Ν. Γλώσσα: 4η ενότητα

Οι διαθέσεις (σημασία) του ρήματος

Ενεργητική διάθεση

Το υποκ ενεργεί Ο μαθητής διαβάζει

Παθητική διάθεση

Το υποκ παθαίνει κάτι από κάποιον

Ο μαθητής βαθμολογήθηκε από τον καθηγητή

Μέση διάθεση

Το υποκ ενεργεί και η ενέργεια γυρίζει στο ίδιο

Ο μαθητής ντύνεται

Ουδέτερη διάθεση

Το υποκ βρίσκεται σε μια κατάσταση

Ο μαθητής κοιμάται, πεινά

Η Μαρία στρώνει το κρεβάτι. Ο υπάλληλος εργάζεται

Οι μαθητές τιμωρήθηκαν από τοδάσκαλο. Το νερό της λίμνης πάγωσε από το κρύο

Τα παιδιά πεινούν. Ο Βασίλης κοιμάται.

ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΤΕ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ :

Τα φύλλα παρασύρθηκαν από τη βροχή…………………………………………….

Δεν ενδιαφέρεται για τίποτα……………………………………………………….

Διψάω πολύ……………………………………….

Αγαπιούνται πολύ μεταξύ τους………………………………………

Τα δένδρα ξεριζώθηκαν από το δυνατό αέρα……………………………….

Δεν κοιμήθηκα καθόλου το Σαββατοκύριακο……………………………..

Εργάζεται σε ένα δικηγορικό γραφείο……………………………………

Στεναχωρήθηκα από (με ) την αποτυχία σου……………………………..

Σε ποιο κομμωτήριο χτενίζεσαι;………………………………………….

Ενεργητική σύνταξη Παθητική σύνταξη

προβάλλεται το υποκείμενο προβάλλεται η ενέργεια, η δράση

Η αστυνομία συνέλαβε τον κλέφτη Ο κλέφτης συνελήφθη από την αστυνομία

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ ΠΣ (προθετικό σύνολο) που φανερώνει το πρόσωπο/ζώο/πράγμα από το

οποίο παθαίνει κάτι το υποκείμενο.

1. Από + αιτιατική * Κατακρίθηκε από τους αντιπάλους του

2. Σε + αιτιατική Είναι αγαπητός σε όλους

3. Με +αιτιατική Η ιστορία του τόπου μας είναι γραμμένη με αίμα

4. Ως α΄ συνθετικό + μετοχή παθητικού παρακειμένου

Ήταν ηλιοκαμένος (= καμένος από τον ήλιο)

5. Το ποιητικό αίτιο παραλείπεται

Το διαμέρισμα πωλείται (ενν από τον ιδιοκτήτη του)

ΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ : 1. Μονόπτωτο ρήμα :

Ενεργητική σύνταξη Ο άνθρωπος καταστρέφει το περιβάλλον

Παθητική σύνταξη Το περιβάλλον καταστρέφεται από τον άνθρωπο

2. Μονόπτωτο ρήμα (με αντικείμενο και κατηγορούμενο του αντικειμένου)

Ενεργητική σύνταξη Ο καθηγητής όρισε το Θανάση επιμελητή

Παθητική σύνταξη Ο Θανάση ορίστηκε επιμελητής από τον καθηγητή

3. Δίπτωτο ρήμα (με άμεσο – έμμεσο αντικείμενο) :

Ενεργητική σύνταξη Ο Γιώργος έδωσε χρήματα της Μαρίας

Παθητική σύνταξη Χρήματα δόθηκαν της Μαρίας από το Γιώργο

4. Αποθετικά ρήματα (-μαι) :

Ενεργητική σύνταξη Ο καθηγητής δέχτηκε το μαθητή

Παθητική σύνταξη Ο μαθητής έγινε δεκτός από τον καθηγητή

ΡΗΜΑΤΑ

αμετάβατα

μεταβατικά μονόπτωτα

δίπτωτα

αιτιατική

γενική

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ : τι / ποιον,α,ο / σε ποιον,α,ο αιτιατική γενική

ΡΗΜΑΤΑ ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ + αιτιατική

Ο Γιώργος χαϊδεύει το σκύλο Ο Γιώργος χαϊδεύει το σκύλο και τη γάτα Ο δάσκαλος χτύπησε την έδρα

ΡΗΜΑΤΑ ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ + γενική

Ο Μιχάλης μοιάζει του πατέρα Ο Μιχάλης μοιάζει στον πατέρα (εμπρόθετο αντικείμενο με, σε, από +αιτιατική) Του μίλησα. Μίλησα στον πατέρα Μου φτάνουν αυτά. Σε εμένα φτάνουν αυτά

