ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ3ο ΕΣΠ. ΕΠΑ.Λ. ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ

Ιανουάριος 2012

«Εθελοντισμός! Τι; Θετική στάση ζωής! Γιατί;»

Μαθητές:

Ανδρέας ΖάρκαΜανώλης Καϊπάνος

Μαρία ΚουνάνηΜαρία Κουτσιομύτη

Γιώρος ΛέζοςΠέτρος Μονοβάσιος

Μάριος ΠυργιώτηςΓιώργος Σιδέρης

Βαρβάρα Χαλιλοπούλου

Συντονίστριες:

Θάλεια Λογαρίδη, ΠΕ05Μαρία Μαραθού, ΤΕ01

2

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΤΙ;

Α.1. ΟΡΙΣΜΟΣ 5

Α.2. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 5

Α.3. ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΦΙΛ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ 6

Α.4. ΤΥΠΟΙ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 7

Α.5. ΤΥΠΟΙ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΝ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ 9

Α.6. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 11

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΘΕΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ; ΓΙΑΤΙ;

Β.1. ΟΦΕΛΗ – ΚΙΝΗΤΡΑ – ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ 13

Β.2. ΕΜΠΟΔΙΑ – ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ 15

Β.3. ΣΤΟΧΟΙ – ΣΚΟΠΟΙ – ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ 16

Β.4. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 18

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΑΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 20

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 24

4

«Εθελοντισμός! Τι; Θετική στάση ζωής! Γιατί;»

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η συμμετοχή μου σε εθελοντικές δραστηριότητες αποτελεί θετική στάση ζωής;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι καθαρά προσωπική. Εάν ωστόσο νιώθεις μια εσωτερική ανάγκη - παρόρμηση να παρέχεις βοήθεια στους συνανθρώπους σου και να προσπαθήσεις να βελτιώσεις τον κόσμο, χωρίς να περιμένεις κάτι ως αντάλλαγμα, τότε ίσως ο εθελοντισμός να μπορεί να καλύψει αυτή την εσωτερική σου ανάγκη.

Στη σημερινή εποχή, η συνεχώς αυξανόμενη τάση δραστηριοποίησης εθελοντικών οργανώσεων, είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας τόσο του κράτους όσο και των μηχανισμών της αγοράς, να αντιμετωπίσουν ικανοποιητικά τα ολοένα και πιο σύνθετα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Έτσι οι εθελοντικές οργανώσεις ουσιαστικά δραστηριοποιούνται στην παραγωγή των «δημοσίων αγαθών». Αγαθά που το Κράτος αδυνατεί να προσφέρει σε επαρκή ποσότητα και ποιότητα, αλλά και που ο ιδιωτικός τομέας δεν επιθυμεί να προσφέρει, εφόσον τα περιθώρια κέρδους δεν είναι ικανοποιητικά. Για τον λόγο αυτό οι προνοιακές και κοινωνικές υπηρεσίες, ο πολιτισμός, το περιβάλλον κ.ά. αποτελούν τα προνομιακά εκείνα πεδία στα οποία οι εθελοντικές οργανώσεις καλούνται να δραστηριοποιηθούν

Είναι γεγονός ότι το άτομο συνειδητοποιεί ότι το ίδιο αναλαμβάνει την ευθύνη για την βελτίωση της δικής του ζωής, καθώς και των συνανθρώπων του και ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει δεν είναι μόνο ατομικά.

Είναι, επίσης, γεγονός ότι το άτομο καθημερινά όλο και περισσότερο βιώνει ότι η ζωή του είναι σε άμεση αλληλεξάρτηση με τα άλλα μέλη της κοινωνίας, συνειδητοποιώντας ότι η ευημερία και η ευτυχία των συνανθρώπων του επηρεάζει και τη δική του προσωπική ζωή.

Στο πλαίσιο, αυτό η ενεργός συμμετοχή τού πολίτη στην επίλυση ζητημάτων ευρύτερης σημασίας αποτελεί μια νέα μορφή συμμετοχής στα κοινά, αναπτύσσοντας την εθελοντική δράση σε διάφορους τομείς, με διαφοροποιημένο περιεχόμενο σε σχέση με τις παραδοσιακές μορφές φιλανθρωπίας. Η συμμετοχή σε εθελοντικές δραστηριότητες ή προγράμματα ευρύτερου κοινωνικού ενδιαφέροντος, οδηγεί τόσο το άτομο όσο και την κοινωνία των πολιτών να συμβάλλουν στην κοινωνική ανάπτυξη, στη συσσώρευση κοινωνικού κεφαλαίου, στην αύξηση της κοινωνικής εμπιστοσύνης και κατά συνέπεια στη μεγαλύτερη συνοχή της κοινωνίας.

5

«Εθελοντισμός! Τι;»

Α.1. ΟΡΙΣΜΟΣ

Στην Ελλάδα, γίνεται αποδεκτός ο διεθνής ορισμός για τον εθελοντισμό, καθώς δεν υπάρχει αντίστοιχος ορισμός, επίσημα αναγνωρισμένος και καθιερωμένος σε εθνικό επίπεδο.

Εθελοντισμός, λοιπόν, είναι η δραστηριότητα που αναπτύσσεται: κατά τρόπο προσωπικό, αυθόρμητο, ελεύθερο, χωρίς σκοπό ατομικού κέρδους, από μεμονωμένους πολίτες ατομικά ή διαμέσου των οργανώσεων των οποίων

αποτελούν μέλη, προς το συμφέρον της ομάδας στην οποία ανήκουν ή τρίτων προσώπων ή της

τοπικής, κρατικής ή διεθνούς κοινότητας, αποκλειστικά για σκοπούς αλληλεγγύης.

Αφορά όλες τις μορφές εθελοντικής δραστηριότητας, επίσημης ή ανεπίσημης, πλήρους απασχόλησης ή ημιαπασχόλησης, στη χώρα διαμονής ή στο εξωτερικό. Προϋποθέτει την ελεύθερη βούληση των ατόμων, δηλαδή πραγματοποιείται με δική τους επιλογή και κίνητρα, και δεν περιέχει συμφέρον ή οικονομικά οφέλη. Ωφελεί τους εθελοντές, τις τοπικές κοινότητες και την κοινωνία συνολικά.

Επηρεάζεται έντονα από την ιστορία, την πολιτική, τον πολιτισμό και τη θρησκεία της κάθε κοινωνίας, με αποτέλεσμα να γίνεται αντιληπτός με διαφορετικό τρόπο και να παίρνει ποικίλες μορφές ανάλογα με το περιβάλλον.

Α.2. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η παράδοση του οργανωμένου εθελοντισμού στην Ελλάδα χρονολογείται από το 1913, όταν ιδρύθηκε, για πρώτη φορά, το σώμα των Ελληνίδων Οδηγών στη χώρα. Επίσης, κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, ιδρύθηκε το ΠΙΚΠΑ για την αντιμετώπιση των αναγκών των παιδιών με αναπηρία. Ωστόσο, η παράδοση του οργανωμένου εθελοντισμού στην Ελλάδα θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ξεκινά παλαιότερα, από τους μεγάλους ευεργέτες του έθνους το 1821 από την Ήπειρο. Πηγαίνοντας δε ακόμη πιο πίσω στο χρόνο, μπορούμε, να διακρίνουμε ίχνη της παράδοσης της προσφοράς για το κοινό καλό στην άμεση δημοκρατία των Αθηνών του 5ου π.Χ. αιώνα, όταν οι πολίτες δραστηριοποιούνταν εθελοντικά σε θέσεις κλειδιά του δημόσιου βίου.

Στην Ελλάδα, πάντως, ο εθελοντισμός δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μία έννοια ευρέως διαδεδομένη. Ιστορικά, τα χαρακτηριστικά που κυριάρχησαν στην ελληνική κοινωνία των πολιτών ήταν:

• η ισχυρή παρέμβαση τόσο του κράτους όσο και της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών,

• η ισχνή κυβερνητική υποστήριξη προς τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), και• η ατομικιστική κοινωνία που στηρίζεται στους ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς.

6

Οικογένεια και συγγενείς αποτελούσαν πάντοτε το βασικό πλαίσιο αλληλοβοήθειας, αλληλεγγύης και συνεργασίας στην Ελλάδα. Παραδοσιακά, οι Έλληνες έχουν μάθει να στηρίζονται περισσότερο στις οικογένειές τους παρά στην κοινότητα. Έχουν έλλειψη κοινωνικής εμπιστοσύνης, η οποία είναι το προαπαιτούμενο για την ανάπτυξη των εθελοντικών οργανώσεων. Αυτό γίνεται ακόμη χειρότερο στο πλαίσιο ενός έντονα συγκεντρωτικού κράτους. Κατά συνέπεια, ο εθελοντισμός ούτε προωθήθηκε ευρέως, ούτε έγινε αποδεκτός από την ελληνική κοινωνία.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, ένα νέο κύμα εθελοντισμού έχει αρχίσει να ξεδιπλώνεται στην Ελλάδα. Αυτό οφείλεται στον σταδιακό αλλά συνεχή μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας, ιδιαίτερα την τελευταία δεκαπενταετία.

Α.3. ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ

Σε μία σειρά μελετών, που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα, έχει γίνει η απόπειρα να καταγραφεί ο ακριβής αριθμός των εθελοντών που δραστηριοποιούνται στη χώρα και να αποτυπωθεί το προφίλ τους, αλλά, δυστυχώς, δεν έχει γίνει καμία συστηματική καταγραφή ή μελέτη των στοιχείων αυτών. Ως εκ τούτου, είτε δεν υπάρχουν καθόλου σχετικά στοιχεία ή τα όποια διαθέσιμα είναι, συνήθως, αποσπασματικά και ατελή μη επιτρέποντας παρά μία πολύ πρόχειρη εκτίμηση επί του θέματος αυτού.

