Μαθαίνω για τις

Δευτερεύουσες

προτάσεις

Η Σύνδεση των προτάσεων

Παράταξη Υπόταξη

Ασύνδετο σχήμα

Όμοιες Προτάσεις

Κ+ΚΔ+Δ (ίδιες)

Όμοιες προτάσεις

Χωρίζονται με ,

Διαφορετικές προτάσεις

Κ+ ΔΔ +Δ

(διαφορετική)

Υποτακτικοί σύνδεσμοι

Βουλητικοί(να, και)

Διστακτικοί(μη, μήπως)

Ειδικοί(ότι, πως, που)

Χρονικοί(όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, μέχρι, ώσπου,

όποτε, πριν, άμα, όσο κ.α.)Αιτιολογικοί(γιατί, επειδή, αφού, διότι,που)

Τελικοί(να, για να)Υποθετικοί

(αν, σαν, άμα)

Αποτελεσματικοί(ώστε να, που)

Εναντιωματικοί ( ενώ, αν και,

μολονότι, παρόλο που)

Άλλα εισαγωγικά στοιχεία

Αναφορικές αντωνυμίες/ επιρρήματα

Ερωτηματικές αντωνυμίες/επι

ρρήματα

Συνδετικά στοιχεία

Ο οποίος-α-ο, όποιος, που, ό,τι, όπου,

όπως, όσος-η-ο κ.α.

Εισάγουν αναφορικές προτάσεις

Ποιος-α-ο, τι, πόσος-η-ο, πού, πώς, πότε κ.α.

Εισάγουν Πλάγιες Ερωτήσεις

Εκεί που, τη στιγμή που,

κ.α.Εισάγουν χρονικές

προτάσεις

Δευτερεύουσες προτάσεις

Ονοματικές προτάσεις Επιρρηματικές προτάσεις

Ειδικές Χρονικές

Βουλητικές

Ενδοιαστικές/Διστακτικές

Αιτιολογικές

Πλάγιες ερωτηματικές

Τελικές

Αποτελεσματικές

Υποθετικές

ΕναντιωματικέςΑναφορικές

Ονοματικές λέγονται οι προτάσεις που λειτουργούν σαν ονόματα, δηλαδή σαν:

Υποκείμενο: (σε απρόσωπα ρήματα και εκφράσεις) : Φαίνεται πως θα βρέξει απόψε. Πρέπει να φύγεις.

Αντικείμενο: Ο δικαστής ανακοίνωσε ότι ο κατηγορούμενος είναι αθώος.

Επεξήγηση (συνήθως σε δεικτική αντωνυμία): Το συνήθιζε αυτό, να κρατά σημειώσεις. Τούτο μόνο ρώτα, πόσα χρήματα χρειάζονται.

Ονοματικές Προτάσεις

Παρατηρήσεις:

1. Μία πρόταση μπορεί να είναι Υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις:

Απρόσωπα ρήματα: λέγεται, φημολογείται διαδίδεται, θεωρείται, φαίνεται, αποδεικνύεται, απαγορεύεται, επιτρέπεται, πρέπει, χρειάζεται κ.α.

Απρόσωπες εκφράσεις: είναι καλό, είναι εύκολο, είναι ανάγκη, είναι φανερό κ.α.

2. Οι προτάσεις που λειτουργούν ως επεξήγηση χωρίζονται με κόμμα από την Κύρια, η οποία έχει συνήθως μία δεικτική αντωνυμία, όπως τα αυτό, τούτο, εκείνο κλπ.

Τα είδη των ονοματικών προτάσεων

Ειδικές : Ο γιατρός είπε πως ο ασθενής ανέρρωσε πλήρως. Ενδοιαστικές ή διστακτικές: Υπάρχει φόβος μήπως

εκραγεί το ηφαίστειο. Βουλητικές : Αποφάσισε τούτο, να μην τον μαλώσει για τα

λάθη του. Πλάγιες ερωτηματικές : Αναρωτήθηκε πώς θα

ξεμπερδέψει από αυτή την ιστορία.

ΠΡΟΣΟΧΗ :Οι Αναφορικές προτάσεις είναι ειδική περίπτωση, γιατί άλλοτε λειτουργούν σαν ονοματικές κι άλλοτε σαν επιρρηματικές προτάσεις.

