1

หนวยท 3 การวเคราะหความตองการสารสนเทศ

อาจารยศรอร เจนประภาพงศ ภาคปลาย ปการศกษา 2556

4 มกราคม 2557

ในสงคมปจจบนผทมทกษะการรสารสนเทศจะเปนผไดเปรยบเพราะเขาสามารถวเคราะหความตองการสารสนเทศของตนเองได สามารถเขาถงสารสนเทศทมอยอยางหลากหลายในแหลงตางๆ ได สามารถประเมนคณคา วเคราะห และสงเคราะหสารสนเทศได ตลอดจนสามารถบรณาการองคความรใหมและใชสารสนเทศไดภายใตกฏกตกาของจรยธรรมสารสนเทศ ดงนนกระบวนการการพฒนาทกษะการรสารสนเทศนน ผใชจ าเปนตองสรางทกษะในการวเคราะหหรอก าหนดความตองการสารสนเทศ เพอก าหนดขอบเขต และลกษณะของสารสนเทศทตองการ จงจะสามารถวางแผนการคนหาสารสนเทศทตองการไดอยางมประสทธภาพ โดยมขนตอน ดงน

1. ถามตนเองวาตองการสารสนเทศไปท าไม / เพออะไร (Goal) เพอท า

การบาน สงผสอน ท าโครงงาน/รายงาน ตอบขอสงสยหรอแกไขปญหาตน ตอบสนองตามความสนใจตน เพองานวชาการ เพอความเจรญกาวหนาในอาชพการงาน ฯลฯ ซงวตถประสงคขางตนจะสงผลตอจ านวนสารสนเทศ ระดบของสารสนเทศ และลกษณะสารสนเทศทจะคนหาตอไป

2. เลอก หรอก าหนดหวขอทจะคนควา (Topic) โดยยดขอบเขตเนอหาของเรองทเราตองการวาตองการสารสนเทศกวาง หรอเฉพาะเจาะจงลงไปในเรองใดเรองหนง ตองการสารสนเทศททนสมย (ดวาเรองทตองการเปนสาขาวชาใด) หรอ ตองการสารสนเทศชวงระยะเวลาใด นอกจากนนกอาจก าหนดวาจะใช ทรพยากรสารสนเทศประเภทใด

อาท หนงสอ บทความในวารสาร เวบไซต e-Journal ฯลฯ หรอแหลงสารสนเทศใดจงจะเหมาะสม

2

3. ก าหนดแนวคด (Concept) และ ค าส าคญ (Keyword) เปนการระดมความคดเพอก าหนดและเชอมโยงประเดนแนวคดหลก และแนวคดรอง เพอตอบโจทยในเรองทเราตองการศกษาคนควา โดยใชวธการ 1) ตงค าถาม “ใคร ท าอะไร ทไหน เมอไหร อยางไร ท าไม”

