Η μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο

Μαθητές σε ρίσκο

Bullying

Προεφηβεία: τι συμβαίνει τώρα;

Αλλαγή

Συναισθηματικές διακυμάνσεις (ευαισθησία, εσωτερικές συγκρούσεις, λύπη – ενθουσιασμό, σιγουριά – ανασφάλεια, άγχος και ένταση)

Έντονα συναισθήματα άγχους

Αναστάτωση

Αποχωρισμό και αποχαιρετισμό

Αβεβαιότητα

Προσαρμογή και ενσωμάτωση

Μεταμόρφωση στην αυτό-εικόνα (αλλαγές στο σώμα και στη συμπεριφορά)

Νέες κοινωνικές συμπεριφορές

Μεταβατικές περίοδοι: εκδήλωσης προβλημάτων αλλά και περίοδοι πρόληψης ή αποκλιμάκωσης του επικίνδυνου ρίσκου

από το σπίτι στο νηπιαγωγείο

από το δημοτικό στην Α’ γυμνασίου από το γυμνάσιο στην Α’ Λυκείου

Στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς

Αλλαγή πολιτισμικού περιβάλλοντος

Η μετάβαση περιλαμβάνει…

Μετακίνηση από τη μια εκπαιδευτική βαθμίδα στην άλλη και από το ένα αναπτυξιακό στάδιο στο άλλο

Συνεχείς προσπάθειες σύνδεσης με τη νέα πραγματικότητα/περιβάλλον

Αλλαγές σε πολλά επίπεδα :σχολικό, οικογενειακό, φιλικό

Αποχωρισμούς με ανθρώπους και καταστάσεις της παιδικής ηλικίας

Ενέργειες προσαρμογής

Σχετικές έρευνες δείχνουν ότι οι μεταβάσεις αυτές σχετίζονται με:

• Χαμηλή σχολική επίδοση

• Αυξημένα προβλήματα συμπεριφοράς στην τάξη και στην οικογένεια

• Αυξημένη πιθανότητα δυσπροσαρμογής λόγω του ότι νιώθει ευάλωτος αυτήν την περίοδο

• Μεγάλο άγχος και αγωνία σχετικά με το αν θα κερδίσουν την αποδοχή από συνομήλικους και αν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις σχολικές απαιτήσεις

Μαθητές σε ρίσκο

Ανάληψη ρίσκου: ένα φυσιολογικό χαρακτηριστικό της εφηβείας

Όλοι οι έφηβοι ρισκάρουν.

Ρίσκο: ανυπακοή, κάπνισμα, κοπάνα, επικίνδυνη οδήγηση, ράφτιγκ, πρωταθλητισμός, θεατρική εκδήλωση, έκθεση ζωγραφικής, διαγωνισμός κατασκευών, hacking, κλπ.

Οι ριψοκίνδυνες ενέργειες χωρίζονται φυσιολογικές-μη επικίνδυνες και σε επικίνδυνες-ριψοκίνδυνες.

Τι σημαίνει «σε επικίνδυνο ρίσκο»; Σχολική αποτυχία Εγκατάλειψη του σχολείου (μαθητική διαρροή drop out) Χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών Ατομικές πράξεις βίας προς συνομηλίκους Φθορά σχολικής περιουσίας ή ξένης ιδιοκτησίας Συλλογικές πράξεις βίας, χουλιγκανισμός, συμμορίες Αυτόβουλη εκτέλεση επικίνδυνων πράξεων π.χ. οδήγηση με

μεγάλη ταχύτητα χωρίς κράνος κ.α. Υποβάθμιση υγείας, (κακή διατροφή, αποφυγή άθλησης κ.α.) Σεξουαλική κακοποίηση (θύτης/θύμα) Σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα Ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη

Παράγοντες επικινδυνότητας

H πρόωρη διακοπή του σχολείου

H έλλειψη εμπλοκής σε σχολικές δραστηριότητες

H ελλιπής γονική επίβλεψη

Οι αρνητικές προσδοκίες από τους δασκάλους

Το ανασφαλές αρνητικό κλίμα και οι ασαφείς πολιτικές στο σχολείο

Η αποτυχία κοινωνικοποίησης που εκδηλώνεται με την απουσία ουσιαστικών σχέσεων στο σχολείο και στη ζωή

Η χαμηλή σύνδεση και δέσμευση με το σχολείο

Προσωπικότητα του εφήβου

οικογενειακό περιβάλλον

Συνομήλικοι-παρέες

Σχολείο

Άμεσος και ευρύτερος κοινωνικός περίγυρος

Οι έρευνες δείχνουν ότι:Οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές:

είναι αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης διαπλοκής και έκφρασης διαφόρων παραγόντων της ζωής των εφήβων. Κανένας παράγοντας από μόνος του δεν μπορεί να εξηγήσει επαρκώς τη ριψοκίνδυνη πράξη.

