 9 10x x

γ. 2 2

xlim x 1 x x( )

δ. 2 2

xlim x 1 x x( )

Page 28: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 28

ε. 2

xlim ( x 5 x)

στ. 2

x

x 12x 1lim

x 3

ζ. 2

2x

x x 1lim

x x 1

η.

2

2x

x x 1lim

x x 1

θ.

2

2x

x 1 5 xlim

3x 1 2x

1ος ισχυρισμός: Δεν υπάρχει περίπτωση το όριο x xlim f x ή lim f x να βγάζει μείον άπειρο! Συμφωνείτε; Να

δικαιολογήσετε την απάντησή σας!

2ος ισχυρισμός: Αν στα παραπάνω όρια η συνάρτηση f είναι πολυωνυμική τότε σε κάθε περίπτωση το όριο θα ισούται με .

Συμφωνείτε; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας!

Κατηγορία 6η (Πολλαπλού τύπου)

Πώς βρίσκουμε τα όρια στο άπειρο όταν η συνάρτηση είναι πολλαπλού τύπου;

Άσκηση 7η

Να βρείτε τα όρια x xlim f x , lim f x

για τις παρακάτω περιπτώσεις:

α. 2x , x 1

f (x)5x, x 1

β.

2

2x, x 1f (x)

x 1, x 1

γ.

x 3,x 2

f x x 2

1 ,x 2

Κατηγορία 7η (εκθετικές συναρτήσεις)

Πώς βρίσκουμε τα όρια στο άπειρο όταν η συνάρτηση είναι εκθετική; Να δικαιολογήσετε τα παρακάτω βασικά

όρια:

x x

x xα , α 0lim lim

για α > 1 και x x

x xα 0, αlim lim

για 0 < α < 1

Άσκηση 8η

Να βρείτε τα όρια:

α. x

xlim 3

και x

xlim 3

β. x

xlim e

και x

xlim e

γ.

x

x

2lim

e

στ.

x x

x xx

3 4lim

3 4

ζ.

x x

x xx

3 4lim

3 4

Κατηγορία 8η (λογαριθμικές συναρτήσεις)

Πώς βρίσκουμε τα όρια στο άπειρο όταν η συνάρτηση είναι λογαριθμική; Να δικαιολογήσετε τα παρακάτω όρια:

1. x x

ln x , log xlim lim

και 2. x 0 x 0

ln x , log xlim lim

Γιατί δεν υπάρχουν τα όρια στο ; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Άσκηση 9η

Να βρείτε τα όρια:

Page 29: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 29

α. x

1lim

ln x β.

x 0

1lim

ln x γ.

x

2 ln x 1lim

ln x 1

Κατηγορία 9η (Τριγωνομετρικά όρια) – (σε συνδυασμό με τις κατηγορίες 11 και 12)

Πώς βρίσκουμε τα όρια στο άπειρο όταν η συνάρτηση είναι τριγωνομετρική; Να δικαιολογήσετε γεωμετρικά

γιατί τα όρια x

ημxlim

και x

συνxlim

δεν υπάρχουν.

Άσκηση 10η

Να βρείτε τα όρια:

α. x

ημxlim

x β.

x

συνxlim

x γ.

νx

ημxlim

x δ.

ν

x

ημ xlim

x

ε. 2x

xημx 1lim

x συνx

Κατηγορία 10η (παραμετρικά όρια)

Πώς βρίσκουμε τα όρια στο άπειρο όταν η συνάρτηση έχει παραμέτρους; Να δικαιολογήσετε τα παρακάτω

βασικά όρια:

1. x

, λ 0

λx Α.Μ , λ 0

, λ 0

lim

και 2. x

, λ 0

λx Α.Μ , λ 0

, λ 0

lim

Άσκηση 11η

Να βρείτε τα όρια:

α. 2

xlim ( x x 3 μx)

β. 3 2

2x

(μ 1)x 2μx 10x 3 μlim

μx 5x 6 μ

γ.

2

xlim ( x 5x 7 λx)

Άσκηση 12η

Αν 2x 1

f (x) αx βx 1

να βρείτε τις τιμές των α,βR για τις οποίες ισχύει

xlim f (x) 0

Άσκηση 13η

α) Να προσδιορίσετε το R , ώστε το 2

xlim ( x 5x 10 x 1)

να υπάρχει στο R . Στη συνέχεια

να βρείτε και το όριο.

