Δημιουργική τάξη

2012

Δημιουργική Τάξη |

ΔΚΕΕ 12 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ

~ 2 ~

Λίγα λόγια…

Ορμώμενη από την έκρηξη δημιουργικότητας των συναδέλφων που συμμετείχαν στο

μάθημα της ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης ΔΚΕΕ 12 «Δημιουργική Τάξη» (2-15 Ιουνίου 2012)

θεώρησα χρήσιμο (ο χρόνος θα δείξει) και μία εξαιρετική ευκαιρία να έχουμε

συγκεντρωμένες όλες τις διδακτικές προτάσεις που κατατέθηκαν, ώστε να μπορούμε να

ανατρέχουμε σ’ αυτές όταν στερεύουμε από ιδέες ή θέλουμε να εμπλουτίσουμε τις δικές μας.

Η πρωτοτυπία και η μοναδικότητα του εγχειριδίου έγκειται στο γεγονός ότι:

1. Οι προτάσεις προέρχονται από ποικίλους εκπαιδευτικούς χώρους (από το

νηπιαγωγείο και την ειδική αγωγή μέχρι την εκπαίδευση ενηλίκων) και

2. Αξιοποιούνται νέες τεχνικές δημιουργικότητας και καινοτομίας (τις οποίες

επιμελήθηκε η εκπαιδεύτρια κ. Ιωάννα Κομνηνού και μπορείτε να τις ανακαλέσετε

εδώ: http://users.sch.gr//rmfrentzou/creativity_greek_2/index.html).

Το υλικό

Η ταξινόμηση του υλικού ακολούθησε τη λογική των τάξεων ανά βαθμίδα και ανά

αντικείμενο, τα οποία προτάσσονται αλφαβητικά, ενώ όπου υπάρχουν παραπάνω από μία

προτάσεις για την ίδια ενότητα οι συγγραφείς τοποθετούνται κατά αλφαβητική σειρά.

Υπάρχουν ορισμένες διδακτικές προτάσεις που έχουν γενικότερο περιεχόμενο γι’ αυτό

εντάσσονται στην κατηγορία με τον τίτλο «Προτάσεις παντός καιρού». Σε κάποιες

περιπτώσεις που αναφέρονται απλά μαθήματα σε κάποια βαθμίδα χωρίς να αναφέρεται η

τάξη προτάσσονται κάτω από τον τίτλο «Τα ατίθασα». Τέλος, κάτω από ορισμένες διδακτικές

προτάσεις παρατίθενται επώνυμα σχόλια συναδέλφων που προτείνουν, ενίστανται, ρωτούν,

ώστε να έχουμε και μία αφετηρία προβληματισμού ή περαιτέρω δημιουργικής αξιοποίησης

των σεναρίων αυτών. Από τα σενάρια και τα σχόλια αφαίρεσα τμήματα που δεν εξυπηρετούν

τον σκοπό του εγχειριδίου αυτού (τα συγχαρητήρια π.χ.). Δεν έχω συμπεριλάβει τάξεις για

τις οποίες δεν υπάρχει κανένα σενάριο.

Προσπάθησα μέσω του «Ψηφιακού Σχολείου» να εντοπίσω επακριβώς τις ενότητες

στις οποίες αναφέρονται τα σενάρια. Άλλοτε τα κατάφερα και άλλοτε όχι.

Το εγχειρίδιο κλείνει με βιντεοπροτάσεις καθώς και προτάσεις για χρήσιμα εργαλεία.

Και φυσικά δε θα μπορούσαν να απουσιάζουν «Τα έργα των χειρών μας», αφού τόσο κόπο

καταβάλαμε.

Να ζητήσω τέλος συγνώμη από τους συναδέλφους που ίσως έχω παρατονίσει τα

επώνυμά τους, αφού τα κεφαλαία γράμματα δε βοηθάνε κάποιες φορές.

Εύχομαι από καρδιάς να αποβεί ένα χρήσιμο εργαλείο. Ιούνιος 2012

Η υπεύθυνη για την καταγραφή,

Μαρία Διακογιώργη

http://users.sch.gr/rmfrentzou/creativity_greek_2/index.html

~ 3 ~

ΕΠΩΝΥΜΟ ΟΝΟΜΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕΛ.

Αθανασίου Ελένη Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου 85

Αλμπανάκη Ξανθή Θρησκευτικά Λυκείου 80

Αυγέρη Μαρία Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου 95

Γεωργαντά Βασιλική Δημοτικό "Τα ατίθασα" 25

Γεωργιάδου Μαρία Γαλλικά 45

Γκέρτσιου Δάφνη Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου 88

Δαμιανίδου Λουκία Γ΄Γυμνασίου 79

Δήμου Γεωργίτσα Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής 111

Διακογιώργη Μαρία Θρησκευτικά Γ΄Γυμνασίου 70

Δρακοπούλου Χριστίνα Γενικού Ενδιαφέροντος 117

Ζευγαρά Σταυρούλα Θρησκευτικά Β΄ΕΠΑ.Λ. 100

Θεολόγου Μαρία Θρησκευτικά Γ΄Γυμνασίου 68

Καλογεράς Χρήστος Δημοτικό "Τα ατίθασα" 14

Καλτσα Αικατερίνη ΚΠΑ Γ΄Γυμνασίου 15

Καψίδης Δημήτριος-Ιωάννης Ηλεκτροτεχνία Β΄ΕΠΑ.Λ. 75

Κιουλάνης Σπυρίδων Εκπαίδευση Ενηλίκων 102

Κολοσίδου Σοφία Ιστορία Γ΄ Δημοτικού 115

Κουσκουνά Μεταξία Ελληνική Γλώσσα Στ΄ Δημοτικού 19

Κραβαρίτη Ελένη Αγγλικά Γυμνασίου 38

Κωλέτσου Ευτυχία Δημοτικό "Τα ατίθασα" 42

Κωνσταντινίδου Χριστίνα Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου 61

Λυκοδήμου Σοφία Γερμανικά Δημοτικού 18

Μαμαλιόγκας Ιωάννης Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου 56

Μανώλη Βάια Αγωγή και Ευέλικτη Ζώνη Στ΄ Δημοτικού 37

Μαρκαντώνης Ευαγγέλος Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου 86

Μαυραντώνη Άννα Φυσικά Ε΄ Δημοτικού 35

Μελαχροινούδη Ευαγγελία Θρησκευτικά Β΄ Λυκείου 89

Μελαχροινούδη Ευαγγελία Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου 98

Μέξη Ιουλία Μαθηματικά Γενικού Ενδιαφέροντος 47

Μητροπούλου Θεοδώρα Θετικές επιστήμες Λυκείου 81

Μιχαηλίδης Πέτρος Ιστορία Ε΄ Δημοτικού 12

Μπόζιου Μαρίνα Νηπιαγωγείο 95

Μπομπέτση Αικατερίνη Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου 94

~ 4 ~

Μπουμπουρέκα Χρύσα Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ΄ Λυκείου 109

Νέου Κωνσταντινία Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας 61

Νικολακοπούλου Αικατερίνη Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου 11

Παναγοπούλου Ευθαλία Ειδική Αγωγή Γ΄Γυμνασίου 50

Πανέτα Δήμητρα Κείμενα Ν.Ε. Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου 58

Πανόπουλος Παναγιώτης Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου 93

Παπαγεωργίου Ελένη Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ Λυκείου 99

Παπαδάς Βασίλειος Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου 25

Παπαδοπούλου Αναστασία Δημοτικό "Τα ατίθασα" 83

Παπαδοπούλου Ευμορφίλη Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου 63

Παπανικολάου Δήμητρα Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου 76

Παπαχαραλάμπους Αναστασία Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄Γυμνασίου 120

Παπαχρήστου Ειρήνη Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής 67

Πάρτσια Ζωή Χημεία Β΄ Γυμνασίου 106

Πελεχρά Αναστασία Πληροφορική Γ΄ΕΠΑ.Λ. 51

Πλατάκη Ειρήνη Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου 22

Πολύζος Νικόλαος Μελέτη Περιβάλλοντος Δ΄ Δημοτικού 107

Ρόρρης Δημήτριος Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής ΕΠΑ.Λ. 103

Σαλαβασίδης Πέτρος Πληροφορική ΕΠΑ.Λ. 28

Σαρίγκολη Ευαγγελία Αγγλικά Ε΄ Δημοτικού 26

Σβέρκου Αρετή Δημοτικό "Τα ατίθασα" 43

Σκορδιώτη Ευφροσύνη Αγγλικά Α΄ Γυμνασίου 32

Σουργουτσίδου Όλγα ΚΠΑ Ε΄ Δημοτικού 59

Σπελέτα Ευτυχία Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου 48

Τζιαβάρα Ευφροσύνη (Τοπική) Ιστορία Γ΄Γυμνασίου 73

Τζιαβάρα Γεωργία Πληροφορική Γυμνασίου 91

Τουρναβίτης Στέργιος Μαθηματικά Β΄ Λυκείου 34

Τραγουδά Αικατερίνη ΚΠΑ Ε΄ Δημοτικού 40

Τραχανοπούλου Ιωάννα Α΄ Γυμνασίου 49

Τσελεμπή Άννα Πληροφορική Γυμνασίου 65

Τσιγκά Γεωργία Ιστορία Β΄ Γυμνασίου 77

Τυροθρουλάκη Αργυρώ Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Γ΄Γυμνασίου 52

Φαρίδου Σμαράγδα Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου 12

Χαλιάσου Ευαγγελία Νηπιαγωγείο 104

Χαρπαντίδου Ζαχαρούλα Πληροφορική Γ΄ΕΠΑ.Λ. 84

Χατζηελευθερίου Κωνσταντίνος Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου 30

~ 5 ~

ΒΑΘΜΙΔΑ – ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΜΑ ΣΕΛ Ειδική Αγωγή Γ΄Γυμνασίου Ρατσισμός 11

Νηπιαγωγείο Αραχνούλα και δημιουργία ιστορίας -

παραμυθιού

12

Νηπιαγωγείο Έντομα σε ιδεοθύελλα 12

Δημοτικό "Τα ατίθασα" Διαφημίζω, δυσφημίζω και μαθαίνω 14

Δημοτικό "Τα ατίθασα" Τα όπλα στη βαλίτσα μου! 15

Γερμανικά Δημοτικού Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ 18

Ιστορία Γ΄ Δημοτικού Η εκστρατεία στην Τροία 19

Μελέτη Περιβάλλοντος Δ΄ Δημοτικού Η φύση είναι το σπίτι μας - Σπίτι με

κήπον

22

Δ΄ Δημοτικού Ιστορίες της τουαλέτας 25

Ε΄ Δημοτικού Ιδεοθύελλα π.χ. ενέργεια 25

Ε΄ Δημοτικού Τυχαίες λέξεις για τη δημιουργία

ψηφιακού παραμυθιού

26

Αγγλικά Ε΄ Δημοτικού Νοιάζομαι για το περιβάλλον 28

Ιστορία Ε΄ Δημοτικού Η άλωση της Κωνσταντινούπολης 30

ΚΠΑ Ε΄ Δημοτικού Συμμετέχουμε στη λήψη αποφάσεων

Συμμετέχουμε στη λήψη αποφάσεων – Τα

6 καπέλα διατρέφονται υγιεινά!

32

ΚΠΑ Ε΄ Δημοτικού Συμμετέχουμε στη λήψη αποφάσεων –

Επιλέγω την αξιοποίηση ενός μεγάλου

χώρου

34

Φυσικά Ε΄ Δημοτικού Καλοί αγωγοί και μονωτές της θερμότητας 35

Αγωγή και Ευέλικτη Ζώνη

Στ΄Δημοτικού

Μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο 37

Ελληνική Γλώσσα Στ΄Δημοτικού Ο ήλιος ο ηλιάτορας 38

Α΄ Γυμνασίου "Τα ατίθασα" Κινητά τηλέφωνα 40

Αγγλικά Γυμνασίου Οι 7 νάνοι (άνευ Χιονάτης) 42

Αγγλικά Α΄ Γυμνασίου Υγιεινές διατροφικές συνήθειες 43

Γαλλικά Γυμνασίου Ο Δούρειος Ίππος και ο Μενέλαος 45

Μαθηματικά Γυμνασίου Ιδεοθύελλα στα μαθηματικά 47

Πληροφορική Γυμνασίου Παιχνίδια στον Η/Υ (πρόγραμμα scratch) 48

Πληροφορική Γυμνασίου Ασφάλεια στο Διαδίκτυο 49

Κείμενα Ν.Ε. Λογοτεχνίας Α΄

Γυμνασίου

Άστρο Πρωινό 50

Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου Φροντίζω για τη διατροφή και την υγεία

μου

51

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Πως γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα; 52

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα -

Story boarding

56

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Παραβολή Σπλαχνικού Πατέρα - Η

πρώτη προσπάθεια

58

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα - Του

Ασώτου

59

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Ο Χριστός υπερασπίστηκε τις γυναίκες 61

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Παραβολή του Σπλαχνικού Σαμαρείτη 61

~ 6 ~

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Πάσχα μέγα, Πάσχα των πιστών - Εικόνα

της Ανάστασης

63

Ιστορία Β΄ Γυμνασίου Στους δρόμους του Βυζαντίου 65

Χημεία Β΄ Γυμνασίου Έννοια χημείας 67

Θρησκευτικά Γ΄Γυμνασίου Ο δικός μου άγιος Scamper 68

Θρησκευτικά Γ΄Γυμνασίου Το κήρυγμα του αποστόλου Παύλου στην

Ελλάδα

70

Ιστορία (Τοπική) Γ΄Γυμνασίου Ιδεοθύελλα σε Project: Εργοστάσιο

Κονσερβοποιίας

73

ΚΠΑ Γ΄Γυμνασίου Αθλητισμός και φαινόμενα βίας 75

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄Γυμνασίου Τα παιδιά του πολέμου 76

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής

Γ΄Γυμνασίου

Ανανεώσιμες , φιλικές προς το

περιβάλλον πηγές ενέργειας

77

Ξένες Γλώσσες Γ΄Γυμνασίου Δημιουργικό παιχνίδι 79

Λύκειο "Τα ατίθασα" Τεχνικές δημιουργικότητας στα

θεωρητικά μαθήματα- Μία πρώτη άποψη

80

Λύκειο "Τα ατίθασα" Τεχνικές δημιουργικότητας στις θετικές

επιστήμες - Οι απόψεις μου

81

Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Δίκυκλα και οδική ασφάλεια 83

Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου Θρησκευτικά σύμβολα στις σχολικές

αίθουσες

84

Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου Το Βάπτισμα - Ο νηπιοβαπτισμός 85

Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου Το μυστήριο της μετάνοιας 86

Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου Το μυστήριο του γάμου 88

Θρησκευτικά Β΄ Λυκείου Φανατισμός και Ανεξιθρησκία 89

Μαθηματικά Β΄ Λυκείου Ένα πρόβλημα από τη σκοπιά των 5

ομάδων

91

Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ Λυκείου Συνέπειες του ρατσισμού στο άτομο και

την κοινωνία - Τα παρατσούκλια

93

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ΄

Λυκείου

Ελληνική Οικονομία 94

Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου Η ελευθερία του ανθρώπου στις επιλογές

και στις πράξεις του

95

Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου Το Κοινωνικό πρόβλημα (ενότητα 7) 95

Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου Ο σεβασμός της ανθρώπινης ζωής 98

Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου Άρνηση και υποτίμηση της ανθρώπινης

ζωής: Άμβλωση

99

Θρησκευτικά Β΄ΕΠΑ.Λ. Νέοι στο ρυθμό της παραθρησκείας -

Σέκτες και νέοι

100

Ηλεκτροτεχνία Β΄ΕΠΑ.Λ. Μαγνητισμός 102

Πληροφορική ΕΠΑ.Λ. Αλγόριθμος Διάσπασης IP Αυτοδύναμων

Πακέτων

103

Πληροφορική Γ΄ΕΠΑ.Λ. Δημιουργία αλγόριθμου 104

Πληροφορική Γ΄ΕΠΑ.Λ. Βάσεις Δεδομένων 106

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής ΕΠΑ.Λ. Ανακύκλωση - Κομποστοποίηση: Πως θα

γεμίσουμε πιο γρήγορα τη χωματερή μας;

107

Πληροφορική Σχολείο Δεύτερης

Ευκαιρίας

Γνωριμία με τις υπηρεσίες του διαδικτύου 109

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Η πράσινη χημεία και η προστασία του

περιβάλλοντος

111

Εκπαίδευση Ενηλίκων Προοπτικές του επαγγέλματος του

εκπαιδευτή ενηλίκων

115

Προτάσεις παντός καιρού Παιδαγωγικό Συμβόλαιο 117

Προτάσεις παντός καιρού Ιδεοθύελλα στην επιλογή περιβαλλοντικού

προγράμματος

120

~ 7 ~

Παράρτημα

Θέμα Σελ.

Τα έργα των χειρών μας… 122

Αυτοκίνητα σε κατάσταση πανικού 122

Ένα τρένο ταξιδεύει…

Ψωνίζουμε hi-tech

123

124

Χρήσιμα links και …άλλα 125

Εκπαιδευτικά 125

Για προβληματισμό και όχι μόνο 126

Εργαλεία 127

~ 8 ~

ΒΑΘΜΙΔΑ – ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΜΑ ΣΕΛ.

Α΄ Γυμνασίου "Τα ατίθασα" Κινητά τηλέφωνα 40

Αγγλικά Ε΄ Δημοτικού Νοιάζομαι για το περιβάλλον 28

Αγγλικά Α΄ Γυμνασίου Υγιεινές διατροφικές συνήθειες 43

Αγγλικά Γυμνασίου Οι 7 νάνοι (άνευ Χιονάτης) 42

Αγωγή και Ευέλικτη Ζώνη Στ΄Δημοτικού Μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο 37

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ΄ Λυκείου Ελληνική Οικονομία 94

Γαλλικά Γυμνασίου Ο Δούρειος Ίππος και ο Μενέλαος 45

Γερμανικά Δημοτικού Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ 18

Δ΄ Δημοτικού Ιστορίες της τουαλέτας 25

Δημοτικό "Τα ατίθασα" Διαφημίζω, δυσφημίζω και μαθαίνω 14

Δημοτικό "Τα ατίθασα" Τα όπλα στη βαλίτσα μου! 15

Ε΄ Δημοτικού Ιδεοθύελλα π.χ. ενέργεια 25

Ε΄ Δημοτικού Τυχαίες λέξεις για τη δημιουργία ψηφιακού παραμυθιού 26

Ειδική Αγωγή Γ΄Γυμνασίου Ρατσισμός 11

Εκπαίδευση Ενηλίκων Προοπτικές του επαγγέλματος του εκπαιδευτή ενηλίκων 115

Ελληνική Γλώσσα Στ΄Δημοτικού Ο ήλιος ο ηλιάτορας 38

Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Δίκυκλα και οδική ασφάλεια 83

Ηλεκτροτεχνία Β΄ΕΠΑ.Λ. Μαγνητισμός 102

Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου Θρησκευτικά σύμβολα στις σχολικές αίθουσες 84

Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου Το Βάπτισμα - Ο νηπιοβαπτισμός 85

Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου Το μυστήριο της μετάνοιας 86

Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου Το μυστήριο του γάμου 88

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Πως γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα; 61

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα - Story boarding 58

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Παραβολή Σπλαχνικού Πατέρα - Η πρώτη προσπάθεια 56

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Ο Χριστός υπερασπίστηκε τις γυναίκες 63

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Πάσχα μέγα, Πάσχα των πιστών - Εικόνα της Ανάστασης 52

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα - Του Ασώτου 59

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου Παραβολή του Σπλαχνικού Σαμαρείτη 61

Θρησκευτικά Β΄ΕΠΑ.Λ. Νέοι στο ρυθμό της παραθρησκείας - Σέκτες και νέοι 100

~ 9 ~

Θρησκευτικά Β΄ Λυκείου Φανατισμός και Ανεξιθρησκία 89

Θρησκευτικά Γ΄Γυμνασίου Ο δικός μου άγιος Scamper 68

Θρησκευτικά Γ΄Γυμνασίου Το κήρυγμα του αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα 70

Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου Η ελευθερία του ανθρώπου στις επιλογές και στις

πράξεις του

99

Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου Το Κοινωνικό πρόβλημα (ενότητα 7) 95

Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου Ο σεβασμός της ανθρώπινης ζωής 98

Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου Άρνηση και υποτίμηση της ανθρώπινης ζωής: Άμβλωση 95

Ιστορία (Τοπική) Γ΄Γυμνασίου Ιδεοθύελλα σε Project: Εργοστάσιο Κονσερβοποιίας 73

Ιστορία Β΄ Γυμνασίου Στους δρόμους του Βυζαντίου 65

Ιστορία Γ΄ Δημοτικού Η εκστρατεία στην Τροία 19

Ιστορία Ε΄ Δημοτικού Η άλωση της Κωνσταντινούπολης 30

Κείμενα Ν.Ε. Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου Άστρο Πρωινό 50

ΚΠΑ Γ΄Γυμνασίου Αθλητισμός και φαινόμενα βίας 75

ΚΠΑ Ε΄ Δημοτικού Συμμετέχουμε στη λήψη αποφάσεων Συμμετέχουμε στη

λήψη αποφάσεων – Τα 6 καπέλα διατρέφονται υγιεινά!