ΡΗΜΑΤΑ ΔΙΠΤΩΤΑ αιτιατική + γενική

Η γιαγιά χάρισε της Μαρίας ένα δακτυλίδι

Η γιαγιά χάρισε στη Μαρία ένα δαχτυλίδι

Κάνεις κακό του εαυτού σου

Κάνεις κακό στον εαυτό σου

Μου έδειξε τους βαθμούς του

Έδειξε σε εμένα τους βαθμούς του

Του ζήτησα χρήματα

Ζήτησα από αυτόν χρήματα

Αιτιατική = άμεσο αντικείμενο Γενική = έμμεσο αντικείμενο

εμπρόθετο αντικείμενο με, σε, από +αιτιατική

ΡΗΜΑΤΑ ΔΙΠΤΩΤΑ αιτιατική + αιτιατική

Αιτιατική- πρόσωπο = άμεσο Αιτιατική-πράγμα = έμμεσο

Εμπρόθετο = έμμεσο

Εξετάζω τους μαθητές γεωγραφία Ο Ηλίας διδάσκει τον Πέτρο χορό Ο Ηλίας διδάσκει στον Πέτρο χορό

Με ρώτησε κάτι

Αυτός με πότισε φαρμάκι

Θα σπείρουμε τον κήπο λαχανικά

• ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ : σε γενική, αιτιατική ( ρωτάμε : τι, ποιον –α –ο, σε ποιον-α-ο) Το αντικείμενο μπορεί να είναι : (α) ουσιαστικό : Ο Γιάννης αγόρασε αυτοκίνητο (β) ουσιαστικοποιημένο επίθετο : Φοβάμαι τους κακούς (γ) μετοχή : Βοηθάει πάντα τους δυστυχισμένους (δ) αντωνυμία : Τον συνάντησα στην αγορά (ε) άλλο μέρος του λόγου ή φράση (με ή χωρίς άρθρο): Να σταματήσεις τα πάρε δώσε μαζί του (ζ) πρόταση (με ή χωρίς άρθρο) : Θα ήθελα να τον έβλεπα για λίγο (η) εμπρόθετος προσδιορισμός (=εμπρόθετο αντικείμενο με, σε, για, από + αιτιατική) : Ο Νίκος μοιάζει με τον αδελφό του / Δε μιλάει σε κανέναν / Ενδιαφέρομαι για σένα

ΠΡΟΣΟΧΗ :

η γενική προσωπική ( + απρόσωπα ρ ,αλλά και μεταβατικά ρ) συγχέεται με το αντικείμενο. Φανερώνει το πρόσωπο που συμμετέχει σε ότι εκφράζει το ρήμα ή δέχεται ωφέλεια ή βλάβη από αυτό. Μου είναι δύσκολο να έρθω Να μου φιλήσεις τα παιδιά Σου χαϊδεύει το κεφάλι

• ΣΥΣΤΟΙΧΟ (ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ : έχει την ίδια σημασία με το ρήμα, γι αυτό πολλές φορές παραλείπεται και μένει μόνον ο επιθετικός προσδιορισμός του. Θεέ μου, βρέξε μια βροχή Μερικοί ζουν τη ζωή τους καλά Παίζει καλό παιχνίδι Ατέλειωτα τον ίδιο πόνο θα πονώ Έμαθε το μάθημα νεράκι Κοιμήθηκε τον ύπνο του δικαίου Τραγουδάει κυρίως λαϊκά (ενν τραγούδια) Χόρεψαν τον τσάμικο (ενν χορό)

• ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ : Το συμβούλιο εξέλεξε το Γιώργο πρόεδρο Ως, για , σαν + κατηγορούμενο του αντικειμένου δηλώνει σκοπό ή παρομοίωση

Θα ορίσουμε εσένα επιμελητή (Εσύ θα οριστείς επιμελητής)

Εκλέξαμε τον Κώστα πρόεδρο (Ο Κώστας εκλέχτηκε πρόεδρος)

Θεωρεί τον γείτονα συμφεροντολόγο (Ο γείτονας θεωρείται συμφεροντολόγος)

Παρουσίασαν τον Στέφανο ως ηθοποιό

(Ο Στέφανος παρουσιάστηκε ως ηθοποιός)

Ο διευθυντής τον πήρε για υπάλληλό του

Ο Γιάννης με βλέπει σαν εχθρό του.

ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΕΨΕΤΕ ΤΑ ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ ΣΕ METABATIKA : Ο παππούς μου πολέμησε στο Β΄ παγκόσμιο πόλεμο ………………………………………. Η συναυλία άρχισε στις 8 μμ ………………………………………………………………………….. Με την πάροδο του χρόνου οι άνθρωποι αλλάζουν…………………………………………… Η πληγή μου άνοιξε πάλι………………………………………………………………………………. Χτες πήγα σινεμά ………………………………………………………………………………………………

ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΕΤΕ ΤΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥΣ : Οι φίλαθλοι παρακολουθούν τον αγώνα ……………………………………………………… Με κάλεσε στο πάρτι των γενεθλίων του…………………………………………………… Αποφάσισε να πάει διακοπές το καλοκαίρι…………………………………………………. Αυτό το φόρεμα ταιριάζει με τα κόκκινα παπούτσια…………………………………… Να στηρίζετε τους νέους με κάθε τρόπο………………………………………………….. Περιποιήθηκε με φροντίδα το λαβωμένο………………………………………………… Το παιδί κατάλαβε ποιο ήταν το σφάλμα του……………………………………………… Ξέχασα να ρωτήσω το πού και το πώς……………………………………………………….. Τον ρώτησα γιατί άργησε………………………………………………………………………………. Σου θυμίζω ότι το απόγευμα θα σε επισκεπτώ………………………………………………….

ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΑ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΕ ΤΑ ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ

Οι μαθητές λύνουν με προσοχή τις ασκήσεις τους……………………………………………… Η γιαγιά μου μού χάρισε ένα πολύ όμορφο δαχτυλίδι……………………………………. Τους λείπεις πολύ………………………………………………………………………. Κάθε Σάββατο συναντιέμαι με τους φίλους μου…………………………………………………

ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΕ ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΣΕ ΑΜΕΣΑ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΑ :

Θα του αφήσω μήνυμα στον τηλεφωνητή………………………………………………………….. Με κέρασε καφέ…………………………………………………………………………… Φόρτωσε το αυτοκίνητο πράγματα……………………………………………………………….. Μας οφείλει αιώνια ευγνωμοσύνη……………………………………………………………….. Του είπα όλη την αλήθεια……………………………………………………………………………………….. Ο καθηγητ ής τους εξέτασε ιστορία…………………………………………………………………….. Μας τους έδειξε……………………………………………………………………………………………………..

ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΕΤΕ ΤΑ ΕΜΜΕΣΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΕ ΕΜΠΡΟΘΕΤΑ :

Τους παρουσιάστηκε ένα πρόβλημα……………………………………………………………………..

Του ζήτησαν συγνώμη για τη συμπεριφορά τους…………………………………………………

Μου άπλωσε το χέρι ζητώντας βοήθεια………………………………………………………………

Μας δώσατε ό,τι σας ζητήσαμε………………………………………………………………………………..

Σε παρακαλώ, μη μου τα θυμίζεις…………………………………………………………………………..

Χάρισα της αδερφής μου το εισιτήριο για τη συναυλία ………………………………..

ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΕΤΕ ΤΑ ΕΜΠΡΟΘΕΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΔΥΝΑΤΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ :

Έριξαν το φταίξιμο στο Γιάννη………………………………………………………………… Δάνεισα στην αδελφή μου το καλό παλτό μου………………………………………… Δώσε σε μένα τα χρήματα………………………………………………….. Μίλησε στα παιδιά πολύ γλυκά και ήρεμα………………………………….. Εξήγησα στους γονείς μου τι ένιωθα…………………………………………………. Στερούν από τους ανθρώπους βασικά δικαιώματα……………………………………………

ΝΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΕΤΕ ΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΣΥΣΤΟΙΧΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ :

Φορώ………………………………………………………………ζω……………………………………………… Λεω………………………………………………………………..χορεύω……………………………………… Παίζω……………………………………………………………..διηγούμαι…………………………………

ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ :

Ο πατέρας δεν ξέρει…………………………………………………………………………………(πρόταση) Το αγόρι έδωσε………………………………………………………(προθετικό σύνολο + ουσιαστικό) Κανένας δεν ένιωθε…………………………………………………………………………….(πρόταση) Ο καθηγητής παρακάλεσε…………………………………………………….(ουσιαστικό + πρόταση) ……………………………………ρώτησε……………………………………………(αντωνυμία- πρόταση)

ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΤΕ ΠΩΣ ΕΚΦΕΡΟΝΤΑΙ : Η πόλη καταστράφηκε από τις πλημμύρες…………………………………………………………………. Η Άννα γύρισε ηλιοκαμένη από τις διακοπές……………………………………………………………… Ήταν ηθοποιός γνωστός στο ευρύ κοινό……………………………………………………………….. Παίχτηκε καλό ποδόσφαιρο από τους παίχτες και των δυο ομάδων…………………………… ήταν αναστατωμένοι με τις εξελίξεις………………………………. Η Κρήτη ήταν κάποτε βενετοκρατούμενη……………………………………………………………… Ο Γιώργος ήταν πάντα αγαπητός σε όλους…………………………………………… Η ελληνική γη είναι ποτισμένη με αίμα ηρώων………………………………………………………..

ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΕΨΕΤΕ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ : Ο δάσκαλος τιμώρησε αυστηρά τους μαθητές …………………………………………………………………………………. Το έργο αυτό προβάλλει ιδιαίτερα την προσωπικότητα του καλλιτέχνη …………………………………………………………… Ο διευθυντής του πρόσφερε μια νέα θέση στην επιχείρηση ……………………………………………………………………….. Όλοι αντιμετώπιζαν το Γιώργο με σεβασμό ………………………………………………………………………………………

Οι διαρθρωτικές είναι μεταβατικές – συνδετικές λέξεις, οι οποίες ενώνουν νοήματα στο πλαίσιο :

α. μιας περιόδου

β. μιας παραγράφου

γ. περισσότερων παραγράφων

Αντίθεση – Εναντίωση αλλά, όμως, ενώ, αντίθετα, ωστόσο, απεναντίας, κι όμως, πέρα απ’ αυτά όμως, μολονότι, παρά το γεγονός ότι…κτλ

Χρονική σειρά – Ακολουθία νοημάτων

όταν, αφού, καθώς, αρχικά, μόλις, σήμερα, τέλος, πριν από, στον αιώνα μας, ύστερα, τώρα, μέχρι κτλ.

Διευκρίνιση λόγου χάρη, για παράδειγμα κτλ.

Σύγκριση και σκοπός: συγκριτικά, σε σχέση, παρά, απ’ όσο, απ’ ότι κτλ. σκοπός, για να, επιδίωξη, στόχος κτλ.

Επιβεβαίωση -Συμφωνία – Αποδοχή

βεβαίως, εξάλλου, σίγουρα, παράλληλα, είναι αλήθεια, πράγματι, αναμφισβήτητα, αναμφίβολα κτλ.

Έμφαση –Επιτονισμός μάλιστα, θα ήθελα να τονίσω ότι, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, αξίζει να επισημανθεί ότι, παρουσιάζεται επιτακτική η ανάγκη να…, πράγματι, κατεξοχήν, προπάντων, το σημαντικότερο είναι κτλ.

Επεξήγηση και αποτέλεσμα δηλαδή, ειδικότερα, με άλλα λόγια ,συγκεκριμένα κτλ. αποτέλεσμα, ώστε, οπότε, λοιπόν, συνεπώς κτλ.

Συμπέρασμα τελικά, άρα, επιλογικά, συμπερασματικά, συνεπώς, επομένως, ανακεφαλαιώνοντας, συνοψίζοντας τα παραπάνω κτλ.

Προϋπόθεση και αρίθμηση με την προϋπόθεση, αν, εκτός αν, εφ’ όσον κτλ. πρώτον, τέλος, κατ’ αρχάς κτλ.

Γενίκευση και δισταγμός γενικά, ευρύτερα, τις περισσότερες φορές κτλ. μήπως, μη(ν) κτλ.

Προσθήκη –πρόσθεση συμπληρωματικά, ακόμη, επίσης, επιπρόσθετα, επιπλέον, ή, και, παράλληλα, αφ’ ενός…αφ’ ετέρου, εξάλλου, κατά πρώτο λόγο…κτλ.

Αιτιολόγηση γιατί, διότι, επειδή ,αφού, εξαιτίας, που, γι’ αυτό το λόγο, το φαινόμενο οφείλεται, καθώς, μια που, λόγος είναι κτλ.

Τοπική σχέση και διαχωρισμός όπου, ή, είτε -είτε, μπορεί να κτλ.

Ταξινόμηση και ομοιότητα απ’ τη μια, απ’ την άλλη, κατά πρώτο λόγο κτλ. όπως, σαν, ομοίως, το ίδιο ισχύει, παρουσιάζει κοινά στοιχεία κτλ