Αναλυτικότερα, ο συνολικός αριθμός εθελοντών εκτιμάται στις 30.000 έως 32.000, μη συμπεριλαμβανομένου του εθελοντισμού μεγάλης κλίμακας για ειδικές εκδηλώσεις εθνικής εμβέλειας, όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες Αθήνα 2004, που προσέλκυσαν έναν εξαιρετικά μεγάλο αριθμό εθελοντών. Με τον συνολικό πληθυσμό της Ελλάδας να είναι κοντά στα 11 εκατομμύρια σύμφωνα με την απογραφή τού 2001, και με την παραδοχή ότι ο αριθμός των εθελοντών είναι περίπου 32.000 άτομα, έχουμε ένα ποσοστό που ανέρχεται στο 0,3% του συνολικού πληθυσμού και περίπου στο 0,5% του ενήλικου πληθυσμού.

Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με το φύλο και την ηλικία των εθελοντών, το μορφωτικό τους επίπεδο, το εργασιακό καθεστώς της εθελοντικής τους απασχόλησης και τον ακριβή χρόνο που διαθέτουν σε αυτήν.

Επίσης, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το προφίλ των εθελοντών για την εθελοντική συμμετοχή ανά τομείς δραστηριοποίησης και τη γεωγραφική κατανομή τους. Παρατηρείται, εντούτοις, ότι ο εθελοντισμός επικεντρώνεται, συνήθως, στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας, όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα κ.λπ., ενώ ο εθελοντισμός στον τομέα του περιβάλλοντος επικεντρώνεται σε κοινότητες, όπου οι εθελοντικές οργανώσεις εργάζονται για την προστασία ειδών απειλούμενων με εξαφάνιση (π.χ. στη Σκιάθο για τις φώκιες, στη Ζάκυνθο για τις χελώνες κ.λπ.).

Τέλος, η ισχύουσα άποψη των εμπλεκομένων στον τομέα του εθελοντισμού είναι ότι ο αριθμός των εθελοντών όλο και αυξάνεται κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών.

7

Α.4. ΤΥΠΟΙ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

Υπάρχουν πολλοί τύποι εθελοντισμού και σε μία δραστηριότητα συνήθως εμπεριέχονται περισσότεροι από ένας. Μπορεί να ανήκουν είτε στον επίσημο/οργανωμένο εθελοντισμό, δηλαδή να πραγματοποιούνται μέσω ενός οργανισμού, είτε στον ανεπίσημο εθελοντισμό, δηλαδή να πραγματοποιούνται μέσω της αυθόρμητης δράσης μίας κοινότητας ή να είναι αποτέλεσμα ατομικής πρωτοβουλίας. Είναι οι εξής:

Αμοιβαία Βοήθεια ή ΑυτοβοήθειαΣε πολλές χώρες στον κόσμο η αμοιβαία βοήθεια είναι το κυρίαρχο σύστημα κοινωνικής και οικονομικής στήριξης για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Η αμοιβαία βοήθεια είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και στις βιομηχανικές χώρες με τη μορφή οργανώσεων που δημιουργούνται από άτομα που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα, για παράδειγμα η ανεργία ή κάποια συγκεκριμένη ασθένεια.

Φιλανθρωπία ή Παροχή Υπηρεσιών σε ΤρίτουςΑυτός ο τύπος εθελοντισμού ενεργοποιείται συνήθως μέσα από τους εθελοντικούς οργανισμούς και είναι περισσότερο διαδεδομένος σε βιομηχανικές χώρες, όπου αυτοί οι οργανισμοί είναι περισσότεροι. Στον τύπο αυτό εντάσσεται και η δράση των εθελοντών που πηγαίνουν από μία χώρα σε άλλη για να προσφέρουν αναπτυξιακή ή ανθρωπιστική βοήθεια.

Εκστρατεία ή ΥπεράσπισηΟι εθελοντές προσφέρουν την εργασία τους από επιθυμία για κοινωνική αλλαγή και κοινωνική δικαιοσύνη. Οι εκστρατείες μπορεί να παρακινούνται και να υποστηρίζονται από εθελοντές, που μερικές φορές ονομάζονται και «ακτιβιστές», οι οποίοι για παράδειγμα πιέζουν την κυβέρνηση να αλλάξει τη νομοθεσία που επηρεάζει τα δικαιώματα των ατόμων με ειδικές ανάγκες ή προωθούν την απαγόρευση της τοποθέτησης ναρκών παγκοσμίως ή εργάζονται για την υιοθέτηση μέτρων κατά του ρατσισμού. Επιπρόσθετα, οι εθελοντές αυτού του τύπου έχουν ανοίξει το δρόμο για την καθιέρωση νέων υπηρεσιών πρόνοιας στους τομείς του AIDS, έχουν ξεσηκώσει τη δημόσια συνείδηση σχετικά με την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την καταστροφή του περιβάλλοντος και έχουν συμμετάσχει ενεργά στο γυναικείο κίνημα και σε εκστρατείες για τη δημοκρατία σε πολλά μέρη του κόσμου.

Ανταπόκριση σε Έκτακτες ΑνάγκεςΗ παροχή βοήθειας στη διάσωση θυμάτων φυσικών καταστροφών, για παράδειγμα η απομάκρυνση θυμάτων πλημμύρας ή πυρκαγιάς, η ανάσυρση αυτών που έχασαν τη ζωή τους από μία καταστροφή, η έρευνα για παγιδευμένους σε περιοχές της καταστροφής, η έρευνα για άτομα που έχουν χαθεί σε ερημική περιοχή στο βουνό ή τη θάλασσα κ.ά. Η παροχή βοήθειας στην ανακούφιση θυμάτων φυσικών καταστροφών, για παράδειγμα η παροχή ιατρικής περίθαλψης, καθοδήγησης, τροφής ή καταλύματος.

Κοινωνική Βοήθεια ή ΥποστήριξηΗ παροχή άμεσης βοήθειας σε ηλικιωμένους, σε άτομα με ειδικές ανάγκες, σε άπορους, σε αρρώστους ή σε άτομα με προβληματική συμπεριφορά - χρήση ουσιών ή νεανική εγκληματικότητα -, μέσω της προετοιμασίας και προσφοράς φαγητού, καταλύματος, ιατρικής περίθαλψης, εκπαίδευσης ή καθοδήγησης.

Παιδιά και ΝέοιΗ παροχή βοήθειας στην επινόηση ή τη διαχείριση προγραμμάτων για την αντιμετώπιση προβλημάτων που αφορούν παιδιά ή νέους ανθρώπους, όπως η νεανική εγκληματικότητα, η εγκατάλειψη, η κακομεταχείριση ή η εκμετάλλευση παιδιών, η έλλειψη στέγης, η έλλειψη μόρφωσης ή η απουσία του σωστού περιβάλλοντος ανατροφής κ.ά.

8

Η παροχή βοήθειας στη δημιουργία ή την οργάνωση ενός προγράμματος ημερήσιας φροντίδας για παιδιά εργαζόμενων γονέων.

Ιατρική ΠερίθαλψηΗ παροχή υπηρεσιών υποστήριξης σε ιδρύματα ιατρικής περίθαλψης - νοσοκομεία, κλινικές, κέντρα ψυχικής υγείας, κέντρα πρόληψης ασθενειών - ή η παροχή βοήθειας στο προσωπικό αυτών των ιδρυμάτων.Η δωρεά αίματος ή άλλου βιολογικού υλικού, όπως μυελού των οστών ή άλλων οργάνων.

Ηλεκτρονικός ή Εικονικός ΕθελοντισμόςΕίναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η επανάσταση στην πληροφόρηση έχει επηρεάσει άμεσα τον εθελοντισμό και οι πολίτες χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο το διαδίκτυο για την άντληση πληροφοριών σχετικά με τους εθελοντικούς οργανισμούς και τις ευκαιρίες παροχής εθελοντικού έργου, στη χώρα τους ή στο εξωτερικό. Στο πλαίσιο αυτό, σε πολλές χώρες οι κυβερνήσεις, οι εθελοντικοί οργανισμοί και οι ιδιώτες έχουν επενδύσει μεγάλα ποσά σε ιστοσελίδες που είναι αποκλειστικά αφιερωμένες σε εθελοντικούς σκοπούς

Εθελοντισμός των ΕργαζομένωνΟ εθελοντισμός των εργαζόμενων μπορεί να οριστεί ως η προσφορά του χρόνου και των δεξιοτήτων των εργαζόμενων προς όφελος των κοινωνιών στις οποίες αυτοί ανήκουν. Δηλαδή, είναι ουσιαστικά μια τριμερής συνεργασία ανάμεσα στον εργοδότη, τον εργαζόμενο και τον αποδέκτη του εθελοντικού έργου. Η λογική πίσω από αυτή την εξέλιξη στον εθελοντισμό είναι ότι οι ιδιωτικοί, δημόσιοι και εθελοντικοί οργανισμοί αποτελούν ένα τεράστιο απόθεμα πόρων, προσόντων και ειδικοτήτων που μπορούν να υποστηρίξουν ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο.

Ολυμπιακός ΕθελοντισμόςΕίναι γεγονός ότι από το 1980 οι Ολυμπιακοί Αγώνες στηρίζονται ολοένα και περισσότερο στους εθελοντές για την παροχή υπηρεσιών που χρειάζονται οι αθλητές, οι επίσημοι, οι παρατηρητές και γενικότερα όλοι όσοι συμμετέχουν στους Αγώνες. Πιο συγκεκριμένα, η ιδέα του εθελοντή των Ολυμπιακών Αγώνων είναι αρκετά καινούργια και ορίζεται για πρώτη φορά στο Επίσημο Ολυμπιακό Λεξικό των Αγώνων της Βαρκελώνης (1992) ως εξής: «Εθελοντής των Ολυμπιακών Αγώνων είναι το άτομο που δεσμεύεται, χωρίς προσωπικό συμφέρον, να συμβάλει με όλες του τις δυνάμεις και δεξιότητες στη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα που του ανατίθενται χωρίς αμοιβή ή κάποιου άλλου είδους ανταπόδοση». Συνεπώς, ο εθελοντισμός αποτελεί αναμφίβολα σημαντικό μέρος των Ολυμπιακών Αγώνων. Μάλιστα, λέγεται χαρακτηριστικά ότι «οι εθελοντές αποτελούν τη δύναμη που βρίσκεται πίσω από το Ολυμπιακό ιδεώδες». Μέσα από τις προσπάθειες των εθελοντών οι Αγώνες όχι μόνο λειτουργούν αλλά και συνεχίζουν να διεξάγονται. Άλλωστε, ολόκληρο «το Ολυμπιακό Κίνημα είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που βασίζεται ουσιαστικά στις δραστηριότητες των εθελοντών».