34

ΚΠΑ Ε΄ Δημοτικού Συμμετέχουμε στη λήψη αποφάσεων – Επιλέγω την

αξιοποίηση ενός μεγάλου χώρου

32

Λύκειο "Τα ατίθασα" Τεχνικές δημιουργικότητας στα θεωρητικά μαθήματα-

Μία πρώτη άποψη

80

Λύκειο "Τα ατίθασα" Τεχνικές δημιουργικότητας στις θετικές επιστήμες - Οι

απόψεις μου

81

Μαθηματικά Β΄ Λυκείου Ένα πρόβλημα από τη σκοπιά των 5 ομάδων 91

Μαθηματικά Γυμνασίου Ιδεοθύελλα στα μαθηματικά 47

Μελέτη Περιβάλλοντος Δ΄ Δημοτικού Η φύση είναι το σπίτι μας - Σπίτι με κήπον 22

Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου Φροντίζω για τη διατροφή και την υγεία μου 51

Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ Λυκείου Συνέπειες του ρατσισμού στο άτομο και την κοινωνία - Τα

παρατσούκλια

93

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄Γυμνασίου Τα παιδιά του πολέμου 76

Νηπιαγωγείο Αραχνούλα και δημιουργία ιστορίας - παραμυθιού 12

Νηπιαγωγείο Έντομα σε ιδεοθύελλα 12

Ξένες Γλώσσες Γ΄Γυμνασίου Δημιουργικό παιχνίδι 79

Πληροφορική Γ΄ΕΠΑ.Λ. Δημιουργία αλγόριθμου 106

Πληροφορική Γ΄ΕΠΑ.Λ. Βάσεις Δεδομένων 104

Πληροφορική Γυμνασίου Παιχνίδια στον Η/Υ (πρόγραμμα scratch) 49

Πληροφορική Γυμνασίου Ασφάλεια στο Διαδίκτυο 48

Πληροφορική ΕΠΑ.Λ. Αλγόριθμος Διάσπασης IP Αυτοδύναμων Πακέτων 103

Πληροφορική Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Γνωριμία με τις υπηρεσίες του διαδικτύου 109

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Η πράσινη χημεία και η προστασία του περιβάλλοντος 111

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Γ΄Γυμνασίου Ανανεώσιμες , φιλικές προς το περιβάλλον πηγές

ενέργειας

77

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής ΕΠΑ.Λ. Ανακύκλωση - Κομποστοποίηση: Πως θα γεμίσουμε πιο

γρήγορα τη χωματερή μας;

107

Προτάσεις παντός καιρού Παιδαγωγικό Συμβόλαιο 120

Προτάσεις παντός καιρού Ιδεοθύελλα στην επιλογή περιβαλλοντικού προγράμματος 117

Φυσικά Ε΄ Δημοτικού Καλοί αγωγοί και μονωτές της θερμότητας 35

Χημεία Β΄ Γυμνασίου Έννοια χημείας 67

~ 10 ~

~ 11 ~

Από άλλη...οπτική – Ευθαλία Παναγοπούλου

Είμαι φιλόλογος ειδικής αγωγής και δεν έχω "τάξη" με την κλασική έννοια του όρου.

Παλιότερα έκανα παράλληλη στήριξη, οπότε είχα έναν μαθητή και τον βοηθούσα μέσα στην

τάξη του και τα δύο τελευταία χρόνια έχω το τμήμα ένταξης, οπότε δουλεύω με ομάδες 2 ή 3

παιδιών. Ωστόσο, θα προσπαθήσω να σας καταθέσω μία περσινή μου εμπειρία...

Στη Γ' γυμνασίου είχα μία ομάδα από τρία κοριτσάκια και μία ομάδα από δύο

αγοράκια. Τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν δεν ήταν ιδιαίτερα σοβαρά και προσπαθούσα να

τα βοηθήσω να "μάθουν" να γράφουν έκθεση. Αφού είχα χρησιμοποιήσει αρκετές τεχνικές

και μεθόδους και ... δεν καταφέρναμε και πολλά, αποφάσισα μία μέρα να τα πάρω όλα μαζί και

να τους κάνω μία προβολή μίας ταινίας μικρού μήκους, που είχαν φτιάξει παιδιά της ηλικίας

τους, με θέμα το ρατσισμό, από ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που παρακολουθούσα τότε

(Grundtvig II - εκπαίδευση ενηλίκων).

Αμέσως μετά την προβολή τους παρότρυνα να πει ο καθένας κάτι που σκέφτεται σε

σχέση με την ταινία αυτή, σύμφωνα με την τεχνική της ιδεοθύελλας. Κατέγραψα όλες τις

ιδέες τους στον πίνακα και μετά ο καθένας έγραψε μία έκθεση με θέμα δικής του επιλογής -

σχετικό βέβαια με το ρατσισμό- αλλά με την προϋπόθεση να αναπτύξει όλες τις ιδέες που

υπήρχαν στον πίνακα.

Το ενθαρρυντικό για μένα ήταν ότι ήταν η πρώτη φορά που κατάφεραν να γράψουν

ένα ολοκληρωμένο κείμενο με αρχή, μέση και τέλος...

~ 12 ~

Αραχνούλα και δημιουργία ιστορίας-παραμυθιού – Μαρίνα Μπόζιου

Στο νηπιαγωγείο που εργάζομαι τα πράγματα νομίζω ότι είναι πιο εύκολα όσον αφορά

κάποιες τεχνικές. σίγουρα δεν τις έχω εφαρμόσει όλες αλλά πρόσφατα με τα παιδιά έπαιξα το

παρακάτω παιχνίδι:

(Αυτό τον καιρό διαπραγματευόμαστε στην τάξη το θέμα "βιβλίο").

1. ζωγράφισα έναν ήλιο και στο κέντρο του τη λέξη βιβλίο.

2. ζήτησα από τα παιδιά να μου πουν την πρώτη λέξη που τους έρχεται στο μυαλό και

σχετίζεται με το βιβλίο.

3. κατέγραψα τις λέξεις, τις ξαναδιάβασα και τους ζήτησα το κάθε παιδί να μου

ζωγραφίσει τη λέξη του.

4. την επόμενη μέρα ξαναδιαβάσαμε με τα παιδιά αυτή τη φορά τις λέξεις και

ξεκινώντας από κάποια, φτιάξαμε μία ιστορία, ένα δικό τους παραμύθι που το

εικονογραφήσαμε, του δώσαμε τίτλο και το τοποθετήσαμε στη βιβλιοθήκη μας.

5. ...δεν είναι λίγες οι φορές που πηγαίνουν το επιλέγουν και το διαβάζουν μόνα τους

γιατί απλά είναι το δικό τους παραμύθι...!!!

Τα έντομα σε ιδεοθύελλα – Ευαγγελία Χαλιάσου Θέλοντας ν' ασχοληθούμε με το θέμα "ΕΝΤΟΜΑ", προτρέπω τα παιδιά να μου πουν

την πρώτη λέξη που τους έρχεται στο μυαλό σχετικά με το θέμα μας, τις καταγράφω σε

χαρτάκια και δίνω το χαρτάκι στο παιδί που πρότεινε την λέξη για να ζωγραφίσει κάτι

σχετικό. Το ίδιο γίνεται και με τα επόμενα παιδιά.

Έχοντας εξαντλήσει τις ιδέες τους, γράφω σε χαρτόνια τίτλους όπως "Πώς είναι;",

"Τί τρώνε;", "Ποιο είναι το σπίτι τους", "Πώς κινούνται;" κ.α. και κολλάμε κάτω από κάθε

~ 13 ~

τίτλο το χαρτάκι που ταιριάζει καλύτερα κάνοντας ομαδοποίηση των απαντήσεών τους.

Έπειτα σχεδιάζω έναν ήλιο που στις ακτίνες του καταγράφω αυτά που λένε τα παιδιά

ότι δεν γνωρίζουν και θέλουν να μάθουν.

Στο τέλος καταγράφουμε με ποιους τρόπους θέλουν ν' ασχοληθούμε με τα έντομα

(ενδεικτ. παρατήρηση (στο φυσικό τους περιβάλλον), ζωγραφική, collage, δραματοποίηση,

ποιήματα, τραγουδάκια, (κινητικά) παιχνίδια) κ.α. ζωγραφίζοντας δίπλα από την λέξη την

αντίστοιχη εικόνα και προτείνουν αν γνωρίζουν κάποιο.

Και ξεκινάμε...

~ 14 ~

Διαφημίζω...δυσφημίζω και μαθαίνω – Χρήστος Καλογεράς

Αντικειμενικός στόχος της εκπαίδευσης είναι η ανάπτυξη της κριτικής και

δημιουργικής σκέψης. Το σενάριο που παραθέτω είναι ένα παράδειγμα του πώς δημιουργικές

τεχνικές μπορούν να υπηρετήσουν την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.

Αφού χωρίζω τον πληθυσμό της τάξης σε δυο ομάδες (με τα κριτήρια που διέπουν

την ομαδοσυνεργατική, μικτή, ανομοιογενή ομάδα) δίνεται στην πρώτη ομάδα το θέμα που θα

μας απασχολήσει π.χ. "η διαφήμιση ενός καταναλωτικού προϊόντος που μου αρέσει, για

παράδειγμα η παιχνιδομηχανή playstation". Φροντίζω ώστε το συγκεκριμένο προϊόν να

εμπίπτει στα ενδιαφέροντα των παιδιών .

Με την τεχνική του brainstorming (ελεύθερη καταγραφή ιδεών) αναλύουμε την

έννοια της διαφήμισης, τα είδη της (τηλεοπτική, ραδιοφωνική κ.λπ.) τα συστατικά της μέρη

(αφίσα, σλόγκαν) και καταγράφουμε, κατηγοριοποιούμε κι αξιολογούμε τα πλεονεκτήματα και

τους λόγους που μπορούν να κάνουν το προϊόν ελκυστικό στους καταναλωτές.

Σε μια ολοκλήρωση των παραπάνω ζητούμε από τους μαθητές να συνθέσουν τις

απόψεις τους και να καταλήξουν στην παραγωγή ενός τελικού προϊόντος ( π.χ. αφίσα).

Ταυτόχρονα στη δεύτερη ομάδα ανατίθεται η "δυσφήμιση της παιχνιδομηχανής

playstation"

Με την τεχνική του reserve brainstorming η ομάδα προσπαθεί να ανατρέψει την

προηγούμενη υπόθεση και οι μαθητές να αναδείξουν δημιουργικές ιδέες που να

"υπονομεύουν" και να δυσφημίζουν το προιόν. Η δεύτερη ομάδα θα εργαστεί όπως η πρώτη

και θα ολοκληρώσει συνθέτοντας τα δεδομένα της σε μια αφίσα.

Οι εργασίες των δυο ομάδων θα παρουσιαστούν στην ολομέλεια, όπου οι μαθητές

απαλλαγμένοι από το ρόλο τους , εξατομικευμένα κι αποστασιοποιημένα , θα κρίνουν τις

απόψεις των ομάδων και θα αξιολογήσουν τη δημιουργικότητά τους.

~ 15 ~

Το παραπάνω σενάριο χρησιμοποιεί ένα μίγμα δημιουργικών τεχνικών

(brainstorming, reserve brainstorming, μια παραλλαγή των σκεπτόμενων καπέλων) με

σκοπό την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης μέσα από τη δημιουργικότητα.

Τα όπλα στη βαλίτσα μου! – Αρετή Σβέρκου

Κάθε φορά που αρχίζει μια σχολική χρονιά μόνιμη είναι η έννοια μου αλλά και η ευχή

μου να έχουν φαντασία οι μαθητές μου και ανάλογα να την αξιοποιήσω. Και αν δεν είναι έτσι,

αναρωτιέμαι, τι κάνω;

Για αυτό το λόγο φροντίζω να διατηρώ στη "βαλίτσα" των εργαλείων μου εκείνα τα

μέσα που θα τους ενισχύσει τη φαντασία και θα κάνει την καθημερινότητά μας πιο

δημιουργική.

Εκείνη τη μέθοδο που συχνά χρησιμοποιώ είναι "η δημιουργία ιστοριών", όχι από

εμένα αλλά από τους μαθητές μου. Πώς ο κάνω αυτό; Με τη βοήθεια μιας τράπουλας.

Έχω εκτυπώσει και έχω κολλήσει πάνω στα φύλλα της τράπουλας φιγούρες

φανταστικές, γνώριμες και παράξενες καθώς και αντικείμενα οικεία ή μη. Τραβώ εγώ μια

κάρτα τυχαία και βάζω το πρώτο λιθαράκι στη δημιουργία της νέας μας ιστορίας

διατυπώνοντας εκείνη τη στιγμή την αρχή της φανταστικής ιστορίας με μια πρόταση που θα

προσελκύσει το ενδιαφέρον των μαθητών και θα τους κάνει να δημιουργήσουν μια ιστορία.

Έπειτα από εμένα, με τυχαία σειρά, τραβούν κάρτες οι μαθητές και ο καθένας συμπληρώνει

την ιστορία συμπληρώνοντας την πρόταση του προηγούμενου μαθητή, ώστε να δημιουργηθεί

πλοκή και κάποτε να τελειώσει. Γίνονται οι απαραίτητες σημειώσεις στον πίνακα, κυρίως σε

ό,τι αφορά σε ονόματα ηρώων ή χαρακτηριστικών αυτών ή μερών που λαμβάνουν χώρα οι

ιστορίες που δημιουργούνται.

Τι ιστορίες έχουν ακουστεί μέσα στην τάξη...Μακάρι να τις είχα κάνει βιβλία

κανονικά!

Ακόμα και οι μαθητές που δε θέλουν να συμμετέχουν σε τέτοιες δραστηριότητες ή

είναι ντροπαλοί ή είναι οι λεγόμενοι "αδύνατοι" μαθητές, ξαφνικά βρίσκουν το χώρο που

χρειάζονται για να παρουσιάσουν τις ιδέες τους και να βοηθήσουν στο ξεκλείδωμα της

ιστορίας. Είναι το καλύτερο μέσο για αυτούς τους μαθητές να δείξουν την αξία τους ως

μαθητές και να τραβήξουν και την προσοχή των συμμαθητών τους.

Μια άλλη δραστηριότητα που χρησιμοποιώ για να ενισχύσω ή να αφυπνίσω τη φαντασία

των μικρών μαθητών μου, είναι να χρησιμοποιώ τα εξώφυλλα των λογοτεχνικών βιβλίων

που υπάρχουν στην αίθουσά μου ή που εγώ η ίδια έχω φέρει από το σπίτι μου. Με αυτά και

πάλι "χτίζεται" μια φανταστική ιστορία, μπερδεύοντας τους τίτλους των ιστοριών των

βιβλίων και των όσων απεικονίζονται στα εξώφυλλα. Βασική προϋπόθεση να μην ανοιχτούν

τα βιβλία και σε καμία περίπτωση να μην διαβαστεί η περίληψη που ίσως να υπάρχει στο

~ 16 ~

οπισθόφυλλο. Σε αυτή τη δραστηριότητα χρησιμοποιώ ομάδες. Κάθε ομάδα επιλέγει 2 έως 4

βιβλία και δημιουργεί τη δική της ιστορία. Κάθε ιστορία παρουσιάζεται στην αίθουσα όχι απλά

με τη χρήση της αφήγησης ή με όσες σημειώσεις κράτησαν οι μαθητές ενώ τη δημιουργούσαν,

αλλά και με δραματοποίηση της ιστορίας με τη χρήση όσων μέσων διαθέτει η αίθουσά μας

εκείνη την ημέρα που λαμβάνει χώρα αυτή η δραστηριότητα.

Τα συναισθήματα που έρχονται στην επιφάνεια είναι πρωτόγνωρα (θετικά και

αρνητικά). Η ποιότητα των ιστοριών που δημιουργούνται μοναδική! Η συγκίνηση, οι διαφωνίες

μεταξύ των μαθητών και η επίλυση προβλημάτων βγαίνουν πάνω στο "τραπέζι" των

μαθητών. Και που οι ιστορίες αυτές οι δημιουργημένες από τους ίδιους γίνονται ο καθρέπτης

τους και σιγά σιγά εξωτερικεύονται πολλά συναισθήματα και προβλήματα!

Η τεχνική του "brainstorming" είναι, επίσης, ένα εργαλείο που με βοηθάει να

ξεκινήσει η συζήτηση και η ανάλυση πάνω σε θέματα που είναι άγνωστα στους μαθητές ή

λιγότερο οικεία σε αυτούς. Πολύ πρόσφατα η τεχνική αυτή με έβγαλε από τη δύσκολη θέση

και από τη χρήση της μονοτονίας να μιλάω μόνο εγώ μέσα στην τάξη και τα βλέμματα να είναι

γύρω τριγύρω και έξω από τα παράθυρα, όταν χρειάστηκε να γνωρίσουμε την Ευρώπη και

την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόνο ο "καταιγισμός ιδεών" έσωσε την κατάσταση.

Οι μαθητές ήδη χωρισμένοι σε ομάδες πήραν μπροστά τους από ένα χρωματιστό χαρτόνι

αρκετά μεγάλο. Αφού έγραψαν στο κέντρο του τις λέξεις "Ευρώπη" και "Ευρωπαϊκή Ένωση",

άρχισαν να καταγράφουν λέξεις που τους έρχονταν στο νου στο άκουσμα αυτών των δύο

όρων ή εννοιών. Όταν οι μαθητές ολοκλήρωσαν την "καταιγίδα", ο εκπρόσωπος κάθε ομάδας

διάβασε και εξήγησε τα όσα έγραψε εκείνος και τα μέλη της ομάδας του. Με αυτό τον τρόπο

γνωρίσαμε δημιουργικά την "Ευρώπη" και κατ' επέκταση την "Ευρωπαϊκή Ένωση", χωρίς να

αναζητήσουμε πληροφορίες (τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο της εργασίας) σε βιβλία,

χρησιμοποιώντας μόνο τις δικές μας γνώσεις και τις δικές μας εμπειρίες. Ύστερα από όλα

αυτά, τα χαρτόνια τα αναρτήσαμε στους πίνακες ανακοινώσεων της αίθουσάς μας και

υπήρξαν αυτά η ανατροφοδότησή μας και ο καθοδηγητής μας, για να μην ξεχνάμε το πλαίσιο

μέσα στο οποίο στο χρονικό διάστημα που ακολούθησε εργαστήκαμε πάνω στο θέμα

"Ευρωπαϊκή Ένωση".

Τα αποτελέσματα από αυτή την δραστηριότητα ήταν απροσδόκητα και επηρεασμένα από

τη σύγχρονη πραγματικότητα. Αυτό ήταν! Το ταξίδι μας στην Ευρώπη έγινε με υποψιασμένους

μαθητές, με μαθητές που αφουγκράζονται την πραγματικότητα που δεν τους αφήνει

αδιάφορους!

από Αρετή Σβέρκου

Από την αρχή της σχολικής χρονιάς παίρνουν θέση αυτές οι τεχνικές. Πρώτα για να

ερευνήσω ποια ταιριάζει με τους νέους μαθητές μου και έπειτα στρωνόμαστε στη δουλειά για

τα καλά! Και ξέρετε πόσο καλά λειτουργεί και έχει αποτελέσματα σωστά με τέτοιες τεχνικές

και ο γραπτός τους λόγος;

Πλέον θα αρχίσω να σκέφτομαι και πώς θα χρησιμοποιήσω και την τεχνική των

~ 17 ~

καπέλων στο Δημοτικό Σχολείο. Υποθέτω ότι πολλές παρεξηγήσεις και παρερμηνεύσεις σε

επικοινωνιακό επίπεδο θα λύνονται με αυτή την τεχνική.

~ 18 ~

ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ

Σενάριο για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ευρώ – Σοφία Λυκοδήμου

Όχι, δεν πρόκειται για σενάριο εξόδου της χώρας μας από το ευρώ, αλλά

για δραστηριότητες στο μάθημα των Γερμανικών για μαθητές Δημοτικού που έχουν θέμα τα

κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα νομίσματα του ευρώ.

Ο εκπαιδευτικός κολλάει στον πίνακα έναν χάρτη της Ευρώπης. Σ' ένα κουτάκι

υπάρχουν καρτέλες με τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα Γερμανικά. Ο κάθε

μαθητής διαλέγει στην τύχη μία καρτέλα και προσπαθεί να βρει στον χάρτη που βρίσκεται η

συγκεκριμένη χώρα. Αφού τη βρει, καρφιτσώνει την καρτέλα στον χάρτη. Ταυτόχρονα, οι

μαθητές δημιουργούν έναν πίνακα με τις χώρες και τις εθνικότητες στα Γερμανικά.

Στη συνέχεια, αφού οι μαθητές έχουν χωριστεί σε ομάδες, ο εκπαιδευτικός μοιράζει

ένα χαρτί στο οποίο απεικονίζονται οι πίσω όψεις νομισμάτων του ευρώ και οι μαθητές

προσπαθούν να μαντέψουν από ποιες χώρες προέρχονται.

Ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να αναθέσει σε κάθε ομάδα να βρει εικόνες που έχουν

σχέση με μία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να δημιουργήσει ένα πόστερ.

Θα μπορούσε επίσης να ζητήσει από τους μαθητές να φέρουν στην τάξη εικόνες ή

αντικείμενα, τα οποία θα παρουσιάσουν στην τάξη και οι συμμαθητές τους θα πρέπει να

υποθέσουν σε ποια χώρα ανήκουν.

από Ευφροσύνη Σκορδιώτη

Με αυτόν τον τρόπο τους εντυπώνονται ονόματα χωρών και εθνικοτήτων καλύτερα

γιατί χρησιμοποιείς και τον χάρτη και επίσης με το ευρώ το όλο μάθημα παίρνει διαστάσεις

εκτός τάξης και τους δείχνεις πώς αυτά που μαθαίνουν έχουν ανταπόκριση στον πραγματικό

κόσμο. Θα το εφαρμόσω και εγώ στα αγγλικά.

~ 19 ~

Γ΄ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ

Η εκστρατεία στην Τροία...με 6 καπέλα – Σοφία Κολοσίδου

Τεχνική: Τα 6 καπέλα

«Η εκστρατεία στην Τροία»

Στο μάθημα της ιστορίας της Γ’ τάξης υπάρχει μία μεγάλη ενότητα για τον τρωικό

πόλεμο. Θα μπορούσαμε στα πρώτα μαθήματα που παρουσιάζεται το πώς ξεκίνησαν τα

γεγονότα και το πώς κατέληξαν οι Αχαιοί να ξεκινήσουν κατά των Τρώων, να φτιάξουμε με

τα παιδιά ένα «συμβούλιο» με παιγνιώδη και θεατρική μορφή που να αναλύει τα υπέρ και τα

κατά μιας τέτοιας εκστρατείας με σκοπό να αποφασίσει τελικά αν θα πρέπει να ξεκινήσουν ή

όχι κατά της Τροίας.

