๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

๙ สงหาคม ๒๕๕๔

หนงสอหายาก และเอกสารตวเขยน: การจดเกบ การสงวนรกษา

และการใหบรการของส านกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม

โดย

นางเพญสวรรณ นาคะปรชา

ผอ านวยการส านกหอสมด

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

เอกสารหายาก ส านกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม

• หนงสอหายาก

• เอกสารตวเขยน

• ไมโครฟลมเอกสารโบราณ

• เอกสารหายากอเลกทรอนกส

• e – Rare Books

• e – Heritage Manuscript

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ขอบเขตการจดเกบ

๑. หนงสอเกาทมความส าคญในดานทเปนเอกสารปฐมภมเกยวกบประวตการพมพ

ของภมภาคประเทศ หรอทองถน

๒. หนงสอพมพกอน พ.ศ.๒๔๗๖ หรอ กอน ค.ศ.๑๙๐๐

๓. หนงสอทจดพมพในโอกาสพเศษ และพมพจ านวนจ ากด ไดแก

(๓.๑) หนงสออนสรณงานศพ ซงจดพมพข นเพอเปนทระลกในงานศพ

(๓.๒) หนงสออนสรณบณฑตของมหาวทยาลยเชยงใหมทกคณะวชา

(๓.๓) หนงสอทจดพมพในโอกาสครบรอบทก ๑๐๐ ป ของหนวยงาน

รฐบาล หรอเอกชน

(๓.๔) หนงสอทจดพมพเปนของช ารวยในงานท าบญอาย

หนงสอหายาก (Rare books)

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ขอบเขตการจดเกบ หนงสอหายาก (Rare books) (2)

๔. หนงสอทมประวตการครอบครอง วาเคยเปนของบคคลส าคญ หรอบคคลผมช อเสยงมากอน

ซงอาจพจารณาไดจาก

(๔.๑) มบรรณสทธ (Bookplate) คอ ปาย หรอตราประจ าตวของเจาของหนงสอ

(๔.๒) มลายชอของบคคลส าคญ หรอบคคลผมช อเสยงเขยนมอบใหบคคลอน หรอมอบให

หองสมด

๕. หนงสอทมภาพประกอบทสวยงามหาไดยาก หรอมคามาก

๖. หนงสอทจดท าดวยวสดทมคาอยางประณต หรอสวยงาม มการเยบปกเขาเลมพเศษ หรอเปน

หนงสอทมขนาดพเศษ เชน เปนฉบบพมพยอสวน หรอขนาดใหญกวาหนงสอปกต

๗. หนงสอทบนทกเหตการณส าคญในประวตศาสตร ทมการวพากษวจารณสงคม เศรษฐกจและ

การเมองในยคใดยคหนง เชน เหตการณ ๑๔ ต.ค. ๒๕๑๖, ๖ ต.ค. ๒๕๑๙ และพฤษภาทมฬ

เปนตน

๘. หนงสอพระราชนพนธของกษตรยและราชวงคทกพระองค

๙. หนงสอทพมพใน พ.ศ.๒๔๘๐ ซงมลกษณะตวสะกดการนต ตางไปจากหนงสอภาษาไทย

โดยทวไปทพมพในปอนๆ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ขอบเขตการจดเกบ

คอเอกสารทบนทกขอความไดดวยการจาร จารก หรอเขยนดวยมอ ซงใชวธดงเดม

ในการผลตเอกสาร ไดแก

๑. เอกสารโบราณ ไดแก คมภรใบลาน พบสา และสมดขอย (สมดไทย)

ซงเปนเอกสารบนทกขอมลและความรตางๆ เชน ดานพทธศาสนา ประวตศาสตร

โหราศาสตร และต ารายา เปนตน

๒. เอกสารตวเขยน ตวพมพ ตวราง ภาพวาด และภาพประกอบทเปน

ตนฉบบ (Original Manuscript)

๓. แผนทเกา แผนทโบราณ ทวาดหรอท าดวยมอ

เอกสารตวเขยน (Manuscript)

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ขอบเขตการจดเกบ

ไมโครฟลมเอกสารโบราณภายใตโครงการอนรกษคมภร

ใบลานของส านกสงเสรมศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยเชยงใหม

ซงไดถายท าไมโครฟลมคมภรใบลานจากวดตางๆ ในภาคเหนอ

จ านวน ๓๖ วด และจากแหลงชมชน ๓ แหง

ไมโครฟลมเอกสารโบราณ (เอกสารตวเขยน)

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ขอบเขตการจดเกบ

๑. e – Rare books

การ digitize หนงสอหายากทจดเกบทศนยสนเทศภาคเหนอ เปนเอกสาร

อเลกทรอนกสและเผยแพรผาน Website ของส านกหอสมด

http://library.cmu.ac.th/digital_collection/erare/

๒. e – Heritage manuscript

การ digitize เอกสารตวเขยนภายใตโครงการ Digitization Initiative for

Traditional Manuscript of Northern Thailand โดยไดรบการสนบสนนจาก

บรษท อเอมซ คอรเปอเรชน จ ากด ประเทศสหรฐอเมรกา และจดท าเปน

ฐานขอมล CMUL Digital Heritage Collection เผยแพรผาน Website ของ

ส านกหอสมด http://library.cmu.ac.th/digital_collection/digitalheritage/

เอกสารหายากอเลกทรอนกส

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

การจดเกบและการใหบรการเอกสารหายากส านกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม

ชน ๔ - ศนยสนเทศภาคเหนอ

ชน ๓ - หองศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท

- งานโสตทศนศกษา

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ประเภทและจ านวนหนงสอหายาก

ล าดบ ประเภทของหนงสอหายาก จ านวน (เลม)

๑ หนงสอทจดพมพในโอกาสพเศษ และพมพจ านวนจ ากด ไดแก๑.๑ หนงสออนสรณงานศพ ซงจดพมพขนเพอเปนทระลกในงานศพ๑.๒ หนงสออนสรณตอนรบนองใหม บณฑตของมหาวทยาลยเชยงใหม๑.๓ หนงสอทจดพมพในโอกาสครบรอบทก ๑๐๐ ป หรอมากกวาของหนวยงานรฐบาล หรอเอกชน๑.๔ หนงสอทจดพมพเปนของช ารวยในงานท าบญอาย

๓,๘๑๓๕๔๖๒๑๑๔

๒ หนงสอทบนทกเหตการณส าคญในประวตศาสตร ทมการวพากษวจารณสงคม เศรษฐกจและการเมองในยคใดยคหนง เชน เหตการณ ๑๔ ต.ค. ๒๕๑๖,๖ ต.ค. ๒๕๑๙ และพฤษภาทมฬ เปนตน

๔๕

๓ หนงสอพระราชนพนธของกษตรยและราชวงคทกพระองค ๔๖๕

๔ หนงสอพมพกอน พ.ศ.๒๔๗๖ หรอ กอน ค.ศ.๑๙๐๐ ๒๓๒

๕ หนงสอทพมพใน พ.ศ.๒๔๘๐ ซงมลกษณะตวสะกดการนต ตางไปจากหนงสอภาษาไทยโดยทวไปทพมพในปอนๆ

๖ หนงสอทมภาพประกอบทสวยงามหาไดยาก หรอมคามาก

๗ หนงสอทจดท าดวยวสดทมคาอยางประณต หรอสวยงาม มการเยบปกเขาเลมพเศษ หรอเปนหนงสอทมขนาดพเศษ เชน เปนฉบบพมพยอสวน หรอขนาดใหญกวาหนงสอปกต

๘ หนงสอทมประวตการครอบครอง วาเคยเปนของบคคลส าคญ หรอบคคลผมช อเสยงมากอน ๖,๒๗๙

หนงสอหายาก (ภาษาไทย) = ๗,๗๗๘ เลม (๔,๘๓๕ + ๒,๙๔๓)(ตางประเทศ) = ๓,๖๙๑ เลม (๓๕๕ + ๓,๓๓๖)รวม = ๑๑,๔๖๙ เลม (๕,๑๙๐ + ๖๒๗๙)

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หนงสออนสรณงานศพ ซงจดพมพขนเพอเปนทระลกในงานศพ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หนงสออนสรณตอนรบนองใหม บณฑตของมหาวทยาลยเชยงใหม