9

Α.5. ΤΥΠΟΙ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΝ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ

Τύποι ΟργανώσεωνΣύμφωνα με μια μελέτη που εκπονήθηκε από τους αρμόδιους φορείς σχετικά με το νομοθετικό και το φορολογικό πλαίσιο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στην Ελλάδα, υπάρχουν έξι τύποι οντοτήτων εντός του μη κερδοσκοπικού τομέα που δύνανται να επωφεληθούν από την εθελοντική δραστηριότητα:

1. Σωματείο: πρόκειται για μία μορφή συλλογικής δραστηριότητας τουλάχιστον 20 ατόμων, που λειτουργούν με στόχο την επίτευξη ενός μη-κερδοσκοπικού σκοπού. Το κεφάλαιο του σωματείου προέρχεται κυρίως από τις συνδρομές των μελών του.

2. ΑΜΚΕ (Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία): πρόκειται για μια άλλη μορφή συλλογικής δράσης. Το Αστικό Δίκαιο δεν προβλέπει ειδικά αυτόν τον τύπο εταιρείας. Ωστόσο, μία τέτοιου είδους μη-κερδοσκοπική εταιρεία υπονοείται στο Δίκαιο, δεδομένου ότι οι εταιρείες μπορούν να επιδιώξουν την επίτευξη οποιουδήποτε στόχου, εξ ου και την επίτευξη ενός μη-κερδοσκοπικού.

3. Ίδρυμα: πρόκειται για ένα σύνολο ιδιοκτησίας/κληρονομιάς/δωρεάς που διατίθεται για ορισμένο σκοπό, όπως προβλέπεται από την ιδρυτική του πράξη. Τα Ιδρύματα δεν είναι ενώσεις ατόμων, εξ ου και το ότι δεν έχουν μέλη.

4. Έρανος: πρόκειται για τη σύμπραξη τουλάχιστον 5 προσώπων (φυσικών ή νομικών) με σκοπό τη συλλογή κεφαλαίου ή αντικείμενων για να εξυπηρετηθεί ένας ειδικός στόχος κοινής ωφελείας. Μια Επιτροπή Εράνου είναι διαφορετική από ένα Ίδρυμα γιατί είναι μια ένωση ατόμων που έχουν έναν εφήμερο και παροδικό στόχο.

5. Ν.Π.Δ.Δ. (Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου): πρόκειται για έναν τύπο εταιρικής οντότητας που μπορεί να βασιστεί στον εθελοντισμό, όπως η εκκλησία, τα εμπορικά επιμελητήρια κ.ο.κ.

6. Μ.Κ.Ο. (Μη Κερδοσκοπική/Κυβερνητική Οργάνωση): βλέπε παρακάτω.

Ορισμός των μη κυβερνητικών οργανώσεων στην ΕλλάδαΗ επισκόπηση της βιβλιογραφίας κατέδειξε ότι, στην Ελλάδα, δεν έχει δοθεί ακριβής ορισμός ούτε για τις εθελοντικές οργανώσεις, ούτε για τον όρο ΜΚΟ που αντιστοιχεί στις Μη Κερδοσκοπικές/Κυβερνητικές οργανώσεις.

Ο διεθνώς αποδεκτός ορισμός για την εθελοντική οργάνωση αναφέρεται σε μία μη κερδοσκοπική ΜΚΟ, στην οποία το εθελοντικό πνεύμα κυριαρχεί, δηλώνοντας με αυτό ότι μια ΜΚΟ λειτουργεί κυρίως από εθελοντική, μη αμειβόμενη προσφορά εργασίας. Πρόκειται για έναν ορισμό που γίνεται αποδεκτός και στην Ελλάδα.

Αριθμός ΟργανώσεωνΚανένας φορέας του δημοσίου ή του τριτογενή τομέα δεν έχει μέχρι σήμερα καταρτίσει έναν πλήρη κατάλογο των υφιστάμενων εθελοντικών οργανώσεων στην Ελλάδα, ως εκ τούτου, ο ακριβής αριθμός τους δεν είναι γνωστός μέχρι σήμερα. Ωστόσο, όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες περιγράφονται παρακάτω. Οι αριθμοί πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή, δεδομένου ότι τα εν λόγω στατιστικά στοιχεία περιλαμβάνουν μόνο τις καταχωρημένες εθελοντικές οργανώσεις, ενώ ο πραγματικός αριθμός των εθελοντικών οργανώσεων είναι μάλλον πολύ μεγαλύτερος.

10

Το 2005 ιδρύθηκε ο κύριος δημόσιος φορέας που έχει στην ευθύνη του τα θέματα εθελοντισμού στην Ελλάδα. Πρόκειται για την Εθνική Υπηρεσία για τον Εθελοντισμό με όνομα «Έργο Πολιτών» (Ε.Υ.), του Υπουργείου Πολιτισμού. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων, που δημιούργησε η Ε.Υ. για την καταγραφή των ΜΚΟ (Μη Κερδοσκοπικών/Κυβερνητικών Οργανώσεων) που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, τον Σεπτέμβριο 2009, ο αριθμός των ΜΚΟ ανερχόταν στις 4.168. Ωστόσο, η Ε.Υ. εκτιμά ότι ο πραγματικός αριθμός των εθελοντικών οργανώσεων είναι ακόμη μεγαλύτερος.

Επίσης, το Υπουργείο Υγείας διατηρεί ένα μητρώο εθελοντικών οργανώσεων που εμπλέκονται στην παροχή υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής περίθαλψης, που δημιουργήθηκε το 2001 και περιέχει αυτήν τη στιγμή τα στοιχεία 1.000 περίπου εθελοντικών οργανώσεων. Το Υπουργείο Εξωτερικών διατηρεί μητρώο των ελληνικών εθελοντικών οργανώσεων που εμπλέκονται στην προσφορά διεθνούς υποστήριξης και αναπτυξιακής βοήθειας, χωρίς όμως να διαθέτει στοιχεία για τον αριθμό των εθελοντών αυτών των οργανώσεων.

Τέλος, η δικτυακή πύλη για τον εθελοντισμό www.anthropos.gr διαθέτει μια βάση δεδομένων που περιλαμβάνει πολλούς τομείς, όπου, πάνω από 1.800 ΜΚΟ, έχουν καταχωρήσει τα στοιχεία τους.

ΠΙΝΑΚΑΣΑριθμός των εθελοντικών οργανώσεων και κατανομή τους ανά τομέα το 2009

Τομέας Αριθμός Εθελοντικών Οργανώσεων

Υγεία και Κοινωνική Προστασία 512

Περιβάλλον 506

Πολιτισμός 1 541

Προστασία Παιδιών 45

Κοινωνική Αλληλεγγύη 761

Έρευνα, Εκπαίδευση 243

Άτομα με αναπηρίες 270

Ανθρώπινα Δικαιώματα 188

Αναπτυξιακή Δράση 102

ΣΥΝΟΛΟ 4 168

11

Α.6. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Κύριοι δημόσιοι φορείς και άλλες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον εθελοντισμό

α. Η Εθνική Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού με τις παρακάτω βασικές αρμοδιότητες: • την προώθηση της μεταρρύθμισης του πλαισίου,• την παροχή επιμόρφωσης στις ΜΚΟ για την απόκτηση χορηγιών και για άλλα

θέματα άσκησης πίεσης,• την παροχή πληροφοριών/συμβουλευτικής/υποστήριξης στις εθελοντικές

οργανώσεις, • την ανάληψη εκστρατειών και προωθητικών ενεργειών,• την έρευνα και την αξιολόγηση των εξελίξεων στον τομέα του εθελοντισμού.

β. Άλλοι δημόσιοι φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα του εθελοντισμού

ΠΙΝΑΚΑΣ

Υπουργείο Τομέας δραστηριοποίησης

Υπουργείο Εξωτερικών Έχει θέσει τα κριτήρια του τι συνιστά μία ΜΚΟ και διατηρεί μητρώο των εθελοντικών οργανώσεων που πληρούν τα κριτήρια αυτά

Υπουργείο Εσωτερικών Διατηρεί μητρώο οργανώσεων Κοινωνικής Προστασίας

Υπουργείο Δημοσίων Έργων Διατηρεί μητρώο ορισμένων εθελοντικών οργανώσεων

Υπουργείο Υγείας Πιστοποιεί τις ΜΚΟ στο πεδίο της κοινωνικής περίθαλψης

Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού Επιβλέπει τη λειτουργία της Ε.Υ. και τον εθελοντισμό στον αθλητισμό

Υπουργείο Ανάπτυξης Επιβλέπει τις οργανώσεις καταναλωτών

γ. Οργανώσεις που προωθούν τον εθελοντισμό, διευκολύνουν τη συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών:

• Η Ελληνική Ομοσπονδία των ΜΚΟ αποτελείται από 75 ΜΚΟ που προέρχονται από πολλούς διαφορετικούς τομείς. Η Ομοσπονδία ιδρύθηκε το 1996 και έχει θέσει ως προτεραιότητες την προώθηση της ιδέας του εθελοντισμού, την προστασία της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας, την προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνική ενσωμάτωση των λιγότερο προνομιούχων μελών της κοινωνίας. Τα ενεργά μέλη των ΜΚΟ που απαρτίζουν αυτή την Ομοσπονδία εκτιμώνται σε 12.000 άτομα.