(Θα μπορούσαμε να το εξελίξουμε και σε παιχνίδι ρόλων με περισσότερη

θεατρικότητα. Να μαζέψουμε ή να κατασκευάσουμε αντικείμενα που να ταιριάζουν σε κάθε

ομάδα ή να ζητήσουμε από τους μαθητές να επιλέξουν έναν ή περισσότερους ήρωες που

πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να ενταχθούν στην ομάδα τους με βάση τα στοιχεία του

χαρακτήρα τους και τις αντιδράσεις τους στηριζόμενοι σε όσα διαβάσαμε για τους ήρωες των

Αχαιών και των Τρώων).

1ο βήμα (10 λεπτά): ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Έχουμε ένα δοχείο με κάρτες από χαρτόνι. Κάθε χαρτόνι έχει σχεδιασμένο πάνω του

ένα καπέλο. Ζητούμε από τα παιδιά να διαλέξουν. Έχουμε προηγουμένως υπολογίσει των

αριθμό των μαθητών σε κάθε ομάδα, οπότε έχουμε γεμίσει το δοχείο με τον ανάλογο αριθμό

καρτών με τα αντίστοιχα καπέλα. Αφού πάρουν όλοι από ένα εξηγούμε τι αντιπροσωπεύει το

κάθε καπέλο.

Μπλε καπέλο (λογική): Παίρνοντας την ιδέα από την Κατερίνα Τ. και τη Σμαράγδα

Φ. θα «φορέσω» το μπλε καπέλο και θα συντονίσω τη δραστηριότητα. Έτσι τα παιδιά θα με

νιώθουν μέλος του παιχνιδιού-της δραστηριότητας και όχι έναν εξωτερικό παρατηρητή που

τους κατευθύνει.

2ο βήμα (15 λεπτά): ΟΜΑΔΕΣ

Δίνουμε τον απαιτούμενο χρόνο στις ομάδες να συνεργαστούν και να καταγράψουν

συνοπτικά τις προτάσεις.

Άσπρο καπέλο (πληροφορίες): εξετάζουν και αναλύουν όλες τις πληροφορίες που

έχουν στη διάθεσή τους και όλα τα ενδεχόμενα που μπορεί να ισχύουν για να θέλουν οι

http://e-learning.sch.gr/user/view.php?id=16035&course=563

~ 20 ~

Αχαιοί μια τέτοια εκστρατεία (η ασέβεια των Τρώων, η προδοσία της ωραίας Ελένης, η

κατάκτηση μιας πλούσιας περιοχής, η επιθυμία των Αχαιών για διεύρυνση των εμπορικών

σταθμών τους κ.ά.).

Μαύρο καπέλο (κρίση): κάνουν τον «συνήγορο του διαβόλου» από τη μεριά των

Τρώων και σκέφτονται τι μπορεί να πάει στραβά σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Ποια εμπόδια

μπορεί να συναντήσουν στο ταξίδι και στην απόβασή τους.

Κόκκινο καπέλο (διαίσθηση): προσπαθούν να προσεγγίσουν το θέμα από τη

συναισθηματική του πλευρά και να εστιάσουν στο ποιες μπορεί να είναι οι αντιδράσεις με

βάση τα συναισθήματα που προκαλούν τα γεγονότα στους ήρωες, αλλά και γενικότερα στους

Αχαιούς και τους Τρώες με όσα διαδραματίζονται. Επειδή το συγκεκριμένο καπέλο

αναφέρεται και στο ένστικτο, θα μπορούσαν να εμπλέξουν και τους χρησμούς που δίνονται

από τα μαντεία ή κάποιον μάντη, τον τρόπο που ερμηνεύονται διαισθητικά και τη

συναισθηματική φόρτιση που προκαλούν.

Πράσινο καπέλο (δημιουργικότητα): υιοθετούν ένα ελεύθερο τρόπο σκέψης και

βρίσκουν δημιουργικές λύσεις σε όλα τα προβλήματα που έχουν προκύψει (π.χ. η νηνεμία) ή

πιστεύουν ότι μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ή κατά τη διάρκεια του

πολέμου στην Τροία.

Κίτρινο καπέλο (αισιοδοξία): παρουσιάζουν τα οφέλη που θα αποκτήσουν οι Αχαιοί

σε όλα τα επίπεδα (κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά κτλ) και τις θετικές εξελίξεις που

αυτά θα φέρουν.

3ο βήμα (12 λεπτά): ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ

Ξεκινάει το «συμβούλιο» και όλες οι ομάδες κάθονται κυκλικά στην ολομέλεια.

Παραθέτουν τις απόψεις τους η μία ομάδα μετά την άλλη. Αν μας μένει χρόνος μπορούμε να

ζητήσουμε από τα παιδιά να εντοπίσουν κοινά ή αντίθετα σημεία μεταξύ των ομάδων και να

το σχολιάσουμε.

4ο βήμα (8 λεπτά): Αξιολόγηση-Ανατροφοδότηση

Ζητάμε από τα παιδιά να κάνουν έναν απολογισμό του περιεχομένου και της

διαδικασίας της δραστηριότητας. Να προσθέσουν, να διορθώσουν, να επισημάνουν σημεία που

επιθυμούν. Τέλος τους ζητάμε να μας πουν μία λέξη, μια εικόνα ή ένα συναίσθημα που τους

έμεινε από τη δραστηριότητα αυτή.

από Πέτρο Σαλαβασίδη:

Τα παιδιά θα το λατρέψουν.

Από καθαρά επιστημονική διαστροφή (καθότι Πληροφορικός) θα πρότεινα

τελειώνοντας το "συμβούλιο" (βήμα 3) να διεξαχθεί μια σύντομη ψηφοφορία για το ποια είναι

τελικά η απόφαση, δηλαδή να γίνει η όχι η εκστρατεία.

~ 21 ~

Στη ψηφοφορία αυτή ο κάθε μαθητής θα συμπληρώσει σε ένα ψηφοδέλτιο ΥΠΕΡ ή

ΚΑΤΑ της εκστρατείας και θα γράψει το κύριο λόγο που τον οδήγησε σε αυτή την απόφαση.

Στο τέλος γίνεται συλλογή των ψήφων, ανακοινώνεται εάν τελικά θα γίνει η εκστρατεία και

γράφουμε στον πίνακα σε δύο στήλες τις προτάσεις ΥΠΕΡ και ΚΑΤΑ.

Η παραπάνω δραστηριότητα θα μας βοηθήσει και στο βήμα 4.

~ 22 ~

Δ΄ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Οικοσυστήματα του τόπου μας (Ενότητα 3.2)

Μελέτη Περιβάλλοντος (Δ' τάξη) – Νικόλαος Πολύζος

Τα παιδιά της Δ΄ τάξης στο πλαίσιο της ενότητας Η φύση είναι το σπίτι μας και

στο κεφάλαιο Οικοσυστήματα του τόπου μας μελέτησαν τους έμβιους και άβιους οργανισμούς

με μία μικρή επίσκεψη στην πλατεία.

Στη συνέχεια μελέτησαν το ποίημα του Κ.Π.Καβάφη Σπίτι με κήπον και εντόπισαν

τους έμβιους και άβιους οργανισμούς που αναφέρονται στο ποίημα. Έπειτα έγραψαν,

ζωγράφισαν και απήγγειλαν στην τάξη το δικό τους Σπίτι με κήπον.

Ορισμένα παραδείγματα από την εφαρμογή:

Σπίτι με Κήπον

Ήθελα νάχω ένα σπίτι εξοχικό

μ’ έναν πολύ μεγάλο κήπο – όχι τόσο

για τους θάμνους, για τα πεύκα, και τες λεύκες

(βέβαια να βρίσκονται κι αυτά είν’ ευμορφότατα)

αλλά για νάχω ζώα. Α νάχω ζώα!

Τουλάχιστον τέσσερα μικρά γατάκια -δύο μαύρα

και δυο πορτοκαλί σαν τον ήλιο, για την αντίθεσι.

Ένα σπουδαίο καναρίνι, να το αγροικώ

να λέγει πράγματα μ’ έμφασι και πεποίθησιν.

Από κουταβάκια, πιστεύω δύο καφέ θα μ’ έφθαναν.

Θάθελα και χελώνες (καλές είναι οι χελωνίτσες).

Κ’ εξ άπαντος δύο, τρία απ’ τ’ αξιόλογα

τα συμπαθητικά εκείνα ζώα, τα κατσικάκια,

να κάθονται οκνά, να χαίροντ’ η κεφαλές των.

Εύη




για τις λεύκες, ούτε για τις παπαρούνες, και τες τσουκνίδες



Τουλάχιστον δέκα άλογα – πέντε ασπρόμαυρα

και πέντε σκοτάδι μαύρο, για την αντίθεσι.

~ 23 ~

Έναν σπουδαίο σκύλο, να με οδηγεί

μ’ έμφασι και πεποίθησιν.

Από χάμστερ, πιστεύω ένα θα μ’ έφθανε, να το βάζω στον ώμο.

Θάθελα και δύο γάτες (καλές είναι οι γάτες).

Κ’ εξ άπαντος ένα, δύο απ’ τ’ αξιόλογα

τα συμπαθητικά εκείνα ζώα, τις τίγρεις,

να κάθονται στον καναπέ, να χαίροντ’ η κεφαλές των.

Δημήτρης




για το χορτάρι, για τα κυπαρίσσια, και τα λουλούδια



Τουλάχιστον τρεις γάτες – δυο άσπρες,

και μία ασπρόμαυρη για την αντίθεσι.

Ένα σπουδαίο λαγουδάκι, να το αγροικώ


Από σκυλιά, πιστεύω ένα θα μ’ έφθανε.

Θάθελα και δύο παπαγαλάκια (καλά είναι τα παπαγαλάκια).

Κ’ εξ άπαντος δύο με τρία απ’ τ’ αξιόλογα

τα συμπαθητικά εκείνα ζώα, τα προβατάκια,


Ίντα




για τα κυπαρίσσια, για τα πεύκα, και τις λεύκες



Τουλάχιστον δέκα σκυλιά – τα πέντε καφέ,

και πέντε σαν το βράδυ.

Ένα σπουδαίο καναρίνι, να το αγροικώ

να κελαηδάει μ’ έμφασι και πεποίθησιν.

Από γάτες, πιστεύω πέντε θα μ’ έφθαναν.

Θάθελα και κότες (καλές είναι οι κότες).

Κ’ εξ άπαντος δύο τρία απ’ τ’ αξιόλογα

τα συμπαθητικά εκείνα ζώα, τα χάμστερ


Κωνσταντίνος




για τα έντομα και για τον καθαρό αέρα

~ 24 ~



Τουλάχιστον τρία σκυλιά και πέντε γάτες

οι τρεις άσπρες και δύο μαύρες, για την αντίθεσι.

Ένα σπουδαίο κόκορα, να τον αγροικώ


Από πουλιά, πιστεύω δέκα θα μ’ έφθαναν.

Θάθελα και πέντε πρόβατα (καλά είναι τα πρόβατα).

Κ’ εξ άπαντος πέντε έξι απ’ τ’ αξιόλογα

τα συμπαθητικά εκείνα ζώα, τα κουνέλια,


Δημήτρης

~ 25 ~

Δ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Ιστορίες της τουαλέτας – Αναστασία Παπαδοπούλου

Επέλεξα να παρουσιάσω σύντομα μια δημιουργική ιδέα που δεν συνδέεται με

συγκεκριμένη ενότητα κάποιου μαθήματος, γιατί πιστεύω ότι οι δυνατότητες της

δημιουργικής τάξης ξεδιπλώνονται καλύτερα, όταν είναι " έξω " από τα πλαίσια ενός βιβλίου

ή ενός μαθήματος.

ΣΤΟΧΟΣ: Η παραγωγή γραπτού λόγου

Τάξη στην οποία εφαρμόστηκε: Δ' Τάξη Δημοτικού

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

1) ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΙΔΕΟΘΥΕΛΛΑ. Θέτουμε στις ομάδες των παιδιών τον ακόλουθο

προβληματισμό: " Πού δεν μπορούμε να γράψουμε;"

Οι απαντήσεις των παιδιών μας εξέπληξαν (στο σκοτάδι, στο νερό, στην τουαλέτα, όρθιοι...).

2) "Γιατί όχι όμως και στην τουαλέτα;"

Έτσι αποφασίσαμε να δοκιμάσουμε να γράψουμε μια ιστορία... στην τουαλέτα!!!

Και επειδή δε γινόταν να εφαρμοστεί στην τουαλέτα, μία ομάδα πρότεινε...

3) Όταν επιστρέφει κάποιος από την τουαλέτα, παίρνει χαρτί κουζίνας και γράφει την

αρχή μιας ιστορίας. Ο επόμενος μαθητής αθόρυβα συνεχίζει, αφού διαβάσει την αρχή της

ιστορίας κ.λπ. Η ιστορία τελειώνει σε δύο φύλλα χαρτιού. Τις ιστορίες τις ονομάσαμε

"ιστορίες της τουαλέτας" και κάθε μία είχε το δικό της τίτλο. (Σ΄ αυτή τη φάση

αντιμετωπίζουμε την τάξη σαν μία ομάδα). Τις ιστορίες τις χρησιμοποιήσαμε για διόρθωση

γραμματικών ή συντακτικών λαθών.

Η διασκέδαση και η ευχαρίστηση των παιδιών ,όταν διάβαζαν τις ιστορίες, ήταν κάτι

το απερίγραπτο!!!

~ 26 ~

Ε’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Τυχαίες λέξεις για τη δημιουργία ψηφιακού παραμυθιού – Ευτυχία Κωλέτσου

Θέλοντας να καλλιεργήσουμε τη φιλαναγνωσία και να προάγουμε τον πληροφοριακό

γραμματισμό, επιλέγουμε να εργαστούμε με το λογισμικό Storybird για το μάθημα των ΤΠΕ.

Είναι κατάλληλο για μαθητές Ε και ΣΤ Δημοτικού.

Βήμα 1ο: Ζητάμε από τους μαθητές να μας δώσουν το όνομα από έναν πλανήτη του

ηλιακού μας συστήματος και τη λέξη από ένα χρώμα.

Βήμα 2ο: Οι μαθητές αρχίζουν να δημιουργούν συνδέσεις μεταξύ των λέξεων

πλάθοντας τον σκελετό μιας ιστορία.

Βήμα 3ο: Παρουσιάζουμε στους μαθητές το λογισμικό Storybird

(http://storybird.com/) και χωρίζοντας τους σε ομάδες των 3 ατόμων τους προτρέπουμε

να δημιουργήσουν το δικό τους παραμύθι με βάση τον προηγούμενο σκελετό της ιστορίας και

εμπλουτίζοντάς το με δικά τους στοιχεία.

`

Ιδεοθύελλα – Βασιλική Γεωργαντά

Μια τεχνική που έχω εφαρμόσει αρκετές φορές στην Ε΄ Δημοτικού που διδάσκω

είναι ο καταιγισμός ιδεών από τους μαθητές και μια ομαδική δημιουργία που ακολουθεί. Πιο

αναλυτικά :

α) Γράφω στον πίνακα ή λέω στους μαθητές μια λέξη ή μια έννοια με την οποία θα

ασχοληθούμε π.χ. ενέργεια

β) Στη συνέχεια μοιράζω στους μαθητές από ένα φύλλο χαρτί και τους ζητώ να

γράψουν την πρώτη λέξη που τους έρχεται στο μυαλό έχοντας ως βάση την παραπάνω λέξη -

κλειδί.

http://storybird.com/%29

~ 27 ~

γ) Όλοι οι μαθητές σηκώνονται και αφήνουν τα χαρτάκια τους στο πάτωμα της

αίθουσας. Ο τελευταίος που σηκώνεται αναλαμβάνει να ομαδοποιήσει τυχόν παρόμοιες

λέξεις.

δ) Μετά το τέλος της ομαδοποίησης καλώ τους μαθητές να σηκωθούν ξανά από τη

θέση τους, να περάσουν και να δουν όλες τις λέξεις που είναι γραμμένες στα χαρτάκια και να

σταθούν σε αυτή που τώρα τους αρέσει περισσότερο, ανεξάρτητα από αυτό που είχαν γράψει

προηγουμένως.

ε) Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται αυτόματα ομάδες μαθητών με δική τους

καθαρά επιλογή. Στη συνέχεια οι ομάδες που έχουν δημιουργηθεί παίρνουν τη λέξη τους και

επιλέγουν ένα μέρος μέσα στην τάξη που θα ήθελαν να σταθούν για να δημιουργήσουν.

στ) Με βάση τη λέξη-κλειδί καθώς και τη λέξη που έχουν επιλέξει καλούνται να

δημιουργήσουν ένα ποίημα, ένα τραγούδι, ένα θεατρικό δρώμενο ή οτιδήποτε άλλο θέλουν οι

ίδιοι.

ζ) Κάθε ομάδα παρουσιάζει στην ολομέλεια της τάξης το έργο της.

Η δημιουργικότητα των μαθητών σας θα σας καταπλήξει!!!

από Αναστασία Παπαδοπούλου Το σενάριο είναι εξαιρετικά πρωτότυπο και θα γίνει περισσότερο αν παίξουμε το...

" ΚΑΨΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ 2 ".

ΘΑ χρειαστούμε 5 από τους ηθοποιούς μας και κάποιον από το κοινό .....Το παιχνίδι λέγεται

" άναψε τη λάμπα ".

Μέσα στο φάκελό τους οι ηθοποιοί μας θα βρουν εικόνες από διαφορετικές πηγές ενέργειας

που θα πρέπει να μιμηθούν με το σώμα για να ανάψουν τη λάμπα

Ο φίλος μας από το κοινό θα πρέπει να μαντέψει τις πηγές και να δώσει το βραβείο του

" φωτεινού γλόμπου" .

Μέσα στο γλόμπο φυσικά είναι η μαγική λέξη.....και η συνέχεια γνωστή ή και όχι...

~ 28 ~

ΑΓΓΛΙΚΑ

Νοιάζομαι για το περιβάλλον στα Αγγλικά (Αγγλικά Ε΄ Δημοτικού) – Ευαγγελία Σαρίγκολη

Το σενάριο αφορά μαθητές Ε’ Δημοτικού στο μάθημα των Αγγλικών, αν και το

δούλεψα και με μαθητές της ΣΤ’ με κάποιες παραλλαγές.

Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να φέρουν στην τάξη ότι υλικό μπορούν

(φωτογραφίες από περιοδικά, εφημερίδες, διάφορα ενημερωτικά φυλλάδια κλπ) που αφορούν

τη μόλυνση του περιβάλλοντος.

Αναρτούμε το υλικό στον πίνακα και το χωρίζουμε σε κατηγορίες. Συνήθως τα

παιδιά προτιμούν την ταξινόμηση έδαφος-αέρας-νερό αν και θα μπορούσε να γίνει με

διαφορετικά κριτήρια (π.χ. Ελλάδα-κόσμος ).

Βρίσκουμε και αντιστοιχούμε λέξεις που σχετίζονται με τη μόλυνση σε Ελληνικά και

Αγγλικά π.χ. μόλυνση –pollution

Όξινη βροχή—acid rain

Ανακύκλωση—recycling

Τοποθετούμε τις λέξεις στην κατάλληλη κατηγορία

π.χ. Κατηγορία εδάφους: φωτογραφίες με μολυσμένο έδαφος και από κάτω

σκουπίδια—rubbish,

εκστρατεία για συλλογή χαρτιού για ανακύκλωση—paper recycling drive

δάσος--forest

βιοποικιλότητα-- biodiversity

ξηρασία--drought κλπ

Χωριζόμαστε σε ομάδες. Κάθε ομάδα αναλαμβάνει μια κατηγορία π.χ. μόλυνση του

ΝΕΡΟΥ.

Με τις φωτογραφίες και τις λέξεις /εκφράσεις που βρήκαμε, δημιουργούμε μια

αφίσα με το δικό μας μήνυμα και την κατάλληλη ζωγραφιά.

~ 29 ~

π.χ. Μην μολύνετε τις θάλασσες/Don’t pollute the sea or Stop polluting the sea .

Οι αφίσες/ζωγραφιές με τα μηνύματα συγκεντρώνονται και δημιουργούμε ένα ταμπλό

σε κοινόχρηστο χώρο του σχολείου ή καλύτερα φορτώνονται σε μορφή ηλεκτρονικού

λευκώματος για τον ιστότοπο (blog) του σχολείου μας.

Κεφάλαιο σχετικό με το περιβάλλον υπάρχει και στην ύλη της ΣΤ’ τάξης. Εκεί μαζί με

το μήνυμα, τα παιδιά προτείνουν και εναλλακτικές προστασίας του περιβάλλοντος.

από Νικόλαο Πολύζο

Θα είχε ίσως ενδιαφέρον, σαν συνέχεια της άποψης της κ.Λυκοδήμου, να γίνεται στις

μεγάλες τάξεις (Ε΄και Στ΄) σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς όλων των ξένων

γλωσσών, έτσι ώστε τα παιδιά να μάθουν περιβαλλοντικές έννοιες, ενδεχομένως και

οικογένειες λέξεων , να κατασκευάσουν ένα τρίγλωσσο "λεξικό" με λέξεις του περιβάλλοντος

κ.λπ.

από Βάια Μανώλη

θα ήταν πολύ ενδιαφέρον αν παράλληλα γινόταν η αντίστοιχη ενότητα και στα

Ελληνικά ή αν στο πλαίσιο του προγραμματισμού στην αρχή της χρονιάς επιλέγονταν κάποιες

ενότητες να συμβεί αυτό. Δουλεύαμε έτσι στο κρατικό δίγλωσσο σχολείο της Μελβούρνης και

ήταν ενδιαφέρον για τα παιδιά να βλέπουν και μέσα από την αγγλική γλώσσα πόσο οικεία τους

ήταν η ελληνική.

~ 30 ~

ΙΣΤΟΡΙΑ

Άλωση της Κων/πουλης - Τα έξι καπέλα – Πέτρος Μιχαηλίδης

Το θέμα είναι φυσικά από την ιστορία και το γνωρίζουν όλοι. Σύμφωνα με την θεωρία

των καπέλων θα μπορούσε να αναπτυχθεί κάπως έτσι:

Το μπλε καπέλο

Το μπλε καπέλο του δασκάλου για τον συντονισμό της εργασίας.

Το άσπρο καπέλο

Οι μαθητές του άσπρου καπέλου παρουσιάζουν τις πληροφορίες δηλ.

