Галактик ба одод• Орчлон ертөнц тоо томшгүй олон одод байна.• Оддын бөөгнөрлийг галактик гэнэ.• Манай нарны орших галактикийн нэр milky way гэх ба

спирал хэлбэртэй.• ойролцоогоор 10 тэрбум одод байна.

Нар ба нарны аймаг Нар бол дэлхийн хамгийн ойрхон орших од юм.Бусад одтой харьцуулбал хэмжээ, гэрэлтэлт, темпратур зэргээр дунд зэрэгт тооцогдоно.

Огторгуйд тоо томшгүй олон одод байдаг.

Гэрэл ба дулаан ялгаруулдаг.

Устөрөгчөөс гелид шилжих халуун цөмийн урвал тасралтгүй явагдаж байдаг шатаж буй хийн бөмбөлөг юм

Нар

Нарны аймгийн нийт

массын 99,8%

Дэлхийгээс 109 дахин том 330 дахин хүнд

Төвдөө 600000 хэм гадарга 6000 хэм

Дэлхийгээс 150 сая км зайд оршино

Нарны аймагНар болон түүнийг тойрон эргэдэг 9 гариг сүүлт од, жижиг гаригуудыг хамтад нь нарны аймаг гэж нэрлэдэг.

Нарны аймгийн гаригуудын ерөнхий шинжБүх гаригууд нарыг тойрохдоо цагийн зүүний эсрэг

эргэдэг.Нартай ойрхон гаригууд нарыг тойрох хурд их холдох

тутам хурд багасна.Нартай ойрхон гаригууд тэнхлэгээ эргэх хурд бага

холдох тутам ихэснэ.Гаригуудын хэмжээ эхнээсээ дунд хүртэл ихсээд цааш

басасна.Нартай ойрхон гаригууд хоорондоо ойр холдох тутам

зай их болно.

Дэлхийн хөдөлгөөн

Дэлхий 2 үндсэн хөдөлгөөн хийдэг.Нарыг тойрох хөдөлгөөнТэнхлэгээ эргэх хөдөлгөөн

Өөрийн тэнхлэгээ 24 цагт цагийн зүүний эсрэг нэг бүтэн эргэдэг. Тэнхлэгээ эргэлтийн үр дүнд 2 үндсэн хурд үүснэ.oӨнцөг хурд oШугаман хурд =

Цагийн бүс

Дэлхий тэнхлэгээ эргэлтийн үр дүнд цагийн бүс үүсдэг.

24 цагийн бүс үүсдэг.

бу45 бу30 бу15 0 зу15 зу30

XXI бүс XXII бүс XXIII бүс 0 бүс I бүс

14ц 15ц 16ц 17ц 18ц 19ц

1. ЗУ90-д 10ц болж байхад БУ30-д хэдэн цаг болж байх вэ?

2. зу 90 –д орших А хотод 15ц болж байхад зу 15-д орших Б хотод хэдэн цаг болж байх вэ?

3. Монгол орны хамгий зүүн захын цэг орвог гашууны бор толгойд нар 7 цагт мандсан бол дархан хотод хэдэн цагт нар мандах вэ? Орвог гашууны бор толгой зу

Дархан зу

Дэлхий нарыг тойрох хөдөлгөөн• Манай дэлхий цагийн зүүний эсрэг 365 хоногт нарыг

нэг бүтэн эргэдэг.• 30 км/с хурдтай 960 сая км замыг туулдаг.• Дэлхий нарыг тойрох явцдаа тэнхлэгээ хазгай

байрладаг явдал нь улирал солигдох үндсэн шалтгаан болдог байна.

• Улирал солигдох нь нарны тусгалын өнцгөөс хамаарна.

• Нарны өндөр H= - • Эрдэнэт хотын нарны өндрийг олох

Эрдэнэт хө

Улирал солигдох шалтгаан нь дэлхий тэнхлэгээ хазгай байрлаж байгаатай холбоотой юм.