Δευτερεύουσες προτάσεις

Ονοματικές προτάσεις Επιρρηματικές προτάσεις

Ειδικές Χρονικές

Βουλητικές

Ενδοιαστικές/Διστακτικές

Αιτιολογικές

Πλάγιες ερωτηματικές

Αναφορικές

Τελικές

Υποθετικές

Εναντιωματικές

Αποτελεσματικές

Επιρρηματικές λέγονται οι προτάσεις που λειτουργούν σαν επιρρήματα, δηλαδή δηλώνουν χρόνο , αιτία, σκοπό, υπόθεση, εναντίωση ή συμπέρασμα/αποτέλεσμα :

Χρονικές: Πήρε τηλέφωνο, μόλις έφυγες. Αιτιολογικές: Αφού δεν έρχεσαι, εγώ φεύγω. Τελικές (δηλώνουν σκοπό) : Ταξίδευε πάντα με τρένο, για να

απολαμβάνει το ταξίδι του. Συμπερασματικές ή Αποτελεσματικές : Συμβουλεύτηκε

δικηγόρο, ώστε να αποφύγει τις κακοτοπιές. Υποθετικές : Αν θέλεις, θα βγούμε για φαγητό απόψε. Εναντιωματικές : Ενώ αρχικά δεν ήθελε, τελικά δέχτηκε. Σημείωση: Οι επιρρηματικές προτάσεις συνήθως χωρίζονται με

κόμμα από την Κύρια.

Επιρρηματικές προτάσεις

Υποτακτικοί σύνδεσμοι

Βουλητικοί

(να, και)

Διστακτικοί(μη, μήπως)

Ειδικοί

(ότι, πως, που)

Τελικοί

(να, για να)

Αποτελεσματικοί(ώστε να, που)

Εναντιωματικοί ( ενώ, αν και,

μολονότι, παρόλο που)

Αιτιολογικοί

(γιατί, επειδή, αφού, διότι, που)

Υποθετικοί

(αν, σαν, άμα)

Χρονικοί

(όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, μέχρι, ώσπου, όποτε, πριν, άμα, όσο

κ.α.)

Μάθημα με τον Αστερίξ .Οι εικόνες που ακολουθούν προέρχονται από το κόμιξ: «Οβελίξ και σία» των Uderzo και Goscinny, εκδ. Μαμούθ Κόμιξ, 1989. Τα κείμενα των εικόνων όμως είναι τροποποιημένα από την εκπ/κό Μακριδάκη Κατερίνα.

Κάθε σωστή απάντηση παίρνει 1 πόντο. Άριστα : 40 πόντοι

1η άσκηση1. Μια κάποια χαλαρότητα επικρατεί

στο ρωμαϊκό οχυρό Μπαμπαο-ρούμ, όπου οι στρατιώτες περιμέ-νουν με ανυπομονησία τους αντικαταστάτες τους.

Να χωρίσετε το παραπάνω κείμενο σε προτάσεις και να τις χαρακτηρίσετε ως κύριες ή δευτερεύουσες.

Δείτε εδώ τη σωστή απάντηση.

2. «όπου οι στρατιώτες περιμένουν με ανυπομονησία τους αντικαταστάτες τους.» α. Δευτερεύουσα ειδική β. Κύρια γ. Δευτερεύουσα αναφορική

Πόντοι: ___

Μια κάποια χαλαρότητα επικρατεί στο ρωμαϊκό οχυρό

Μπαμπαορούμ, όπου οι στρατιώτες περιμένουν με

ανυπομονησία τους αντικαταστάτες τους.

2η άσκηση «Όταν αυτοί έρχονται με τάξη και με σειρά »: α)

Δευτερεύουσα αιτιολογική β) Δευτερ. χρονική «ο Αστερίξ τρέχει όλο χαρά» : α) Δευτερεύουσα αναφορική β)

Κύρια γ) Δευτερ. Εναντιωματική «για να ειδοποιήσει τους υπόλοιπους Γαλάτες» : α) Δευτερ

. Τελική β) Δευτερεύουσα Χρονική γ) Δευτερ. Βουλητική Πόντοι: ___

Όταν αυτοί έρχονται με τάξη και με σειρά, ο Αστερίξ τρέχει όλο χαρά, για να ειδοποιήσει τους υπόλοιπους Γαλάτες.

