МОНГОЛ УЛСЫН СОЁЛ УРЛАГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ СОЁЛ ИРГЭНШЛИЙН СУРГУУЛЬ

РЕФЕРАТ S.PL101

сэдэв: Шинэ үеийн философи

ШАЛГАСАН: ЭнхбаярГүйцэтгэсэн:

ОРШИЛ

Шинэ үеийн философи нь XVII - XVIII зууныг хамардаг.

17-р зуун бол хөрөнгөтний хувьсгалууд эхэлж, капитализм бүрэлдэж байсан шинэ

нийгмийн зуун юм.

Сэргэн мандалтын үеийн сэтгэгчдийн үзэл санааг Шинэ үеийн философи уламжлан

хөгжүүлсэн байна.

Шинэ үеэс хойшхи оюуны амьдралын төрх нь дундад зууны оюуны амьдралын төрхөөс ялгагдах

олон чухал онцлогтой.

Шинэ үед шашны нэр хүнд буурч, шинжлэх ухааны нэр хүнд огцом өссөн үе билээ.

Энэ үед шинжлэх ухаан, философи хоёр нийлэн, бие биенийхээ хөгжилд харилцан хүчтэй нөлөөлж байв.

ШИНЭ ҮЕИЙН АНГЛИЙН ФИЛОСОФИЧ

Ф.БЕКОН /1561-1626/ “МЭДЛЭГ БОЛ ХҮЧ” ХЭМЭЭН ҮЗЭЖ

ХҮНИЙГ БАЙГАЛИАС ДЭЭГҮҮР ТАВИГЧ БОЛСОН.

Шинжлэх ухааны танин мэдэхүйн дедукцын

аргыг боловсруулаад“Би сэтгэж байна, тиймээс би

оршиж байна” хэмээн рационализм-ын үндсийг

тавигч болсон.

Францын философич

Р.Декартын тооцоолсноор жинхэнэ философи бол онолын хэсэг ба аргаараа нэгдмэл байх ёстой. Зүйрлэвэл тэр нь ургаа саглагар мод шиг байх ёстой. Тэр модны үндэс нь философи, их бие нь философийн хэсэг болох физик, саглагар оройн хэсэг нь бүх хавсрага шинжлэх ухаан жишээ нь ёс зүй, анагаах зэрэг юм. Тэрээр скептицизм гэдэг бол баттай үнэн мэдлэгт хүрэх чухал арга юм гэж үзсэн.

ДЕКАРТ НЬ ТАНИН МЭДЭХҮЙН 4Н ЗАРЧМЫГ ТОДОРХОЙЛСОН БАЙНА. ҮҮНД:

Танин мэдэхүйн эргэлзээгүй үнэнд тулгуурлах Төвөгтэй, нийлмэл асуудлыг хэсгүүдэд задлаж

үзэх Дэс дараалалтай сэтгэх Тодорхой бөгөөд батлагдсан асуудлаас

тодорхойгүй батлагдаагүй асуудалд шилжин орох замаар судлах

Т.Гоббс.(1588-1679)

Шашны үзэл баримтлалаас ангид төр ба иргэний философийг боловсруулсан. Шинжлэх ухаан, математик, оюун дүгнэлт гаргах сэтгэлгээ нь тооцох үйл явц, үг

хэл нь инстинкт туршлагын төрөл зүйл бөгөөд бодомж, оюун дүгнэлтийн уг сурвалж болно гэж үзсэн.

Зөн билиг “интиуци” байхгүй, дефиници “зөв тайлбар” л байна. Нэр нь сэтгэлгээний тэмдэг, үнэн нь бодомж, ерөнхий ойлголтууд нь нэрний хийсвэрлэл, сэтгэгч субъект нь объектуудыг төсөөлнө. Ерөнхий ойлголтуудыг хийсвэрлэх арга

нь аналитик арга гэж үзэж байв

Иссак Ньютон. (1643-1727)

Шинэ үеийн материалист философич, байгаль шинжээч эрдэмтэн.

Сонгодог механик ба жижиг биетийн хөдөлгөөний тухай онолоо бүх ертөнцийн татах хүчний тухай хуулиар баталж, тодорхой шинжлэх

ухааны хуулиар философийн дүгнэлт гаргах арга зүйг боловсруулсан.

Байгалийн философийн үндэс нь математикийн мэдлэг, математик аргын боловсруулалт гэж үзсэн.

Ф.Шеллинг (1775-1854)

Субъект, объектын эсрэг, тэсрэгийн шинжийг адилтгалын гарааныхаа цэгийг болгож, Фихтегийн боловсруулсан хөгжлийн зарчмыг хэрэглэсэн .

