ปรั�ชญาเบื้องต้�น บื้ทท�� ๑ ความหมายและขอบื้เขต้ของปรั�ชญา

ขอบื้ข�ายเนอหาความหมายและค�ณค�าของปรั�ชญาบื้�อเกิ!ดและขอบื้เขต้ของปรั�ชญา ล�กิษณะ หน�าท�� และว!ธี�กิารัของปรั�ชญา

บื้ทท�� ๑ ความหมายและขอบื้เขต้ของปรั�ชญา

ความรั&�ทางปรั�ชญา เป'นความรั&�เกิ��ยวกิ�บื้ กิารัเป'น กิารัอย&� กิารัด(ารังอย&� ของ“ ” “ ” “ ”

มน�ษย)ในฐานะท��เป'นมน�ษย) ไม�ใช�ในฐานะท��เป'นเพี�ยงสั�ต้ว)โลกิ เป'นความรั&�ท��เกิ��ยวกิ�บื้ความจรั!ง ซึ่2�งเม�อฉายแสังไปท��ใดกิ4กิรัะจ�าง สัว�างล2กิซึ่2ง

มน�ษย)แต้�ละคนม�ปรั�ชญาเป'นของต้นเอง ซึ่2�งต้!ดต้�วมาต้�งแต้�เกิ!ด ช�ว!ต้มน�ษย)ม�มาต้�งแต้�สัม�ยด2กิด(าบื้รัรัพี) ว!ว�ฒนากิารัของปรั�ชญาย�อมม�มาต้�งแต้�ด2กิด(าบื้รัรัพี)

ความน(า

๑.๒. ๑ ความหมายของปรั�ชญา

ปรั�ชญา

ความรั&�อ�นปรัะเสัรั!ฐ ความรัอบื้รั&� หรัอความรั&�ข�นสั&ง( ความหมายเน�นไปท��ความรั&� ผู้&�รั&�)

Philosophy

ความรั�กิในความรั&� หรัอความรั�กิในป8ญญา (The Love of Wisdom)(ความหมายเน�นกิรัะบื้วนกิารัแสัวงหาความรั&�อย&�เสัมอ)

ปรั ช9ญา

Philos Sophia

รั&� , เข�าใจรัอบื้, ปรัะเสัรั!ฐ+

ความรั�กิ, ความสันใจ ความรั&�+

ค(าว�า ปรั�ชญา “ ” เป'นศั�พีท)บื้�ญญ�ต้!ของ พีรัะเจ�าวรัวงศั)เธีอกิรัมหม�นนรัาธี!ปพีงศั)-ปรัะพี�นธี) เพี�อแปลค(าว�า philosophy เม�อเท�ยบื้ด&แล�วจะเห4นว�า ค(าภาษาไทย ม�ความหมายต้ามต้�วอ�กิษรัเช!งอวดต้�วมากิกิว�าค(าฝรั��ง ซึ่2�งความหมายจะไม�ต้รังกิ�นเสั�ยท�เด�ยว แต้�เม�อเป'นศั�พีท)บื้�ญญ�ต้!เพี�อใช�แปลค(าว�า philosophy กิ4ต้�องแปลความให�ต้รังกิ�บื้ค(าฝรั��ง

ว!ชาปรั�ชญาไม�ช�วยให�เรัาม�ช�อเสั�ยง รั(�ารัวย ไม�ท(าให�เล�อนต้(าแหน�ง หน�าท�� กิารังาน ไม�ได�ท(าให�เป'นคนม�ช�อเสั�ยงเด�น หรัอน�าคบื้ข2น ปรั�ชญายากิท�งกิารัอ�าน กิารัเข�าใจ กิารัจ(าน�กิปรั�ชญาไม�เคยปรัะสับื้ความสั(าเรั4จในกิารัจ�ดกิารั

กิ�บื้ช�ว!ต้ของต้นเองมากิไปกิว�าคนธีรัรัมดาสัาม�ญ

๑.๒. ๒ ค�ณค�าของปรั�ชญา

เรัาจะศั2กิษาปรั�ชญาไปท(าไม ?