β) Για τις διάφορες τιμές του R να υπολογίσετε το 2

xlim ( x 5x 10 x 1)

Άσκηση 14η

Για α, β πραγματικούς αριθμού να βρείτε τα όρια x x

f x , f xlim lim

όπου 2αx β, x 3

f (x)αx 3β, x 3

Κατηγορία 11η (αλλαγή μεταβλητή)

Πώς αλλάζουμε μεταβλητή στα όρια όταν το x τείνει στο άπειρο;

Page 30: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 30

Άσκηση 15η

Να βρείτε τα όρια:

α. x

1lim xημ

x

β. xlim ημ x 1 x , x 0

γ. 2x x

xlim e

δ. 2

xlim ln x x

ε. 2x

xlim ln x 1 ln

x 1

στ. 2

xlim ln x ln x 1

Κατηγορία 12η (Κριτήριο παρεμβολής)

Ισχύει το κριτήριο παρεμβολής στα όρια όταν το x τείνει στο άπειρο; Δώστε τον τύπο. Σε ποια κατηγορία

ασκήσεων θα το εφαρμόζουμε κυρίως;

Άσκηση 16η

Δίνεται συνάρτηση 2

xημxf x , x

x 1

R

α. Να αποδείξετε ότι: 2 2

x xf x

x 1 x 1

για κάθε xR

β. Να βρείτε το όριο: xlim f x

και x

f xlim

γ. Να βρείτε το όριο

x

f xlim

x

Άσκηση 17η

Έστω η συνάρτηση f : R R με 2 2f x x 1 x ημ x

α. Να αποδείξετε ότι: 2

1f x

x 1 x

β. Να υπολογίσετε το όριο: x

f xlim

Κατηγορία 13η (Βοηθητική συνάρτηση)

Πότε παίρνουμε βοηθητική συνάρτηση; Ποια συνάρτηση θέτουμε ;

Άσκηση 18η

Έστω η συνάρτηση f : R R για την οποία ισχύει x

2f x x 1 1lim

.

Να υπολογίσετε τα όρια:

α. x

f xlim

β.

x

f x

xlim

γ.

x

2f x x

f x 3xlim

Page 31: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο – ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.8

Μάθημα 9ο – Συνέχεια – Βασικά θεωρήματα συνέχειας

Ερώτηση 1η – « Ορισμός συνέχειας στο x0»

α) Έστω συνάρτηση f : AR , πότε θα λέμε ότι είναι συνεχής σε ένα σημείο 0x του πεδίου ορισμού της;

β) Θα αναζητάμε συνέχεια σε σημεία εκτός του πεδίου ορισμού της;

γ) Πότε μια συνάρτηση f : R R δεν θα είναι συνεχής στο 0x A ;

Ερώτηση 2η – «Συνεχής συνάρτησης – βασικές συνεχείς συναρτήσεις»

α) Πότε μια συνάρτηση f λέγεται συνεχής (στο πεδίο ορισμού της);

β) Αναφέρετε βασικές συναρτήσεις που είναι συνεχείς στο πεδίο ορισμού της.

γ) Τι ισχύει για τις πράξεις συνεχών συναρτήσεων; Αναφέρετε την ανάλογη πρόταση.

Ερώτηση 3η – «Συνέχεια σε διάστημα»

α) Πότε μια συνάρτηση f είναι συνεχής σε ανοικτό διάστημα (α, β) ;

β) Πότε μια συνάρτηση f είναι συνεχής στο κλειστό διάστημα [α, β];

πχ. Δίνεται η συνάρτηση 2x 3, x 1

f x 1,x 1

x

.

Σωστό ή Λάθος;

α) Η f είναι συνεχής στα διαστήματα ,1 και στο 1, .

β) Δεν είναι συνεχής συνάρτηση.

Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

Ερώτηση 4η – «Πράξεις συνεχών συναρτήσεων – Σύνθεση συνεχών συναρτήσεων»

α) Αν οι συναρτήσεις f, g είναι συνεχείς στο 0x τότε γράψτε και ποιες πράξεις των f, g είναι συνεχείς στο 0x ;

Με την προϋπόθεση ότι ορίζονται σε ένα διάστημα που περιέχει το 0x .