Οικονομική κατάσταση του Βυζαντίου στην συγκεκριμένη χρονική στιγμή

Εδαφική εξάπλωση και έκτασή του

Την πολιτική και θρησκευτική κατάστασή του

Τις εξελίξεις και την κατάσταση στην Ευρώπη

Το μαύρο καπέλο

Οι μαθητές του μαύρου καπέλου κάνοντας τον "συνήγορο του διαβόλου" θα

προσπαθήσουν να εξηγήσουν το αναπόφευκτο της Πτώσης , τις λάθος επιλογές που έγιναν

και οδήγησαν σε αυτή τη κατάσταση, τις ελλιπείς προετοιμασίες για την αντιμετώπισή της ,

την διεθνή θέση του Βυζαντίου κλπ.

Το πράσινο καπέλο

Οι μαθητές του πράσινου καπέλου θα προσπαθήσουν να προτείνουν τρόπους με τους

οποίους θα μπορούσε να αποφευχθεί η Πτώση όπως, να γίνονταν συμμαχίες με άλλα

ορθόδοξα κράτη, με τους άλλους χριστιανικούς λαούς, με την καλύτερη οργάνωση της άμυνας

της Πόλης.

~ 31 ~

Το κόκκινο καπέλο

Οι μαθητές του κόκκινου καπέλου θα προσπαθήσουν να εξηγήσουν γιατί θα έπρεπε να

βοηθήσουν όλοι οι άλλοι λαοί το Βυζάντιο καθώς αυτό ήταν που τους έδωσε πολιτισμό και

γραφή , που τους βοήθησε να αναπτύξουν την οικονομία τους , που τους βοήθησε κατα την

διάρκεια των σταυροφοριών κλπ.

Το κίτρινο καπέλο

Οι μαθητές του κίτρινου καπέλου (οι οποίοι θα έχουν και το δυσκολότερο μέρος) θα

εξηγήσουν ότι η απάντηση του Βασιλιά ότι "δεν μπορεί να παραδώσει την Πόλη κλπ."

εμψύχωσε του πολιορκημένους , ότι οι θρύλοι και τα τραγούδια που ακολούθησαν τη Άλωση

κράτησαν ζωντανή την ελπίδα για απελευθέρωση των Ελλήνων στα επόμενα δύσκολα χρόνια

της σκλαβιάς, το θάρρος των πολιορκημένων θα γίνονταν αργότερα το παράδειγμα για του

σκλαβωμένου έθνους κλπ.

~ 32 ~

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Συμμετέχουμε στη λήψη αποφάσεων (Ενότητα Δ΄)

Τα έξι καπέλα διατρέφονται υγιεινά !!! – Όλγα Σουργουτσίδου

Με αφορμή έναν προβληματισμό που θέτει το σχολικό βιβλίο, στο μάθημα της

Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής της Ε΄ τάξης και πιο συγκεκριμένα στη Δ΄ Ενότητα

«Συμμετέχουμε στη λήψη αποφάσεων», σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες των μαθητών

εντός σχολείου, επιλέγουμε ένα θέμα που εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία πχ «Πως θα

μπορούσαμε να εφαρμόσουμε την ιδέα της υγιεινής διατροφής στο σχολικό κυλικείο».

Αφού εξηγήσουμε γενικά τι αντιπροσωπεύει κάθε καπέλο, ο εκπαιδευτικός κρατά για

τον εαυτό του τον συντονιστικό ρόλο του μπλε καπέλου, τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες,

υιοθετούν ένα καπέλο και μαζί με αυτό τον συγκεκριμένο τρόπο σκέψης πάνω στο προς

επεξεργασία ζήτημα .

Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας θα μπορούσε ενδεικτικά να είναι:

Μπλε καπέλο ΛΟΓΙΚΗ

Ποιο είναι το θέμα που μας απασχολεί;

Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε και πως θα οργανώσουμε την

εργασία μας;

Ποια είναι τα συμπεράσματα και ποιες οι αποφάσεις μας;

Άσπρο καπέλο ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Τι πληροφορίες έχουμε σχετικά με τους κανόνες υγιεινής και κατά πόσο αυτοί

εφαρμόζονται στο σχολικό μας κυλικείο;

Τι επιπρόσθετες πληροφορίες χρειαζόμαστε;

Πως θα φτάσουμε σε αυτές;

Κίτρινο καπέλο ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της προώθησης της υγιεινής διατροφής από το σχολικό

κυλικείο;

Ποιες είναι οι αξίες που θα προβληθούν μέσα από την ιδέα της υγιεινής διατροφής

εντός σχολείου;

Υπάρχουν τρόποι να γίνει η υγιεινή διατροφή πιο ελκυστική για τους μαθητές;

Μαύρο καπέλο ΚΡΙΣΗ

Ποιες δυσκολίες/ εμπόδια θα συναντήσουμε στην εφαρμογή του προγράμματος

υγιεινής διατροφής στο κυλικείο;

Τι μπορεί να πάει στραβά στην εφαρμογή ενός προγράμματος υγιεινής διατροφής;

~ 33 ~

Κόκκινο καπέλο ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ

Ποια είναι τα συναισθήματά μας και οι πρώτες μας αντιδράσεις πάνω στο ζήτημα;

Τι μας λέει το ένστικτό μας, είναι εφικτό να εφαρμόσουμε τις νέες γραμμές μας για

υγιεινή διατροφή στο σχολικό κυλικείο;

Πράσινο καπέλο ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

Λύσεις και προτάσεις που θα προωθήσουν την υγιεινή διατροφή στο σχολικό κυλικείο

Τι άλλο μπορεί να γίνει;

Με ποιους τρόπους θα ξεπεράσουμε τις δυσκολίες που θα προκύψουν;

από Ευαγγελία Χαλιάσου

Θα ήθελα να προτείνω σε όλους τους συναδέλφους όταν χρησιμοποιούμε την τεχνική

των 6 καπέλων να προσπαθούμε να εμπλέκουμε και τρίτους εκτός σχολικού περιβάλλοντος

(όπου είναι εφικτό φυσικά) οι οποίοι είναι γνώστες του αντικειμένου (στο θέμα σου λ.χ. έναν

διαιτολόγο, διατροφολόγο ή έναν ιατρό) για την θέση του μπλε καπέλου διότι θα μπορούν να

συντονίζουν την συζήτηση, να βρουν την "χρυσή τομή" (πάντα αλληλεπιδρώντας με τα παιδιά)

και να οργανώσουν τις ενέργειες της ομάδας με περαιτέρω κινήσεις, σχέδια και προτάσεις -

δράσεις σύμφωνα με το κύρος της επαγγελματικής τους θέσης.

από Όλγα Σουργουτσίδου

Πολύ καλή ιδέα αυτό με την εμπλοκή επαγγελματιών με εξειδικευμένες γνώσεις, θα

μπορούσε να προταθεί από τα παιδιά της ομάδας του άσπρου καπέλου στο σημείο που

διερωτώνται για το πως θα φτάσουν στις απαιτούμενες επιπρόσθετες γνώσεις αλλά αν και

πάλι δούμε ότι αυτό δε συμβαίνει μπορούμε πάντα εμείς να το προτείνουμε έμμεσα (με το

γνωστό σε όλους μας εκπαιδευτικό τρόπο) υπό την ιδιότητα του μπλε μας συντονιστικού

καπέλου!!!

από Ειρήνη Πλατάκη

Έχεις μια πρωτοτυπία στην πρωτοτυπία... τα καπέλα θα κρύβουν ερωτήσεις και όχι

έτοιμες απαντήσεις... επομένως επιδιώκεις ακόμα περισσότερο τον σε βάθος προβληματισμό

και ασφαλώς την κριτική σκέψη! Πιθανόν να ήταν καλό ο ειδικός να κάτσει να

παρακολουθήσει τις σκέψεις των παιδιών και στο τέλος να γίνει μια συζήτηση και ένας

διάλογος όπου θα συμπληρωθούν τα κενά και ασφαλώς τα παιδιά να μάθουν από τον

καταλληλότερο χρήσιμες πληροφορίες..."congrad" που λέει και μια μαθήτρια μου!!

~ 34 ~

Παίρνουμε αποφάσεις - Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Ε' τάξης – Αικατερίνη Τραγουδά

Στο κεφάλαιο 2 αυτής της Ενότητας τα παιδιά καλούνται να αποφασίσουν αν ένας

μεγάλος χώρος μιας περιοχής πρέπει να γίνει α) εμπορικό κέντρο β) πάρκο γ) εργατικές

κατοικίες. «Φορώντας» εγώ το μπλε καπέλο του συντονιστή θα μπορούσα να χωρίσω τους

μαθητές σε 5 ομάδες, αφού τους εξηγήσω πρώτα την όλη διαδικασία.

Η 1η ομάδα (άσπρο καπέλο) θα πρέπει να αναζητήσει όλες τις απαραίτητες

πληροφορίες για την καθεμιά επιλογή.

Μέτα την παράθεση των πληροφοριών θα διεξαχθεί ψηφοφορία όπου θα αναδείξει

ποια από τις τρεις επιλογές θα επικρατήσει.

Αφού θα ανακοινωθεί το αποτέλεσμα η 2η ομάδα (κόκκινο καπέλο) καλείται να

παρουσιάσει ποιες πιστεύει ότι θα είναι οι αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας.

Στη συνέχεια η 3η ομάδα (μαύρο καπέλο) θα πρέπει να δείξει τις αρνητικές πλευρές αυτής

της επιλογής.

Η 4η ομάδα (κίτρινο καπέλο) θα τονίσει τα θετικά στοιχεία του έργου που επιλέχθηκε και

τέλος, η 5η ομάδα ( πράσινο καπέλο) θα φροντίσει να προτείνει δημιουργικές λύσεις ώστε να

εξομαλυνθούν οι δυσκολίες και να υπάρξει όσο το δυνατόν καλύτερο αποτέλεσμα.

~ 35 ~

ΦΥΣΙΚΑ

Θερμότητα (Ενότητα 5)

Καλοί αγωγοί – Μονωτές στο Δημοτικό – Άννα Μαυραντώνη

Η συζήτηση ξεκινά γράφοντας στον πίνακα το ερώτημα:

"Πώς μπορώ να διατηρήσω τα παγάκια περισσότερη ώρα, εκτός ψυγείου;"

Μέσω της τεχνικής brainstorming ξεκινά η καταγραφή των απόψεων των παιδιών στον

πίνακα, χωρίς σχολιασμό από τον εκπαιδευτικό. Οι απόψεις που θα ακουστούν θα

εμπεριέχουν σίγουρα τον όγκο του παγακίου, τη θερμοκρασία του χώρου, τον χρόνο εκτός

ψυγείου και υλικά με τα οποία μπορώ να τυλίξω το παγάκι, κα.

Εκεί ο εκπαιδευτικός τους βοηθά λέγοντας τους να περιοριστούν στο είδος του υλικού που

μπορούν να το τυλίξουν, κρατώντας σταθερές όλες τις άλλες μεταβλητές (όγκο, χρόνο εκτός

ψυγείου, θερμοκρασία δωματίου. Πάλι μέσω τεχνικής brainstorming οι μαθητές λένε πιθανά

υλικά. Ο δάσκαλος καταγράφει και στο τέλος κατευθύνει την συζήτηση σε υλικά προβλέψιμα

όπως το μαλλί και το αλουμινόχαρτο.

Μέσω brainwriting, οι μαθητές γράφουν στα κελιά του χαρτιού, ο ένας μετά τον άλλο

την άποψή τους, ποιό από τα δύο υλικά θα κρατήσει περισσότερη ώρα το παγάκι άθικτο.

Γίνεται ταξινόμηση απαντήσεων στον πίνακα και μετά συζητάνε. Οι περισσότεροι μαθητές θα

έχουν απαντήσει ότι το αλουμινόχαρτο κρατά το παγάκι κρύο και το μαλλί το ζεσταίνει και το

λιώνει.

Ο δάσκαλος ζητά πειραματισμό για αναδόμηση άποψης μαθητών. Τα παιδιά

εκπλήσσονται βλέποντας το αποτέλεσμα και εκεί έρχεται η νέα γνώση για τους καλούς

αγωγούς και τους μονωτές.

Είναι σημαντικό τα παιδιά να σκέφτονται και κάνοντας λάθη να φτάνουν στη γνώση

μόνα τους. Επίσης είναι σημαντικό και για τους αδύναμους μαθητές να νιώθουν πως ο ρόλος

τους και οι απόψεις τους ήταν σημαντικές. Το μάθημα γίνεται παιχνίδι και η γνώση μένει

εύκολα μέσω δημιουργικότητας και εξερεύνησης.

από Άννα Μαυραντώνη Η αλήθεια είναι ότι το μάθημα της φυσικής δυσκολεύει τα παιδιά και είναι κρίμα να

αποστηθίζουν κανόνες, ενώ μπορούν απλά να καταλάβουν τη φυσική στον μακρόκοσμο και

μικρόκοσμο μέσα απο πειράματα, συζήτηση και άλλες τεχνικές!!

από Δημήτριο Ρόρρη Αφού γκρινιάξω αρχικά για το θέμα του σεναρίου (πρέπει να διευκρινήσεις "Καλοί

αγωγοί και μονωτές της θερμότητας" για να μην υπάρχει παρεξήγηση σχετικά με τους

αγωγούς-μονωτές του ηλεκτρισμού), θέλω να υπογραμμίσω την αξία της διατήρησης όλων

των άλλων παραμέτρων σταθερών (όγκο, χρόνο, θερμοκρασία) όταν πειραματίζεσαι με το

~ 36 ~

υλικό περιτυλίγματος. Αυτή η παραμετροποίηση που εφάρμοσες είναι το μεγαλύτερο κέρδος

για τα παιδιά και -δυστυχώς- είναι το ζητούμενο ακόμα και σε παιδιά Γυμνασίου που έχω

κάνει αντίστοιχα πειράματα. Ειλικρινά, αν το μόνο που θα θυμούνται από αυτή την ενότητα

είναι το να κρατάνε τα άλλα σταθερά όταν άλλαζαν το υλικό, τους έχεις εισάγει επιτυχώς

στην επιστημονική μέθοδο (και έχει κάνει και τη ζωή των Φυσικών πιο εύκολη στο Γυμνάσιο!)

Πολύ καλό βρίσκω και το συνδυασμό ιδεοθύελλας-brainwriting που εφάρμοσες:

άφησες τα προφανή να τα πούνε φωναχτά και κράτησες το πιο προσωπικό brainwriting για

την "παγίδα", που ίσως κάποιο παιδί που θα την είχε δει, να δίσταζε να δηλώσει ότι και το

μαλλί διατηρεί τη θερμότητα για να μην τον κοροϊδέψουν.

Σωστή και η άποψη για το λάθος: ό,τι κάνουν λάθος δεν θα το ξεχάσουν εύκολα.

Μου άρεσε επίσης και ο τρόπος με τον οποίο "κατεύθυνες" στην επιλογή των 2

υλικών, γιατί αν δεν το έκανες θα κατανάλωνες περισσότερη ώρα ή δεν θα καταλήγατε σε

αυτό το εντυπωσιακό αποτέλεσμα.

Μια τελευταία απορία: μήπως έγινε καμιά παρατήρηση σχετικά με το πάχος του υλικού

περιτυλίγματος;

~ 37 ~

Στ΄ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ

Μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο – Βάια Μανώλη

Οι τεχνικές δημιουργικότητας παρουσιάζουν πολύ ενδιαφέρον και πράγματι

ενισχύουν θετικά τους μαθητές.

Με τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου δουλεύουμε πολύ την ιδεοθύελλα /καταιγισμό

ιδεών ειδικά στην εισαγωγή σε νέες ενότητες ή στο ξεκίνημα ενός project για να

καταγράψουμε ιδέες/απόψεις/γνώσεις των παιδιών. Συνηθίζω να επανέρχομαι στον αρχικό

καταιγισμό στο τέλος της ενότητας ή του σχεδίου και να συμπληρώνουμε στο χαρτί μας με

άλλο χρώμα μαρκαδόρου όλα όσα κατακτήσαμε -σαν αξιολόγηση ή και ιδέα για περισσότερη

ενασχόληση.

Επίσης πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δημιουργίες ιστοριών σε ανάλογα γνωστικά

αντικείμενα -ιστορία, θρησκευτικά- ή δράσεις όπως η φιλαναγνωσία γιατί βοηθάνε στην

καλλιέργεια της ενσυναίσθησης.

Αυτό που πρόσφατα δοκίμασα με μαθητές της Στ - μαζί κάνουμε Αγωγή και Ευέλικτη

ζώνη - ήταν τα 6 καπέλα της σκέψης με προβληματική κατάσταση τη μετάβαση από το

Δημοτικό στο Γυμνάσιο, κάτι που τα απασχολεί έντονα. Η αλήθεια είναι ότι αρχικά κράτησα

για μένα το μπλε καπέλο της λογικής /συντονισμού.

Έγινε σε ένα διδακτικό δίωρο και λειτούργησε κάπως έτσι:

Χωρίστηκαν οι ομάδες, έγιναν ομάδες (2/3 ατόμων γιατί είναι μικρό τμήμα)

επιλέγοντας χρώμα που τους αρέσει οπότε αυτόματα απέκτησαν και το ανάλογο καπέλο.

Τους εξήγησα τον τρόπο εργασίας και είχαν περίπου 15 λεπτά για να συνεργαστούν.

Στην παρουσίαση: Η ομάδα με το άσπρο καπέλο κατέθεσε τις πληροφορίες που είχε

για το Γυμνάσιο, η ομάδα με το μαύρο βρήκε αδύνατα σημεία/ τι μπορεί να γίνει λάθος, η

ομάδα με το πράσινο προσπάθησε να λύσει το θέμα με δημιουργικό τρόπο, η ομάδα με το

κόκκινο λειτούργησε με συναίσθημα, η ομάδα με το κίτρινο βρήκε τα θετικά και η ομάδα του

μπλε καπέλου συντόνιζε και έβαζε τα ζητήματα στο λογικό πλαίσιο. Κατά την παρουσίαση

κάθε ομάδας καταγράφαμε στον πίνακα και συζητούσαμε όσα ακούγονταν. Στο τέλος στη

σύνθεση επικεντρώσαμε σε αυτά που θεωρήθηκαν πιο σημαντικά από τα παιδιά.

Νομίζω ότι τους άρεσε πολύ και από ότι είπαν στο τέλος τους έκανε να δουν με άλλο

μάτι το πρόβλημα. Ήταν πράγματι πολύ εποικοδομητικό. Δεν είχα χρόνο να αλλάξω και τις

ομάδες θα με ενδιέφερε πολύ να το δω.

~ 38 ~

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Ο ήλιος ο ηλιάτορας (σελ. 16-17 Ανθολογίου Ε΄&

Στ΄Δημοτικού)

Ιδεοθύελλα στη λογοτεχνία – Στ΄ Δημοτικού – Μεταξία Κουσκουνά

Το σενάριο αυτό το ανέπτυξα στα πλαίσια γραπτής εργασίας κατά τη Β΄ περίοδο στη

Μείζονα Επιμόρφωση ( Σεπτέμβριος 2011).

Μάθημα: "Ελληνική Γλώσσα" από το Ανθολόγιο Ε΄& ΣΤ΄ τάξης Δημοτικού.

"Ο ήλιος ο ηλιάτορας" σελ. 16-17 του Ανθολογίου. Είναι ένα ποίημα του Οδ.

Ελύτη και στα δεξιά της σελίδας υπάρχει μία εικόνα η οποία έχει γίνει με την τεχνική του

κολάζ από τον ίδιο τον ποιητή με τίτλο "Η Παναγιά τα πέλαγα". Επεξεργαζόμαστε πρώτα την

εικόνα και μετά θα περάσουμε στην ανάλυση του ποιήματος. Εδώ θα παρουσιάσω μόνο την

αφόρμηση για την οποία βασιστήκαμε σ' αυτό το εικαστικό έργο.

Αναφέρομαι σ' ένα συγκεκριμένο κομμάτι του σεναρίου, όπου ανέπτυξα με τους μαθητές μου

τη μέθοδο της "ιδεοθύελλας" ή "καταιγισμού ιδεών", όπως το αναφέρω μέσα στο σενάριο.

"Παρουσίαση του ποιήματος: Αφόρμηση: η εικόνα του βιβλίου. Ζητάμε από τους

μαθητές να την παρατηρήσουν προσεκτικά. (Δε διαβάζουμε ακόμα το ποίημα, θέλουμε να μείνουμε στην εικόνα). Προβάλλουμε με το βιντεοπροβολέα παρόμοια εικαστικά έργα του

ποιητή τα οποία έχουν γίνει με την τεχνική του κολάζ. Με την τεχνική του καταιγισμού

ιδεών καταγράφουμε στον πίνακα απόψεις, σκέψεις, θέσεις και εμπειρίες των μαθητών οι

οποίες προκλήθηκαν από αυτή την προβολή."

Σημείωση: Οι μαθητές είναι ήδη χωρισμένοι σε τετραμελείς ομάδες και έχει ορίσει η

κάθε μία τον εκπρόσωπό της, ο οποίος θ' ανακοινώσει και θα καταγράψει στον πίνακα τις

ιδέες της ομάδας του.

Δίνουμε ένα φύλλο χαρτί στην κάθε ομάδα με ένα ξεχωριστό τίτλο:

"Συναισθήματα που σας προκαλεί η εικόνα του βιβλίου".

" Εμπειρίες και αναμνήσεις που μπορείτε να ανασύρετε βλέποντας την εικόνα".

"Σκέψεις που σας έρχονται στο νου βλέποντας την εικόνα".

"Υποθέσεις για το θέμα του ποιήματος".

"Προτάσεις για δικές σας δημιουργίες: ζωγραφικές, ποιητικές και ό,τι άλλο...."

"Λέξεις ή προτάσεις χωρίς συντακτική ή νοηματική δομή οι οποίες σας έρχονται στο

νου βλέποντας την εικόνα του ποιήματος".

~ 39 ~

"Στίχοι τραγουδιών που ξέρετε και ταιριάζουν στην περίπτωσή μας".

Στην κάθε ομάδα καταγράφει ο "αρχηγός" τις ιδέες των συμμαθητών του και αφού το

ολοκληρώσουν έρχεται ο ίδιος στον πίνακα και τις γράφει κι εκεί. Κάθε ομάδα έχει διαλέξει

ένα όνομα γι' αυτήν κι έτσι γράφει κάτω από το όνομά τους.

