21

अणूची संरचना

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Useful for class 8, Maharashtra Board

Citation preview

Page 1: अणूची संरचना
Page 2: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

मू�लद्रव्या�च्या� लहा�ना�त लहा�ना कणू�ल� अणू� म्हाणूत�त.

Page 3: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

इल�क्ट्रॉ�ना, प्रो�टॉ�ना, आणिणू न्या"ट्रॉ�ना हा� अणू�ची� घटॉक आहा�त. इल�क्ट्रॉ�नावर ऋणू प्रोभा�र असंत�, प्रो�टॉ�नावर धना प्रोभा�र

असंत� तर न्या"ट्रॉ�ना प्रोभा�ररहिहात असंत�.

+- N

इल�क्ट्रॉ�ना प्रो�टॉ�ना न्या"ट्रॉ�ना

Page 4: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

प्रो�टॉ�ना, आणिणू न्या"ट्रॉ�ना हा� अणू�ची� घटॉक अणू�च्या� मूध्याभा�गी� असंल�ल्या� क- द्रक�त असंत�त तर इल�क्ट्रॉ�ना

क- द्रक�च्या� भा�वत� बा�ह्यभा�गी�त हि0रत असंत�त.त� हिनारहिनार�ळ्या� कक्षां��मूध्या� हि0रत�त.

Page 5: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

Proton

Electron

Page 6: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

अणू�च्या� सं�रचीना�ची� अभ्या�सं करूना जॉ�ना डा�ल्टॉना, जॉ�.जॉ�. थॉ�मूसंना आणिणू अना8स्टॉ रुदर0�डा< या��ना� अणू"सिसंद्धां��त मू��डाल�.

द्रव्या लहा�ना कणू��ची� बानाल�ल� हा� सं�क्ष्मूतमू म्हाणूजॉ�ची अणू� अणू� हा� कडाक आणिणू भार�व गी�ळा� अणू�ची� हिवभा�जॉना करत� या�त ना�हा�

धना ऋणू प्रोभा�र�ची� व�गीळा� हिवची�र ना�हा�

जॉ�ना डा�लA टॉना (१८०८)

Page 7: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

जॉ�. जॉ�. थॉ�मूसंना (१८९७)

-अणू�ची� सं�रचीना� कलिंलJगीडा�प्रोमू�णू�

- अणू�त�ल धनाप्रोभा�परत भा�गी कलिंलJगीडा�त�ल ल�ल भा�गी�प्रोमू�णू मू"ख्या अणू�त�ल इल�क्ट्रॉ�ना हा� ऋणू प्रोभा�परत कणू कलिंलJगीडा�त�ल हिबाया��सं�रखे� धना भा�गी�त हिवखे"रल�ल�.

- थॉ�मूसंनाना ऋणूप्रोभा�परत इल�क्ट्रॉ�नाची� अस्तिस्तत्व प्रोया�गी�ना� सिसंद्धां क� ल�. या� शो�ध�सं�ठीS १९०६ सं�लU ना�बा�ल प�रिरत�हिWक�ना� संन्मू�हिनात

Page 8: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�अना8स्टॉ रुदर0�डा< या�ना� थॉ�मूसंना च्या� सिसंद्धां��त�त�ल त्रु"टॉU जॉ�णू�ना घ�ण्या�सं�ठीS प्रोया�गी क� ल�. या�त त्या�ना� सं�न्या�च्या� प�तळा पत्र्या�वर

अल्0� – या� धना प्रोभा�र या"क्त हिकरणू��ची� मू�र� या�ल� अल्0� कणू��च्या� हिवक]रना��ची� प्रोया�गी म्हाणूत�त.

Page 9: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

या� प्रोया�गी�त रुदर0�डा<ल� प"ढीUल हिनार�क्षांणू� आढीळालU.

- बाहुत�क अल्0� हिकरणू अडाथॉळ्या�सिशोव�या पत्र्या�त�ना आरप�र क� ल�.

- क�हा� अल्0� हिकरणू पत्र्या�वरूना परत हि0रल�.

Page 10: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

रुदर0�डा<ना� हिनार�क्षांणू�वरूना क�हा� हिनाष्कW< क�ढील�

- ज्या� अथॉb अल्0� हिकरणू सं�न्या�च्या� पत्र्या�त�ना संहाजॉ आरप�र जॉ�त�त त्या�अथॉb सं�न्या�च्या� अणू�त बाहुत�क भा�गी�त प�कळाU आहा�.

- ज्या� भा�गी�त�ना अल्0� हिकरणू मू�गी� हि0रत�त त� भा�गी धना प्रोभा�रया"क्त पणू प�कळाUच्या� मू�ना�ना� 0�र लहा�ना असंत�.

Page 11: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

आपल्या� हिनाष्कW�cवरूना रुदर0�डा<ना� अणू"हिवWयाक सिसंद्धां��त मू��डाल�.

- अणू�च्या� क- द्रस्था�ना� असंल�ल्या� क- द्रक�त धना प्रोभा�र असंत�. अणू�ची� बाहुत�क वस्त"मू�ना क- द्रक�त संमू�हिवष्ट असंत�.