β) Πότε θα λέμε ότι η συνάρτηση g o f είναι συνεχής στο 0x ;

Άσκηση 1η

Δίνεται η συνάρτηση

x x 1,0 x 1

x 1f x

x 2 2x 1

x 1

Page 32: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 32

α) Να υπολογίσετε, αν υπάρχει, το όριο x 1

f xlim

β) Να υπολογίσετε την τιμή f 1 και να εξετάστε αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο 0x 1

γ) Να εξετάστε αν η f είναι συνεχής συνάρτηση.

Άσκηση 2η

Να εξηγήσετε γιατί είναι συνεχείς οι παρακάτω συναρτήσεις:

α. 3 2 2f x ln x 3ln x ln x 2, x 0

β. 2

2 x 3f x , x

x 1

R

γ. 3 2f x 2 x 3 x x 2, x R

δ. xf x x , x 0

ε. 2 x 3f x e , x R

Άσκηση 3η

Αν για τη συνάρτηση f : R R ισχύει: 2f x x για κάθε xR τότε:

α. Να αποδειχθεί ότι η f είναι συνεχής στο 0x 0 .

β. Να εξεταστεί αν η συνάρτηση f x

, x 0g x x

0 , x 0

είναι συνεχής στο 0x 0

Άσκηση 4η

Δίνεται η συνάρτηση f : R R με

f 1 3 και 2

x 1

x 2x f xlim 2017

x 1

Να δείξετε ότι η f είναι συνεχής στο 0

x 1 .

Άσκηση 5η

Αν η f είναι συνεχής στο 0

x 0 και ισχύει

2x 0

xf x ημ 2017xlim 1

x 2ημx

να βρείτε το σημείο τομής της

γραφικής παράστασης της συνάρτησης f με τον άξονα y.

Άσκηση 6η

Δίνεται η συνεχής συνάρτηση

Page 33: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 33

2

2 2 5 x

x 8x 16 ,0 x 5f x

β ln x 5 e 2 1 e , x 5

α. Να υπολογιστούν τα ,β R

β. Να υπολογίζετε το όριο xlim f x

Άσκηση 7η

Έστω 2f x αx βx, αβ 0 και g x f ημx

α. Να βρείτε τη συνάρτηση g

β. Είναι η συνάρτηση g συνεχής; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

γ. Να βρείτε το όριο

x 0

g xlim

x

δ. Να δείξετε ότι

x 0

f 3xlim 3

f x

Άσκηση 8η

Έστω η συνεχής συνάρτηση f για την οποία ισχύει:

2x 1 f x x x 2 για κάθε xR

και η γραφική παράσταση της συνάρτησης f διέρχεται από το σημείο A 1,3 .

α. Να βρείτε τους πραγματικούς αριθμούς ,β

β. Να δείξετε ότι f x x 2, x R

γ. Να βρείτε το όριο

2

x

1lim f x

f x

Άσκηση 9η

Δείτε η συνάρτηση

4 3

2

x αx 2β, x 1

f x x 1

1, x 1

, όπου α, β πραγματικοί αριθμοί. Αν η f είναι συνεχής

συνάρτηση, να βρείτε τα α, β.

Ερώτηση 5η – « Θεώρημα Bolzano»

α) Να διατυπώσετε το Θεώρημα Bolzano. Δώστε την γεωμετρική ερμηνεία.

β) Το θεώρημα Bolzano είναι θεώρημα ύπαρξης ή εύρεσης ρίζας εξίσωσης; Πόσες ρίζες μας εξασφαλίζει;

γ) Γράψτε ισοδύναμες εκφράσεις που μας παραπέμπουν στο Θεώρημα Bolzano

δ) Το αντίστροφο του Θεωρήματος Bolzano ισχύει;

Ανέκδοτο: Πόσα παιδιά έχει ο Βοlzano?

Page 34: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 34

Κατηγορία 1η – « Μία τουλάχιστον λύση στο (α, β) - [α, β]»

α) Όταν θέλουμε να αποδείξουμε ότι η εξίσωση έχει μία τουλάχιστον λύση στο (α, β) ποια βήματα

ακολουθούμε;

πχ. Έστω η συνεχής συνάρτηση f : α,β R , ώστε: f α f β αβ αf β βf α . Να αποδείξετε ότι:

1. f α α f β β 0 2. Η εξίσωση f x x έχει μία τουλάχιστον λύση στο α,β

β) Όταν θέλουμε να αποδείξουμε ότι η εξίσωση έχει μία τουλάχιστον λύση στο [α, β] ποια βήματα

ακολουθούμε;

πχ. Έστω η συνεχής συνάρτηση f : R R για την οποία ισχύει f ημx f συνx 1 για κάθε xR .