ม�ค(าต้อบื้อย&�ข�อเด�ยว ท��จะต้อบื้ค(าถามว�าเรั�ยนปรั�ชญาไปท(าไมคอ เพี�อสันองความอยากิรั&�อยากิเห4นของมน�ษย)

เรัาจะศั2กิษาปรั�ชญาไปท(าไม ?

ท��กิล�าวถ2งมาน�นเป'นกิารัมอง “ปรั�ชญา” ในแง�ลบื้ ถ�าหาค�ณค�าของปรั�ชญาจรั!ง ๆ ในแง�บื้วกิกิ4ม�มากิมาย

คนท��ศั2กิษาปรั�ชญาเป'นคนช�างค!ด จะพีาไปสั&�กิารัค!ดสัรั�างสัรัรัค)ความเจรั!ญท��เกิ!ดข2นในโลกิกิ4เพีรัาะคนช�าง

ค!ด ถ�าไม�ม�น�กิปรั�ชญา ปรัะเทศัไทยกิ4ไม�ม�กิารัปกิครัอง

แบื้บื้ปรัะชาธี!ปไต้ย จ�นกิ4ไม�เป'นคอมม!วน!สัต้) ถ�ามองให�ล2กิ ซึ่2งจะเห4นว�าปรั�ชญาน�น ม�ค�าและปรัะโยชน)มหาศัาล ให�ผู้ล

ปรัะโยชน)ในทางอ�อม แฝงอย&�ในท�กิ ๆ ปรัะเด4นท��คนท��ว ๆไปย�งเข�าใจผู้!ดอย&�ต้ามท��กิล�าวข�างต้�น

ค�ณค�าของปรั�ชญา (ต้�อ)

ปรั�ชญา ม�ความเป'นมาอย�างไรั และม�ขอบื้เขต้ กิว�างไกิลไปถ2งไหน จะได�อธี!บื้ายให�เห4นเป'น

ต้อนๆ ไป ซึ่2�งในห�วข�อน� ได�แบื้�งปรัะเด4นศั2กิษาอย&� ๒ ปรัะกิารัได�แกิ�

๑. ๓ บื้�อเกิ!ดและขอบื้เขต้ของปรั�ชญา

บื้�อเกิ!ดของปรั�ชญาขอบื้เขต้ของปรั�ชญา

๑.๓. ๑ บื้�อเกิ!ดของปรั�ชญาอะไรัเป'นต้�นเหต้�ให�เกิ!ดปรั�ชญา ???

“ความแปลกิใจ (wonder) เป'นบื้�อเกิ!ดของปรั�ชญา”เพีลโต้

“ความสังสั�ย (Doubt) เป'นรัากิเหง�าแห�งปรั�ชญา” เฮอรั) สัเปนเซึ่อรั)

ปรั�ชญาเรั!�มต้�นมาจากิความแปลกิใจ......

ท(าไมสั!�งเหล�าน�จ2งเกิ!ดข2น ???

ปรั�ชญาเกิ!ดมาจากิความสังสั�ย......

ปรั�ชญาม�ขอบื้เขต้กิว�างขวางกิว�าศัาสัต้รั)อ�นใด เพีรัาะเป'นว!ชาครัอบื้จ�กิรัวาล ท�งจ�กิรัวาลแห�งสัสัารั ว�ต้ถ�อ�นเป'นรั&ปธีรัรัม และจ�กิรัวาลแห�งจ!ต้ว!ญาณอ�นเป'นนามธีรัรัม น�กิปรั�ชญาเมธี�ได�พียายามท��จะจ�ดแบื้�งปรัะเภทสัาขาของปรั�ชญา ให�คล�มเนอหาของปรั�ชญาให�มากิท��สั�ด ปรัากิฏว�าได�ม�ผู้&�แบื้�งไว�ต้�าง ๆ กิ�น