• Το Ελληνικό Κέντρο για την Προώθηση του Εθελοντισμού ενεργεί ως μια δικτυακή πύλη για τον εθελοντισμό (www.anthropos.gr). Δημιουργήθηκε το 2005, και αποσκοπεί στο να είναι μία αξιόπιστη πηγή για όποιο θέμα σχετίζεται με τις δραστηριότητες των ελληνικών ΜΚΟ και τον εθελοντισμό στην Ελλάδα. Η δικτυακή πύλη συντηρείται χάρη στην προσθήκη περιεχομένου από δεκάδες εθελοντές. Η μηχανή αναζήτησης για ΜΚΟ περιλαμβάνει 25 κατηγορίες οργανώσεων και την αλφαβητική τους ταξινόμηση. Η δικτυακή πύλη ενημερώνεται καθημερινά και φιλοξενεί πληροφορίες για διεθνή νέα, εκδηλώσεις, ανάγκες των ΜΚΟ για

12

εθελοντική εργασία, εθελοντικά προγράμματα που εκτελούνται σε δεδομένη χρονική στιγμή, χρηματοδότηση προγραμμάτων που αφορούν τις ΜΚΟ, χορηγίες, θέματα νομικού ενδιαφέροντος σχετικά με τον εθελοντισμό κ.λπ. Σύμφωνα με τη δικτυακή πύλη η επισκεψιμότητά της ανέρχεται στα 10.000 άτομα μηνιαία.

• Η Κίνηση Εθελοντικών Οργανώσεων είναι μια άτυπη Ένωση (όχι νομικό πρόσωπο), με πάνω από 50 διεθνείς, εθνικές και τοπικές εθελοντικές οργανώσεις, των οποίων στόχος είναι η προώθηση του εθελοντισμού σε τακτική βάση και με αφοσίωση. Τα τελευταία χρόνια, η Κίνηση Εθελοντικών Οργανώσεων διοργανώνει, στην Αθήνα, την Ετήσια Έκθεση για την Προώθηση του Εθελοντισμού, με τη συμμετοχή εθελοντών απ’ όλη τη χώρα.

13

«Εθελοντισμός! Θετική στάση ζωής! Γιατί;»

Β.1. ΟΦΕΛΗ – ΚΙΝΗΤΡΑ - ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Ο εθελοντισμός έχει τόσο πολιτιστικά όσο και κοινωνικά οφέλη, συμβάλλοντας έτσι στην πιο ισχυρή συνοχή της κοινωνίας, με άμεσο αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη ασφάλεια και αλληλεγγύη για τα μέλη της. Βοηθά τους ανθρώπους να διευρύνουν τον πνευματικό τους ορίζοντα και να έρθουν σε επαφή με άλλους, που ίσως ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές και πολιτιστικές ομάδες. Με αυτόν τον τρόπο, ο εθελοντισμός προωθεί τόσο τις αξίες τής ανοχής, της ευσπλαχνίας, της πολυμορφίας και της αυξημένης κατανόησης των κοινωνικών προβλημάτων, όσο και τις λύσεις που είναι δυνατόν να βρεθούν για την αντιμετώπισή τους.

Ο εθελοντισμός προσφέρει: στους εθελοντές μια αίσθηση πληρότητας, προσφοράς και ικανοποίησης, στους αποδέκτες των εθελοντικών δραστηριοτήτων την αίσθηση του ανήκειν και

την ικανοποίηση του να σε φροντίζει κάποιος, και στην κοινότητα έναν ισχυρότερο κοινωνικό ιστό, όντας μια μορφή πολιτικής

δράσης.

Κίνητρο για τον εθελοντή αποτελεί - ή θα έπρεπε να αποτελεί - η ανιδιοτελής προσφορά για το κοινό καλό, για έναν σκοπό που μιλάει στις καρδιές των ανθρώπων.Για πολλούς «ο εθελοντισμός είναι ένα σαράκι, μια καλή συνήθεια».

Τα Πλεονεκτήματα του Εθελοντισμού για τον ΕθελοντήΗ εθελοντική εργασία είναι ιδιαίτερα πολύπλευρη, καθώς επιτρέπει την πραγματοποίηση πολλαπλών στόχων. Μέσα από τον εθελοντισμό οι εθελοντές και κυρίως οι νέοι εθελοντές βοηθούν όχι μόνο τους συνανθρώπους τους, αλλά και τους εαυτούς τους σε προσωπικό, πνευματικό και κοινωνικό επίπεδο.

Ειδικότερα, τα πλεονεκτήματα που παρέχει ο εθελοντισμός είναι:

1. Προσωπική Ανάπτυξη θετική εικόνα εαυτού, υψηλή αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση και βαθύτερη αυτογνωσία αυξημένη ικανότητα συνεργασίας με άλλους και αυτοπειθαρχία, έκθεση σε νέες καταστάσεις, νέους ανθρώπους και νέες εμπειρίες που μπορούν

να οδηγήσουν σε νέες γνώσεις και δεξιότητες, μεγαλύτερη ετοιμότητα στην ανάληψη ευθυνών, πρωτοβουλιών και προκλήσεων.

2. Κοινωνική Ευαισθητοποίηση αυξημένη κατανόηση των σχέσεών με τον συνάνθρωπο, ολοκληρωμένη κατανόηση των πολιτισμικών και ατομικών διαφορών, μέσα από

την έκθεση σε διαφορετικές ομάδες ανθρώπων, υψηλή διορατικότητα σε θέματα δικαιοσύνης και κοινωνικά ζητήματα, μεγαλύτερη δέσμευση στην κοινωνική ευθύνη, αυξημένη πιθανότητα κοινωνικής

ενεργού συμμετοχής στο μέλλον.

14

3. Εργασιακή Εμπειρία απόκτηση εξειδίκευσης και εμπειρίας (δηλαδή πιστοποιημένου εργασιακού

ιστορικού) για τον εμπλουτισμό του προσωπικού βιογραφικού και τη βελτίωση των μελλοντικών επαγγελματικών επιλογών,

εμπειρία στη συνεργασία με τρίτους σε ποικίλα επίπεδα, γνώση των συνθηκών της εργασιακής πραγματικότητας, ευκαιρία εξερεύνησης των ενδιαφερόντων και δοκιμής διαφορετικών ρόλων

χωρίς αμετάκλητη δέσμευση, δημιουργία επαφών και απόκτηση πιθανών συστάσεων για τη διεύρυνση των

μελλοντικών επαγγελματικών δυνατοτήτων.

4. Ανάπτυξη Δεξιοτήτων ενίσχυση των υπαρχόντων δεξιοτήτων μέσω της πρακτικής εξάσκησης και της

εμπειρίας, ανάπτυξη νέων εργασιακών δεξιοτήτων, εμπειρία στη λήψη αποφάσεων και στην επίλυση προβλημάτων και ευκαιρίες

ανάπτυξης ηγετικών δεξιοτήτων.

Τα Πλεονεκτήματα του Εθελοντισμού για την ΚοινωνίαΟ εθελοντισμός αποτελεί στοιχείο καλής διακυβέρνησης και ανάπτυξης και είναι ένα σημαντικό μέσο με το οποίο οι άνθρωποι εκφράζουν τις υποχρεώσεις τους ως πολίτες. Με άλλα λόγια, ο εθελοντισμός κάνει τους ανθρώπους να ενεργούν για το γενικό καλό τής κοινωνίας, δημιουργεί δεσμούς εμπιστοσύνης, ενθαρρύνει τη συνεργασία και ουσιαστικά προάγει το κοινωνικό κεφάλαιο.

Στο πλαίσιο αυτό, ο εθελοντισμός βοηθά να ενσωματωθούν στην κοινωνία άτομα που έχουν μείνει στο περιθώριο και είναι αποκλεισμένα. Για παράδειγμα, άτομα με ειδικές ανάγκες που συμμετέχουν στον εθελοντισμό μεταβάλλουν το αρνητικό στερεότυπο ότι είναι απλά παθητικοί αποδέκτες πρόνοιας. Στο ίδιο πλαίσιο, ο εθελοντισμός προσφέρει στους νέους ευκαιρίες για προσωπική βελτίωση και τους παρέχει ταυτόχρονα πολύτιμες βάσεις για την εξάσκηση των δικαιωμάτων τους ως πολίτες. Για τους ηλικιωμένους, ο εθελοντισμός συμβάλλει θετικά στη διαδικασία της «ενεργούς γήρανσης» βοηθώντας τους να προσαρμόζονται ευκολότερα σε μία ζωή χωρίς εργασία και βελτιώνοντας παράλληλα τη σωματική και ψυχική τους υγεία.

Και φυσικά, ο εθελοντισμός παίζει σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της ανεργίας και στην προώθηση της πλήρους απασχόλησης, αφού ενισχύει την αυτοπεποίθηση αυτών που αναζητούν εργασία, παρέχοντας τους πρόσβαση σε χώρους εργασίας και δίνοντας τους την ευκαιρία να αναπτύξουν δεξιότητες που είναι απαραίτητες στην αγορά εργασίας.

Τέλος, ο εθελοντισμός αυξάνει την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει το κράτος, αφού πολλές από τις εργασίες που αναλαμβάνουν οι άνθρωποι εθελοντικά, όπως για παράδειγμα η παροχή συμβουλών, η φροντίδα παιδιών, η κατασκευή ενός πολιτιστικού κέντρου σε μια πόλη ή η βοήθεια στην σχολική τάξη, είναι πολύτιμα βοηθήματα στις υπηρεσίες που μπορεί να παρέχει ο κρατικός μηχανισμός.

Συνεπώς, είναι φανερό ότι ο εθελοντισμός δυναμώνει τα άτομα, προωθεί την αλληλεγγύη, ενθαρρύνει τη συμμετοχή, ενισχύει την κοινωνική συνοχή, συνεισφέρει στην εξεύρεση

15

λύσεων σε σημαντικά κοινωνικά θέματα και προστατεύει τα ευάλωτα στρώματα των πληθυσμών από την οικονομική, κοινωνική και πολιτική περιθωριοποίηση.