Να αποδείξετε ότι: 1. f 0 f 1 1 2. Η εξίσωση f x x έχει μία τουλάχιστον ρίζα στο 0,1

Κατηγορία 2η – « Μία το πολύ λύση – Μία ακριβώς λύση στο (α, β)»

α) Όταν θέλουμε να αποδείξουμε ότι η εξίσωση έχει μία το πολύ λύση στο (α, β) ποια βήματα ακολουθούμε;

β) Βασική άσκηση: Έστω συνάρτηση f γνησίως μονότονη στο [α, β], τότε να αποδείξετε ότι η εξίσωση f (x) = 0

έχει μία το πολύ λύση στο (α, β).

πχ. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) = x5 +3x +1 έχει μία το πολύ λύση στοR .

γ) Όταν θέλουμε να αποδείξουμε ότι η εξίσωση έχει μία ακριβώς λύση στο (α, β) ή [α, β] ποια βήματα

ακολουθούμε;

πχ. Δίνεται η συνάρτηση 3f x x 3x λ με x όπου λ πραγματικός αριθμός τέτοιος ώστε: λ 4 . Να

αποδείξετε ότι, η εξίσωση f x 0 έχει μία ακριβώς λύση στο διάστημα 1,1

Κατηγορία 3η – « Δύο τουλάχιστον ή το πολύ ή ακριβώς λύσεις στο (α, β)»

α) Όταν θέλουμε να αποδείξουμε ότι η εξίσωση έχει δύο τουλάχιστον λύσεις στο (α, β) ποια βήματα

ακολουθούμε;

πχ. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση 2συνx xημx x έχει δύο τουλάχιστον λύσεις στο π, π

β) Αν θέλουμε να αποδείξουμε ότι η εξίσωση έχει δύο το πολύ λύσεις στο (α, β) τότε τι κάνουμε;

πχ. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση α x μ x ν β x λ x ν γ x λ x μ 0 όπου α, β, γ, λ, μ, ν

πραγματικοί αριθμοί, έχει το πολύ δύο λύσεις.

γ) Όταν θέλουμε να αποδείξουμε ότι η εξίσωση έχει δύο ακριβώς λύσεις στο (α, β) ποια βήματα ακολουθούμε;

πχ. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση α x μ x ν β x λ x ν γ x λ x μ 0

όπου α, β, γ > 0 και λ < μ < ν έχει δύο ακριβώς άνισες λύσεις στο διάστημα (λ, ν)

Page 35: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 35

Κατηγορία 4η – « Διατηρεί σταθερό πρόσημο»

α) Όταν θέλουμε να αποδείξουμε ότι η συνάρτηση f διατηρεί σταθερό πρόσημο ποια μέθοδο ακολουθούμε και

ποιο Θεώρημα;

β) Έστω συνάρτηση f συνεχής στο διάστημα Δ και f x 0 για κάθε x , τότε η f διατηρεί σταθερό

πρόσημο στο διάστημα Δ.

γ) Έστω συνάρτηση f συνεχής στο διάστημα Δ και 1 2, διαδοχικές ρίζες της εξίσωσης f(x) = 0, τότε η

συνάρτηση f διατηρεί σταθερό πρόσημο στο διάστημα 1 2, .

πχ. Έστω η συνεχής συνάρτηση f : R R για την οποία ισχύει 2 2f x 2f x x για κάθε xR και είναι

f 0 2 .

Α) 1. Να αποδείξετε ότι η f διατηρεί σταθερό πρόσημο στο R

2. Να βρείτε το πρόσημο της f

Β) Έστω η συνάρτηση g x f x 1 , x R τότε

1. Να αποδείξετε ότι g x 0 ά x R

2. Βρείτε το πρόσημο της g

3. Βρείτε τον τύπο της συνάρτησης f και g.