3η άσκηση «Μπροστά όμως στον Οβελίξ σταματάει» : α) Δευτερ

. Εναντιωματική β) Κύρια «να τρέχει» : α) Δευτ. βουλητική υποκείμενο β) Δευτ

. βουλητική αντικείμενο γ) Δευτ. τελική «και δεν τον ενημερώνει» : α) Δευτερ. Τελική β) Κύρια «ότι ήρθαν οι Ρωμαίοι» : α) Δευτ. ειδική υποκείμενο β) Δευτ

. ειδική αντικείμενο γ) Πλάγια ερώτηση αντικείμενο «αλλά απομακρύνεται κάνοντας τον ανήξερο» : α) Δευτερ

. Ειδική αντικείμενο β) Κύρια Πόντοι: __

Μπροστά όμως στον Οβελίξ σταματάει να τρέχει, και δεν τον ενημερώ-νει ότι ήρθαν οι Ρωμαίοι, αλλά απομακρύνεται κάνοντας τον ανήξερο!

4η άσκηση «Όλοι μπροστά στον Οβελίξ κάνουν ακριβώς αυτό» : α) Δευτ

. ειδική υποκείμενο β) Δευτ. αναφορική γ) Κύρια «πως δε συμβαίνει τίποτα» : α) Δευτ. ειδική επεξήγηση β) Δευτ

. Ειδική αντικείμενο γ) Δευτ. πλάγια ερώτηση επεξήγηση «γιατί θέλουν » : α) Δευτ. αιτιολογική β) Δευτ. τελική γ) Κύρια να κρατήσουν το μυστικό» : α) Δευτ. βουλητική αντικείμενο β)

Δευτ. Τελική γ) Δευτ. βουλητική επεξήγηση Πόντοι: __

Όλοι μπροστά στον Οβελίξ κάνουν ακριβώς αυτό, πως δε συμβαίνει τίποτα, γιατί θέλουν να κρατήσουν το μυστικό.

5η άσκηση «Όμως ο Οβελίξ κάτι κατάλαβε»: α) Δευτ. ειδική υποκείμενο β) Δευτ. αναφορική γ)

Κύρια «και ρωτά τον Αστερίξ» : α) Δευτ. ειδική επεξήγηση β) Κύρια «τι τρέχει» : α) Δευτ. ειδική επεξήγηση β) Δευτ. Ειδική αντικείμενο γ) Δευτ

. πλάγια ερώτηση αντικείμενο «Μα εκείνος απομακρύνεται χαμογελώντας »: α) Δευτ. εναντιωματική β) Κύρια γ)

Δευτ. αποτελεσματική «αν και άφησε τον Οβελίξ έκπληκτο» : α) Δευτ. εναντιωματική β) Κύρια Πόντοι: __

Όμως ο Οβελίξ κάτι κατάλαβε και ρωτά τον Αστερίξ τι τρέχει. Μα εκείνος απομακρύνεται χαμογελώντας αν και άφησε τον Οβελίξ έκπληκτο.

6η άσκηση «Ενώ στο γαλατικό χωριό

συνέβαιναν αυτά» : α) Δευτ. χρονική β) Δευτ. εναντιωματική

«στο ρωμαϊκό οχυρό οι λεγεωνάριοι φαίνεται» : α) Δευτ. αναφορική β) κύρια γ) Δευτ. ειδική αντικείμενο

«πως ήταν έτοιμοι για επίθεση» : α) Πλάγια ερώτηση αντικείμενο β) Πλάγια ερώτηση υποκείμενο γ) Δευτ. ειδική υποκείμενο

Πόντοι: ___

Ενώ στο γαλατικό χωριό συνέβαιναν αυτά, στο

ρωμαϊκό οχυρό οι λεγεωνάριοι φαίνεται πως ήταν έτοιμοι για επίθεση.