Πολύ καλύτερα θα ήταν αν έγραφαν τα ίδια σε ένα κομμάτι κόλας του μέτρου, η οποία

βρίσκεται πάντα στις αίθουσές μας. Έτσι με μεγάλα γράμματα και με χρωματιστούς

μαρκαδόρους θα έφτιαχναν ένα είδος αφίσας με τις ιδέες και τις προτάσεις τους.

Δημιουργείται ενθουσιασμός μέσα στην τάξη και μέσα στις ομάδες η ιδέα του ενός

παρακινεί και τους άλλους να εκφράσουν τις δικές τους.

~ 40 ~

Ιδεοθύελλα σε εργασίες project – Ιωάννα Τραχανοπούλου

Στις αρχές της σχολικής χρονιάς και στην προσπάθειά μου να κατανοήσουν οι

μαθητές της Α΄ Γυμνασίου την έννοια του Brainstorming σε εργασίες μορφής project

εφήρμοσα την παρακάτω τεχνική Ιδεοθύελλας:

1. Δόθηκε στους μαθητές ένα γενικό θέμα και συγκεκριμένα "ΚΙΝΗΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ".

2. Ένας μαθητής σηκώθηκε στον πίνακα και ξεκίνησε να γράφει όσες λέξεις σκεφτόταν οι

μαθητές πάνω στο γενικό θέμα που τους δόθηκε (πχ ακτινοβολία, τηλεπικοινωνίες,

μηνύματα, κλήσεις, βιντεοκλήσεις, ατυχήματα, εθισμός, έξοδα, smart phones, ιντερνετ,

παιχνίδια, γραφικά, ξυπνητήρι, ώρα, εφαρμογές, φορτιστής, ακουστικά, καρτοκινητά, πακέτα

ομιλίας, 3G κτλ).

3. Εν συνεχεία ζητήθηκε από τους μαθητές να διαχωρίσουν αυτές τις λέξεις σε κατηγορίες.

Έτσι δημιουργήθηκαν διάφορες ομάδες όπως:

Α. Εφαρμογές Κινητών : μηνύματα, κλήσεις, βιντεοκλήσεις, παιχνίδια, γραφικά, ξυπνητήρι,

ώρα, εφαρμογές.

Β. Αρνητικές Επιπτώσεις: ακτινοβολία, ατυχήματα, εθισμός.

Γ. Αξεσουάρ Κινητών : φορτιστής, ακουστικά.

Δ. Χρεώσεις: καρτοκινητά, πακέτα ομιλίας, έξοδα.

Ε. Τεχνολογίες Κινητών : smart phones, i-phones, 3G.

Στ. Επικοινωνία

4. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες και κάθε ομάδα ανέλαβε να αναπτύξει περαιτέρω την

κάθε κατηγορία.

~ 41 ~

5. Στο τέλος της ώρας με την επίλυση των επιμέρους προβλημάτων από την κάθε ομάδα και

τη "συναρμολόγησή" τους προσεγγίστηκε κι επιλύθηκε το αρχικό πρόβλημα μέσω της

συνεργασίας και της ομαδικότητας.

~ 42 ~

ΑΓΓΛΙΚΑ

Οι επτά νάνοι (άνευ Χιονάτης) – Ελένη Κραβαρίτη

Είναι μια ιδέα που χρησιμοποιούσα παλιότερα με τους μαθητές του Γυμνασίου και

σκέφτομαι να το θέσω σε εφαρμογή και στο Λύκειο.

Η μελέτη της τεχνικής με τα καπέλα (ναι κι εγώ εκεί κόλλησα) σε συνδυασμό με το

Storyboarding με βοήθησαν να το σκεφτώ λίγο πιο "τεχνικά - θεωρητικά" (βρήκα χώρο να

ξεχάσω το συναίσθημα- ντροπή μου!) και ιδού τι προέκυψε:

Βήμα πρώτο: Οι μαθητές χωρίζονται σε έξι ομάδες και με τυχαία κλήρωση και στην

κάθε ομάδα ανατίθεται ο ρόλος ενός νάνου.

Βήμα δεύτερο: Στέλνουμε τον έβδομο νάνο σε μυστική αποστολή στο δάσος (βήμα

απαραίτητο για την επιτυχία του εγχειρήματος).

Βήμα τρίτο: Η κάθε ομάδα ονομάζει το νάνο που θα εκπροσωπήσει έτσι ώστε το κάθε

όνομα να ταιριάζει με την οπτική των καπέλων. Π.χ. Ο Γκρινιάρης, ο Συναισθηματικός, ο

Αισιόδοξος (ή Σα-λα-λα-λα-λα), ο Λογικός κτλ.

Βήμα τέταρτο: Η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να γράψει την ίδια ιστορία από τη σκοπιά

του νάνου της.

Βήμα πέμπτο: Επιστρέφει ο έβδομος νάνος και μοιράζει σοκολατάκια στα μέλη των

ομάδων που κατάφεραν να ολοκληρώσουν την ιστορία τους εντός της διδακτικής ώρας!

Δουλειά για το σπίτι (το γνωστό afterwork): Επιπλέον η κάθε ομάδα θα πρέπει να

συσκεφθεί μυστικά και να διανθίσει το γραπτό της με μία συνοδευτική σος της αρεσκείας της

(μουσική, ζωγραφική, δρώμενο).

Οι παρουσιάσεις γίνονται στις δύο επόμενες διδακτικές ώρες.

από Βασιλική Γεωργαντά

Είναι ένα project που αναπτύχθηκε μέσα στα πλαίσια ενός μεταπτυχιακού

μαθήματος που έχω σε σχέση με το εκπαιδευτικό βίντεο. 'Ένα μπαούλο βρέθηκε μέσα στην

τάξη με το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας, ένα γράμμα, ψηφιακή κάμερα, φωτογραφική και

κασετοφωνάκι. Το γράμμα της Κοκκινοσκουφίτσας καλούσε τους μαθητές να ανατρέψουν το

παραμύθι αλλά ταυτόχρονα να πάρουν τα ψηφιακά εργαλεία στα χέρια τους για να

εξοικειωθούν με αυτά και στη συνέχεια να βιντεοσκοπήσουν την ανατροπή.

Όλοι οι μαθητές εξοικειώθηκαν με τα μέσα και δημιούργησαν από ένα μικρό βιντεάκι στο i-

movie.

~ 43 ~

Στη συνέχεια χωριστήκαν οι μαθητές σε τρεις ομάδες: η μια θα ανέτρεπε το παραμύθι, η

άλλη θα ήταν οι δημοσιογράφοι και θα έπαιρνε συνέντευξη από τους ήρωες και η τρίτη ομάδα

θα βιντεοσκοπούσε και θα φωτογράφιζε την προετοιμασία και την παράσταση.

Αποφάσισαν να κάνουν τη γιαγιά εξαρτημένη από τα ψηφιακά μέσα και το λύκο να έρχεται και

να συμβουλεύει τη γιαγιά και τη Μοβσκουφίτσα για την πλοήγηση τους στο διαδίκτυο. Ήταν

καθαρά δική τους η ιδέα.

Τώρα δουλεύουμε με τα παιδιά ένα μέρος από το μοντάζ για να καταλήξουμε στο τελικό

βίντεο που θα φαίνονται όσο το δυνατόν περισσότερα από όλα τα παραπάνω. Είναι

χρονοβόρο το μοντάζ αλλά τώρα που έχουμε ήδη δουλέψει ένα κομμάτι το αποτέλεσμα είναι

καταπληκτικό!

Υγιεινές Διατροφικές Συνήθειες (αγγλικά α' γυμνασίου)-Reverse Brainstorming Ευφροσύνη Σκορδιώτη

Στα πλαίσια αυτού του μαθήματος τα παιδιά μαθαίνουν να κατανοούν και να

χειρίζονται λέξεις που σχετίζονται με τη διατροφή και το σωματικό βάρος

καθώς και να δίνουν συμβουλές .

Τεχνική: Reverse Brainstorming και Brainwriting

Τι χρειαζόμαστε:

α) γράμμα ενός υπέρβαρου εφήβου από στήλη περιοδικού στην οποία οι έφηβοι

αναφέρουν προβλήματα/ ιστοσελίδα ηλεκτρονικού περιοδικού,

β) πολύχρωμες λωρίδες χαρτονιού,

γ) λευκό χαρτόνι πάνω στο οποίο έχουμε φιλοτεχνήσει τον τίτλο "υγιεινές

διατροφικές συνήθειες", φωτογραφίες από φαγητά, γλυκά, όργανα γυμναστικής, μαρκαδόρους.

Βήμα 1ο

Παρουσιάζουμε στα παιδιά, με τη βοήθεια του Η/Υ / φωτοτυπία από αγγλικό ή

αμερικάνικο περιοδικό για εφήβους, ένα γράμμα που έχει στείλει ένας έφηβος στο οποίο

εκθέτει το πρόβλημά του όντας υπέρβαρος και ζητάει βοήθεια. (3')

Βήμα 2ο

~ 44 ~

Χωρίζουμε τον πίνακα σε δύο μέρη και σε αυτό το σημείο ξαφνιάζουμε τα παιδιά

καθώς στη μία πλευρά του πίνακα γράφουμε το ερώτημα «πώς μπορεί αυτός ο έφηβος να

πάρει και άλλο βάρος;»

Στη συνέχεια χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες και τους ζητάμε να καταγράψουν τις

ιδέες τους σε ένα χαρτί όπως περιγράφεται στη μέθοδο του brainwriting-δηλαδή σε πίνακα

με κελιά. (5')

Βήμα 3ο

Η κάθε ομάδα παρουσιάζει προφορικά τις ιδέες της και αυτές καταγράφονται στον

πίνακα. (5΄)

Βήμα 4ο

Στη συνέχεια αντιστρέφουμε το ερώτημα γράφοντας πλέον το σωστό στην άλλη

πλευρά του πίνακα και καταγράφουμε τις λύσεις για υγιεινό τρόπο ζωής με τη μορφή

συμβουλών. (7')

Βήμα 5ο

Πάλι σε ομάδες τα παιδιά αξιολογούν τις λύσεις και τις συζητάμε για λίγο στην τάξη.

(7΄)

Βήμα 6ο

Οι συμβουλές αυτές καταγράφονται από τα παιδιά σε πολύχρωμες λωρίδες χαρτονιού

και τις κολλάνε με κάποιες φωτογραφίες στο λευκό χαρτόνι ώστε να γίνει σαν κολλάζ για την

τάξη τους.

~ 45 ~

ΓΑΛΛΙΚΑ

Ο Δούρειος Ίππος και ο Μενέλαος – Μαρία Γεωργιάδου Πρώτα απ' όλα θα ήθελα να επισημάνω ότι η συμμετοχή σε διάφορους σχολικούς

διαγωνισμούς, όπως ταινιών μικρού μήκους, γαλλοφωνίας, φωτογραφίας αποτελεί πολύ

δημιουργική διαδικασία που απελευθερώνει την παιδική φαντασία! Προσωπικά παρακινώ τους

μαθητές μου να παίρνουμε μέρος.

Ο Οργανισμός Γαλλοφωνίας ορίζει 10 συγκεκριμένες λέξεις κάθε χρονιά και ένα

συγκεκριμένο θέμα. Οι μαθητές καλούνται να χρησιμοποιήσουν τουλάχιστον 3 και να

δημιουργήσουν ό,τι θέλουν: ποίηση, τραγούδι, χορό, θεατρικό, σκετς κ.λπ.

Χρησιμοποιήσαμε λοιπόν το συνδυασμό 2 τεχνικών: random words εφόσον ο κάθε μαθητής

επιλέγει αυτές που θέλει απο τις 10 και storyboarding.

Πως γίνεται αυτό;

1. Πρώτα απ' όλα συζητούμε πάνω σε όλες τις δυνατές παραγωγές και αποφασίζουμε τι θα

κάνουμε. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η επιλογή ήταν πολύ εύκολη, όταν τους πρότεινα

animation με πλαστελίνη! Ενθουσιάστηκαν, όπως κι εγώ, που είχα πρόσφατα παρακολουθήσει

ένα διήμερο σεμινάριο πάνω στο animation και ήθελα να το εφαρμόσω!

2. Οι 10 λέξεις γράφονται στον πινάκα καθώς και η σημασία τους.

Για παράδειγμα οι λέξεις του διαγωνισμού για το 2010 ήταν οι ακόλουθες:

crescendo, remue-méninges, mobile, variante, galère,

baladeur, cheval de Troie, mentor, escagasser, zapper.

Τα παιδιά ξεκινούν να σκέπτονται και να αποτυπώνουν τις ιδέες τους. Οι εργασίες

ολοκληρώνονται στο σπίτι και διαβάζονται στην τάξη, την επόμενη φορά.

3.Ο δάσκαλος/καθηγητής διαβάζει κάθε ιστορία στην τάξη κι επαινεί τον κάθε μαθητή για

την προσπάθεια. Συγχρόνως, καλό είναι η διαδικασία να καταγράφεται σε βίντεο, ώστε να

αποτυπώνονται οι αντιδράσεις των παιδιών.

Συνήθως το πιο αστείο κείμενο είναι το πιο αγαπητό στα παιδιά.

4.Ο καθηγητής ζητεί από τα παιδιά να αποφασίσουν ποιους ήρωες θα κρατήσουν απο τις

ιστορίες που διαβάστηκαν. Αποφασίστηκε λοιπόν οι ήρωες να είναι ο Μενέλαος και το άλογο

της Τροίας. Μετά, με τη βοήθεια ερωτήσεων του τύπου που βρίσκονται αυτοί; Τι κάνουν; Για

ποιο λόγο; κ.λπ. καταλήξαμε στο ότι ο Μενέλαος πηγαίνει στο σπίτι του Δούρειου Ίππου,

που κάνει ζάπινγκ εκείνη την ώρα, για να δουν τον αγώνα Ολυμπιακός# Παναθηναϊκός. Δεν

παραλείπει μάλιστα να φέρει και πίτσες! Γίνεται όμως διακοπή ρεύματος και έτσι δεν

απολαμβάνουν το γκολ!!! Οι λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: Le cheval de Troie (το

άλογο της Τροίας), zapper (κάνω ζάπινγκ) portable (κινητό).

5.Στην επόμενη διδακτική ώρα, τα παιδιά έκαναν τους ήρωες με πλαστελίνη, το ντεκόρ και

στην ώρα των καλλιτεχνικών έγινε το σκηνικό και η λήψη των φωτογραφιών. Τα παιδιά το

καταχάρηκαν, το ίδιο κι εγώ και το βιντεάκι μας πήρε το 1ο βραβείο στην κατηγορία cinema-

~ 46 ~

animation!!!!

~ 47 ~

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Ιδεοθύελλα στα Μαθηματικά – Ιουλία Μέξη

Μία απο τις πιο συχνές ερωτήσεις των μαθητών, στα μαθηματικά, ανεξαρτήτου

τάξεως είναι: "σε τι μας χρειάζονται", "γιατί τα μαθαίνουμε όλα αυτά", "που θα τα

χρησιμοποιήσουμε";

Με τη μέθοδο της ιδεοθύελλας θα μπορούσαμε να δώσουμε στους μαθητές μας τη

λέξη "μαθηματικά" και να τους καλέσουμε να αναφέρουν όποια λέξη σχετική τους έρχεται στο

μυαλό τους. Στη συνέχεια θα ομαδοποιήσουμε τις λέξεις και κατόπιν θα συνδέσουμε τις

ομάδες.

Ό,τι και αν έχουν αναφέρει οι μαθητές μας σίγουρα θα προσεγγίσει τα αρχικά τους

ερωτήματα και θα δώσει μια νέα διάσταση στη χρήση των μαθηματικών στην καθημερινή τους

ζωή!

~ 48 ~

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

Παιχνίδια στον Η/Υ – Γεωργία Τζιαβάρα

Είχα πολλά χρόνια να διδάξω σε Γυμνάσιο και το πρόβλημά μου ήταν πώς θα

προκαλέσω το ενδιαφέρον στα παιδιά αυτής της ηλικίας. Σκέφτηκα λοιπόν να εκμεταλλευτώ

την ενασχόληση των παιδιών με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Εκτέλεση/Διερεύνηση απλού ψηφιακού παιχνιδιού π.χ. στο περιβάλλον του

Scratch

Στόχος ήταν μέσω της τεχνικής της ιδεοθύελλας και του αντίστοιχου

προγραμματιστικού περιβάλλοντος οι μαθητές του Γυμνασίου να εισαχθούν στις βασικές

έννοιες του προγραμματισμού.

1. Προσέλκυση της προσοχής και του ενδιαφέροντος των μαθητών

Η εμπειρία δείχνει ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας ενθουσιάζονται με τα παιχνίδια

στον Η/Υ. Έτσι, κάναμε μια σύντομη συζήτηση για το ποια παιχνίδια παίζουν στον Η/Υ και

ποια από αυτά τους αρέσουν περισσότερο. Τους ανακοίνωσα στη συνέχεια ότι θα

ασχοληθούμε στο επόμενο διάστημα με το πώς φτιάχνονται αυτά τα παιχνίδια. Τα παρότρυνα

να παίξουν ένα απλό παιχνίδι στο περιβάλλον του Scratch και έτσι ξεκίνησε η όλη

διαδικασία.

2. Διερεύνηση και ανάλυση ενός απλού παιχνιδιού

Χρησιμοποιώντας την τεχνική της ιδεοθύελλας γίνεται διερεύνηση των βασικών

συνιστωσών του παιχνιδιού (μορφές, κοστούμια, σκηνικά, θέσεις, κινήσεις κλπ). Με την

ολοκλήρωση αυτής της συζήτησης οι μαθητές είχαν εξοικειωθεί με τις βασικές συνιστώσες

του προγραμματιστικού περιβάλλοντος (Scratch) και του προγραμματισμού όμως γενικότερα.

3. Προτείνουμε πιθανές επεκτάσεις και βελτιώσεις του παιχνιδιού

Ακολουθώντας και πάλι την τεχνική της ιδεοθύελλας καταγράψαμε στον πίνακα όλες

τις διαφορετικές προτάσεις των μαθητών για την αύξηση της δυσκολίας του παιχνιδιού έτσι

ώστε να γίνει και πιο ενδιαφέρον. Τα παιδιά εργάσθηκαν σε ομάδες και κάθε ομάδα επέλεξε

μία από τις προτεινόμενες παραπάνω, επεκτάσεις ή τροποποιήσεις του παιχνιδιού και

προχώρησε στην υλοποίησή της.

4. Παρουσίαση και σχολιασμός των επεκτάσεων

Στην συνέχεια ακολούθησε η παρουσίαση των διαφορετικών επεκτάσεων των

ομάδων και επεξήγηση των τεχνικών (εντολών) που χρησιμοποιήθηκαν.

Χρειάστηκε περισσότερος χρόνος από ό,τι είχα εκτιμήσει στην αρχή, αλλά η

συμμετοχή και το ενδιαφέρον των μαθητών ήταν μεγάλο.

~ 49 ~

Ασφάλεια στο Διαδίκτυο – Άννα Τσελεμπή

Θα χρησιμοποιήσω τη μέθοδο του καταιγισμού ιδεών γιατί το ζήτημα της ασφάλειας του

διαδικτύου απαιτεί πολύ-επίπεδη εξέταση (διαφύλαξη των προσωπικών δεδομένων του

ατόμου, επικινδυνότητα που κρύβει η καθημερινή επαφή με αγνώστους κλπ.) και πρέπει να

αναπτυχθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ιδέες γύρω από αυτό.

Σενάριο Ο καθηγητής θα εξηγήσει το πρόβλημα στους μαθητές και θα καταγράψει το σκοπό και τους

στόχους του μαθήματος.

Η τάξη θα χωριστεί σε ομάδες των 3 ή 4 ατόμων και ένας από κάθε ομάδα θα αναλάβει να

καταγράψει τις απόψεις και τις ιδέες των μελών της ομάδας του.

Οι ομάδες ενθαρρύνονται να εκφράσουν ελεύθερα και αυθόρμητα τις απόψεις τους γύρω από

το θέμα.

Σε πρώτο στάδιο θα καταγράφουν οι απαντήσεις χωρίς σχολιασμό γιατί σε αυτό το σημείο

οποιοδήποτε σχόλιο θετικό ή αρνητικό μπορεί να εμποδίσει τον καταιγισμό και να μπλοκάρει

τη διαδικασία.

Όταν ολοκληρωθεί ο καταιγισμός η κάθε ομάδα θα κληθεί να μοιραστεί και να επεξηγήσει τις

απόψεις της, έστω και αν αυτές μοιάζουν απίθανες ή απραγματοποίητες και να βρεθούν τα

σχετικά συμπεράσματα.

~ 50 ~

Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

«Πρωινό Άστρο» (Γ.Ρίτσος) (ενότητα 10)

Δημιουργική τάξη – Δήμητρα Πανέτα

Η μέθοδος με τις Τυχαίες λέξεις (Random words) σε συνδυασμό με τη μέθοδο

Δημιουργίας ιστοριών (Storyboarding).

Ο συνδυασμός των δύο αυτών τεχνικών θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στα πλαίσια

της Νεοελληνικής Γραμματείας της Α΄ Γυμνασίου με αφορμή το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου

«Πρωινό άστρο». Το ποίημα αυτό είναι ένα νανούρισμα του ποιητή στη νεογέννητη κόρη του

Έρη.

Αφού διαβαστεί το ποίημα στην τάξη ο καθηγητής ζητάει από τους μαθητές να του

πουν κάποιες λέξεις σχετικές με το περιεχόμενο του ποιήματος τις οποίες αναγράφει στον

πίνακα ο ίδιος ή κάποιος μαθητής. Στη συνέχεια χωρίζει την τάξη σε ομάδες των 5 ή 6

ατόμων ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών.

Η κάθε ομάδα με τις λέξεις του πίνακα καλείται να αυτενεργήσει και να δημιουργήσει

μια εργασία. Δίνεται χρόνος 15-20 λεπτά. Ο ρόλος του καθηγητή στο διάστημα αυτό είναι

συμβουλευτικός αν κάπου του ζητηθεί βοήθεια.