Үд дундын нарны эгц тусгал Мэлхийн зам / хө 23,5, өө 23,5 / хооронд байрлана.

6-р сарын 22-нд үд дундын нарны эгц тусгал мэлхийн зам дээр тусна. Хамгийн урт өдөр, хамгийн богино шөнө

9-р сарын 23- нд экватор дээр эгц тусна. Намрын тэнцлийн өдөр / Өдөр шөнө тэнцэнэ /

12-р сарын 22-нд Матрын зам дээр эгц тусна. Хамгийн богино өдөр, хамгиин урт шөнө.

3-р сарын 23-нд экватор дээр тусна.өдөр шөнө тэнцэнэ.

Сарны хөдөлгөөн Дэлхийн дагуул бол сар юм.

Сар

Дэлхийгээс 384000 км зайд оршино

6 дохин жижиг

Өөрийн тэнхлэгээ 29,5 хоногт нэг эргэнэ.

Дэлхийг 29,5 нэг бүтэн эргэнэ

Дэлхий рүү нэг талаараа ханддаг

битүүнээс 15-н хүртэлх үеийг сарны арвижих үе гэнэ Шинийн 15-с Битүүн хүртэлх үеийг сарны хорогдох үе Сарын эхэнд “Э” үсэг шиг харагддаг бол сарын

сүүлээр “С” шиг хагас дугуй харагдана.Битүүний өдөр л нар хиртэх боломжтойШинийн 15-ны өдөр л сар хиртэх боломжтойСарны хөдөлгөөнийг үндэслэсэн цаг тооллыг билгийн

тоолол гэнэБилгийн тоолол 364 хоногтой байна.Сарны хөдөлгөөний үр дүнд далайн татралт, түрэлт

болдог.

Дэлхийн дотоод бүтэцДэлхийн дотоод бүтцийг газар хөдлөлтөөс үүсэх долги

оны аргаар судалдаг. Дэлхийн дотоод хэсэгт бодисын нягт, темпратур

тасралтгүй нэмэгдэж байдаг. үндсэн 3 үе давхарга байна.Чанасан өндөгтэй зүйрлэж болно.Дэлхийн дотоод хэсэгт халуун байдгийн баталгаа нь

халуун ус, галт уулын дэлбэрэлт юм.

Газрын давхарга нь 50 орчим км зузаан t- 1000 Хэм хүртэл, Бодисын нягт 2,8-5,0 гр/

Манти 50-2900 км байна.t- 1000-4000 хэм, бодисын нягт 5,0 – 11,0 гр/

Магни, төмөр, цахиур голлодог.

Дээд манти доод манти гэж ангилдаг

2900-6374 км хооронд байрлана.t- 4000-6000 хэм байна.нягт 11-13,5 гр/. Гадаад цөм шингэн дотоод цөм хатуу байна.

Чулуун мандлын хөдөлгөөн Дэлхийн гадна талын нимгэн хатуу бүрхэвч болох

газрын давхарга нь том жижиг хагарал хэсгүүдээс тогтдог. Үүнийг тектоник хавтан гэнэ.

Чанасан өндөгний цууралтай харьцуулж болно.Хавтангууд хэвтээ чиглэлд алгуурхан хөдөлж байдаг

Үүний үр дүнд галт уулын дэлбэрэлт, газар хөдлөлт болдог байна.

Эх газрууд нэгдмэл нэг байжээ.

Тектоник хавтангийн хөдөлгөөний үр дүнд хотгор гүдгэр бүрэлдэн тогтоно.

Хуурай газрын гадаргын үндсэн хэлбэр бол уул ба тал юм.

Уулсын гарал үүслээр нь:

1.Атираат уулс / Гималай, Альп, Анд гм /

2. Зөрөгт уулс / Африкийн уулс /

3. Бөмбөгөр уулс