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หนงสอทจดพมพในโอกาสครบรอบทก ๑๐๐ ป หรอมากกวาของหนวยงานรฐบาล หรอเอกชน

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หนงสอทจดพมพเปนของช ารวยในงานท าบญอาย

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หนงสอทบนทกเหตการณส าคญในประวตศาสตร

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หนงสอเกยวกบทองถน

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หนงสอพมพกอน พ.ศ.๒๔๗๖ หรอ กอน ค.ศ.๑๙๐๐

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หนงสอทมภาพประกอบทสวยงามหาไดยาก หรอมคามาก

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หนงสอทจดท าดวยวสดทมคาอยางประณต หรอสวยงาม มการเยบปกเขาเลมพเศษ หรอเปนหนงสอทมขนาดพเศษ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

จ านวนหนงสอหายากทจดเกบและใหบรการชนท ๔ – ศนยสนเทศภาคเหนอ

(ตามประเภทล าดบท ๑ – ๗)

หนงสอหายากแบงตามหมวดหม จ านวน (เลม)

หมวด ๐๐๐ ๒๓๐

หมวด ๑๐๐ ๔๐

หมวด ๒๐๐ ๘๖๖

หมวด ๓๐๐ ๘๒๑

หมวด ๔๐๐ ๖๙

หมวด ๕๐๐ ๓๗

หมวด ๖๐๐ ๒๑๕

หมวด ๗๐๐ ๒๒๓

หมวด ๘๐๐ ๕๐๖

หมวด ๙๐๐ ๑,๘๐๘

นวนยาย ๑๙

รวม ๔,๘๓๕

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หนงสอทมประวตการครอบครอง วาเคยเปนของบคคลส าคญ หรอบคคลผมช อเสยงมากอน

หองศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท

(Professor Sukich Nimmanheminda Collection)

ชน ๓ ส านกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท

• เกดวนท ๒๕ พฤศจกายน

พ.ศ.๒๔๔๙ ทต าบลชางมอย

อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม

• สมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวด

เชยงใหม

• รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม

• รฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐกจ

• รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ

• รองนายกรฐมนตร

• นายกสภามหาวทยาลยเชยงใหม

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท

... แหลงหนงสอหายากในประเทศไทย ... หองสมดของ

ฯพณฯ สกจ นมมานเหมนท อดตรฐมนตรกระทรวงศกษาธการ

กเปนแหลงหนงทไดใฝใจสะสมหนงสอหายากไวมากมาย ...

สภรณ วชรศรธรรม. “ปรทศนหนงสอหายาก” หนา [๒]

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

จ านวนหนงสอหองศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนททงหมด ๕,๒๐๖ ชอเรอง ๖,๒๗๙ เลม

แบงตามประเภท

ล าดบ ประเภทจ านวน (เลม)

รวม (เลม)ภาษาไทย ภาษาตางประเทศ

๑ หนงสอทวไป ๒,๓๓๔ ๒,๘๓๔ ๕,๑๖๘

๒ สงพมพรฐบาล ๒๕๐ ๙ ๒๕๙

๓ หนงสออางอง ๒๒๕ ๓๑๗ ๕๔๒

๔ หนงสอภาคเหนอ ๗๕ ๑๖ ๙๑

๕ อางอง/ภาคเหนอ ๔ ๓ ๗

๖ นยาย ๓๗ ๑๒๙ ๑๖๖

๗ เยาวชน ๑๖ ๒๔ ๔๐

๘ วทยานพนธ ๒ - ๒

๙ คมอมหาวทยาลย - ๔ ๔

รวม ๒,๙๔๓ ๓,๓๓๖ ๖,๒๗๙

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

จ านวนหนงสอหองศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนททงหมด ๕,๒๐๖ ชอเรอง ๖,๒๗๙ เลม

แบงตามหมวดหม

หมวดหม จ านวน (เลม)

๐๐๐–๐๙๙ ๓๓๔

๑๐๐–๑๙๙ ๓๗๙

๒๐๐–๒๙๙ ๑,๑๔๓

๓๐๐–๓๙๙ ๙๙๖

๔๐๐–๔๙๙ ๑๘๘

๕๐๐–๕๙๙ ๒๙๔

๖๐๐–๖๙๙ ๒๓๒

๗๐๐–๗๙๙ ๒๖๕

๘๐๐–๘๙๙ ๗๒๑

๙๐๐–๙๙๙ ๑,๗๐๙

รวม ๖,๒๗๙

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

จ านวนหนงสอหองศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนททงหมด ๕,๒๐๖ ชอเรอง ๖,๒๗๙ เลม