πχ. Έστω η συνάρτηση f : R Rμε f x 0 για κάθε xR και ισχύει f f f 0 για

οποιοσδήποτε πραγματικούς αριθμούς α , β, γ. Να αποδείξετε ότι η f δεν είναι συνεχής στο R

β) Πως βρίσκουμε το πλήθος ριζών μιας εξίσωσης f(x) = 0 και πως την μελετάμε ως προς τα πρόσημα;

πχ. Έστω συνάρτηση π

f x ημ2x 2συνx, x 0,2

1) Να λύσετε την εξίσωση f x 0

2) Να μελετήσετε το πρόσημο της συνάρτησης f

Άσκηση 10η (Θέμα Γ / Πανελλαδικές εξετάσεις 2016)

α) Να λύσετε την εξίσωση 2x 2e x 1= 0, x R

Μονάδες 4

β) Να βρείτε όλες τις συνεχείς συναρτήσεις f : R R που ικανοποιούν την σχέση 2

2 2x 2f (x) = e x 1

για κάθε x Rκαι να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 8

Page 36: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 36

Άσκηση 11η

Έστω η συνάρτηση 2

2

x 2x 1 , 1 x 1f x

3x 6x 1 ,1 x 2

α. Να αποδείξετε ότι η f είναι συνεχής στο διάστημα [-1, 2]

β. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) = 0 έχει δύο ακριβώς λύσεις στο (-1, 2)

Άσκηση 12η

Έστω η συνεχής συνάρτηση f για την οποία ισχύει 2 2f x x 5x για κάθε xΔ = (0,5).

Να αποδείξετε ότι η f:

α) Δεν έχει ρίζες στο διάστημα Δ

β) Έχει σταθερό πρόσημο στο διάστημα Δ

γ) Να βρεθεί ο τύπος της f στο Δ, αν επιπλέον γνωρίζουμε ότι f 1 2 .

Ερώτηση 6η – « Θεώρημα Ενδιαμέσων τιμών (Θ.Ε.Τ)»

α) Να διατυπώσετε και να αποδείξετε το θεώρημα των ενδιαμέσων τιμών.

β) Να δώσετε την γεωμετρική ερμηνεία του ΘΕΤ.

γ) Ποια είναι η σχέση του ΘΕΤ με το Θεώρημα του Bolzano;

δ) Αν ισχύει το Θ.Ε.Τ για την συνάρτηση f στο διάστημα [α, β] και είναι γνησίως μονότονη σ’ αυτό τότε τι

συμπεραίνουμε;

ε) Αν στο Θ.Ε.Τ ισχύει η f α , f β τότε η ρίζα x0 τέτοια ώστε f(x0) = η ανήκει στο κλειστό διάστημα [α, β];

στ) Ποια είναι τα συμπεράσματα του Θ.Ε.Τ; Δηλαδή,

α) Τι ισχύει για την εικόνα μέσω μιας συνεχούς συνάρτησης;

β) Αν μια συνάρτηση είναι συνεχής και 1 – 1 τι συμπεραίνουμε;

πχ. Έστω η συνάρτηση f η οποία είναι συνεχής στο [α, β] με f (α) =0 και f (β) =1. Να αποδείξετε ότι:

1) f α ln 2 f β 2) Υπάρχει ένα τουλάχιστον 0x α,β ώστε 0f x ln 2

πχ. Έστω συνάρτηση f : R ; ώστε να είναι f 1 1 και f 2 2 . Να αποδείξετε ότι:

1) f 1 2 f 2 2) Η f δεν είναι συνεχής

Ερώτηση 7η – Θεώρημα μέγιστης και ελάχιστης τιμής (ΘΜΕΤ)

α) Να διατυπώσετε και το θεώρημα μέγιστης και ελάχιστης τιμής.

β) Να δώσετε την γεωμετρική ερμηνεία του ΘΜΕΤ.

γ) Με ποιο θεώρημα «συνεργάζεται» καλύτερα το ΘΜΕΤ; (Δείτε παρακάτω την βασική άσκηση)

δ) Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο κλειστό διάστημα [α, β], τότε ποιο είναι το σύνολο τιμών της; Να δώσετε

γεωμετρική ερμηνεία.

