ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Μάθημα: Αρχές Κοινωνικών Επιστημών

(Τάξη Β΄-Ανθρωπιστικές Σπουδές)

Διδάσκουσα καθηγήτρια: Κριπαροπούλου Αντιγόνη

«Επιστήμη» από το ρήμα «επίσταμαι» δηλ. «αποκτώ γνώση και μπορώ να την

χρησιμοποιώ».

Η επιστήμη προϋποθέτει:

• Τη χρήση συστηματικών

μεθόδων έρευνας• Την ανάλυση και

ερμηνεία των ευρημάτων της έρευνας• Την εξαγωγή συμπερασμάτων

Η επιστήμη είναι κοινωνικό και ιστορικό φαινόμενο…

Δηλαδή, αλλάζει καθώς περνά ο

χρόνος και καθώς μεταβάλλονται οι

οικονομικές, κοινωνικές και

πολιτικές συνθήκες.Φωτ. Ο Γαλιλαίος στην Ιερά Εξέταση, πίνακας του Κριστιάνο Μπάντι

Φαινόμενο είναι…

Ο τρόπος με τον οποίο εμφανίζεται, ένα

φυσικό ή κοινωνικό συμβάν, οτιδήποτε

συλλαμβάνει η ανθρώπινη συνείδηση μέσω των αισθήσεων,

οτιδήποτε γίνεται αντιληπτό μέσω της

ανθρώπινης παρατήρησης.

Οι επιστήμες ανάλογα με το αντικείμενο

μελέτης τους χωρίζονται σε:

Φυσικές επιστήμες

• Μελετούν τα φυσικά φαινόμενα.

Προσπαθούν να βρουν ανάμεσα σ’ αυτά σχέσεις αιτίας-

αποτελέσματος (δηλ. πώς ένα φαινόμενο

σχετίζεται με κάποιο άλλο).

• Σκοπός τους είναι η ανάπτυξη καθολικών αιτιατών νόμων (δηλ σχέσεων ανάμεσα σε

φυσικά φαινόμενα που ισχύουν παντού και

πάντα).• Εργαλεία τους είναι η

παρατήρηση και το πείραμα.

Κοινωνικές επιστήμες

• Μελετούν τα κοινωνικά φαινόμενα (οικονομικά φαινόμενα, κοινωνικές σχέσεις/προβλήματα,

ψυχολογικά φαινόμενα κ.ά.).

• Δεν διατυπώνουν νόμους αλλά τάσεις.

• Τάση είναι η δυναμική που δημιουργούν τα δεδομένα προς μια κατεύθυνση. Η

τάση όμως, δεν πραγματοποιείται πάντα.

Π.χ. η φτώχεια και η ανεργία μπορεί να

οδηγήσουν σε εξέγερση αλλά αυτή η τάση μπορεί να ακυρωθεί από άλλους

παράγοντες.

Γενικές αρχές κοινωνικών επιστημών

• Η γνώση του παρελθόντος (ιστορία) βοηθά στην καλύτερη

κατανόηση του παρόντος.

• Η γνώση άλλων πολιτισμών βοηθά

στην κατανόηση του δικού μας πολιτισμού.

• Η γνώση ότι οι κανόνες, οι αξίες κ.λπ. που ισχύουν, έχουν δημιουργηθεί σε

συγκεκριμένες συνθήκες και γι’ αυτό στο μέλλον

μπορεί να αλλάξουν.• Οικονομικά-κοινωνικά και

πολιτικά φαινόμενα είναι σε συνεχή αλληλεξάρτηση.

Πλάτωνας και Αριστοτέλης: «Η Σχολή των Αθηνών»,

νωπογραφία του Ραφαήλ

Στο μεγάλο αυτό έργο (5 επί 7,7 μ.!) απεικονίζεται (με μία

θαυμάσια απόδοση του βάθους) η ονομαστή στην αρχαιότητα

φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας, μέσα στην οποία φιλόσοφοι, επιστήμονες και ποιητές της αρχαιότητας αναζητούν την αλήθεια μέσω του διαλόγου.

Κεντρικές φιγούρες του πίνακα είναι ο Πλάτων και ο μαθητής του Αριστοτέλης. Ο Πλάτων

έχει στραμμένο το χέρι του προς τα πάνω, δείχνοντας τον ουρανό

(κόσμος ιδεών), ενώ ο Αριστοτέλης προς τα κάτω,

δείχνοντας την γη (μελέτη των φαινομένων), συμβολίζοντας

τους διαφορετικούς  φιλοσοφικούς

προσανατολισμούς τους.

Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και άλλοι φιλόσοφοι της αρχαιότητας,

χρησιμοποιούσαν τις μεθόδους της επαγωγής και της παραγωγής…

Επαγωγή: εξαγωγή συμπεράσματος από το ειδικό στο γενικό (π.χ. «κάθε άνθρωπος είναι

θνητός άρα όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί»).

Παραγωγή: εξαγωγή συμπεράσματος από το γενικό στο ειδικό (π.χ.

«όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί άρα και αυτός ο

συγκεκριμένος άνθρωπος είναι θνητός»).

Φωτ. Πίνακας του Zακ-Λουί Νταβίντ (1787) Ο Θάνατος του

Σωκράτη.

Διαφορές φυσικών και κοινωνικών επιστημών

Τα κοινωνικά φαινόμενα δεν είναι ίδια με τα φυσικά φαινόμενα

• Τα κοινωνικά φαινόμενα παράγονται από ανθρώπους. Για να

τα μελετήσουμε πρέπει να γνωρίζουμε τι νόημα δίνουν οι

άνθρωποι στην συμπεριφορά τους και πώς ερμηνεύουν την συμπεριφορά των άλλων.

• Π.χ. Ποιος είναι ο λόγος ενός διαπληκτισμού; Πώς βιώνει και πώς

ερμηνεύει ο καθένας αυτό το συμβάν;

• Τα φυσικά φαινόμενα είναι ανεξάρτητα από τη θέληση των

ανθρώπων.

Οι άνθρωποι τροποποιούν την συμπεριφορά τους όταν είναι

αντικείμενα έρευνας και αυτό δεν συμβαίνει με τα φυσικά φαινόμενα.