7η άσκηση «και σκέπτεται τούτο» : α)

Δευτ. ενδοιαστική β) Κύρια «ότι, αν νικήσει, θα πάρει

προαγωγή» : Ο σωστός χωρισμός είναι: α) «ότι, αν νικήσει », «θα πάρει προα-γωγή» β) «αν νικήσει », «ότι θα πάρει προαγωγή»

«Ότι θα πάρει προαγωγή» : α) Δευτ. αναφορική β) Δευτ. ειδική υποκείμενο γ) Δευτ. ειδική επεξήγηση

Πόντοι : __

Ο εκατόνταρχος είναι φιλόδοξος και

σκέπτεται τούτο, ότι, αν νικήσει, θα πάρει

προαγωγή.

8η άσκηση «Όταν οι Ρωμαίοι επιτίθενται» : α) Δευτ. Χρονική β) Κύρια «ο Οβελίξ παρακαλά» : α) Δευτ. αναφορική β) Κύρια «να τους αφήσουν όλους σ’ εκείνον» : α) Δευτ. τελική β) Δευτ

. βουλητική υποκείμενο γ) Δευτ. βουλητική αντικείμενο «και ο Αστερίξ τον διαβεβαιώνει » : α) Δευτ

. βουλητική υποκείμενο β) Κύρια γ) Δευτ. τελική «ότι όλοι είναι δικοί του» : α) Δευτ. ειδική υποκείμενο β) Δευτ

. ειδική αντικείμενο γ) Δευτ. ειδική επεξήγηση Πόντοι : __

Όταν οι Ρωμαίοι επιτίθενται, ο Οβελίξ παρακαλά να τους αφήσουν όλους σ’ εκείνον, και ο Αστερίξ τον διαβεβαιώνει ότι όλοι είναι δικοί του!!

9η άσκηση «Αφού εκείνη την ημέρα είχε τα γενέθλιά του» : α) Δευτ

. Χρονική β) Δευτ. αιτιολογική γ) Δευτ. αποτελεσματική «ήταν προγραμματισμένο» : α) Κύρια β) Δευτ. ειδική υποκείμενο «να είναι αυτό το δώρο του» : α) Δευτ. βουλητική υποκείμενο

β) Δευτ. βουλητική αντικείμενο γ) Δευτ. βουλητική επεξήγηση Πόντοι : ___

Αφού εκείνη την ημέρα είχε τα γενέθλιά του ήταν προγραμματισμένο να είναι αυτό το δώρο του!!

10η άσκηση «Έτσι η ιστορία μας

τελειώνει με τον Οβελίξ» : α) Δευτ. αναφορική β) Δευτ. εναντιωματική γ) Κύρια

«ο οποίος απολαμβάνει το δώρο του» : α) Δευτ. Αναφορική β) Δευτ. ειδική επεξήγηση γ) Δευτ. τελική

«ενώ ακούγεται το χαρούμενο τραγουδάκι των γενεθλίων του» : α) Δευτ. τελική β) Δευτ. εναντιωματική γ) Δευτ. χρονική

Πόντοι: ___

Έτσι η ιστορία μας τελειώνει με τον Οβελίξ, ο

οποίος απολαμβάνει το δώρο του, ενώ ακούγεται το χαρούμενο τραγουδάκι

των γενεθλίων του.

11η άσκηση «Και οι Ρωμαίοι για μια ακόμη φορά ηττήθηκαν οικτρά » : α) Δευτ. χρονική β)

Δευτ. Συμπερασματική γ) Κύρια «ώστε έλαβαν τη γνωστή απόφαση» : α) Δευτ. χρονική β) Δευτ. Συμπερασμα-

τική γ) Δευτ. ενδοιαστική «να μην ξαναβγούν από το οχυρό» : : α) Δευτ. βουλητική υποκείμενο β) Δευτ

. βουλητική αντικείμενο γ) Δευτ. βουλητική επεξήγηση «μέχρι να έρθουν οι αντικαταστάτες τους» : α) Δευτ. Χρονική β) Κύρια Πόντοι : __

Και οι Ρωμαίοι για μια ακόμη φορά ηττήθηκαν οικτρά, ώστε έλαβαν τη γνωστή απόφαση, να μην ξαναβγούν από το οχυρό, μέχρι να έρθουν οι αντικαταστάτες

τους.

Τέλος

Μακριδάκη Κατερίνα, φιλόλογος του 7ου Γυμνασίου Ιλίου