- ऋणू प्रोभा�रया"क्त इल�क्ट्रॉ�न्सं क- द्रक�भा�वत� हिवसिशोष्ट कक्षां��त परिरभ्रमूणू करत�त.

- अणू�च्या� त"लना�त क- द्रक�ची� आक�र 0�र लहा�ना असंत�.

Page 12: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�या� संव< अभ्या�सं��वरूना असं� लक्षां�त या�त� क] अणू�ची� सं�रचीना� सं�या<मू�ल�प्रोमू�णू� आहा�. मूध्याभा�गी� सं�या�<प्रोमू�णू� असंणू�-या� क- द्रक�त प्रो�टॉ�ना आणिणू न्या"ट्रॉ�ना हा� कणू असंत�त तर इल�क्ट्रॉ�ना हा� ग्रहा��प्रोमू�णू� क- द्रक�भा�वत� हि0रत�त.

+N

N

+-

-

proton

electron

neutron

Shell

Page 13: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

- अणू�अ�क - अणू"त�ल प्रो�टॉ�ना किंकJव� इल�क्ट्रॉ�नाची� सं�ख्या� म्हाणूजॉ अणू�अ�क

- प्रोत्या�क मू�लद्रव्या�ची� अणू"अ�क व�गीळा� असंत�.

- एक�ची मू�लद्रव्या�च्या� संव< अणू��मूध्या� इल�क्ट्रॉ�ना/ प्रो�टॉ�ना या��ची� सं�ख्या� सं�रखे� असंत�.

Page 14: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

मू�लद्रव्या अणू"अ�क आकk त�

हा�याड्रो�जॉना 1हा�सिलयामू 2क�बा<ना 6सं�हिडायामू 11क्ल�र�ना 17

Page 15: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

मू�लद्रव्या�च्या� अणू�ची� वस्त"मू�ना त्या�च्या� क- द्रक�त एकवटॉल�ल� असंत�. अणू"वस्त"मू�ना��क क- द्रक�त�ल प्रो�टॉ�ना आणिणू न्या�ट्रॉ�ना या��च्या� एक� णू बा�र�जॉ�ईत�क� असंत�.

अणू"वस्त"मू�ना��क = प्रो�टॉ�ना + न्या�ट्रॉ�ना

Page 16: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

संमूस्था�हिनाक� - क�हा� मू"लद्रव्या��च्या� अणू��ची� अणू"क्रमू��क सं�रखे� पर�त" अणू"वस्त"मू�ना��क णिभान्न असंत�त. मू�लद्रव्या�च्या� अशो� अणू��ना� मू"लद्रव्या�ची� संमूस्था�हिनाक� म्हाणूत�त.

Page 17: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

संमूस्था�हिनाक��ची� उपया�गी

- या"र�हिनायामूची� संमूस्था�हिनाक अणू"भाट्टीUत इ�धना म्हाणू�ना- क�बा�ल्टॉची� संमूस्था�हिनाक कक< र�गी�च्या� उपची�र�सं�ठीS- आया�डा�नाची� संमूस्था�हिनाक गीलगी�डाच्या� उपची�र�सं�ठीS

Page 18: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

र�सं�याहिनाक अणिभाहिक्रया��मूध्या� व�गीव�गीळ्या� र�सं�याहिनाक पद�थॉ�cची� हिनार्मिमूJत� हा�त�. या�व�ळाU क�हा� मू�लद्रव्या��ची� अणू" इल�क्ट्रॉ�ना दुसंऱ्या� मू"ल�द्रव्या�ल� द�त�त. म्हाणूजॉ�ची क�हा� मू�लद्रव्या� इल�क्ट्रॉ�ना द�त�त तर क�हा� मू�लद्रव्या� इल�क्ट्रॉ�ना स्व�क�रत�त.

Page 19: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�जॉ� अणू� इल�क्ट्रॉ�ना द�त� त� ऋणूप्रोभा�र गीमू�वत�. त्या� अणू�वर धनाप्रोभा�र अधिधक र�हात�. जॉ� अणू� इल�क्ट्रॉ�ना स्व�क�रत�, त्या�च्या�वर ऋणूप्रोभा�र अधिधक घ�त�.अशो� धना किंकJव� ऋणू प्रोभा�रिरत अणू�ल� आयाना म्हाणूत�त.

Page 20: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

मू�लद्रव्या सं�या"जॉ�

सं�हिडायामू १क्ल�र�ना १ऑक्सिक्संजॉना २अल्या"धिमूहिनायामू ३क�बा<ना ४

प्रोत्या�क मू"ल�द्रव्या�ची� इतर मू"लद्रव्या��शो� सं�या�गी प�वण्या�ची� क्षांमूत� असंत� हितल� त्या� मू�लद्रव्या��ची� सं�या"जॉ� म्हाणूत�त.

Page 21: अणूची संरचना

अणू�ची� सं�रचीना�

णिभान्न मू�लद्रव्या��ची� अणू�सं�या�गी प�वत�त त�व्हा� सं�या"गी�ची� र�णू� तया�र हा�त�त.