๑.๓. ๒ ขอบื้เขต้ของปรั�ชญา

ปรั�ชญา

อภ!ปรั�ชญา

อะไรัจรั!งแท�

ญาณว!ทยารั&�ได�อย�างไรัว�า

จรั!ง

ค�ณว!ทยาม�ค�ณค�า

อะไรั

จ�กิรัวาลว!ทยา

ล�กิษณะท��แท�

คอ อะไรั

ภวว!ทยาภาวะท��แท�

คอ อะไรั

จรั!ยศัาสัต้รั)ความ

ปรัะพีฤต้!ท��ด� คอ อะไรั

สั�นทรั�ยศัาสัต้รั)

ความงามท��แท�

คอ อะไรัเทว

บื้�ญชาปรัาชญ) สั�มผู้�สั หย��งรั&� ต้รัรักิะ

ปรั�ชญา ต้ามล�กิษณะกิารัใช�ของคนท��วๆ ไป ท�ง ในและนอกิวงกิารัปรั�ชญา ม� ๒ ล�กิษณะด�วยกิ�น ด�งน�

๑) ปรั�ชญาในความหมายท��เป'นแนวค!ด ได�แกิ� ท�ศันคต้! “หรัอหล�กิกิารัในกิารัด(าเน!นงานบื้างอย�าง เช�น พี&ดว�า ป

” “รั�ชญาธี�รักิ!จของค�ณน�าสันใจมากิ ผู้มพีอใจในหล�กิ” ปรั�ชญากิารับื้รั!หารัของเขา เป'นต้�น

๒) ปรั�ชญาในความหมายของว!ชาปรั�ชญา ปรั�ชญาใน ล�กิษณะน�หมายถ2งว!ชาท��ศั2กิษากิ�นอย&�ขณะน� ซึ่2�งม�เนอหา

ล2กิซึ่2ง เจาะล2กิลงไปในเนอหาของว!ชาปรั�ชญาโดยต้รัง

๑.๔. ๑ ล�กิษณะของปรั�ชญา

จ�ดกิารัศั2กิษาพีรัะพี�ทธีศัาสันา บื้&รัณากิารักิ�บื้ศัาสัต้รั)สัม�ยใหม�

พี�ฒนาจ!ต้ใจและสั�งคม

 เปลวเท�ยนให�แสัง รัามค(าแหงให�ทาง

เป'นเล!ศั เป'นธีรัรัม รั�วมน(าสั�งคม

ปรั�ชญาในความหมายท��เป'นแนวค!ด

ล�กิษณะปรั�ชญา ต้ะว�นต้กิ ต้ะว�นออกิ

บื้�คคลผู้&�ให�กิ(าเน!ด เกิ!ดจากิแนวค!ดของฆรัาวาสั

เกิ!ดจากิแนวค!ดของน�กิบื้วช

บื้�อเกิ!ดของแนวค!ด หล�กิต้รัรักิว!ทยา กิารัใช�สัมาธี!ฝEกิทางใจ

ความสั�มพี�นธี)กิ�บื้โลกิ

ม��งเข�าหาโลกิหรัอ สั�งคม

สัรั�างความเป'นอภ!มน�ษย)

ม��งให�ผู้&�ปฏ!บื้�ต้!หล�กิเว�นจากิโลกิ�ย)

ความสั�มพี�นธี)กิ�บื้บื้�คคล

ม��งไปทางสัม�ชภาพีหรัอสัากิลจ�กิรัวาล

ม��งหน�กิในทางป8จเจกิภาพี

จ�ดม��งหมาย ต้กิอย&�ในโลกิ�ยะ เข�าถ2งโลกิ�ต้ต้รัะ

สั!�งท��เน�นหน�กิ ว�ต้ถ�น!ยม จ!ต้น!ยมหรัอว!ญญาณน!ยม

ล�กิษณะของปรั�ชญาต้ะว�นต้กิและต้ะว�นออกิ

ปรั�ชญาโดยท��วไปม�หน�าท��หรัอกิ!จท��กิรัะท(าอย&� ๓ อย�าง คอ ๑. ท(าหน�าท��ในกิารัอน�มาน (Speculation)