Στα τελευταία 10 λεπτά ένας μαθητής από κάθε ομάδα αναλαμβάνει να παρουσιάσει

την εργασία της ομάδας του.

Έτσι οι μαθητές της πρώτης ομάδας χρησιμοποιώντας τις λέξεις του πίνακα και

αξιοποιώντας δικά τους ακούσματα από γιαγιάδες ή μανάδες δημιουργούν το δικό τους

νανούρισμα, το οποίο ζήτησαν να το παρουσιάσουν μελοποιημένο (χρησιμοποιώντας στοιχεία

παραδοσιακής και μοντέρνας μουσικής) την επόμενη διδακτική ώρα.

Η δεύτερη ομάδα δημιούργησε μια αφίσα με σχετικό θέμα και η τρίτη ένα ζωγραφικό

κολάζ. Κάποιες από τις λέξεις του πίνακα τις χρησιμοποίησαν στον τίτλο των έργων και τις

υπόλοιπες τις υλοποίησαν στο σχέδιο.

Η τέταρτη ομάδα έγραψε ένα σενάριο, μια ιστορία με σχετικό θέμα το οποίο

υποσχέθηκε να το παρουσιάσει δραματοποιημένο στην τάξη, αφού προηγηθεί η κατάλληλη

προετοιμασία από τους μαθητές-ηθοποιούς.

Ο καθηγητής αφού επιβράβευσε όλες τις ομάδες για τις εργασίες τους υποσχέθηκε

κάποιες απ’ αυτές να τις αναρτήσει στην ιστοσελίδα του σχολείου και κάποιες να τις

δημοσιεύσει στη σχολική εφημερίδα.

~ 51 ~

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Φροντίζω για τη διατροφή και την υγεία μου (ενότητα 4)

Πώς θα καταστρέψω την υγεία μου μέσα από την διατροφή – Ειρήνη Πλατάκη

Νομίζω βρήκα αρκετά ενδιαφέρουσα την μέθοδο «Reserve brainstorming» και

αποφάσισα να την εφαρμόσω θεωρητικά στο μάθημα της Γλώσσας Α΄ Γυμνασίου και

συγκεκριμένα στην Ενότητα 4 που έχει τίτλο «Φροντίζω για την διατροφή και την υγεία μου».

1Ο στάδιο

Στο πρώτο στάδιο θα δοθεί στους μαθητές με τη μορφή του παρακάτω ερωτήματος :

Πώς μπορούμε να καταστρέψουμε- χειροτερέψουμε την υγεία μας μέσα από την διατροφή;

2ο στάδιο

Ασφαλώς είναι ένα θέμα που το γνωρίζουν και φαντάζομαι θα ακολουθήσουν

απαντήσεις από τους μαθητές μέσω του καταιγισμού ιδεών. Άλλωστε, οι «πειρασμοί» είναι

τόσοι πολλοί... Οι απαντήσεις καταγράφονται στον πίνακα. ( Φροντίζω να καταγραφούν με

τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορώ στη συνέχεια , όταν θα περάσω στο στάδιο να μου βρουν τις

αντίθετες λέξεις, αν υπάρχουν) Ενδεικτικά αναφέρω λέξεις όπως: παχυσαρκία,

καρδιοπάθεια, φαστφούντ (γρήγορο φαγητό), αναψυκτικά, ανορεξία, σιροπιαστά, ανθυγιεινό,

κατεψυγμένο κλπ.

3ο στάδιο

Αφού δώσω αρκετό χρόνο ώστε να αναφερθούν οι λάθος διατροφικές συνήθειες και

οι συνέπειες αυτών, θα αντιστρέψω το ερώτημα. «Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε ή και να

βελτιώσουμε την υγεία μας μέσα από την διατροφή;»

Ασφαλώς θα καταγραφούν και αυτές οι απόψεις. Θα φροντίσω να καταγράφω λέξεις

με το αντίθετο νόημα δίπλα στις υπάρχουσες λέξεις του κειμένου. Ίσως και ο πίνακας με τις

καταγεγραμμένες «καταστροφικές» συνήθειες να τους βοηθήσει να σκεφτούν υγιεινά.

Ενδεικτικά αναφέρω: Ισορροπημένο γεύμα, σωστή διατροφή, πρωινό, μεσημεριανό, φρέσκα

προϊόντα, βιολογική καλλιέργεια, χυμός, μέλι, λαχανικά, γαλακτοκομικά, κανόνες καλής

διατροφής κλπ.

4ο στάδιο

Θα ζητήσω από τα παιδιά να μου πουν αν στην καθημερινότητά τους φροντίζουν την

διατροφή τους και αν κάνουν μικρά «παραπτώματα» και σε ποιες ενέργειες θα κατέφευγαν οι

ίδιοι προκειμένου να βελτιώσουν την διατροφή τους.

~ 52 ~

Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

Πως γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα;(ενότητα 7)

Σενάριο σε 5 παραλλαγές – Σμαράγδα Φαρίδου

Σενάρια για πιο δημιουργική τάξη:

Επέλεξα τη Δ.Ε. 7 του σχολικού εγχειριδίου των θρησκευτικών της Β΄ τάξεως

Γυμνασίου, με τίτλο: Πώς γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα; Προσπάθησα να εφαρμόσω όσο

το δυνατόν περισσότερες δημιουργικές μεθόδους: Το πρόβλημα που τίθεται πάντα είναι ο

σωστός εορτασμός των Χριστουγέννων. Γιορτάζουμε σωστά τα Χριστούγεννα ή τα

γιορτάζουμε χωρίς Χριστό; Κοσμικά ή Πνευματικά; Τι πρέπει να γίνει για περισσότερο

πνευματικό εορτασμό; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας και τους

συνανθρώπους μας να γιορτάσουμε πραγματικά Χριστούγεννα; Επικεντρωνόμαστε στα δύο

ποιήματα: του Ε. Μάινα και της Αϊτής.

Α) Η μέθοδος με τα καπέλα: Διάρκεια 40΄ (βάζω πάντα 40 και όχι 45 γιατί

υπάρχει πάντα κάτι απρόβλεπτο που μπορεί να «φάει» την ώρα…

Α΄ φάση: (08΄) Εξηγώ σύντομα, ως μπλε καπέλο, το τι σημαίνουν τα καπέλα και χωρίζω τις

ομάδες με βάση την ψυχοσύνθεση των μαθητών μου, αφού ήδη γνωρίζω ποιοι είναι πιο

συναισθηματικοί, ποιοι περισσότερο ρεαλιστές, ποιοι αιθεροβάμονες κτλ.

Β΄ φάση (15΄): Οι ομάδες ερευνούν με βάση το καπέλο τους:

Ομάδα άσπρη: Περιγράφουν ρεαλιστικά τι συμβαίνει στις μέρες μας, αναλύοντας όλα τα

ενδεχόμενα, δηλαδή και τις περιπτώσεις του σωστού εορτασμού και τις παρεκκλίσεις του

σωστού εορτασμού και τις «ενδιάμεσες» καταστάσεις…

Ομάδα μαύρη: Ως συνήγορος του διαβόλου παρουσιάζουν τα πράγματα μαύρα και μάλιστα

υπερασπίζοντας την κοσμικότητα της εορτής.

Ομάδα κόκκινη: Δίνουν τη συναισθηματική χροιά, προσπαθούν να μιλήσουν στην καρδιά μας

για το τι σημαίνει Χριστούγεννα και υπερασπίζονται την πνευματικότητα του εορτασμού και

τη μυστηριακή συμμετοχή.

Ομάδα κίτρινη: Βλέπουν τα πράγματα θετικά, βρίσκοντας δικαιολογίες για όσους εορτάζουν

μόνο κοσμικά και δίνουν μια αισιόδοξη νότα παρουσιάζοντας ως δυνατή τη συμπόρευση

κοσμικού και πνευματικού.

~ 53 ~

Ομάδα πράσινη: Δίνει λύσεις και προτάσεις για το πώς θα μπορούσαμε όλοι οι άνθρωποι να

εννοήσουμε το πραγματικό μήνυμα των Χριστουγέννων, τι θα έπρεπε να κάναμε ως μέλη της

Εκκλησίας και ως Εκκλησία.

Γ΄ φάση (10΄): Ο αρχηγός κάθε ομάδας παρουσιάζει σύντομα και περιεκτικά τις ιδέες της

ομάδας του.

Δ΄ φάση (07΄) : Ως συντονίστρια με το μπλε καπέλο συνθέτω τελικά τις διάφορες απόψεις

που ακούστηκαν.

Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να αναρτηθούν στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης

ή στο ιστολόγιο .

Δ.Ε. 7 του σχολικού εγχειριδίου των θρησκευτικών της Β΄ τάξεως Γυμνασίου,

με τίτλο: Πώς γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα;

Β) Η μέθοδος της δημιουργίας ιστοριών:

Επικεντρώνοντας πάλι στα δύο ποιήματα, ζητώ από τους μαθητές μου να γράψουν

μια ιστορία που θα έχει ως τίτλο «Γιόρτασα αληθινά Χριστούγεννα».

Η καλύτερη ιστορία μπορεί να παρουσιαστεί ως θεατρικό δρώμενο στη Χριστουγεννιάτικη

γιορτή. Συνεκτική ιδέα μια παραλλαγή για παράδειγμα της ιστορίας του μπάρμπα Πανώφ.

Α΄ φάση (10΄) : Εξηγώ στους μαθητές την ιδέα και τους χωρίζω σε τρεις ομάδες, διότι θέλω

αρκετά πρόσωπα αφού το κάθε ένα θα αναλάβει και από ένα ρόλο στην ιστορία. Τους εξηγώ

εν ολίγοις και την ιστορία του μπάρμπα Πανώφ για να την παραλλάξουν εκσυγχρονίζοντάς

την.

Β΄ φάση (20΄) : Οι μαθητές σκέπτονται σύντομα ένα μικρό σενάριο, αποδίδοντας ρόλους

στους συμμαθητές τους.

Γ΄ φάση (10΄) :Ο αρχηγός κάθε ομάδας λέει σύντομα το σενάριο της ομάδας του.

Δ΄ φάση (05΄) :Επιλέγουμε δια ανατάσεως των χειρών την καλύτερη εκδοχή, επιβραβεύουμε

όλους τους μαθητές και δίνουμε επόμενο ραντεβού για πρόβα και απόδοση ρόλων για τη

Χριστουγεννιάτικη γιορτή.



Γ΄. Η μέθοδος brainwriting.

Με επίκεντρο πάλι τα δύο ποιήματα (σελ. 39)

Α΄ Φάση (10΄): Θέτω στους μαθητές το πρόβλημα(:Γιορτάζουμε σωστά τα Χριστούγεννα ή τα

γιορτάζουμε χωρίς Χριστό; Κοσμικά ή Πνευματικά; Τι πρέπει να γίνει για περισσότερο

πνευματικό εορτασμό; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας και τους

συνανθρώπους μας να γιορτάσουμε πραγματικά Χριστούγεννα;) Τους εφιστώ την προσοχή

στα δύο ποιήματα και τους εξηγώ τι έχουν να κάνουν.

Β΄ φάση ( 20΄) Για συντόμευση της διαδικασίας, παρόλο που το θέμα είναι κοινό, μοιράζω

πάλι τους μαθητές σε ομάδες, των 5 - 6 προσώπων. Μοιράζω στις ομάδες φυλλάδια με ένα

~ 54 ~

πίνακα. Στον πίνακα υπάρχουν δύο στήλες Κοσμικός τρόπος/ Πνευματικός τρόπος, όπου οι

μαθητές θα συμπληρώσουν κατά την κρίση τους, τους αντίστοιχους τρόπους εορτασμού των

Χριστουγέννων. Στον πίνακα υπάρχουν επίσης κάτω από κάθε στήλη ακόμη μία αντίστοιχη με

θέμα: Επιπτώσεις στη ζωή μας. Όπου θα πρέπει να συμπληρώσουν κατά τη γνώμη τους τι

επιπτώσεις έχει στη ζωή μας ο κάθε τρόπος αντίστοιχα. Αν γιορτάζουμε πνευματικά, κι αν

γιορτάζουμε μόνο κοσμικά. Τέλος υπάρχει το ερώτημα: Λύσεις –Προτάσεις. Θα πρέπει να

προτείνουν λύσεις –τρόπους με τους οποίους να εμπεδωθεί περισσότερο ένας πιο

εκκλησιοκεντρικός, μυστηριακός τρόπος εορτασμού από τους περισσότερους ανθρώπους.

Γ΄ Φάση (10’) :Οι αρχηγοί κάθε ομάδας ανακοινώνουν τα αποτελέσματα της εργασίας τους.

Στον πίνακα αναγράφουμε τα κοινά σημεία όλων των ομάδων. Η εργασίες μπορούν επίσης να

αναρτηθούν στο ιστολόγιο, αφού γίνει κάποια καλύτερη επεξεργασία.



Δ) Η μέθοδος με τις τυχαίες λέξεις.

Επικεντρωνόμαστε πάλι στα ποιήματα της σελ. 39.

Α΄ φάση (10΄) :Εξηγώ τον τρόπο λειτουργίας της μεθόδου στα παιδιά. Κάποιοι μαθητές λένε

κάποιες λέξεις, σχετικές με τα Χριστούγεννα, και τις καταγράφουμε στον πίνακα. Λέμε στους

μαθητές να χρησιμοποιήσουν όλες αυτές τις λέξεις σε ένα κείμενο που θα κατασκευάσουν σε

μορφή ποιήματος (δεν είναι απαραίτητη η ομοιοκαταληξία) που να δίνει ένα

Χριστουγεννιάτικο μήνυμα.

Β΄ φάση ( 20΄): Οι μαθητές αφήνονται ελεύθεροι να αυτενεργήσουν και δημιουργήσουν.

Γ΄ φάση (10΄): Οι μαθητές διαβάζουν το αποτέλεσμα της προσπάθειάς τους και τους

επιβραβεύουμε. Όποιο κατά γενική ομολογία συγκεντρώνει το μεγαλύτερο θαυμασμό,

αναρτάται στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης ή και χρησιμοποιείται στην

Χριστουγεννιάτικη γιορτή μας.

Δ.Ε. 7 του σχολικού εγχειριδίου των θρησκευτικών της Β΄τάξεως Γυμνασίου, με

τίτλο: Πώς γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα;

Ε) Η Μέθοδος Scamper:

Επικεντρωνόμαστε στην εικόνα του βιβλίου: Η Γέννηση του Χριστού του Φ.

Κόντογλου, αλλά μόνο το κεντρικό θέμα: Η Παναγία γονατιστή μπροστά στη φάτνη και σε

ασπρόμαυρο σχέδιο.

Άλλες χρήσεις?

Πώς μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτό το σχέδιο αν το τροποποιήσω;

Προσαρμογή?

Τι μπορώ να μιμηθώ από τη στάση της Παναγίας μπροστά στο Χριστό; Τι

~ 55 ~

δηλώνει; Τι με διδάσκει; Ποιο μήνυμα δίνει για το νόημα του εορτασμού;

Τροποποίηση?

Τι αλλαγές μπορώ να κάνω στο σχέδιο; Τι χρώματα να προσθέσω και

γιατί; Τι σημαίνει το μαύρο και το χρυσό; Τι έχουν να κάνουν με το

μήνυμα του ερχομού του Χριστού;

Μεγιστοποίηση?

Τι να προσθέσουμε; Ποια πρόσωπα ή ποια άλλα στοιχεία πρέπει να

προσθέσω με βάση τις ευαγγελικές αφηγήσεις;

Ελαχιστοποίηση?

Από το σύνολο της εικόνας τι μπορεί να αφαιρεθεί; Ποιο γεγονός

παρατηρούμε ότι σε άλλες αντίστοιχες παραστάσεις δεν υπάρχει;

Υποκατάστατο?

Τι άλλο μπορώ να χρησιμοποιήσω εκτός από την εικόνα για να

παρουσιάσω το ίδιο γεγονός; Της Γέννησης του Κυρίου μας Ιησού

Χριστού; Πώς μπορώ να αποδώσω το θεολογικό μήνυμα της Γέννησης

εκτός από τον εικαστικό τρόπο;

Ανακατάταξη?

Έχοντας υπόψη άλλες παραστάσεις της Γεννήσεως τι αλλαγές θα

μπορούσα να κάνω ως προς τη θέση των προσώπων για παράδειγμα;

Αντιστροφή?

Είναι δυνατόν να έχουμε αντιστροφή των χρωμάτων; π.χ. χρυσό μέσα στο

σπήλαιο και μαύρο γύρω από τη σπηλιά; Θα μπορούσε να γίνει αντιστροφή

των προσώπων και π.χ. ο άγγελος να βρίσκεται μπροστά στον σκεπτικό

Ιωσήφ ενώ ο πειρασμός μπροστά στο βοσκό;

Συνδυασμός?

Τι θα λέγατε για ένα μείγμα, ένα κράμα, ένα ετερόκλητο σύνολο, ένα νέο

σύνολο; συνδυασμό στοιχείων; Κολλάζ από διαφορετικές απεικονίσεις της

Γεννήσεως από βυζαντινούς και δυτικούς ζωγράφους π.χ.;

~ 56 ~

Η παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα (του άσωτου υιού)

(ενότητα 14) Songstoryboarding… Θρησκευτικά Β΄ Γυμν. Παραβολή σπλαχνικού Πατέρα ή ασώτου υιού – Ιωάννης Μαμαλιόγκας

Δημιουργία (τραγουδιστής) ιστορίας - Songstoryboarding…

Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου – Δ.Ε. 14) Παραβολή του σπλαχνικού Πατέρα (ή του

ασώτου υιού)

Το σενάριο αυτό είναι βασισμένο σε πολυετή εφαρμογή. Αυτό που μου αρέσει να κάνω

προσωπικά και το έχω χρησιμοποιήσει σε πολλές ενότητες του μαθήματος των

θρησκευτικών στις περισσότερες τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου, είναι η δημιουργία μιας

ιστορίας με στίχους και μουσική… δηλαδή η δημιουργία ενός τραγουδιού. (Αν διαβάσετε το

προφίλ μου στην γενική περιγραφή θα καταλάβετε περισσότερα επί του θέματος.)

Στην ενότητα της Παραβολής του σπλαχνικού Πατέρα, αφού πρώτα διαβάσουμε το

κείμενο και δούμε τα ερμηνευτικά σχόλια, μοιράζονται στους μαθητές φωτοτυπίες

(απαραίτητο αυτό) με τους στίχους που ακολουθούν:

Η παραβολή του Ασώτου υιού ή του σπλαχνικού Πατέρα

(Στίχοι -Μουσική: Αλέξης Δ. Λάππας - Γιάννης Γ. Μαμαλιόγκας,

Κατασκηνωτικός ύμνος Νοσταλγών, Ελαφίνα Ημαθίας © 1998)

Σηκώνομαι πρωί πρωί με μια πίκρα στο στόμα.

Καθρέφτη μου, ρωτώ-ρωτώ, πώς ζω έτσι ακόμα;

Αχ, χώρα μακρινή, μάγισσα παινεμένη,

σου παραδόθηκα ψυχή μου καημένη..!

Μου τάισες ξυλοκέρατα, μου φόρεσες ψευτιά,

λασπώθηκα, λερώθηκα, με πνίγει η βρωμιά,

νοστάλγησα το σπίτι μου, κουράστηκα βαθιά

νοστάλγησα τη φορεσιά την πρώτη μου ξανά!

Πατέρα πίσω γυρίζω, πατέρα πίσω γυρνώ,

πατέρα για πάντα επιστρέφω, πατέρα συγγνώμη ζητώ,

συγγνώμη ζητώ...

Γυρίζω ξένος και πάροικος άξενης πολιτείας,

με χαρμολύπη, νοσταλγός Ουράνιας Βασιλείας!

Πατέρα ακούραστα, χωράς το γλίστρημά μου,

στο δρόμο καρτερείς το κάθε γύρισμά μου!

Προσπάθεια επώδυνη να σκύψεις το κεφάλι,

Τιτάνας είναι το εγώ κι αμφίρροπη η πάλη...

Τα γόνατα λυγίζουνε, βαρύ το πετραχήλι,

μα ίσως έτσι μοναχά ξαναγελούν τα χείλη!

Πατέρα πίσω γυρίζω, πατέρα πίσω γυρνώ,

πατέρα για πάντα επιστρέφω, πατέρα συγγνώμη ζητώ,

συγγνώμη ζητώ...

~ 57 ~

Προσπάθεια επώδυνη να σκύψεις το κεφάλι,

Τιτάνας είναι το εγώ κι αμφίρροπη η πάλη...

Τα γόνατα λυγίζουνε, βαρύ το πετραχήλι,

μα ίσως έτσι μοναχά ξαναγελούν τα χείλη!

Γιατί πατέρα πίσω γυρνώ, πίσω γυρνώ!

Στη συνέχεια τραγουδάω το τραγούδι πρώτα εγώ με συνοδεία κιθάρας και μετά όλοι

μαζί οι μαθητές. Μέσα σε 5 λεπτά η τάξη έχει αλλάξει! Το πρώτο μούδιασμα των μαθητών

(όταν εφαρμόζεται πρώτη φορά και δεν γνωρίζουν τι θα ακολουθήσει…) αντικαθίσταται από

χαμόγελα στα πρόσωπά τους και η όποια φυσική τους ντροπή να τραγουδήσουν ξεπερνιέται

με την παρότρυνση του διδάσκοντα και τελικά συμμετέχουν όλοι! Και τους αρέσει πολύ! Και

θέλουν κι άλλο, κι άλλο… Αλλά στη συνέχεια η κιθάρα μπαίνει πάλι μέσα στη θήκη της και

ακολουθεί συζήτηση και σύγκριση του κειμένου της παραβολής με τη συγκεκριμένη ιστορία-

τραγούδι και οδηγούμαστε σε συμπεράσματα.

Σκοπός είναι να ερευνηθεί και να φωτιστεί πιο έντονα η σχέση της συγκεκριμένης

παραβολής με το μυστήριο της μετανοίας και την ιερά εξομολόγηση.