Сэтгэц өөрийнхөө тухай сэтгэж байгаа цагт бид нар объект (сэтгэц), субъект (сэтгэгч сэтгэц)-ийн адилсал, нэгдлийг өөрөө ухамсарлахуйн баримтаас олж авдаг

гэж энэхүү философич үзсэн байна.

Мэдлэг бол зөвхөн ШУ-ны биш, харин нийгмийн улс төр, зан суртахуун, урлагийн хөгжлийн хураангуй дүгнэсэн нэгдмэл мөн гэж тайлбарладаг.

В.Г.Ф. Гегель (1770-1831)

Бүх Европын философийн хөгжилд өөрийнхөө философиор асар их нөлөөлсөн Германы сонгодог философийн оргил мөн.

Тэрээр анх ертөнцийн диалектик танин мэдэхүйг болон түүнд нийцсэн судалгааны диалектик аргыг боловсруулжээ.

Танин мэдэхүй зөвхөн танин мэдэх үйл явцад л хэрэгжих бололцоотой гэж баталжээ.

Объектив идеалист Гегелийн үзлээр

Дэлхийн бүх хөгжил нь туйлын санаа буюу ертөнцийн оюун ухаанаар нөхцөлддөг

Гегелийн туйлын санаа хэмээх ойлголт нь:Санааны дээд илрэл бөгөөд урлаг, шашин, философи гэсэн 3н

салбараас бүрддэг.

Сэтгэхүй илрэн буй зөрчлийг хуучнаас шинэ ойлголтонд шилжих арга замаар шийдвэрлэх чадвартай.

Энэ утга санаагаар зөрчил бол системийн болон аливаа хөгжлийн үйл явц нь дараах механизмаар явагддаг:

тезис, антитезис, синтез гурвын нэгдэл юм.

Ф.Энгельс диалектик материализмын гол баримтлалуудыг боловсруулсан бол, К.Маркс түүхийг ойлгох материалист онол, формацийн онолыг боловсруулжээ. Ф.Энгельс хөдөлмөрийн онолдоо “хөдөлмөр хүнийг бий болгосон” хэмээн дүгнэжээ.

Б. Спиноза нь

Метафизикт тулгуурласан ёс зүйн философийг бүтээсэн.

Танин мэдэхүйг мэдрэхүйн ба оюун ухааны 2 төрөлд хувааж,

эрх чөлөө нь таньж мэдэгдсэн зайлшгүй хэмээн тодорхойлжээ.

Тэрээр хүн ба нийгмийн асуудлыг байгалийн зүй тогтолд захируулан

авч үзсэн.

Сэтгэл нь биеийн тухай үзэл санаа бөгөөд рациональ зөн

билигтэй холбоотой.

Санаа нь төв субьект болдог. Хүсэл сонирхол нь үзэл

санаануудыг ерөнхийлсөн түгээмэл шинжтэй ойлголт.

Английн философич Л.Локк

1690 онд бичсэн “хүний оюун ухааны туршлага” зохиолдоо танин мэдэхүйн сенсуалист буюу

мэдэрч танин мэдэх онолыг хөгжүүлсэн.

Хүний амьдралын туршлага нь итгэл үнэмшил,бодрол бясалгал,хүсэл

эрмэлзлэл мөн.Танин мэдэхүйд дур зорго, сэтгэл хөдлөл салшгүй

холбоотой. Танин мэдэхүйн үндэс нь сэрэл ба рефлекс мөн.Хүний сэтгэлгээ нь

тодорхой зорилго,чиглэлтэй байна.

Ж.Локк субстанц хэмээх ойлголтыг ахуйн ойлголтоос танин мэдэхүйн ойлголтод

шилжүүлэв. Энгийн үзэл санааг нэгтгэх синтетик үйл ажиллагааны 1 шинж бол субстанц

хэмээх үзэл санаа мөн.

Францын соён гэгээрүүлэх үе философи деист, материалист шашингүйн үзэл, нийгэм-улс

төрийн утопи үзэлд гол нь чиглэдэг.

Тэд хүний зол жаргалын эрмэлзэлийг хүний зан суртахуунт чанарын үндэс мөн гээд, улмаар зол жаргалыг хүний бодитой хэрэгцээг

хангасны үр дүн гэж тооцжээ.

Роберт Оуэн утопи- социалист үзлийг боловсруулсан.

ШИНЭ ҮЕИЙН ФИЛОСОФИД ГЕРМАНЫ ФИЛОСОФИ ЧУХАЛ БАЙР

ЭЗЭЛДЭГ. ЛЕЙБНИЦ “МОНАДА”-ГИЙН ОНОЛЫГ

БОЛОВСРУУЛЖ,МОНАДА НЬ ХҮРТЭХҮЙ, ХҮСЭЛ, ТӨСӨӨЛӨЛ, ЭРМЭЛЗЛЭЛ ХЭМЭЭХ 4Н ЧАНАРЫГ ӨӨРТӨӨ

АГУУЛДАГ ХЭМЭЭН ҮЗДЭГ.