2) แปลงค าถาม เปน แนวคด (Concept) โดยใชแผนผงความคด

(Mindmap) มาชวย

3) ก าหนดลกษณะของสารสนเทศทตองการตามประเดนทก าหนดไวแลว

ค าถาม/ประเดนแนวคด ลกษณะสารสนเทศ

อะไร

ความหมาย ค า

ค าอธบาย การสะกด การออกเสยง ค าเหมอน ค าตรงขาม ค าตอบสน ๆ ฯลฯ

ความหมาย สงของ สตว พช สถานการณ

ขอมลเบองตน ภมหลง ตวเลข สถต ภาพ เสยง ทฤษฎ ขอเทจจรง ค าตอบสนๆ ฯลฯ

ใคร บคคล หนวยงาน ประวต ภมหลง ภาพ ทอย ผลงาน เสยง ฯลฯ

ทไหน

สถานท ทตง ประวต ความเปนมา ต านาน แผนท แผนผง ภาพ ขอเทจจรง ตวเลข ฯลฯ

เมอไหร เหตการณ ยคสมย แนวโนม

ประวต พฒนาการ ขอเทจจรง สถต ตวเลข ภาพ เสยง แผนภม แผนท สารสนเทศทเปนปจจบน ฯลฯ

3

ค าถาม/ประเดนแนวคด ลกษณะสารสนเทศ

อยางไร ขนตอน วธการ รายละเอยดการปฏบต วธการท า สตร ค าอธบาย แผนภม แผนผง ภาพ ฯลฯ

ท าไม เหตผล เปาหมาย วตถประสงค ผลกระทบ

ความเปนมา สภาพปญหา สภาพการณ ขอเทจจรง สถต ตวเลข ฯลฯ

4) ก าหนดค าส าคญ (Keyword) เพอใชเปนค าคนในการสบคน

4

ตวอยาง การก าหนดประเดนแนวคดและลกษณะสารสนเทศทตองการจาก

ค าถามเรองเศรษฐกจพอเพยง

ค าถาม

ประเดนแนวคด

ลกษณะสารสนเทศ

1. โครงการอนเนองมาจาก

พระราชด ารจดตงขนมาเพอ

อะไร

หลกการ เหตผล

วตถประสงค

ขอเทจจรง ค าอธบาย

2. อยากทราบวาโครงการอน

เนองมาจากพระราชด ารเรมม

ขนตงแตเมอไร

ความเปนมา ประวต

ขอมลเบองตน

ภมหลง

3. มใครบางทเกยวของและ

เปนผรบผดชอบประสานงาน

การด าเนนงานโครงการ

ผรเรม

ผรบผดชอบ

หนวยงานทเกยวของ

ขอเทจจรง

รายละเอยด

ผลงาน

4. โครงการนเกยวของกบการ

พฒนาในดานใดบาง ตองการ

ตวอยางประกอบใหเหน

ชดเจน

ประเภท ขอเทจจรง

แผนภม

ค าอธบาย

5. ขนตอนการด าเนนงานของ

โครงการเปนอยางไร

ขนตอน

วธการ

แผนภม วธการ ภาพ

รายละเอยดการปฏบต

6. ขอมลและแนวโนมของการ

ด าเนนงานโครงการในรอบ 5

ปทผานมาเปนอยางไร

แนวโนม

พฒนาการ

ขอเทจจรง

สถต กราฟ

แผนภม แผนท

7. พพธภณฑธรรมชาตหวย

ฮองไคร :การแสวงหาความร

เชงพฒนาอนเนองมาจาก

พระราชด าร มลกษณะ

อยางไร

ตวอยางโครงการ ขอเทจจรง

ภาพ

แผนท

วดทศน

5

การวางโครงเรอง

โครงเรองเปนกรอบ/ขอบเขตของใจความส าคญทก าหนดไว เพอใชเปนแนวทางใน

การเรยบเรยงเนอหาใหตอเนองและสมพนธกน ซงอาจจดล าดบเนอหาตามเหตการณท

เกดขนกอน-หลง เหตผล ความส าคญ ความเขาใจ และทศทางหรอสถานท

และยงชวยใหทราบขอบเขตของการเกบขอมลอกดวย

โครงเรองจะมลกษณะคลายหนาสารบญ ซงโครงเรองทดจะตองมลกษณะ ดงน

1. ประกอบดวย ชอเรองรายงาน หวขอใหญ หวขอรอง และหวขอยอย (ถาม)

2. ชอหวขอ ควรสนกะทดรดไดใจความ ครอบคลมเนอหาตอนนนโดยเฉพาะ

3. หวขอตาง ๆ เรยงล าดบอยางตอเนองสมพนธกน กลาวคอ หวขอใหญสมพนธกบชอ

เรองของรายงาน หวขอรองสมพนธกบหวขอใหญ และหวขอยอยสมพนธกบหวขอรอง

4. โครงเรองควรเขยนอยางเปนระเบยบ สะดวกแกการอานและท าความเขาใจ ทงนใช

ตวเลขและยอหนาใหพอเหมาะ กลาวคอหวขอทมความส าคญเทากนจะตองอยตรงกนใช

ตวเลขแบบเดยวกน หวขอยอยยอหนาลกเขาไปกวาหวขอใหญ ดงตวอยาง

ชอเรองรายงาน

1. หวขอใหญ

1.1 หวขอรอง

1.1.1 หวขอยอย

1.1.2 หวขอยอย

1.1.3 หวขอยอย

1.2 หวขอรอง

1.2.1 หวขอยอย

1.2.2 หวขอยอย

2. หวขอใหญ

6

ตวอยาง โครงเรองทด

ภาพยนตร

1. ประวตศาสตรภาพยนตร

2. ประเภทของภาพยนตร

2.1 เนนฉาก

2.2 เนนอารมณ

2.3 เนนรปแบบ

2.4 ตวอยางภาพยนตร

3. คายภาพยนตร

3.1 ในประเทศไทย

3.2 ในตางประเทศ

4. อทธพลของภาพยนตร

7

ตวอยาง โครงเรองทด

ชางไทย

1. ความรทวไปเกยวกบชาง

1.1 ก าเนดชาง

1.2 ความส าคญของชาง

1.3 ลกษณะของชาง

2. ชางกบศลปวฒนธรรมไทย

2.1 ชางกบพทธศาสนา

2.2 ชางกบวรรณกรรม

2.3 ชางกบการแสดง

2.4 ชางกบของช ารวย

3. การอนรกษชางไทย

8

บรรณานกรม

การเขยนรายงานเชงวชาการ. (ม.ป.ป.). สบคนจาก http://it.acc.chula.ac.th/uploads/down/17/แนวทางการเขยนรายงานเชงวชาการ.pdf

คมอผสอนวชา 000130 ทกษะการรสารสนเทศ (Information Literacy skills). (2551).

สบคนจาก www.rtc.ac.th/download/ar250951/130-teachermanual-51.doc

เอกสารประกอบการสอนวชา 00-021-101 การรสารสนเทศ (Information Literacy). (2553).

สบคนจาก http://dc250.4shared.com/doc/KcmiFpRT/preview.html

*******************