16

Β.2. ΕΜΠΟΔΙΑ - ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

Παρά το γεγονός ότι το 2011 ανακηρύχθηκε ως Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού δεν προωθείται από όλα τα κράτη-μέλη ένα περιβάλλον κατάλληλο για την ανάπτυξη του εθελοντισμού. Δυστυχώς, η Ελλάδα είναι ένα από αυτά τα κράτη και παρακάτω παρουσιάζεται μία ενδεικτική απαρίθμηση των εμποδίων και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τόσο οι εθελοντές, όσο και οι εθελοντικές και μη οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα στη χώρα μας.

Ανυπαρξία νομοθετικού πλαισίου για τον εθελοντισμό:Οι εθελοντές, δεδομένου ότι δεν υπάρχει ειδικό νομικό πλαίσιο αναφοράς, δεν επωφελούνται από κανενός είδους ιδιαίτερη νομική προστασία. Ελλείψει κάθε ειδικού νόμου, ισχύει η γενική νομοθεσία που ρυθμίζει την απασχόληση, τη διαμονή, τις κοινωνικές και υγειονομικές παροχές και την κινητικότητα. Νομικές διενέξεις που προκύπτουν σε σχέση με τους εθελοντές ή τις οργανώσεις τους αντιμετωπίζονται κατά περίπτωση.

Ανυπαρξία διατάξεων για τον χαρακτηρισμό των εθελοντικών οργανώσεων:Δεν υπάρχει καμία αναφορά για τον εθελοντικό χαρακτήρα των εθελοντικών οργανώσεων ούτε στο αστικό δίκαιο, ούτε στη φορολογική νομοθεσία. Δεν υπάρχουν διατάξεις για τη ρύθμιση των σχέσεων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ούτε με το προσωπικό τους, ούτε με τα μέλη τους. Ο χαρακτηρισμός των οργανώσεων αυτών ως μη-κρατικών, μη-κερδοσκοπικών και εθελοντικών δεν προβλέπεται στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο ως ένα συνεκτικό σύνολο.

Ανυπαρξία ειδικού νομικού καθεστώτος για τους εθελοντές:Τα δικαιώματά τους εξαρτώνται από το κατά πόσον ή όχι οι εθελοντικές τους δραστηριότητες επηρεάζουν το υπάρχον νομικό καθεστώς τους ως φοιτητές, άνεργοι, εργαζόμενοι ή οποιοδήποτε άλλο καθεστώς τούς παρέχει προστασία.

Ανυπαρξία φορολογικών απαλλαγών για τους εθελοντές. Ανυπαρξία καθιερωμένων συστημάτων υποστήριξης για τις επιδοτήσεις, τη

φορολογία και τις προμήθειες. Ανυπαρξία νομικής πρόνοιας σχετικά με την αποζημίωση των εξόδων των εθελοντών:Οι εθελοντές εξαρτώνται αποκλειστικά από τους οργανισμούς για να καλύψουν τα έξοδα που προκύπτουν στο πλαίσιο της εθελοντικής τους δραστηριότητας. Έλλειψη σαφήνειας για το είδος και το ύψος της φορολογίας που αφορά τις

οργανώσεις που απασχολούν εθελοντές και τους χορηγούς εθελοντικών οργανώσεων.

Οι σχετικές υποθέσεις επιλύονται από τον εκάστοτε Έφορο που αποφασίζει κατά περίπτωση και κατά την κρίση του. Ανυπαρξία διατάξεων που καλύπτουν την εθελοντική δραστηριότητα κερδοσκοπικών

εταιριών. Ανυπαρξία ξεκάθαρων διαδικασιών πιστοποίησης των ΜΚΟ και των ανεξάρτητων από

το κράτος φορέων. Ανυπαρξία διατάξεων για την ασφαλιστική κάλυψη των εθελοντών. Ανυπαρξία στοιχείων για την οικονομική αξία του εθελοντικού εργατικού δυναμικού

σε σχέση με το σύνολο του αμειβόμενου εργατικού δυναμικού της χώρας. Ανυπαρξία λεπτομερών πληροφοριών για το ποσό του εθνικού προϋπολογισμού που

διατίθεται στον εθελοντισμό, το οποίο σύμφωνα με την Ε.Υ. είναι αμελητέο. Ανυπαρξία αξιολόγησης της οικονομικής αξίας του εθελοντισμού ως ποσοστού του

ελληνικού ΑΕΠ. Έλλειψη συντονισμού των εμπλεκομένων φορέων σε εθνικό επίπεδο:

17

Είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός κυβερνητικού φορέα, όπως π.χ. ενός υπουργείου ή ενός συμβουλίου, που θα εξασφαλίζει το συνεχιζόμενο ενδιαφέρον του κράτους για τον εθελοντισμό.

Έλλειψη υποδομής: Οι πληροφορίες από χώρες που έχουν υποδομή αποκαλύπτουν έναν αριθμό πλεονεκτημάτων σχετικά με τον εθελοντισμό και παρέχουν τη δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών ως προς τις «καλές πρακτικές» του εθελοντισμού, την ανεύρεση πόρων και τη διευκόλυνση των νέων εξελίξεων.

Ανυπαρξία πιστοποίησης και αναγνώρισης των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των εθελοντών από το εθνικό σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Β.3. ΣΤΟΧΟΙ – ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Η συνειδητοποίηση της σημασίας των προληπτικών δράσεων στο σύγχρονο κόσμο έχει διευρύνει σημαντικά τους στόχους και τους τομείς δραστηριοποίησης του εθελοντισμού:

οργανώσεις για την πρόληψη των ατυχημάτων ή την αποφυγή της χρήσης ναρκωτικών ουσιών,

αντικαπνιστικές ομάδες και ομάδες κατά του αλκοολισμού, οργανώσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, την προστασία του δάσους και

της θάλασσας και της χρήσης καθαρών μέσων μεταφοράς, οργανώσεις εθελοντικής αιμοδοσίας, ερασιτεχνικοί αθλητικοί σύλλογοι ομάδες για την προστασία των παιδιών του τρίτου κόσμου

και πολλά άλλα, συνιστούν σημαντικούς κρίκους της σύγχρονης εθελοντικής αλυσίδας.

Οι εθελοντές αποτελούν καθρέφτη της ποικιλομορφίας της ευρωπαϊκής κοινωνίας με ανθρώπους όλων των ηλικιών, γυναίκες και άνδρες, εργαζόμενους και ανέργους, ανθρώπους με διαφορετική εθνική προέλευση, ιδεολογικές ομάδες και πολίτες όλων των εθνικοτήτων, να συμμετέχουν σε δράσεις.

Ο εθελοντισμός παίζει σημαντικό ρόλο στην εξεύρεση λύσεων σε κοινωνικά ζητήματα. Οι εθελοντές και οι οργανώσεις τους είναι συχνά μπροστάρηδες στην ανάπτυξη καινοτόμων δράσεων για την ανίχνευση, την έκφραση και την ικανοποίηση των αναγκών που προκύπτουν στην κοινωνία. Οι εθελοντές βοηθούν στη βελτίωση της ποσότητας και της ποιότητας των υπηρεσιών και στη δημιουργική ανάπτυξη νέων υπηρεσιών.

Συνεπώς, ως μακροπρόθεσμος στόχος τίθεται τόσο η ποσοτική όσο και η ποιοτική αναβάθμιση του εθελοντισμού στην Ελλάδα, η οποία θα επέλθει σταδιακά μέσα από την διαπαιδαγώγηση και την καλλιέργεια της κουλτούρας του εθελοντισμού στους νέους ανθρώπους.Προς τον σκοπό αυτό, ως μεσοπρόθεσμοι στόχοι τίθενται:

α. η ανάδειξη της αξίας της εθελοντικής προσφοράς ως πρότυπο συμπεριφοράς για τη νέα γενιά,

β. η προώθηση του προτύπου του εθελοντή ως ενεργού πολίτη που έμπρακτα συμμετέχει στα κοινά, παρεμβαίνει στα κοινωνικά δρώμενα και μπορεί να επιφέρει αλλαγές στην καθημερινότητά του, και

γ. η προώθηση του εθελοντισμού ως μέσου σφυρηλάτησης της κοινωνικής αλληλεγγύης και ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής, ιδίως μέσα στις τρέχουσες συνθήκες κρίσης που την καθιστούν αναγκαία.

18

Η προώθηση και η δημιουργία κινήτρων για τον εθελοντισμό είναι υψίστης σημασίας, προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των εθελοντών και να καλλιεργηθεί μια νοοτροπία εθελοντισμού στην Ελλάδα. Δεν αρκεί να προωθηθεί ένας προσωρινός εθελοντισμός – εθελοντισμός κατά τη διάρκεια των περιόδων των Χριστουγέννων και του Πάσχα, των Ολυμπιακών Αγώνων κ.λπ. Ενώ ο εθελοντισμός στο πλαίσιο των μεγάλων αθλητικών γεγονότων ανθεί από το 2004 μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, δεν συμβαίνει το ίδιο με άλλους τομείς, οι οποίοι δεν έχουν βιώσει αυτό το μέγεθος εθελοντικής προσφοράς. Αυτό που χρειάζεται είναι μια σταθερή, τακτική συμμετοχή εθελοντών σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς, γεγονός που θα οδηγήσει στην αυξημένη κοινωνική συνοχή.

Η σημαντικότερη πρόκληση που διαπιστώνεται είναι η απουσία ενός σαφούς νομικού και κανονιστικού πλαισίου. Η ισχύουσα νομοθεσία είναι κατακερματισμένη και αφήνει αναπάντητα βασικά ερωτήματα που προκαλούν αντιφατικές ερμηνείες π.χ. οι Εφορίες αποφασίζουν κατά περίπτωση εάν η χορηγία υπόκειται ή όχι σε ΦΠΑ.Πιο συγκεκριμένα:

1. Υπάρχουν προκλήσεις σε πολλά μέτωπα, αλλά η βασική πρόκληση είναι η προώθηση και η ενσωμάτωση της εθελοντικής νοοτροπίας στην ελληνική κοινωνία.