แบงตามประเภทหนงสอ

ล าดบ ประเภท รายการ เลม

๑ หนงสอหายาก ๑,๒๓๖ ๑,๓๐๔

๒ หนงสองานศพ ๑๙๙ ๒๑๒

๓ หนงสอเกยวกบ นก ๑๑๔ ๑๔๒

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หองศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หองศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หองศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

รายชอเอกสารโบราณของศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท

ล าดบ รายชอ

๑ ต าราลกษณะมา (ภาพวาดไมมค าอธบายประกอบ) ลายเสนใกลเคยงกบต าราลกษณะมาของพระยาศรสรยะพาหะ)

๒ สมดพชยสงคราม เลม ๑

๓ สมดพชยสงคราม เลม ๒

๔ พระต ารามาไท เลม ๑

๕ พระต ารามาไท เลม ๒

๖ ต าราลกษณะมา ๒ แบบ และเสอนกรบ สธงคมตร

๗ ต ารามาของนายกนถศวราช

๘ บทสวดพระปรตร เจดต านาน ช าระอกษรโดยหลวงวเชยรปรชา หลวงลขดปรชา ขนสาระประเสรฐ ตรวจทานโดยหมนสวดชบ หมนพนศทาน

๙ หนาตน – พาลสอนนอง หนาปลาย – กฤษณาสอนนอง

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

รายชอเอกสารโบราณของศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท (2)

ล าดบ รายชอ

๑๐ นราษลอนดอน เลม ๒ แตงโดย หมอมราโชทย (ม.ร.ว.กระตาย อศรางกร)

๑๑ นราษลอนดอน เลม ๓ แตงโดย หมอมราโชทย (ม.ร.ว.กระตาย อศรางกร)

๑๒ นราษลอนดอน เลม ๔ แตงโดย หมอมราโชทย (ม.ร.ว.กระตาย อศรางกร)

๑๓ ต าราอรรถอกษร (หลกภาษาไทย ประกอบดวย ประโยชน 3 ไดแก กลบทเลอนลาและโคลงบทเลอนลา, กาพยทณฑบท)

๑๔ คมภรวสทธมรรค ฉบบภาษาไทย แตงโดย พระพทธโฆษาจารย

๑๕ พระคมภรโพธปกขยะธรรม ๓๗ ประการ

๑๖ โคลงพระราชพธทวาทศมาส เลม ๔

๑๗ ต าราการจดรวกระบวนพยหยาตราทางสถลมารคและชลมารค เจาพระยาธรรมาธกรณาธบด (ม.ร.ว.ปม มาลากล มบญชาใหคดลอก)

๑๘ ต าราโหราศาสตร

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ตวอยางเอกสารโบราณของศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ตวอยางเอกสารโบราณของศาสตราจารยสกจ นมมานเหมนท

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

เอกสารตวเขยน (Manuscript)จดเกบและใหบรการทชน ๔ ศนยสนเทศภาคเหนอ

จ านวนเอกสารตวเขยน (Manuscript)

ประเภท จ านวน (เรอง)

คมภรใบลาน ๔๔๕

พบสา ๑๔๘

สมดขอย ๔๗๑

รวม ๑,๐๖๔

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

เอกสารตวเขยน (Manuscript)จดเกบและใหบรการทชน ๔ ศนยสนเทศภาคเหนอ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

เอกสารตวเขยน (Manuscript)จดเกบและใหบรการทชน ๔ ศนยสนเทศภาคเหนอ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

เอกสารตวเขยน (Manuscript)จดเกบและใหบรการทชน ๔ ศนยสนเทศภาคเหนอ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

เอกสารตวเขยน (Manuscript)จดเกบและใหบรการทชน ๔ ศนยสนเทศภาคเหนอ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