XVII зуунд Лейбниц нь орчлон ертөнц нь хувааж үл болох

энгийн юмс буюу субстанцаас бүрэлдэн тогтдог гэдэг онолыг боловсруулаад тэднийг монад

гэжээ.

Бурхан нь дээд оюун ухаан,биегүй субстанц. Субстанц нь байгалиас өгөгдсөн бодит

зүйлийг санаандаа нэгтгэсэн “монад” юм.

Монадууд нь энгийн, хувиршгүй чанартай, орон зайнаас ангид цэг. Монадын гол атрибут

чанар нь физик “хүч” юм.

Монад бүхэн давтагдашгүй чанартай бөгөөд адилслын хуульд захирагдана.

Германы соён гэгээрүүлэгчид хүмүүст шинж чанарыг нь болон амьдралын зорилгыг нь ойлгуулан

мэдүүлэх, урамшуулан зоригжуулагч үнэнийг нээж, түүнд хүрэх зам мөрийг зааж өгөхийг өөрсдийн эрхэм зорилгоо болгосон юм.

Гол төлөөлөгч нь Христиан Вольф.

XIX ЗУУНЫ ГЕРМАНЫ ФИЛОСОФИЙГ:1. СОНГОДОГ ИДЕАЛИЗМ 2. XIX ЗУУНЫ ДУНД БА II ХАГАСЫН 3. ИРРАЦИОНАЛИЗМ ХЭМЭЭХ 3Н ҮНДСЭН ЧИГЛЭЛД ХУВААН ҮЗЭЖ БОЛНО.

Идеализм :Аливаа юмсын эхлэл, эх үндэс нь санаалаг зүйлс хэмээн үздэг үзэл. Зөвхөн оюун ухаан оршин байдаг, бие махбодь гэдэг бол оюун ухаан дахь үзэл санаа мөн.Материализм: Аливаа юмсын эхлэл бол материаллаг эхлэл буюу матери юм гэж үздэг үзэл. Зөвхөн бие л оршин байдаг, оюун ухаан бол биесийн цогц мөн.  Иррационализм: Амьдралын утга учир – логик сэтгэлгээ.

И.Кантын (1724-1804)

философи нь соён гэгээрүүлэх үзлийн оргил, мөн шүүмжлэлт философи юм. Түүний философи нь шүүмжлэлтийн өмнөх (1770 он хүртэлх),шүүмжлэлт гэсэн хоёр үед хуваагддаг.

Эхнийх нь:байгалийн судлал-шинжлэх ухаанд, хоёр дахь нь: эпистемологи, хүний философид илүү үр шимээ өгсөн юм.

Мөн гүн ухаанлиг хүн судлалыг үндэслэгч мөн. Энэ талаар өгүүлэхдээ философи нь: “Би юуг мэдэж чадах вэ?”, асуултанд: /хүний үйл ажиллагаа танин мэдэхүйгээс

эхлэх ёстой/. “Би юу хийх ёстой вэ?” асуултанд: /практик оюун ухаан буюу ёс зүйн сургаалаараа

хариулт өгсөн/“Би юунд найдаж болох вэ?” /Бид бурхан тэнгэрт итгэдгээрээ ёс суртахуунтай хэрэг

биш, харин ёс суртахууны ачаар бурхан тэнгэрт итгэж, ёс суртахууны дээд чин эрмэлзлэлээ бурханчилж, түүнд найдлага тавьдаг.

“Хүн гэдэг юу вэ?” /хүн бол уг чанараараа хоёрдмол шинжтэй бөгөөд мэдрэгдэгч ертөнцөд амьдардагийн хувьд хүн зан суртахууны хуулинд захирагддаг/

гэдэг асуултуудад хариулт өгснөөр соён гэгээрлийн үеийг төгсөгчдийн төлөөлөгч, шинэ Европын философийн эхлэлийг

тавьсан сэтгэгч болсон.

Фихте: Байгаль бол “би” хэмээн хүнийсгэгдсэн бүтээгдэхүүн мөн гэж үзээд,

танин мэдэхүй ба байгаль болон ертөнцийг холбон нэгтгэжээ.

“Би” бол динамик, үйлч ухамсар, хүний болон бурханы нэгдэл хийгээд хувийн болон туршлагын хүрээний нэгдэл мөн гэжээ.

Фихте философид ШУ-ны үнэн зөв мэдлэг олж авах, ШУ-ны сургааль олж авах асуудал, чөлөөт байдлын асуудлыг шийдвэрлэжээ.

Философийн түүхэн товчоон 44-48 хуудас

( Эрхэм- Очирын Тамир) Философи 68-73 хуудас

(Д.Содномгомбо, Р.Дарьхүү)

Ном зүй