2. Ένα νέο νομικό πλαίσιο είναι απαραίτητο για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Αυτό θα έπρεπε να διευκρινίζει τη θέση του έμμισθου και εθελοντικού προσωπικού στις εθελοντικές οργανώσεις.

3. Νέες φορολογικές διατάξεις είναι απαραίτητες για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών προκειμένου να διευκρινιστεί ποιες δραστηριότητες υπόκεινται σε φόρο και πότε, κυρίως στον τομέα των χορηγιών και του ΦΠΑ.

4. Τελευταίο αλλά όχι ήσσονος σημασίας, ένα νέο, συνεκτικό πλαίσιο κανόνων χρηματοδότησης είναι απαραίτητο για να αποσαφηνιστεί η σύγχυση που περιβάλλει σήμερα τη χρηματοδότηση που λαμβάνουν οι εθελοντικές οργανώσεις από το κράτος, τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, την τοπική αυτοδιοίκηση σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, καθώς και τη χρηματοδότηση που παρέχεται από τον ιδιωτικό τομέα και από μεμονωμένα άτομα.

Τέλος, η προώθηση της εθελοντικής νοοτροπίας στην Ελλάδα δεν μπορεί να καλυφθεί από την περιστασιακή της διαφήμιση, που στόχο έχει να την προωθήσει στην κοινότητα ώστε αυτή, με τη σειρά της, να «ανακαλύψει» την εθελοντική δραστηριότητα. Αυτό που απαιτείται είναι η πραγματική ευαισθητοποίηση και η προώθηση της συστηματικής εκπαίδευσης, που, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα οδηγήσει στην επιθυμητή αλλαγή νοοτροπίας.

19

Β.4. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο τομέας του εθελοντισμού στην Ελλάδα παραμένει υπανάπτυκτος αλλά γεμάτος δυνατότητες. Η κύρια ευκαιρία για εθελοντισμό προέκυψε από την πολύ θετική εμπειρία των Ολυμπιακών Αγώνων Αθήνα 2004, όπου πολλοί άνθρωποι συμμετείχαν εθελοντικά και άλλοι είδαν, για πρώτη φορά, εθελοντές σε δράση.

Ακόμη και άσχημες εμπειρίες βοήθησαν πρόσφατα στην κινητοποίηση των εθελοντών. Για παράδειγμα, οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές που υπάρχουν στην Ελλάδα από το 2007 έχουν κινητοποιήσει πολλούς πολίτες να γίνουν εθελοντές πυροσβέστες.

Ευκαιρίες προκύπτουν επίσης από τις πολιτικές και τα προγράμματα της ΕΕ, που προωθούν τον εθελοντισμό και οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για όσους ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε εθελοντικές δραστηριότητες.

Παρακάτω αναφέρονται ενδεικτικά κάποια προγράμματα που υλοποιούνται στην Ελλάδα.

Η Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς με αφορμή το Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού (ΕΕΕ 2011) επεδίωξε να ενισχύσει το αίσθημα ευαισθητοποίησης του κοινού σε θέματα που αφορούν τον εθελοντισμό και να διεγείρει τα αντανακλαστικά των εθελοντικών οργανώσεων. Στο πλαίσιο αυτό, επαναλειτουργεί η ανανεωμένη «Γέφυρα Συνεργασίας για τον Εθελοντισμό»: http://volunteers.neagenia.gr, μια ιστοσελίδα που προωθεί τη δυνατότητα διασύνδεσης πολιτών που θέλουν να προσφέρουν εθελοντική εργασία με οργανώσεις που αναζητούν εθελοντές.

Επίσης, υλοποιεί ειδικά εθελοντικά προγράμματα για τους νέους Έλληνες ηλικίας 18 έως 30 ετών. Ένα σημαντικό πρόγραμμα είναι εκείνο των Ελληνικών Ταχυδρομείων (ΕΛΤΑ), το οποίο προσφέρει σε νέους εθελοντές τα έξοδα διαμονής, διατροφής και κίνησης ώστε να υποστηρίξουν το έργο των Ταχυδρομικών Καταστημάτων στη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Η εθελοντική εργασία λαμβάνει χώρα σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας, κυρίως στα νησιά (www . neagenia . gr ).

Το Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης υλοποιεί το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Νεολαία σε δράση» με στόχο την ανάπτυξη και την υποστήριξη της ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα της νεολαίας. Αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της συμμετοχής των νέων στη δημόσια ζωή, ιδίως των νέων με λιγότερες ευκαιρίες και εκείνων με αναπηρία, καθώς και του πνεύματος πρωτοβουλίας τους, της επιχειρηματικότητας και της δημιουργικότητάς τους. Στην προοπτική αυτή, το πρόγραμμα ορίζει γενικούς και ειδικούς στόχους που υλοποιούνται μέσω πέντε δράσεων.(http://europa.eu/legislation_summaries/education_training_youth/youth/c11080_el.htm)

Η δράση «Ευρωπαϊκή Εθελοντική Υπηρεσία» (European Voluntary Service – EVS) αποσκοπεί στην ενίσχυση της συμμετοχής των νέων σε διάφορες μορφές εθελοντικών δραστηριοτήτων, εντός και εκτός της ΕΕ, στο πλαίσιο της προοπτικής για ανάπτυξη της αλληλεγγύης μεταξύ των νέων, της προαγωγής της ενεργού συμμετοχής τους ως πολιτών και της αμοιβαίας κατανόησής τους.

Η ενέργεια αυτή υποστηρίζει:

20

τους νέους εθελοντές που συμμετέχουν σε μη κερδοσκοπική και μη αμειβόμενη δραστηριότητα προς όφελος της κοινότητας σε οποιαδήποτε χώρα εκτός της χώρας κατοικίας τους, για περίοδο δύο έως δώδεκα μηνών,

τα σχέδια εθελοντικής υπηρεσίας όπου εμπλέκονται ομάδες νέων που συμμετέχουν σε δραστηριότητες σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο, σε τομείς όπως ο πολιτισμός, ο αθλητισμός, η προστασία των πολιτών, το περιβάλλον και η αναπτυξιακή βοήθεια,

τις δραστηριότητες κατάρτισης και παροχής συμβουλών σε νέους εθελοντές, συντονισμού μεταξύ των εταίρων και τις πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην αξιοποίηση της εμπειρίας που αποκτάται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής εθελοντικής υπηρεσίας.

Το Πρόγραμμα καλύπτει τις δαπάνες των εθελοντών, την ασφάλειά τους, τα έξοδα διαβίωσης και ταξιδιού καθώς και, κατά περίπτωση, μια πρόσθετη βοήθεια για τους νέους με λιγότερες ευκαιρίες.

Επί πλέον, όπως προαναφέρθηκε, το Ελληνικό Κέντρο για την Προώθηση του Εθελοντισμού ενεργεί ως μια δικτυακή πύλη για τον εθελοντισμό: www.anthropos.gr που ενημερώνεται καθημερινά και φιλοξενεί πληροφορίες για διεθνή νέα, εκδηλώσεις, ανάγκες των ΜΚΟ για εθελοντική εργασία, εθελοντικά προγράμματα που εκτελούνται σε δεδομένη χρονική στιγμή, χρηματοδότηση προγραμμάτων που αφορούν τις ΜΚΟ, χορηγίες, θέματα νομικού ενδιαφέροντος σχετικά με τον εθελοντισμό κ.λπ.

Σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο, υπάρχει πλήθος προγραμμάτων που υποστηρίζουν τον εθελοντισμό στον τομέα του περιβάλλοντος, συχνά για την προστασία ειδών απειλούμενων με εξαφάνιση, και πιο συγκεκριμένα, τις θαλάσσιες χελώνες, τις φώκιες και τις αρκούδες.

Υπάρχουν, επίσης, τουλάχιστον δύο προγράμματα που υποστηρίζουν την εθελοντική ιατρική περίθαλψη σε νησιά και απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές:

• Το εθελοντικό πρόγραμμα «Ιατρική Βοήθεια στα Ακριτικά Νησιά» υλοποιείται σε συνεργασία με την Επιστημονική Εταιρεία των Φοιτητών Ιατρικής Ελλάδας. Στο πλαίσιο του προγράμματος, φοιτητές ιατρικής κάνουν εθελοντική εργασία ως βοηθοί του ιατρικού προσωπικού σε νοσοκομεία και ιατρεία στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου.

• Πρώτες βοήθειες και Επείγουσα Ιατρική Περίθαλψη: στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος φοιτητές ιατρικής του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων παρέχουν εθελοντική εργασία στα Περιφερειακά Κέντρα Υγείας της Ηπείρου.

Τέλος, παραρτήματα διεθνών οργανισμών όπως η Green Peace, η Unicef, η WWF, η Actionaid, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και πολλοί άλλοι δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και λειτουργούν κατά κύριο λόγο με την εθελοντική προσφορά.

21

«Εθελοντισμός και η σχολική μας πραγματικότητα»

Στη διάρκεια της παρούσας ερευνητικής εργασίας ανακαλύψαμε ότι ο εθελοντισμός αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της σχολικής μας πραγματικότητας.

Στην προσπάθεια διερεύνησης του πεδίου αυτού διαπιστώσαμε ότι πολλές εθελοντικές αιμοδοσίες εντάσσονται σε εκπαιδευτικά προγράμματα αγωγής υγείας που πραγματοποιούνται σε σχολεία. Στο σχολείο μας όλα άρχισαν από τη συμμετοχή δύο εκπαιδευτικών μας σε ένα αντίστοιχο πιλοτικό πρόγραμμα. Επίσης, διαπιστώσαμε ότι το σχολείο μας διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες αίματος σε συνεργασία με το Νοσοκομείο Αμαλία Φλέμινγκ, η οποία εμπλουτίζεται συστηματικά από εθελοντές αιμοδότες και συντηρείται από την εθελοντική προσφορά τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών του σχολείου (http://esperinoepalagan.blogspot.co m ). Γίνεται ετήσια συλλογή 200 μονάδων αίματος κατά μέσο όρο.