เอกสารตวเขยน (Manuscript)จดเกบและใหบรการทชน ๔ ศนยสนเทศภาคเหนอ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ไมโครฟลมเอกสารโบราณ (เอกสารตวเขยน)

ล าดบ วด อ าเภอ จงหวด จ านวน (มวน)

๑ วดมวยตอ เมอง แมฮองสอน ๓ มวน

๒ วดก ากอ ขนยวม แมฮองสอน ๑๐ มวน

๓ ชาวบานปางหม - แมฮองสอน ๘ มวน

๔ วดปางหม - แมฮองสอน ๒๐ มวน

๕ วดหลวง ปาย แมฮองสอน ๓ มวน

๖ วดกตตวงค แมสะเรยง แมฮองสอน ๔ มวน

๗ วดไหลหน เกาะคา ล าปาง ๒๙ มวน

๘ วดพระธาตล าปางหลวง เกาะคา ล าปาง ๒๐ มวน

๙ วดนาเดา ล าปาง ๒ มวน

๑๐ วดนาคตหลวง แมทะ ล าปาง ๑๓ มวน

๑๑ วดหางฉตร หางฉตร ล าปาง ๑ มวน

๑๒ วดเวยง หางฉตร ล าปาง ๖ มวน

๑๓ วดบานหลก แมทะ ล าปาง ๓๘ มวน

๑๔ วดศรโคมค า เมอง พะเยา ๒๑ มวน

๑๕ วดศรสพรรณ แมใจ พะเยา ๑ มวน

๑๖ วดพระธาตแชแหง ภเพยง นาน ๑ มวน

๑๗ วดนาปง - นาน ๑๒ มวน

๑๘ วดปาเหมอด - นาน ๖ มวน

๑๙ วดเหมองหมอ - แพร ๑๗ มวน

๒๐ วดกลาง - แพร ๕ มวน

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ไมโครฟลมเอกสารโบราณ (เอกสารตวเขยน) (2)

ล าดบ วด อ าเภอ จงหวด จ านวน (มวน)

๒๑ วดหวยหมาย สอง แพร ๒ มวน

๒๒ วดตนกลาง เมอง พะเยา ๑ มวน

๒๓ วดหลวงราชสนฐาน เมอง พะเยา ๑ มวน

๒๔ วดแสนเมองมา - พะเยา ๒ มวน

๒๕ วดหยวน เชยงค า พะเยา ๔ มวน

๒๖ วดหนองบว - นาน ๕ มวน

๒๗ วดเฮย - นาน ๙ มวน

๒๘ วดบานเออม - ล าปาง ๑๐ มวน

๒๙ วดศรมงคล - นาน ๖ มวน

๓๐ วดพระธาตชางค า - นาน ๘ มวน

๓๑ วดพระหลวง - นาน ๔ มวน

๓๒ วดดอนไชยพระบาท - นาน ๙ มวน

๓๓ วดเชยงหมน เมอง เชยงใหม ๔ มวน

๓๔ วดเมองงาม - นาน ๑ มวน

๓๕ วดบญยน - นาน ๑ มวน

๓๖ มหาตบ - - ๑ มวน

๓๗ พพธภณฑสถานแหงชาต - นาน ๒ มวน

๓๘ วดพระบาทมงเมอง - แพร ๒ มวน

๓๙ วดสงเมน - แพร ๑๕๓

รวม ๓๖ วด ไมใชวด ๓ = ๓๙ ชอ ๔๔๖ มวน

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

e – Rare books http://library.cmu.ac.th/digital_collection/erare/

จ านวนรายการ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

e – Rare books

ตวอยางระเบยน

keyword

Full Text

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

e – Rare books ตวอยาง Full Text

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

e – Rare books ตวอยาง Full Text

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

e – Heritage Manuscript

http://library.cmu.ac.th/digital_collection/digitalheritage/

ฐานขอมล CMUL Digital Heritage Collection

Fast search

Advance search

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

e – Heritage Manuscriptตวอยางการสบคนหาเรงดวน

(Fast Search)

keyword

จ านวนรายการทพบ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

e – Heritage Manuscriptตวอยางการสบคนหมวดเอกสาร

(Advance Search)