Page 37: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 37

Βασική άσκηση: Έστω η συνεχής συνάρτηση f : α,β R με 0 α β . Αν m η ελάχιστη τιμή και Μ η μέγιστη

τιμή της f, να αποδείξετε ότι:

1) αf α βf β

m Μα β

2) Υπάρχει ένα τουλάχιστον ξ α,β τέτοιο ώστε: αf α βf β

f ξα β

Ερώτηση 8η – « Σύνολο τιμών συνεχούς συνάρτηση – Εύρεση σύνολο τιμών (γ΄ μέθοδος)»

α) Αν μια συνεχής συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα στο [α, β] τότε ποιο είναι σύνολο τιμών της;

β) Αν μια συνεχής συνάρτηση f είναι γνησίως φθίνουσα στο [α, β] τότε ποιο είναι σύνολο τιμών της;

γ) Αν μια συνεχής συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα στο (α, β) τότε ποιο είναι σύνολο τιμών της;

δ) Αν μια συνεχής συνάρτηση f είναι γνησίως φθίνουσα στο (α, β) τότε ποιο είναι σύνολο τιμών της;

ε) Τελικά πως βρίσκουμε το σύνολο τιμών μιας συνεχούς συνάρτησης σε ένα διάστημα ή σε ένωση διαστημάτων;

Να δοθούν σχήματα

πχ. Να βρείτε το σύνολο τιμών για τις παρακάτω συναρτήσεις:

1) 2f x x ημx 1 στο π

0,2

2) συνxf x e ημx στο π

0,2

3) 2f x x x ln x 1 στο 1, 4) f x ln 1 ln x στο πεδίο ορισμού της

Άσκηση 13η

Έστω η συνάρτηση

2 2

2

2

ημ αx ημ 5x, x 0

f x με α 0,x

α 25 ,x 0

Α. Να βρεθούν τα όρια x

f xlim

και x

f xlim

Β. Να εξετάσετε αν η συνάρτηση είναι συνεχής στο R .

Γ. Αν επί πλέον για κάθε xR ισχύει f(x) ≤ 10α , τότε:

i. Να αποδείξετε ότι α = 5 .

ii. Να βρείτε τα κοινά σημεία της γραφικής παράστασης της f με τον άξονα x΄x και y΄y (αν υπάρχει).

iii. Να βρείτε το σύνολο τιμών της συνάρτησης f και

iv. Να αποδείξτε ότι η εξίσωση f(x) = 49 έχει μια τουλάχιστον ρίζα στο π

0,2

Άσκηση 14η

Δίνεται η συνεχής και γνησίως αύξουσα συνάρτηση f : R R για την οποία ισχύουν:

f (x) f (3 x), για κάθε x R και x

f (x) ,lim

R

Page 38: μαθήματα ανάλυσης νέο-2014-7i έκδοση

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.gr [email protected]

- Ανάλυση: Συναρτήσεις - Κεφάλαιο 1ο Σελίδα 38

α. Να δείξετε ότι υπάρχει μοναδικό 0x 0,3 τέτοιο ώστε: 0f (x ) 0

β. Να δείξετε ότι 0

γ. Να βρείτε το σύνολο τιμών της f

Άσκηση 15η

Δίνεται η συνάρτηση, 2f (x) ln αx x 1 ln (1 α)x α κα0 x 0ι α

Α. Για τις διάφορες τιμές του α , να βρείτε x

f (x)lim

Β. Έστω ότι α = 0

α. Να μελετήσετε την συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία

β. Να βρείτε το σύνολο τιμών της f

γ. Να ορίσετε την αντίστροφή της

Άσκηση 16η

Δίνεται η συνεχής συνάρτηση f : R R ,για την οποία ισχύει x 0

f (x) 2lim 0

x

Α. α. Να βρείτε το f(0) .

β. Να βρείτε το όριο: 2

2x 0

x f (x)lim

ημ x

Β. Αν επιπλέον για την f ισχύει 2 x 2xf (x) e f (x) e 1, x R

α. Να δείξετε ότι: x xf (x) e e , x R

β. Να υπολογίσετε τα όρια x x

f (x), f xlim lim

γ. Να χρησιμοποιήσετε δεδομένο ότι η συνάρτηση είναι γνησίως φθίνουσα στο , 0 και γνησίως αύξουσα

στο 0, για να δείξετε ότι η εξίσωση f(x) = k έχει δύο ακριβώς ρίζες για κάθε τιμή του k με k > 2 .

Άσκηση 17η

Δίνεται η συνεχής συνάρτηση f : 0, R τέτοια ώστε:

• γνησίως φθίνουσα στο 0,

• f A 0,

α) Να υπολογίστε το όριο

x

f x xlim

f x x

β) Να υπολογίστε το όριο

x 0

f x xlim

f x x

γ) Να βρείτε το σύνολο τιμών της συνάρτησης

x f xg x , x 0

f x x