Στη συνέχεια, ανακαλύψαμε ότι εμπνευστής και δημιουργός της οργάνωσης «Έλληνες Εθελοντές» (http://greekvolunteers.gr) είναι ένας άλλος εκπαιδευτικός του σχολείου με το οποίο συστεγαζόμαστε. Η οργάνωση αυτή ιδρύθηκε το 1999 με σκοπό τη συνεργασία με φορείς της Ελλάδας καθώς και με λαούς και εθνότητες των αναπτυσσόμενων χωρών για την παροχή βοήθειας στα πλαίσια της φιλίας, αλληλεγγύης, επικοινωνίας και συνεργασίας των ανθρώπων. http://greekvolunteers.gr/files/posted_images/4/1.jpgΈχει δραστηριοποιηθεί στο Β.Δ. Πακιστάν, στην οροσειρά του Ινδικού Καυκάσου, στα σύνορα με το Αφγανιστάν, σε υψόμετρο 2000μ – 2500μ στην περιοχή των Καλάσσα που θεωρούνται απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με πόρους που εξασφάλισε από τις εθελοντικές δραστηριότητες μελών, φίλων και συνεργατών της καθώς και από χορηγίες διαφόρων φορέων, συλλόγων, οργανισμών, δήμων κ.ά. Έχει πραγματοποιήσει στην αναφερόμενη περιοχή έργα κοινής ωφελείας σεβόμενη την τοπική αρχιτεκτονική. Από το2001 ο κύριος χορηγός των έργων είναι η Hellenic Aid του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών. Τα έργα που κατασκευάζουν οι «Έλληνες Εθελοντές» είναι σχολεία, δεξαμενές πόσιμου νερού και συστήματα ύδρευσης των οικισμών. Προσπαθούν ώστε οι αποστολές τους να συνοδεύονται από Έλληνες γιατρούς που παρέχουν τις υπηρεσίες τους στους κατοίκους των κοιλάδων προσφέροντας δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Στο πλαίσιο αυτό, συντάξαμε ένα σύντομο ερωτηματολόγιο και συναντηθήκαμε με τους τρεις αυτούς εκπαιδευτικούς ώστε να μας δώσουν μία συνέντευξη για την εθελοντική τους δραστηριότητα και να μας διαφωτίσουν για το σημαντικό έργο που πραγματοποιούν.

Παρακάτω παρατίθενται οι απαντήσεις σε αυτό το ερωτηματολόγιο.

α. Συνέντευξη με την κυρία Ντόρα Κουλίνου

1. Τι απετέλεσε κίνητρο για τη δραστηριότητά σας; Το 1991 διορίστηκα σε ένα σχολείο κοντά στο νοσοκομείο «Παίδων». Στο σχολείο αυτό ερχόντουσαν παιδιά από το νοσοκομείο με «μεσογειακή αναιμία», η καθημερινή αγωνία των γονιών τους, να βρουν αίμα δεν θα άφηνε κανέναν άνθρωπο ασυγκίνητο.

2. Πώς την ξεκινήσατε τελικά; Μπορείτε να μας παρουσιάσετε ένα σύντομο ιστορικό;

22

Το 1994 βρέθηκα στο σχολείο του Χαλανδρίου εκεί γνώρισα τον Θέμη Κοτσιφάκη, σημερινό γραμματέα της ΟΛΜΕ, με ενέπλεξε στην αιμοδοσία και από εκεί ξεκίνησα να μαθαίνω και να κάνω πράγματα, γνώρισα φωτισμένους ανθρώπους και με ιδιαίτερη σχέση με τον εθελοντισμό. Δούλεψα σε αρκετές αιμοδοσίες, το 1995 ήρθα στην ΤΕΣ των Αγίων Αναργύρων, δημιουργήθηκε η τράπεζα αίματος, υλοποιήσαμε το Πιλοτικό Πρόγραμμα «Εθελοντική Αιμοδοσία – Κοινωνική Αλληλεγγύη – Επικοινωνία: Ανιχνεύοντας μια θετική στάση ζωής». Από τον Οκτώβριο του 1998 έως και τον Ιούνιο του 2000, οργανώσαμε πολλές αιμοδοσίες και πήραμε μέρος σε συνέδρια αμφικτιονίες και δημιουργήσαμε ένα δίκτυο σχολείων με κοινό σκοπό την εθελοντική προσφορά. Η οργάνωση των αιμοδοσιών στο σχολείο συνεχίζεται ακόμα από τον κ. Θανάση Δεμίρη.

3. Τι μορφή έχει σήμερα και πού απευθύνεστε;Σήμερα η αιμοδοσία απευθύνεται σε όλους τους μαθητές μας και στην ευρύτερη τοπική κοινωνία, τους συγγενείς και τους φίλους, σκοπός είναι η διάχυση του εθελοντισμού και όχι η ίδια η αιμοδοσία. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά, το πιο σπουδαίο είναι ότι ενώ αρχικά οι μαθητές μας ξεκινάνε με τα ευεργετήματα της αιμοδοσίας, στο τέλος γίνονται φανατικοί εθελοντές.

4. Τι δυσκολίες έχετε αντιμετωπίσει στην πορεία;Το αίμα είναι το μόνο που δεν κατασκευάζεται δεν περισσεύει δεν είναι ξεχασμένο στην ντουλάπα, δεν είναι στην τσέπη του παντελονιού μας, είναι η ύψιστη μορφή εθελοντισμού. Όλοι πρέπει να πειστούν να κάνουν κάτι για τον διπλανό τους, να υπάρχει αλληλεγγύη, να καταλαβαίνουν ότι δεν μπορείς εσύ να είσαι ευτυχισμένος αν δεν είναι και ο συνάνθρωπος σου. Δυσκολίες υπάρχουν αλλά ξεπερνιούνται με προσπάθεια και την πίστη μας σε αυτό που κάνουμε.

5. Πώς εμπλέκεται στην όλη δραστηριότητα ο εθελοντισμός;Εθελοντικά μπορούμε να προσφέρουμε όλοι, σήμερα που στα δύσκολα η κοινωνία καταρρέει, είμαστε υποχρεωμένοι να τρέξουμε εκεί που υπάρχει ανάγκη, στο σπίτι του γείτονα, στον άστεγο, τον άνεργο, το παιδί που κακοποιείται, τον ηλικιωμένο που ζει μόνος, τον ασθενή στο νοσοκομείο που δεν επισκέφτηκε ποτέ κανείς, το ζώο που πεθαίνει από τη φόλα, τα δάση που καίγονται, την παραλία που χάνεται…

6. Πώς μπορεί κάποιος να προσφέρει εθελοντικά;Με κάθε τρόπο αρκεί να θέλει να προσφέρει και να μην περιμένει.

7. Τι νιώθετε από την εμπλοκή σας στη δραστηριότητα; Προσπαθώ να μεταλαμπαδεύσω την έννοια του εθελοντισμού στους μαθητές μου. Έχουμε ανάγκη το χέρι, τη βοήθεια του άλλου την προσφορά και έχουμε όλοι να προσφέρουμε αρκεί να καταλάβουμε ότι μπορούμε.

β. Συνέντευξη με τον κύριο Θανάση Δεμίρη

1. Τι απετέλεσε κίνητρο για τη δραστηριότητά σας; Το κίνητρο ήταν ότι αυτό ήταν στη φύση μου. Ήμουν αιμοδότης πριν ξεκινήσει αυτό το πρόγραμμα αλλά μετά από μία περιπέτεια που είχα με την υγεία μου και δεν μπορούσα πια να δώσω αίμα αποφάσισα να βοηθήσω με άλλο τρόπο.

2. Πώς την ξεκινήσατε τελικά; Μπορείτε να μας παρουσιάσετε ένα σύντομο ιστορικό;Ξεκίνησα πριν περίπου 20 χρόνια και είπα στον εαυτό μου: «Αν το κάνεις θα το κάνεις καλά!». Βρήκα εδώ τότε την κυρία Κουλίνου και αφού μιλήσαμε με τον τότε Διευθυντή μας

23

τον κύριο Τζανακάκη, αποφασίσαμε να φτιάξουμε μια τράπεζα αίματος. Στην αρχή τα παιδιά έδιναν αίμα στη Νέα Φιλαδέλφεια. Μετά αρχίσαμε να ρωτάμε στα νοσοκομεία, λέγοντας τι θέλαμε να κάνουμε, μέχρι που μιλήσαμε με το νοσοκομείο που συνεργαζόμαστε ακόμα. Το Νοσοκομείο αυτό μας αφήνει να έχουμε δική μας διαχείριση, κάτι που είναι πολύ σημαντικό για πολλούς λόγους. Ο κυριότερος όμως είναι ότι μπορούμε να βοηθάμε πιο αποτελεσματικά τους αιμοδότες μας αλλά και τους συγγενείς τους. Η κυρία Κουλίνου τον τρίτο χρόνο βρήκε ένα σχολείο στο Χαλάνδρι που ήταν σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα και βγήκε από αυτό και έτσι πήραμε την θέση του. Τον πρώτο χρόνο είχαμε 53 εθελοντές και σήμερα μετά από πολλές προσπάθειες έχουμε φτάσει περίπου στους 250, αριθμός πολύ μεγάλος.

3. Με ποιο τρόπο την επικοινωνείτε; Υπάρχουν αποτελέσματα; Προσπαθώ και είμαι σε επαφή με όλους τους αιμοδότες. Πολλοί από αυτούς έχουν τελειώσει το σχολείο και έρχονται ακόμα με τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους και βοηθούν στην προσπάθεια μας. Υπάρχουν και αρκετοί που δεν ήταν ποτέ μαθητές μας. Έχω για όλους ένα αρχείο και επικοινωνώ μαζί τους π.χ. τους παίρνω τηλέφωνο στη γιορτή τους. Σε πολλούς έχω πάει στο γάμο τους ή στη βάφτιση των παιδιών τους, με κάποιους έχουμε γίνει και φίλοι. Προσπαθούμε να κάνουμε κάποια δωράκια στα παιδιά ή κάνοντας ένα μικρό πάρτι για τους εθελοντές στο τέλος της χρονιάς. Αποτελέσματα υπάρχουν αρκετά καλά αφού βλέπουμε ότι έρχονται όλο και περισσότερα άτομα στις αιμοδοσίες μας.