αναπτύσσονται με τον καιρό και αλλάζουν καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά.

αρχίζουν σε μικρότερη ηλικία από ότι παλαιότερα. Όσο νωρίτερα, τόσο χειρότερες μεγαλώνοντας.

δεν εμφανίζονται μεμονωμένες αλλά συνυπάρχουν συσχετισμένες με άλλες με τρόπο που να επιτρέπει την πρόβλεψή τους.

Είναι συχνά λειτουργικές για το δράστη. Αν και έχουν κόστος, έχουν και οφέλη αναγνώρισης, αποδοχής, εκτίμησης, θαυμασμού, ρόλου στην παρέα, αντιμετώπισης άγχους.

Bullying

«παλικαρισμός»

«εκφοβισμός»

«θυματoπoίηση»

«σχολική επιθετικότητα»

«σχολική τρομοκρατία»

«ενδοσχολική βία»

θύματα, θύτες, μάρτυρες -παρατηρητές

Άμεσος Έμμεσος

Σωματικός χτύπημα

φτύσιμο

κλώτσημα

πέταγμα πέτρας

Ενέργειες που ωθούν ένα άλλο πρόσωπο να επιτεθεί σε κάποιον

Μη-σωματικός λεκτικές προσβολές Εξώθηση ενός προσώπου να προσβάλλει κάποιον

Λεκτικός βρίσιμο

κοροϊδία

παρατσούκλια

Διάδοση κακόβουλων φημών

Μη-λεκτικός απειλητικές, άσεμνες

χειρονομίες

απειλητικό βλέμμα

Αποκλεισμός κάποιου από ομάδες συνομηλίκων ή ομαδικές

δραστηριότητες

Olweus (1993)

Η απάντηση για την επίλυση των επιθέσεων δεν βρίσκεται ούτε στην απομάκρυνση των επιθετικών μαθητών από το σχολείο

ούτε στις πυροσβεστικές παρεμβάσεις υπό την πίεση των γεγονότων χωρίς την απαιτούμενη συνέπεια, συνέχεια και σύνδεση με τη συνολική λειτουργία του σχολείου.

Η ανάπτυξη και εφαρμογή ενιαίας στρατηγικής σχετικά με τον εκφοβισμό με τη συμμετοχή όλων των μελών της σχολικής κοινότητας πιθανόν να αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη απάντηση στο επίμαχο θέμα.

Το σχολείο και η κοινωνία των ενηλίκων θα μπορούσαν να δώσουν πολύ καλύτερες απαντήσεις στη σύγχρονη παιδική και εφηβική βία:

να μάθουμε να ακούμε τα παιδιά μας, να συναντούμε την αλήθεια τους, να κουβεντιάζουμε με ειλικρίνεια μαζί τους, να κάνουμε και να τηρούμε καθαρές συμφωνίες, να τα εμπιστευόμαστε και να κερδίζουμε την εμπιστοσύνη τους, να τους δίνουμε ρόλο στην επίλυση των συγκρούσεων που βιώνουν, να αναγνωρίζουμε την αξία τους και, κυρίως, να είμαστε έμπρακτα κοντά τους. Να σχετιζόμαστε ουσιαστικά και διαρκώς μαζί τους.

Βιβλιογραφία

Βλάχος, Ι. (2005) Έφηβοι σε Ρίσκο, ppt

Τσιώτρα Σ., Αγγέλου M, Κάλφας Π., Τομέας Πρόληψης ΚΕΘΕΑ, (2011), Πρόγραμμα υποστήριξης αλλόγλωσσων μαθητών στο μεταβατικό στάδιο από το δημοτικό στο γυμνάσιο, παρουσίαση στο Διεθνές Συνέδριο «Εκπαίδευση και Κοινωνική Ένταξη Ευάλωτων Ομάδων», ppt

Καλογεράκη Ξ., (2006) σημειώσεις επιθετικής συμπεριφοράς

Ελληνιάδου Ε., (2008) σημειώσεις Παιδαγωγικής Ψυχολογίας και Γενικής Διδακτικής

Έλενα Ελληνιάδου