Advance Search

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

e – Heritage Manuscript ตวอยางการสบคนภาษา

เลอกภาษาทตองการสบคนได

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

e – Heritage Manuscript ตวอยางการสบคนภาษา

สบคนจากภาษาบาล

จ านวนระเบยนทพบ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

e – Heritage Manuscript ตวอยาง Full Text

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

การจดท าฐานขอมลหนงสอหายากในฐานขอมล TDC

- การจดท า Metadata ตามขอตกลงของ TDC (Thai Digital

Collection) ภายใตโครงการ ThaiLIS

- ก าหนด Metadata จ านวน 15 elements

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

Metadata หนงสอหายาก

Element ค าจ ากดความ ตวอยาง

1 Title ชอของทรพยากรสารนเทศทผแตงหรอส านกพมพก าหนด ประชมพงศาวดาร ภาคท ๕๗ โกศาปานไปฝรงเศส ภาคท ๑

2 Alternative Title ชอเรองรอง ชอเรองอน ๆ รวมชอในภาษาอน ชอยอ ชอเตม ชอชด Running Title โกศาปานไปฝรงเศส ภาคท ๑

3 SUBJECT หวเรองควบคม วชตณรงค, พระยา, 2397-2474

4 DESCRIPTION ขอความทใหรายละเอยดของเนอหา รวมทงบทคดยอในกรณทเปนประเภทเอกสาร หรอขอความบรรยายเนอหากรณทเปนโสตทศนวสด ตลอดจน URL (Uniform Resources Locator) ทเชอมโยงไปยงเวบไซตทระบเนอหาของทรพยากร

พมพขนในการพระราชทานเพลงศพ นายพลตร พระยาวชตณรงค (คน สวรรณทต)และประชมเพลงศพ คณหญงวชตณรงค (เหลยน สวรรณทต) วนท ๑๘ ธนวาคมพ.ศ.๒๔๗๕

5 PUBLISHER ชอของหนวยงานทจดท าทรพยากรสารนเทศนนๆ ใหอยในรปของดจทลโดยใหลงรายการโดยตรง หรอหนวยงานทลงรายการภายใตชอของหนวยงานตนสงกดหรอชอหนวยงานทใชช อโดยเอกเทศ

โรงพมพ พระจนทรAddress:พระนคร

6 Contributors ชอบคคลหรอหนวยงานทรวมสรางสรรคงาน ไมระบ

7 DATE ป-เดอน-วน ทผลตหรอสรางทรพยากรสารสนเทศซงปรากฏอยในรปเอกสารตนฉบบใชตามมาตรฐาน ISO 8601 YYYY-MM-DD

Created: 2475Issued: 2551-01-07Modified: 2552-05-29

8 Type บรรยายถงประเภทของเนอหาทรพยากรสารสนเทศ โดยรายชอประเภทของทรยากรสารสนเทศใชตามหลกของ DCMI

หนงสอหายาก/Rare Book

11 Source ตนฉบบ หรอแหลงทมาของสารสนเทศ หรอตนแหลงของทรพยากรทก าลงลงรายการ

CallNumber: 923.2593 พ17117ป

12 Language ภาษาของเนอหา ใชตาม RFC 3066 หรอ ISO 639-2 ก าหนดเปน tag ทมตวอกษร tha

14 Coverage ขอบเขตของเนอหาตามภมศาสตร (Spatial) และเวลา (Temporal) ไทย

15 RIGHTS ขอมลเกยวกบลขสทธของทรพยากร ©copyrights มหาวทยาลยเชยงใหม

* หมายเหต: Element ท 9, 10 และ 13 ไมไดน าเสนอเนองจากไมเกยวของกบการลงรายการเอกสารหายาก

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

Metadata เอกสารตวเขยน (เอกสารโบราณ)ส านกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม

ล าดบ Element ค าอธบาย

๑ Title title

alternativetitle

๒ Author author

๓ Subject subject.ThaSH

keyword

category of manuscripts

๔ Description summary

table of contents

colophon

๕ Location location

place

country

๖ Name name

role

๗ Date date

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

Metadata เอกสารตวเขยน (เอกสารโบราณ) (2)ส านกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม

ล าดบ Element ค าอธบาย

๘ Type type

๙ Format format of original

size of original

digital format

digital size

format of microform

illustrator

๑๐ Identifier identifier

๑๑ Language language

script

๑๒ Copyrights rights

๑๓ Physical condition physical condition

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

Metadata เอกสารตวเขยน (เอกสารโบราณ)หมวดเอกสารโบราณ

- Element: Category of manuscript (หมวดของเอกสารโบราณ)

Metadata ขอ ๓: Subject

1. กฎหมาย/กฎขอบงคบตางๆ2. กวนพนธรอยกรอง/วรรณคด3. คมภรภาษาบาล4. จดหมายเหตราชการ5. ชาดก6. ต านานพระพทธศาสนา7. ต านานเมอง/ราชวงศ

8. ต าราตาง ๆ9. ต ารายา10. ต าราอกษรศาสตร11. ต าราโหราศาสตร12. ธรรมทวไป

13. นยายธรรม14. นยายนทานพนบาน15. บทสวดมนต16. ประเพณ/พธกรรม/พระราชพธ17. พระวนย18. พระสตร19. พระอภธรรม20. รวมหลายหมวด21. อานสงส

22. อนๆ23. เบดเตลด24. โอวาทค าสอน

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

Metadata เอกสารตวเขยน (เอกสารโบราณ)หมวดเอกสารโบราณ

- Element: Type (ประเภท)

Metadata ขอ ๘: Type

1. พบสา

2. พบหลน

3. พบหว

4. ใบลาน

5. ใบลานยาว

6. ใบลานกอม

7. สมดขอย

8. จารกบนหน

9. จารกบนไม

10. จารกบนโลหะ

11. จารกบนวตถผสม

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

1. การด าเนนงานโดย PAC Center (Preservation and Conservation Center) ฝายพฒนาทรพยากรสารนเทศ

1.1. การอนรกษเอกสารตวเขยน ประเภทคมภรใบลาน พบสา สมดขอย

1.2. การแปลงผนขอมลจากตนฉบบเอกสารตวเขยนประเภทคมภรใบลาน พบสา สมดขอย เปนเอกสารอเลกทรอนกส (Digitization)

1.3. การสงวนรกษาโดยใชความเยนยงยวด (Cooling Room)

2. การด าเนนงานโดยงานวเคราะหทรพยากรสารนเทศ ฝายพฒนาทรพยากรสารนเทศ

2.1. การแปลงผนขอมลจากตนฉบบหนงสอหายาก เปนเอกสารอเลกทรอนกส (Digitization)

2.2. การจดท าฐานขอมลเอกสารหายาก (หนงสอหายาก เอกสารตวเขยน) และการจดท า Metadata

3. การด าเนนงานโดยศนยสนเทศภาคเหนอ ฝายบรการทรพยากรสารนเทศ ในดานการจดเตรยมขอมลเอกสารหายาก เพอให PAC Center และงานวเคราะหทรพยากรสารนเทศด าเนนการ

3.1. การเตรยมตนฉบบ

3.2. การท าสรปเรอง และใบคมเอกสาร

การอนรกษและสงวนรกษาเอกสารหายาก

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ใบคมเอกสาร

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

1. การใชทศนยสนเทศภาคเหนอ

2. การใชผาน Website

๑,๔๓๕ ครง (๑ ต.ค. ๕๓ – ๓๐ ม.ย. ๕๔)

3. การใช Microfilm ทงานโสตทศนศกษา

สถตการใหบรการ

รายการ

ปงบประมาณ (จ านวน)

ป 2550 ป 2551 ป 2552 ป 2553ป 2554

(ถงเดอนกรกฎาคม)

เอกสารมรดก - - - - -

เอกสารหายาก 65 54 40 36 26

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

1. การไมสามารถอานภาษาของเอกสารตวเขยนได

2. อปกรณในการ Digitize

3. การไมสามารถควบคมอณหภม

อณหภม 67 – 75°F

ความชนสมพทธ 40 – 52

4. ฝ นละออง

5. การขาดความร ความเขาใจ ความส าคญ ประโยชนของหนงสอ

หายาก

ปญหา

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

การเกบรกษา

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

การอนรกษเอกสารโบราณ

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

การ Digitize

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

หองเยน (Cool Room)

๔๗ ปแหงความมงมนพฒนาบรการทเปนเลศ

ขอขอบพระคณ

Question & Answer