4. Τι δυσκολίες έχετε αντιμετωπίσει στην πορεία;Πάντα υπάρχουν δυσκολίες, πάντα κάτι δεν θα γίνει καλά και την επόμενη φορά προσπαθούμε για κάτι καλύτερο. Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι το οικονομικό πρόβλημα γιατί για να γίνει μια αιμοδοσία χρειάζονται κάποια χρήματα για να αγοραστούν, πορτοκαλάδες κάποια γλυκά, λίγα τριαντάφυλλα που προσφέρουμε ή και κάποια δωράκια που θα θελήσουμε να κάνουμε στους εθελοντές και όλα αυτά έχουν κάποιο κόστος.

5. Πώς εμπλέκεται στην όλη δραστηριότητα ο εθελοντισμός;Ο εθελοντισμός κατέχει ένα μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς μου. Πηγαίνω σε διάφορες εκδηλώσεις, σε άλλες αιμοδοσίες, σε διάφορες αθλητικές εκδηλώσεις π.χ. στον Μαραθώνιο της Αθήνας φορώντας μία μπλούζα με τον λογότυπο του σχολείου μας, πηγαίνουμε στην λαμπαδηδρομία, γιατί είμαστε ένα μεγάλο σωματείο πια και, γενικά, είναι ένα πολύ μεγάλο μέρος από τις δραστηριότητες της ζωής μου.

6. Πώς μπορεί κάποιος να προσφέρει εθελοντικά;Όποιος θέλει μπορεί να προσφέρει με διάφορους τρόπους, εκτός του να δώσει αίμα, μπορεί να βοηθήσει στην οργάνωση της αιμοδοσίας, άλλοι προσφέρουν ένα χρηματικό ποσό, άλλοι φτιάχνουν κάποιο γλυκό ή κάποια μπισκότα και έτσι δεν τα αγοράζουμε όλα. Κάποιοι άλλοι φορούν μπλούζες ή μπουφάν με το λογότυπο του σχολείου μας έτσι ώστε να μάθει ο κόσμος για την προσπάθεια μας. Όλοι μπορούν να προσφέρουν αν το θέλουν.

7. Τι νιώθετε από την εμπλοκή σας στη δραστηριότητα; Είμαι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος και νιώθω ένα αίσθημα πληρότητας. Τις ημέρες που θα γίνει η αιμοδοσία, θα είμαι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος και νιώθω πολύ χαρούμενος γιατί ευτυχώς δεν είμαι μόνος μου σε αυτήν την προσπάθεια.

γ. Συνέντευξη με τον κύριο Θανάση Λερούνη

1. Τι απετέλεσε κίνητρο για τη δραστηριότητά σας;

24

Κίνητρο όχι μόνο δικό μου αλλά και των άλλων μελών της ομάδας μας ήταν η διάσωση ενός πολιτιστικού θησαυρού που βρίσκεται κάπου στον πλανήτη μας και πρέπει να διασωθεί. Αφιερώσαμε όσο χρόνο μπορούσαμε για να σώσουμε την παράδοση τους.

25

2. Πώς την ξεκινήσατε τελικά; Ξεκίνησα σαν ορειβάτης και, σαν εκπαιδευτικός που ήμουν, μου άρεσε να βλέπω νέους τόπους από τα ψηλότερα βουνά της Ασίας που δεν είναι και πολύ δημοφιλείς προορισμοί. Κάποιοι άλλοι ορειβάτες μας μίλησαν για αυτήν τη φυλή και αποφασίσαμε να τους βοηθήσουμε όσο μπορούσαμε.

3. Μπορείτε να μας παρουσιάσετε ένα σύντομο ιστορικό;Πήγαμε στο Βόρειο Πακιστάν από το 1994 έως το 2009 που τερματίστηκε η εκεί δράση μου λόγω της φυλάκισης μου για 7 μήνες και της άρνησης της Πακιστανικής κυβέρνησης να εγγυηθεί για την απελευθέρωση μου έτσι ώστε να συνεχίσω το έργο μου. Μέχρι τότε φτιάξαμε 25 έργα που σκοπό έχουν να βελτιώσουν τη υγιεινή και την καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων και κυρίως την εκπαίδευση των παιδιών τους και την οικονομική ενίσχυση για την μόρφωση τους. Δημιουργήσαμε το καλλασικό αλφάβητο και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε καινούργιες λέξεις στη γλώσσα αυτή.

4. Με ποιο τρόπο επικοινωνείτε; Υπάρχουν αποτελέσματα; Μετά το 2009 η επικοινωνία μας είναι μόνο μέσω τηλεφωνικής επαφής. Με τη δημιουργία εράνων έτσι ώστε να διατηρηθούν και να συντηρηθούν τα έργα και τα σχολεία.

5. Τι δυσκολίες έχετε αντιμετωπίσει στην πορεία;Οι μεγαλύτερες δυσκολίες ήταν από τα «κοράκια» όπως τα λέω εγώ, δημόσιοι άρχοντες που μυρίστηκαν χρήματα και θέλανε να πάρουν όσο πιο πολλά μπορούσαν, εκεί αντέδρασα και είπα ότι θα πάρω την ομάδα μας και θα πάω σε άλλη χώρα να συνεχίσω το έργο μου. Επίσης, η τροφοδοσία που ήταν ελλιπής και πολλές φορές κακής ποιότητας, τόσο που είπα να τα παρατήσω κάποια στιγμή, αλλά με κράτησε ο εγωισμός μου και η αγάπη για τον συνάνθρωπο μου. Επίσης, κάποιες περιπέτειες με την υγεία μου που όμως ευτυχώς δεν με σταμάτησαν από το έργο μου.

6. Πώς εμπλέκεται στην όλη δραστηριότητα ο εθελοντισμός;Από το 1994 έως το 2009 ήμουν εκεί 10 μήνες τον χρόνο. Τώρα καθημερινά μετά το σχολείο επικοινωνώ τηλεφωνικά, κάθε Τετάρτη έχουμε μια συνέλευση πού συζητάμε τα προβλήματα που δημιουργούνται και οργανώνω ομιλίες σε διάφορα σχολεία, όπως σήμερα, ώστε να μάθει ο κόσμος για αυτήν τη φυλή, για τα ήθη και τα έθιμα της αλλά και τα προβλήματα της.

7. Πώς μπορεί κάποιος να προσφέρει εθελοντικά;Τώρα πια δεν μπορούμε να πάμε εκεί για να προσφέρουμε άμεσα το μόνο που μπορούμε είναι να ενημερώσουμε όσο πιο πολλούς μπορούμε και όποιος μπορεί να συνεισφέρει έστω και με 1 ευρώ για να αγοράσουμε γραφική ύλη και γενικά υλικό για τη μόρφωση των παιδιών.

8. Τι νιώθετε από την εμπλοκή σας στη δραστηριότητα; Νιώθω πλήρης. Ο εθελοντισμός μου δίνει τη χαρά που δεν μου δίνει πια το επάγγελμα μου, μου δίνει την δικαίωση που θέλω όταν βλέπω την ανταπόκριση αυτών των παιδιών στο έργο μου. Γουστάρω αυτό που κάνω.

26

27

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

«Μελέτη του Εθελοντισμού στην Ελλάδα», Πανεπιστήμιο Πελοποννήσουhttp :// online . neagenia . gr / FilesNeaGenia / volunteer _1. pdf http :// online . neagenia . gr / FilesNeaGenia / volunteer _2. pdf http :// online . neagenia . gr / FilesNeaGenia / volunteer _3. pdf http :// online . neagenia . gr / FilesNeaGenia / volunteer _4. pdf

«Study on Volunteering in the European Union», Country Report Greece, Οργανισμός Εθελοντισμού «Έργο Πολιτών», Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού

https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:3d7Ibi-seDgJ:ec.europa.eu/citizenship/eyv2011/doc/National%2520report%2520GR.pdf+&hl=en&pid=bl&srcid=ADGEESh-35BHikHxIs_N0Ov-7ufkwtz_rQv9wrTfQJb-rynO1t6XdXhWVH3X6gy2OjTqZ0coiAsOm_5bnkf8-eDBH-OiawEwDRiz9OGww3dHg8s2u76CFLZF6H4z7aJDQOYJOIeiWTuU&sig=AHIEtbQjxG3hN2rJ8l5U20D0FF2OVIut- g

Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού 2011http://europa.eu/volunteering/el/press-media/resources-library/11

Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «Νέα Γενιά σε Δράση», Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάςhttp :// www . neagenia . gr / frontoffice / portal . asp ? cpage = NODE & cnode =45

Γέφυρα Συνεργασίας για τον Εθελοντισμό, Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάςhttp://volunteers.neagenia.gr

Διακοπές και Εθελοντισμός, Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάςhttp://www.neagenia.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=RESOURCE&cresrc=332&cnode=47

World Volunteer Webhttp://www.worldvolunteerweb.org/browse/countries/azerbaijan/doc/a-very-short-history.html

Ελληνικό Κέντρο Προώθησης του Εθελοντισμούwww.anthropos.grhttp://www.e-ethelontis.gr/

Έλληνες Εθελοντέςhttp://greekvolunteers.gr

«The Voice of Volunteering in Europe», European Volunteer Centrehttp://www.cev.be/56-why_volunteering_matters!_153-EL.html

Ιστοσελίδες Εθελοντικών Οργανώσεωνhttp://www.bestrong.org.gr/el/bestrong/howyoucanhelp/involved/voluntarily/whatisvoluntarily/http://www.nstr.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=66http://ecology-salonika.org/2010/04/27/institutional-framework-for-volunteering-now/

28

http://www.cyfamplan.org/FamPlan/page.php?pageID=18http://www.edra-coop.gr/ViewShopStaticPage.aspx?ValueId=2215