ได�แกิ� กิารัวาดภาพีรัวมหรัอสัรั�างโลกิท�ศัน)

๒. กิารักิ(าหนดค�า (Prescription) หรัอ กิารัแสัวงหาค�า ค�าเป'นจ�ดหมายปลายทางของกิ!จกิรัรัม เป'นต้�วกิ(าหนดท!ศัทางของช�ว!ต้มน�ษย)

๓. กิารัว!พีากิษ)หรัอว!เครัาะห) (Criticism or Analysis) ปรั�ชญาช�วยว!พีากิษ)และว!เครัาะห)ม&ลบื้ทของศัาสัต้รั)ต้�างๆ เพี�อให�ถ�องแท�ในว!ชาของต้น

๑.๔. ๒ หน�าท��ของปรั�ชญา

ว!ธี�กิารัท��น�กิปรั�ชญาใช�เป'นเครั�องมอในกิารัเข�า ถ2งความจรั!งแท� กิ4คอรัะบื้บื้ความค!ดแบื้บื้ต้รัรักิ

๒ ว!ธี� คอ

๑.๔. ๓ ว!ธี�กิารัของปรั�ชญา

ว!ธี�กิารัน!รัน�ย

ว!ธี�กิารัอ�ปน�ย

อรั!สัโต้เต้!ล เป'นผู้&�ค!ดค�นว!ธี� กิารัน!รัน�ย ซึ่2�งเป'น

สัมม�ต้!ฐานท��เกิ!ดข2นจากิกิารัคาดกิารัณ)ค(าต้อบื้ท��คาด

หว�งจากิกิารัว!จ�ยของผู้&�ว!จ�ย โดยอาศั�ยหล�กิเหต้�ผู้ล

ความรั&� ปรัะสับื้กิารัณ) ผู้ลกิารัว!จ�ยท��ม�มากิ�อนสัาม�ญสั(าน2กิ

ว!ธี�กิารัน!รัน�ย (Deduction)

ว!ธี�กิารัน!รัน�ย

ดอกิไม�สั�ขาวม�กิล!�นหอม (ความรั&�เด!ม หรัอปรัะโยคอ�าง)ดอกิมะล!ม�สั�ขาว             (ความจรั!งย�อย)ดอกิมะล!ม�กิล!�นหอม         (ข�อสัรั�ป)

ฟรัานซึ่!สั เบื้คอน เป'นผู้&� ค!ดค�นว!ธี�กิารัอ�ปน�ย ซึ่2�งเป'น

สัมม�ต้!ฐานท��เกิ!ดข2นเน�อง มาจากิผู้&�ว!จ�ยขาดความรั&�

ขาดปรัะสับื้กิารัณ) หรัอ เรั�องน�นไม�ม�ใครัท(ามากิ�อน

ด�งน�นผู้&�ว!จ�ยจ2งต้�องใช�ว!ธี�กิารัว!จ�ยข�นสั(ารัวจมาช�วยเพี�อสัรั�างสัมม�ต้!ฐาน

ว!ธี�กิารัอ�ปน�ย (Induction)

ว!ธี�กิารัอ�ปน�ย

แม�ชอบื้ชอสั!นค�าท��ม�ของแถม             (ความจรั!งย�อย ปรัะโยคอ�าง)พี��สัาวชอบื้ซึ่อสั!นค�าท��ม�ของแถม         (ความจรั!งย�อย ปรัะโยคอ�าง)เพี�อนผู้&�หญ!งชอบื้ซึ่อสั!นค�าท��ม�ของแถม  (ความจรั!งย�อย ปรัะโยคอ�าง)ปHาชอบื้ซึ่อสั!นค�าท��ม�ของแถม                  (ความจรั!งย�อย ปรัะโยคอ�าง)ผู้&�หญ!งชอบื้ซึ่อสั!นค�าท��ม�ของแถม            (ข�อสัรั�ป)

จบื้บื้ทท�� ๑

ต้!ดต้ามผู้ลงานอ�นๆ ของเรัาได�ท��