Το αντικείμενο της ιστορίας είναι πιστεύω ξεκάθαρο στους μαθητές, παρ’ ότι

ποιητική αδεία υπάρχουν κάποια σημεία στους στίχους (Καθρέφτη μου, ρωτώ-ρωτώ,

πώς ζω έτσι ακόμα; Αχ, χώρα μακρινή, μάγισσα παινεμένη…) που αποτελούν αναφορά

σε πολύ γνωστά μοτίβα παραμυθιών.

Μετά το τέλος της όλης διαδικασίας καλούνται οι μαθητές να απαντήσουν στο

ερώτημα 8 της επεξεργασίας, αλλά πιο εμπλουτισμένο:

α) Με τη μορφή του πατέρα στην παραβολή του «Ασώτου Υιού», ο Ιησούς μας φανέρωσε τα

χαρακτηριστικά του αληθινού Θεού και Πατέρα Του. Ποια είναι αυτά;

β) Γνωρίζοντας ως χριστιανοί αυτά τα χαρακτηριστικά για το Θεό και Πατέρα μας, τι

μπορούμε να ελπίζουμε αν κάποιες φορές νοιώθουμε ότι έχουμε απομακρυνθεί από κοντά

του και ποιο Μυστήριο της Εκκλησίας μας μπορούμε να αξιοποιήσουμε στην περίπτωση αυτή;

Μία διδακτική ώρα επαρκεί για να γίνει όλη αυτή η επεξεργασία της ενότητας και σε

περίπτωση που δούμε ότι δεν προλαβαίνουμε αναθέτουμε το εμπλουτισμένο ερώτημα 8 ως

εργασία για το σπίτι.

Όσοι δεν τραγουδάνε (αν και πιστεύω στην Ελλάδα είναι μεγάλο το ποσοστό

συναδέλφων που έχουν καλή φωνή και μπορούν να τραγουδήσουν) μπορούν να βρουν κάποιο

σχετικό τραγούδι με την ενότητα που θέλουν να επεξεργαστούν στο you tube και να το

ακούσουν είτε από CD player, είτε απευθείας από το you tube αν μπορούν να πάνε στην

αίθουσα υπολογιστών. Ας γεμίσουν οι αίθουσες ήχους και μουσική και ας ενοχλήσουμε λίγο

τη διπλανή αίθουσα με τραγούδια και μουσικές… Προσωπικά ποτέ δεν είχα (δόξα τω Θεώ)

κανένα παράπονο από συναδέλφους ή κάποιον Διευθυντή. Το αντίθετο μάλιστα…

Το Storyboarding πιστεύω ότι μπορεί να πάρει πάρα πολλές μορφές εφαρμογής

πέραν του κλασσικού, όπως για παράδειγμα να βγάλουν οι μαθητές (και όχι ο καθηγητής)

μιαν ιστορία (ή ένα τραγούδι) βασισμένη σε μια παραβολή. Συνδυάζεται με την τεχνική

ιδεοθύελλας μια χαρά! Κάθε παιδί μπορεί να προχωράει την ιστορία από εκεί που το

τελευταίο την έχει φθάσει κατά μία πρόταση και στο τέλος να δημιουργηθεί κάτι πρωτότυπο

και διασκεδαστικό.

~ 58 ~

Το παιχνίδι ρόλων (που όμως δεν είναι μέσα στις τεχνικές που αναφέρθηκαν) μπορεί

επίσης να συνδυαστεί με τη δημιουργία ιστοριών και μάλιστα κάθε παιδί (ή μια ομάδα παιδιών

που συνεργάζονται μεταξύ τους) να διηγείται την ιστορία μέσα από το ρόλο που έχει – αυτό

μπορεί να εφαρμοστεί στην παραβολή του Καλού Σαμαρείτη άνετα που υπάρχουν αρκετοί

ρόλοι για να υποδυθούν τα παιδιά ή οι ομάδες παιδιών και να προσπαθήσουν να

δικαιολογήσουν τις πράξεις τους (ληστές, ιερέας, Λευίτης, Σαμαρείτης).

Τέλος μου άρεσε πολύ η τεχνική των έξι καπέλων της σκέψης και θα τη χρησιμοποιώ

ως φυσική συνέχεια του τραγουδιού στην επεξεργασία του κειμένου της παραβολής. Μια

σχετική πρόταση έχει και ο συνάδελφος Χρήστος Τρύπκος.

Η πρώτη προσπάθεια…- Παναγιώτης Πανόπουλος

Να ξεκινήσω με ένα Brainwriting που έκανα πέρυσι –δεν γνώριζα τον όρο, έτσι μου

ήρθε η ιδέα επηρεασμένος από τη συνάδελφο της Τεχνολογίας που είχε κάτι αντίστοιχο για

τη σχολική βία την προηγούμενη μέρα:

Στην ενότητα για τα θαύματα έγραψα στον πίνακα τη λέξη «θαύμα» και είπα στα παιδιά να

γράψουν σε ένα χαρτάκι τι τους έρχεται στο μυαλό όταν ακούνε τη λέξη αυτή.

Συγκεντρώσαμε τα χαρτάκια, τα διαβάσαμε και συζητήσαμε τι είναι θαύμα και αν γίνονται

σήμερα θαύματα. Στη συνέχεια χρησιμοποίησα τις απαντήσεις τους για να φτιάξω μια

παρουσίαση την οποία ανέβασα στο wiki με τις εργασίες τους.

Ακολουθεί μια πρώτη προσπάθεια με τα «καπέλα» που αναφέρεται στην παραβολή

του σπλαχνικού πατέρα:

Άσπρο καπέλο: η ομάδα που φέρει το συγκεκριμένο καπέλο δίνει τις σχετικές πληροφορίες -

ο μικρός γιος της παραβολής ζητά το μερίδιό του από την περιουσία του πατέρα του, φεύγει

σε χώρα μακρινή όπου σπαταλά την περιουσία του ζώντας άσωτη ζωή.

Αναγκάζεται να εργαστεί ως χοιροβοσκός σε ειδωλολάτρη αφέντη. Στο τέλος επιστρέφει

στην αγκαλιά του πατέρα.

Κίτρινο καπέλο: καλείται η ομάδα να εκφράσει την αισιοδοξία της για την απόφαση του γιου.

Με το ένα τρίτο της περιουσίας που θα κληρονομούσε δεν μπορούσε να κάνει σπουδαία

πράγματα. Περιμένουμε ιδέες που δικαιολογούν το μικρό γιο και βεβαιώνουν την προοπτική

μιας καινούργιας καλύτερης ζωής από την μέχρι τότε.

Κόκκινο καπέλο: η ομάδα καλείται να εκφράσει τα αισθήματα του μικρού γιού- πώς

αισθάνεται όταν ο πατέρας τού δίνει το μερίδιο και φεύγει; (χαρά, αίσθηση ελευθερίας,

βεβαιότητα καλύτερης ζωής), τι αισθάνεται όταν τα πράγματα δεν έγιναν όπως τα περίμενε;

http://e-learning.sch.gr/mod/glossary/showentry.php?courseid=563&concept=Wiki

~ 59 ~

(λύπη, πανικό, ντροπή για την κατάντια του –κλέβει το φαγητό των χοίρων, αλλοτριώνεται

προσωπικά, κοινωνικά, θρησκευτικά).

Μαύρο καπέλο: ποιες δυσκολίες αντιμετώπισε ο νέος στην ξένη χώρα που βρέθηκε;

(σπατάλησε τα χρήματα, έγινε χοιροβοσκός, πείνασε). Ποιο ήταν το λάθος του; (έζησε

άσωτα).

Πράσινο καπέλο: τι προοπτικές είχε ο μικρός γιος φεύγοντας μακριά από τον πατέρα;

Μπορούσε να πετύχει στην ξενιτιά;

Μπλε καπέλο: ο μικρός γιος νοιώθοντας ότι ζει μια ζωή που δεν ταιριάζει σε άνθρωπο,

ξαναβρίσκοντας τον εαυτό του, συνερχόμενος, ανέστη και συγκρίνοντας το πριν με το τώρα

αποφασίζει να επιστρέψει στον πατέρα του, ζητώντας ταπεινά να γίνει ένας των μισθίων του

και όχι να αποκατασταθεί στην προηγούμενη θέση του –κάτι που τελικά συμβαίνει χάρη στην

αγάπη του πατέρα.

“Η παραβολή του Ασώτου” - Ευτυχία Σπελέτα

Σε αυτήν τη διδακτική ενότητα το μάθημα είναι δίωρο οπότε χρησιμοποίησα τις εξής

τεχνικές μεθόδους: την μέθοδο της «χιονοστιβάδας» (snowballing), τον «καταιγισμό ιδεών»

(brainstorming) και το «παίξιμο ρόλων».

Προσπάθησα να παραλληλίσω την παραβολή με τις οικονομικές δυσκολίες που

βιώνουν σήμερα οι οικογένειες λόγω της οικονομικής κρίσης και να κατανοήσουν οι μαθητές

ότι οφείλεται στο κακό χειρισμό των χρημάτων. Επίσης η αναγνώριση των λαθών και η

επιστροφή στον πατέρα δηλώνει την μετάνοια, την αναγνώριση των λανθασμένων επιλογών

και στη απόφαση για αλλαγή τρόπο ζωής. Ένα αισιόδοξο μήνυμα στη κρίση που περνάμε όλοι.

Ως αφόρμηση είδαν ένα βίντεο όπου ένα νέος κατασπατάλησε την περιουσία του,

απέτυχε και μετά από πολλές αντιξοότητες μπόρεσε να σταθεί πάλι στα πόδια του και να

ξεκινήσει τη ζωή του από την αρχή (συνέντευξη από εκπομπή στη τηλεόραση)

Χώρισα στους μαθητές σε 3 ομάδες των 6 ατόμων.

Αρχικά χρησιμοποίησα την τεχνική της «χιονοστιβάδας». Αφού διαβάσαμε την

παραβολή ζήτησα από τους μαθητές να χαρακτηρίσουν με γραπτό λόγο τον Πατέρα, τον

μικρό και τον μεγάλο γιο. Κάθε ομάδα ανέλαβε και από ένα πρόσωπο (χιονοστιβάδα). Κατόπιν

οι αρχηγοί των ομάδων κατέγραφαν στον πίνακα τους χαρακτηρισμούς.

Στο επόμενο δεκάλεπτο έβαλα τους μαθητές να προσεγγίζουν τα τρία άτομα

(Πατέρα, μικρό και μεγάλο γιο) με τη δική τους οπτική ξεχωριστά ο καθένας. Με τον

~ 60 ~

καταιγισμό ιδεών ο καθένας ατομικά ερμήνευσε τους λόγους που το κάθε πρόσωπο ενήργησε

και έδωσε τους δικούς του χαρακτηρισμούς. Οι μαθητές έγραψαν στον πίνακα όρους όπως:

ανευθυνότητα, κατασπατάληση περιουσίας, ασυδοσία, αλλοτρίωση, ζήλια, εγωισμός, αγάπη,

φιλευσπλαχνία.

Κατόπιν χρησιμοποίησα την τεχνική «παίξιμο ρόλων» ώστε με την ενσυναίσθηση να

κατανοήσουν οι μαθητές τους λόγους που οδήγησε τους δυο γιους σε τέτοιου είδους

αντιδράσεις και επιλογές αλλά και το ρόλο του πατέρα.

Συσχέτισα την κατασπατάληση της περιουσίας με την σημερινή κατάσταση και

αναλύσαμε την έννοια της μετάνοιας και την συνειδητοποίηση των λανθασμένων επιλογών.

Ενώ στην αρχή οι μαθητές ήταν επικριτικοί με τον μικρό και το μεγάλο γιο, με το παίξιμο

ρόλων άλλαξαν τους χαρακτηρισμούς και συνειδητοποίησαν για ποιου λόγους αντέδρασε και

τα τρία άτομα της παραβολής.

Στην επόμενη διδακτική ενότητα οι ομάδες μαθητών κατέγραψαν τα συμπεράσματα

(συναισθήματα, χαρακτηρισμούς) στο excel και δημιούργησαν γράφημα γραμμής για να δουν

τις διακυμάνσεις των συναισθημάτων των δυο γιών.

Τέλος δημιουργήσαμε ένα πνεύμα αισιοδοξίας ότι παρά τις αντιξοότητες με ατομική

αλλά και με συλλογική προσπάθεια μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κάθε δυσκολία.

Όλα αυτά καταχωρήθηκαν από κάθε ομάδα σε power point.

Διαβάζοντας τώρα την τεχνική «6 Thinking Hat» σίγουρα την επόμενη χρονιά θα

χρησιμοποιήσω και αυτήν την μέθοδο που είναι πολύ δημιουργική. Χωρισμός σε 6 ομάδες και

κάθε ομάδα αναλαμβάνει ένα καπέλο ή όλες οι ομάδες αναλαμβάνουν και τα έξι καπέλα.

Σκέφτηκα τα εξής:

Άσπρο καπέλο: εκφράζει την ουδετερότητα, οι μαθητές δίνουν πληροφορίες για

κάθε άτομο της παραβολής χωρίς να κρίνουν.

Μαύρο καπέλο: κρίνει η κάθε ομάδα αρνητικά τη συμπεριφορά των ατόμων

(αρνητικές κριτικές)

Πράσινο καπέλο: δίνουν δημιουργικές λύσεις, θετικούς χαρακτηρισμούς για τους

δυο γιούς αλλά και τη θετική στάση του Πατέρα που συγχωρεί.

Κόκκινο καπέλο: Διαισθάνονται αν είναι καλή ή όχι η συμπεριφορά και οι αντιδράσεις

των τριών προσώπων της παραβολής.

Κίτρινο καπέλο: Κοιτούν με αισιοδοξία και αξιολογούν τα θετικά οφέλη που παρέχει

το κάθε άτομο.

Μπλε καπέλο: Με βάση τη λογική θα αντιμετωπίσουν το κάθε πρόσωπο και θα το

συμπεράνουν τους λόγους που οδήγησε το κάθε άτομο στις επιλογές του.

~ 61 ~

Η παραβολή του Σπλαχνικού Σαμαρείτη

(ενότητα 15)

Παραβολή Σπλαχνικού Σαμαρείτη – Καλλιόπη Νικολακοπούλου

Θα χρησιμοποιούσα την αντίστροφη ιδεοθύελλα στην παραβολή του Σπλαχνικού

Σαμαρείτη. Με κεντρικό θέμα πλησίον-ξένος θα προσπαθούσαμε να δούμε τι θα συνέβαινε

εάν κάποιος θεωρούσε ως δεδομένη την άρνηση συμπαράστασης σε κάποιον που δεν είναι

"δικός μου" (με οποιονδήποτε τρόπο). Στη συνέχεια, με κατάλληλη επεξεργασία, θα

καταλήγαμε στη σημασία και την ανωτερότητα της συμπεριφοράς αυτού του ανθρώπου.

Ο Ιησούς υπερασπίστηκε τις γυναίκες

(ενότητα 17α)

Ο Ιησούς υπερασπίστηκε τις γυναίκες – Χριστίνα Κωνσταντινίδου

Πόσες δυνατότητες υπάρχουν και όμως πολλές φορές κολλάμε στα τετριμμένα...Στις

τάξεις μου έχω χρησιμοποιήσει τεχνικές όπως το brainstorming, χωρισμό σε ομάδες, αλλά

κυρίως προβολή video ως αφόρμηση για προβληματισμό σε σχέση με το μάθημα. Η τεχνική

που με ενθουσίασε είναι τα καπέλα . Λέω, λοιπόν, να τολμήσω και αυτό γιατί καθώς διάβαζα

για την τεχνική, φαντάστηκα τα παιδιά να φορούν αυτά τα καπέλα...και να λένε τις απόψεις

τους!

Τολμώ, λοιπόν, ένα υποθετικό σενάριο για το μάθημα 17α της Β΄γυμνασίου Ο Ιησούς υπερασπίστηκε τις γυναίκες.

Το τμήμα έχει 24 παιδιά και σκέφτομαι να πάρω 6 jockey καπελάκια στα χρώματα

που υποδεικνύονται (καλά θα ήταν να φορούσαν όλοι, αλλά οι καιροί είναι δύσκολοι!)

Η διάταξη της τάξης δεν αλλάζει (κλασσική μετωπική), για να μη δημιουργηθεί φασαρία και

χάσιμο χρόνου (Χρειάζομαι χρόνο για την πρώτη φορά).

Ανά 4 τους δίνω ένα καπέλο και εξηγώ σε κάθε ομάδα τι να κάνει. Κάθε ομάδα

επιλέγει το γραμματέα της, που θα καταγράφει τις σκέψεις και τον ομιλητή,

που θα φορά το καπέλο όταν παίρνει το λόγο.

~ 62 ~

- 1η ομάδα -άσπρο καπέλο: Ενημερώνει όλους για το περιστατικό, καθώς και για τη θέση

της γυναίκας στην Ισραηλιτική κοινωνία.

-2η ομάδα-κόκκινο καπέλο: βλέπει το θέμα από την πλευρά της γυναίκας, συναισθήματα,

στάσεις ,συμπεριφορά που πηγάζουν από το περιστατικό και από τον επερχόμενο, βέβαιο και

βίαιο θάνατό της.

-3η ομάδα- μαύρο καπέλο: λειτουργεί ως συνήγορος του διαβόλου, υπερασπίζεται το δίκαιο

σύμφωνα με τον Μωσαϊκό νόμο και την πιστή υπακοή σ' αυτόν, που όφειλε κάθε Ιουδαίος.

- 4η ομάδα -πράσινο καπέλο :δίνει τη δημιουργική και πρωτοπόρα λύση που έδωσε ο

Ιησούς "ο αναμάρτητος πρώτος...".

-5η ομάδα-κίτρινο καπέλο: βλέπει τη θετική πλευρά της κατάληξης της ιστορίας ,που

ουσιαστικά δεν είναι το τέλος αλλά μια καινούργια αρχή και μια νέα ζωή για τη γυναίκα."

Πήγαινε και μην αμαρτάνεις πια".

Τη διαδικασία κλείνω εγώ με το μπλε καπέλο συνθέτοντας, συνοψίζοντας και ευχαριστώντας

τα παιδιά για τη συμμετοχή τους.

Όσο γράφω το σενάριο τόσο νοιώθω σα να το έχω εφαρμόσει ήδη και βλέπω τον ενθουσιασμό

των παιδιών!

από Ιωάννα Κομνηνού

Να προσθέσω ότι τα καπέλα της σκέψης πραγματικά φοριούνται. Τι εννοώ; στις

μικρές τάξεις, η εφαρμογή προβλέπει οι μαθητές που εκπροσωπούν τον τρόπο σκέψης

κάποιου καπέλου να το φορούν κιόλας.

~ 63 ~

«Πάσχα μέγα, Πάσχα των πιστών!» (ενότητα 33)

Εικόνα της Ανάστασης του Χριστού του Μανουήλ Πανσέληνου – Δήμητρα Παπανικολάου

Από τις 8 τεχνικές δημιουργικότητας και καινοτομίας θα χρησιμοποιούσα για το

μάθημα των Θρησκευτικών στο Γυμνάσιο την τεχνική "Δημιουργία ιστοριών". Θεωρώ, ότι

είναι η πλέον κατάλληλη για να "ζωντανέψουμε" τα πρόσωπα, την ιστορία τους και τα

συναισθήματά τους. Αυτή η τεχνική βοηθά τα παιδιά, να ταξιδέψουν στο χρόνο, να

καταλάβουν τις ζωές των άλλων και να βγάλουν τα συμπεράσματά τους.

Επίσης τις τεχνικές της ιδεοθύελλας και της αντίστροφης ιδεοθύελλας σκέπτομαι να

την χρησιμοποιήσω σε κάποια μαθήματα της Γ΄Γυμνασίου (Αποστολική Σύνοδος, διάταγμα

Μεδιολάνων, η Εκκλησία στην Τουρκοκρατία).

Τις τεχνικές αυτές της Ιδεοθύελλας και της αντίστροφης ιδεοθύελλας καθώς

και την τεχνική Brainwriting θα τις χρησιμοποιήσω και σε θέματα διαχείρισης τάξης.

Τα 6 καπέλα της σκέψης σκέπτομαι, να τα χρησιμοποιήσω, όταν πρόκειται να

πάρουν τα παιδιά μια απόφαση στο συμβούλιο της τάξης.

"Κλέβοντας" το σενάριο της Σμαράγδας Φαρίδου με τη μέθοδο Scamper θα το

χρησιμοποιήσω στην εικόνα της Ανάστασης στο 33 μάθημα της Β΄ Γυμνασίου.

Μέθοδος Scamper

Δίνω σε φωτοτυπία ασπρόμαυρη την εικόνα της Ανάστασης του Χριστού και συγκεκριμένα

μόνο το κέντρο της εικόνας.

1. Άλλες χρήσεις: Αν τροποποιήσω αυτό το σχέδιο πού αλλού μπορώ να το

χρησιμοποιήσω;

2. Προσαρμογή: Τι δηλώνει η στάση του Χριστού (αγαπητική κίνηση προς τους

πρωτόπλαστους); Τι μήνυμα βγαίνει; Ο Χριστός αναστήθηκε για ποιον και γιατί;

3. Τροποποίηση: Μπορώ να κάνω αλλαγές στο σχέδιο και αν ναι ποιες είναι αυτές;

Έχουν σχέση αυτές οι αλλαγές που θέλω να κάνω με το μήνυμα της Ανάστασης;

Μπορώ να αντικαταστήσω τα ζωηρά και φωτεινά χρώματα με μουντά;

4. Μεγιστοποίηση: Διαβάζοντας το ευαγγελικό κείμενο που αναφέρεται στην Ανάσταση

του Χριστού ποια πρόσωπα θα προσέθετα και γιατί.

5. Ελαχιστοποίηση: Τι θα μπορούσα να αφαιρέσω από την συγκεκριμένη εικόνα δηλαδή

ποια πρόσωπα μπορούν να εκλείψουν με βάση άλλες εικόνες που ξέρουμε. Είναι

απαραίτητη η ύπαρξη των πρωτοπλάστων;

6. Υποκατάστατο: Με ποιον άλλο τρόπο (εκτός από τη ζωγραφική) μπορώ να αποδώσω

το θεολογικό μήνυμα της Ανάστασης; Εδώ παραπέμπω τα παιδιά στο απολυτίκιο

Χριστός ανέστη.

7. Ανακατάταξη: Λαμβάνοντας υπ όψιν τον δυτικότροπο πίνακα της Ανάστασης στη

σελίδα 135 ρωτώ τα παιδιά αν θα άλλαζα τις θέσεις των προσώπων ή και τη στάση

του ίδιου του Χριστού. Θα τονίσω εδώ ότι ναι μεν την Ανάσταση του Χριστού δεν την

~ 64 ~

είδε κανείς (δυτικότροπος πίνακας) αλλά σε αυτόν τον πίνακα δεν φαίνονται οι

σωτηριώδεις επιπτώσεις της Ανάστασης στον άνθρωπο.

από Δήμητρα Παπανικολάου

Μου αρέσει να ταξιδεύω με τη χρονομηχανή και να πηγαίνω πίσω στο παρελθόν σε

μέρη μακρινά, σε τόπους άγνωστους και να τους ανακαλύπτω μαζί με τα παιδιά μου.

Μου αρέσει να αναπαριστώ γεγονότα και ιστορίες μέσα από δρώμενα. Πόσες φορές

σκάψαμε εκείνο το αμπέλι του Ναβουθαί και πώς τον λιθοβολήσαμε στο τέλος για να του

το πάρει ο βασιλιάς.

Θέλαμε να κάνουμε πικετοφορία και να κατέβουμε με τα παιδιά στο προαύλιο για να

διαδηλώσουμε κατά των πολέμων, όταν κάναμε το μάθημα για το Μιχαία, τον προφήτη

της ειρήνης.

Και στη Γ΄Γυμνασίου υπάρχει η δυνατότητα για ωραία δρώμενα και "συνεντεύξεις"

από τους τρεις Ιεράρχες, το Μέγα Αθανάσιο, τον Παύλο κ.α.

~ 65 ~

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Περπατούμε στους δρόμους του Βυζαντίου – Γεωργία Τσιγκά

Η ιστορία είναι το μάθημα που δίνει πάμπολλες ευκαιρίες για εργασία με σενάρια. Θα

σας μιλήσω για ένα σενάριο που βασίζεται στη δημιουργία ιστοριών και το παιχνίδι ρόλων

αλλά ενσωματώνει και άλλες τεχνικές στην πορεία.

Το μοιράζομαι με τους μαθητές της Β’ γυμνασίου στο μάθημα της Μεσαιωνικής και

Νεότερης Ιστορίας. Η ύλη του μαθήματος αυτού έχει τη δυσκολία των πολλών ονομάτων και

χρονολογιών. Για να αποφύγω οι μαθητές να χαρακτηρίσουν το μάθημα «δύσκολο», από τα

πρώτα μαθήματα επιδιώκω να χωριστούν σε ομάδες των 4-5 ατόμων. Σε κάθε ομάδα δίνω

ένα τεύχος της εκπαιδευτικής σειράς «Στους δρόμους του Βυζαντίου» εκδόσεις

Καλειδοσκόπιο (κρατικό βραβείο 2000 και 2003). Είναι μικρής έκτασης και μεγέθους βιβλία

με εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό της βυζαντινής περιόδου από μουσεία και συλλογές. Κάθε

βιβλίο αναφέρεται σε ένα από τα εξής θέματα: ιατρική και φάρμακα, υφαντουργεία, φαγητό,

σχολείο, στρατός.

Οι μαθητές κάθε ομάδας ανταλλάσσουν μεταξύ τους το βιβλίο και σε 1-2 εβδομάδες

το έχουν διαβάσει. Μετά, καλείται κάθε ομάδα να δημιουργήσει ένα πρόσωπο που ασχολείται

με το θέμα του βιβλίου: έναν γιατρό/ φαρμακοποιό, μια υφάντρα, ένα στρατιώτη κ.λπ. Η

ομάδα ονομάζει τον ήρωά της και σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς αυτό το πρόσωπο

συμμετέχει στα γεγονότα που διδάσκονται οι μαθητές. Ταξιδεύει, πολεμάει, σπουδάζει,

ερευνά την τέχνη του, μαγειρεύει για τους πρέσβεις που φιλοξενεί ο αυτοκράτορας,

συμμετέχει σε συνωμοσίες, σκέφτεται, κρίνει, γράφει τα απομνημονεύματά του κ.ά. Αυτά

παρουσιάζονται στην τάξη με μορφή ιστοριών από ένα ή περισσότερα μέλη της κάθε ομάδας

σε όσο περισσότερες διδακτικές ώρες γίνεται.

Το συγκεκριμένο σενάριο το εφάρμοσα σε τρεις διαφορετικές τάξεις, διαφορετικές

χρονιές και άρεσε πάρα πολύ στους μαθητές. Για παράδειγμα σας αναφέρω μερικούς

χαρακτήρες που υπήρξαν συναρπαστικοί:

Η Αρετή, πρώτη υφάντρα στο περίφημο «γυναικείο», δηλαδή κρατικό υφαντουργείο της

Κωνσταντινούπολης. Ειδικότητά της ήταν τα μεταξωτά. Ταξίδεψε μυστικά μαζί με μοναχούς

που έφερναν μετάξι στη βασιλεύουσα από την περιοχή του Ινδικού ωκεανού. Άλλοτε οι

μαθητές μελετούσαν το ταξίδι της στο χάρτη, άλλοτε έβρισκαν πληροφορίες για τις πόλεις

στις οποίες στάθμευσε ή είδε, άλλοτε σκέφτονταν τις περιπέτειές της όταν γινόταν πόλεμος

με τους Πέρσες ή τους Άραβες (δε ζει σε κάποια συγκεκριμένη χρονική περίοδο η ηρωίδα

αλλά γενικότερα στη βυζαντινή εποχή). Η Αρετή έφτιαξε το περίφημο λάβαρο του

αυτοκράτορα Ηρακλείου όταν εκστράτευσε ενάντια στους Πέρσες και νίκησε. Έφτιαξε επίσης

πολύτιμα βήλα για το παλάτι που είδαμε στις φωτογραφίες.

Ο Καλλίμαχος, στρατιώτης στο τάγμα των εξακούβιτων, εξελίχθηκε λόγω των ικανοτήτων

του σε επίλεκτο βουκελάριο και μετά σε στρατηγό. Η τάξη μας παρακολουθεί τη στρατιωτική

ζωή του: Συμμετέχει σε μάχες, έχει ένα μοναδικό τρόπο να νικά τις δυσκολίες, φροντίζει τα

~ 66 ~

όπλα του, επισκέπτεται κάστρα, γνωρίζει μεγάλους στρατηγούς και αυτοκράτορες αλλά

ενδιαφέρεται πάντα για τους απλούς στρατιώτες του.

Ακόμα, ο Ταξιάρχης, γιατρός στην Αλεξάνδρεια, η Γλυκερία, περίφημη μαγείρισσα της

Θεσσαλονίκης, ο Δαμασκηνός, σπουδαστής και μετά δάσκαλος, .. και πολλοί άλλοι

χαρακτήρες δημιουργήθηκαν και συντρόφεψαν τα μαθήματά μας με το σκεπτικό του σεναρίου

αυτού.

από Γεωργία Τσιγκά

Το βιβλιαράκι είναι τελευταίος στόχος μου κάθε φορά που κάνουμε αυτό το σενάριο

αλλά το τέλος της χρονιάς είναι συνήθως αγχωτικό και .. μου μένει η εκκρεμότητα. Την

επόμενη φορά θα το κάνω και θα θυμάμαι ότι το σύστησες κι εσύ!

Όσο για τη δραματοποίηση, είναι ωραία ιδέα και προσαρμόζεται αναλόγως με τους

μαθητές. Μια φορά που οι μαθητές μου είχαν θεατρικές ανησυχίες ήταν εξαιρετική εμπειρία.

Συνήθως περιοριζόμαστε να ζωντανέψουμε κάποιους διαλόγους. Μια μαθήτρια, που ήταν

αρκετά ντροπαλή για να προτείνει και να παρουσιάζει το χαρακτήρα της ομάδας της,

ανακαλύψαμε ότι έκανε θαυμάσια σκίτσα με σκηνές από τις περιπέτειες του ήρωα... και με

αυτά άνοιγε και έκλεινε η αφήγηση της ομάδας της.

Υπάρχουν, πάντα νομίζω, πολλές προεκτάσεις όταν θέλουμε να δώσουμε ελευθερία

έκφρασης στα παιδιά και ένα πλαίσιο πιο γοητευτικό από το μάθημα παράδοση-εξέταση. Το

ωραίο με τα σενάρια είναι ότι κάθε φορά βγαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό αλλά

ολοκληρωμένο, με την ταυτότητα των συγκεκριμένων παιδιών, μια ταυτότητα ομαδική αλλά

και ατομική.

Μου αρέσει πολύ η ιδέα με την ταινιούλα. Με την πρώτη ευκαιρία θα το δοκιμάσω.

Αν ενδιαφέρεστε για σενάρια, μπορείτε να πάρετε κάποιες ιδέες και από τη Βιβλιοθήκη

Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων του Β' επιπέδου επιμόρφωσης στις ΤΠΕ , με τους κωδικούς

από το επίπεδο Α΄

http://ifigeneia.cti.gr/repository/.

Δευ υπάρχουν σενάρια Θεολόγων, από όσο ξέρω δεν έγινε ακόμα σεμινάριο για την

ειδικότητά σας, αλλά σίγουρα αρκετές ιδέες, ειδικά από την ιστορία, μπορούν να υιοθετηθούν

και στα Θρησκευτικά.

http://ifigeneia.cti.gr/repository/


~ 67 ~

ΧΗΜΕΙΑ

Καλή χημική χρονιά! (Β Γυμνασίου) – Ζωή Πάρτσια

Η Β΄ γυμνασίου είναι μία ιδιαίτερη τάξη για τις φυσικές επιστήμες. Πρέπει, πλέον, να

αντιμετωπίζονται και να αναγνωρίζονται και ξεχωριστά η χημεία από τη φυσική.

Ξεκινώντας λοιπόν, για να καταφέρω να γνωρίσω και τους καινούργιους μου μαθητές

χρησιμοποιώ την τεχνική της ιδεοθύελλας.

Συνήθως οι μαθητές γνωρίζονται ήδη μεταξύ τους από την Α τάξη, οπότε τα μόνα

"προβλήματα" που έχουν να λύσουν είναι η αφεντιά μου και η κ.Χημεία.

Για αρχή γράφω το όνομά της στον πίνακα (γιατί και η ορθογραφία της είναι ένα

δύσκολο πάζλ για τους μαθητές).

Στη συνέχεια καλώ τους μαθητές από τον κατάλογο, για να γνωριστούμε, και ζητώ να

μου αναφέρουν κάτι που τους αρέσει, ένα χόμπι, έναν τραγουδιστή, ένα φαγητό, ένα παιχνίδι,

επάγγελμα, οτιδήποτε.

Με βάση τις επιλογές τους χωρίζω τους μαθητές σε ομάδες, ώστε να είναι μαζί

μαθητές με παρόμοιες επιλογές.

Η κάθε ομάδα έχει λίγο χρόνο να συνεδριάσει και να παρουσιάσει με ποιον ή ποιους

τρόπους η επιλογή της πχ. το φαγητό, ή το παιχνίδι μπορεί να συνδυαστεί με τη χημεία,

κάνοντας ακόμη και "παράλογους" συσχετισμούς. Έτσι, καταφέρνουν να συνδέσουν τη χημεία

με την καθημερινή τους ζωή.

Σε περίπτωση που η αντιμετώπιση των θεμάτων είναι μονόπλευρη (μόνο αρνητικές ή

μόνο θετικές επιδράσεις της χημείας), στο χρόνο που υπολείπεται, οι ομάδες ανταλλάζουν

θέματα ώστε να μπορέσουν να καλύψουν και την άλλη άποψη.

Το αποτέλεσμα;

Εγώ, μαθαίνω κατά το δυνατό περισσότερους μαθητές μέσα από τα ενδιαφέροντά τους και

σχηματίζω μία άποψη για το ποια θέματα της χημείας κρατούν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των

μαθητών. Οι μαθητές, σχηματίζουν μία ιδέα για τον ξεχωριστό κόσμο της χημείας και ζητούν

να επαληθεύσουν τους συσχετισμούς που έκαναν.

Κάπου εκεί ευχόμαστε "Καλή Χημική Χρονιά".

~ 68 ~

Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


Ο ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ ΑΓΙΟΣ! SCAMBER – Μαρία Θεολόγου

Γ᾽ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ: Θέματα από την Ιστορία της Εκκλησίας.

Οι μαθητές γνωρίζουν μέσα στη ροή των μαθημάτων μεγάλες μορφές του Χριστιανισμού.

Αξίζει να διατεθεί μια διδακτική ώρα για να ασχοληθούμε με την πραγματικότητα της

Αγιότητας, στις διάφορες εκδοχές της.

Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη: ΑΓΙΟΣ και καλούμε τους μαθητές, χωρισμένους σε ομάδες,

να αναπτύξουν το ακρωνύμιο SCAMPER.

(Η τεχνική αυτή απευθύνεται κυρίως στον τομέα βελτίωσης υπηρεσιών ή προϊόντων, μπορεί

όμως κάλλιστα να εφαρμοστεί -με τις κατάλληλες πάντα ερωτήσεις- και ως σκιαγράφηση

χαρακτήρων.)

Ο βασικός στόχος ήταν να περιγράψουν οι μαθητές το δικό τους αγαπημένο φανταστικό άγιο

του σήμερα. 30 ερωτήσεις γύρω από τα βασικά χαρακτηριστικά του προσώπου του αγίου,

αλλά και τις αντιδράσεις του σε διάφορα υποθετικά σενάρια, βοήθησαν τα παιδιά να

εκφράσουν σκέψεις και ιδέες, προφορικά αλλά και γραπτά.

Έτσι διαμορφώσαμε σταδιακά διαφορετικά προφίλ αγίων (έναν για κάθε ομάδα), με κοινά

χαρακτηριστικά την αρμονία στις σχέσεις με τον εαυτό μας, τους γύρω μας και την πλάση

όλη, ζητούμενα κάθε εποχής.

Για να το συνδέσουμε με την Εκκλησιαστική τέχνη τους αγιο-ζωγραφίσαμε ομαδικά. Οι

εικόνες τους αναρτήθηκαν στην τάξη για το υπόλοιπο της χρονιάς.

από Μαρία Θεολόγου:

Οι 10 πρώτες ερωτήσεις αφορούν χαρακτηριστικά όπως: όνομα, ηλικία, φύλο,

εθνικότητα, τόπο καταγωγής και διαμονής, ασχολίες ενδιαφέροντα κλπ.

Προέκυψαν: 1. ο Άγιος Χόρχε Ισπανός καθηγητής γυμναστικής στην Γαλλία, δυναμικός και

πολύ καλός χορευτής,

2. ο Άγιος Ανδρέας Ρώσος μοναχός «ερημίτης» στο Άγιο Όρος, φιλήσυχος

ξυλοκόπος, καλλιγράφος.

3. ο Άγιος Εριόν, αλβανός οικογενειάρχης γείτονας στην Καλαμαριά, ταμίας σε

σουπερμάρκετ, με πολύ χιούμορ κι αγάπη στο ψάρεμα.

~ 69 ~

4. ο Άγιος Χρύσανθος, μαθητής γυμνασίου...

(Συνολικά 7 διαφορετικοί Άγιοι-όσοι και οι ομάδες)

Οι επόμενες 20 ερωτήσεις αφορούσαν τρόπους αντίδρασης σε 4 διαφορετικά

σενάρια-προβλήματα. Ανάλογα με τη θέση και τις ιδιαιτερότητες του κάθε Αγίου ουσιαστικά

δημιουργήθηκαν 7 διαφορετικές ιστορίες για κάθε περίπτωση!

1ο σενάριο: Οικογένεια στο περιβάλλον του Αγίου υποσιτίζεται.

2ο σενάριο: Κρούσμα ενδοσχολικής βίας.

3ο σενάριο: Φίλος του Αγίου κλέβει...

4ο σενάριο: Ο ίδιος ο Άγιος αδικείται. Πώς αντιδρά;

Η κάθε ομάδα παρουσίαζε τί θα έκανε ο Άγιός της στην κάθε περίσταση.

Μετά μέσω του Scamper αναλύονταν η κάθε δράση:

Τί περισσότερο θα μπορούσε να προσφέρει;

Κι αν χειροτέρευε η κατάσταση;

Τί άλλο θα μπορούσε να κάνει;

Ποιούς άλλους θα μπορούσε να εμπλέξει;

Κι αν στην πορεία τα στοιχεία άλλαζαν και αποδεικνύονταν λάθος όσα πίστευε;

Η επεξεργασία των ερωτήσεων έγινε στην ολομέλεια και τελικά οι 7 Άγιοι άξια

έφεραν τον χαρακτηρισμό τους, μέσω της συμπεριφοράς τους.

Για παράδειγμα στο κρούσμα της ενδοσχολικής βίας ο Άγιος γυμναστής

επιμορφώθηκε, οργάνωσε ομάδες διαμεσολαβητών, έκανε δράσεις στο σχολείο, στήριξε το

θύμα, διέλυσε την «κλίκα» που δημιουργούσε το πρόβλημα.

Ο μοναχός βοήθησε με την προσευχή του και ένα «μάθημα» (σαν αυτό του Ιωσήφ

προς τους αδερφούς τους όταν πήγαν στην Αίγυπτο για να πάρουν τροφή) προς τον θύτη που

τον επισκέφτηκε στο «κελί» του, με αποτέλεσμα να υπάρχει μετάνοια και εξομάλυνση στη

σχέση των 2 μαθητών.

Ο αλβανός γείτονας έπαψε να κερνά καραμέλες στο σούπερ μάρκετ τον θύτη και

έπαιρνε μαζί με τα παιδιά του το θύμα για ψάρεμα, λέγοντας ανέκδοτα για να τον κάνει να

νοιώσει καλύτερα.

Μέσα από το Scamper τελικά δημιουργήσαμε 4(σενάρια) Χ 7(ομάδες) = 21 ιστορίες

συνολικά.

Απλές, καθημερινές, με χιούμορ, με φαντασία κι αγάπη...

~ 70 ~

Εκεί δεν κρύβεται άλλωστε το θαύμα;

Ο Απόστολος Παύλος στην Ελλάδα – Το κήρυγμα τον Άρειο

Πάγο (Ενότητα 8)

Σενάρια παρελθοντικά και μελλοντικά- Το κήρυγμα του Παύλου στην Αθήνα – Μαρία Διακογιώργη –Παπαποστόλου

Σενάρια που έχω ήδη εφαρμόσει:

Ιδεοθύελλα

Θρησκευτικά γ΄γυμνασίου στην ενότητα 18 "Οι Οικουμενικές Σύνοδοι".

Έγραψα στον πίνακα τη λέξη "Συνοδός" (όχι δεν παρατόνισα!). Στη συνέχεια είπα στα παιδιά

να γράψουν στον πίνακα το πρώτο πράγμα που τους έρχεται συνειρμικά βλέποντας αυτή τη

λέξη. Το έκανα με τη μορφή "σκυταλοδρομίας", δηλαδή κάθε παιδί που σηκωνόταν, διάλεγε

τον επόμενο, του έδινε τον μαρκαδόρο και πάει λέγοντας.

Στον πίνακα εμφανίστηκαν λέξεις όπως: συντροφιά, παρέα, ασφάλεια, προστασία, οπότε ήταν

πολύ εύκολο μετά να τους εισαγάγω στην έννοια της "Συνόδου" από τη θεολογική άποψη.

Το θετικό απ' όλη αυτή τη διαδικασία ήταν ότι υπήρχε καθολική συμμετοχή ακριβώς γιατί το

αντιμετώπισαν σαν παιχνίδι.

Brainwriting

Θρησκευτικά γ΄ γυμνασίου στην ενότητα 12 «Το διάταγμα των Μεδιολάνων».

Σαν εισαγωγή στην ενότητα έθεσα το ερώτημα «Αν ήσουν αυτοκράτορας της ρωμαϊκής

αυτοκρατορίας, με ποιο τρόπο θα προσπαθούσες να την κρατήσεις ενωμένη γνωρίζοντας ότι

περιλάμβανε πολλούς λαούς με διαφορετικούς πολιτισμούς, ήθη, έθιμα, θρησκεία, για να

αποφύγεις τυχόν επαναστάσεις;»

Τα παιδιά έγραψαν σ’ ένα χαρτί τις απαντήσεις τους (επώνυμα και ανώνυμα). Στη συνέχεια

διάβασα τις απαντήσεις στην ολομέλεια της τάξης. Κρατήσαμε σημειώσεις στον πίνακα, τις

αξιολογήσαμε, ξεχωρίσαμε τις πιο κατάλληλες και μ’ αυτές ως αφόρμηση ξεκίνησε το μάθημα!

Πιθανό σενάριο

Θρησκευτικά Γ’ γυμνασίου «Ο απόστολος Παύλος στην Ελλάδα»

~ 71 ~

Το κήρυγμά του Παύλου στον Άρειο Πάγο.

Reverse Brainstorming

Μετά από την ανάγνωση του κειμένου από την ομιλία του Παύλου, που εμπεριέχεται στο

σχολικό βιβλίο, θα έθετα το παρακάτω

Πιθανό ερώτημα: Τι θα είχε συμβεί αν ο Παύλος δε μιλούσε στους Αθηναίους για την

Ανάσταση του Χριστού;

Πιθανές απαντήσεις: θα τον άκουγαν προσεχτικότερα, θα τον αποδέχονταν, θα τον

ξανακαλούσαν, δε θα τον ξανακαλούσαν αφού δεν τους είπε κάτι καινούργιο.

Αντί για το Reverse Brainstorming θα μπορούσε να εφαρμοστεί και εδώ η τεχνική του

Brainwriting.

Αφού διαβάζαμε τις απαντήσεις θα τις αντιπαραβάλαμε με το κείμενο της ομιλίας, που

υπάρχει στο σχολικό βιβλίο και θα χρησιμοποιούσα

τα 6 καπέλα της σκέψης:

Άσπρο καπέλο: Ο Παύλος μιλά σ’ ένα ειδωλολατρικό ακροατήριο, κάποιοι είχαν

μονοθεϊστικές τάσεις, με έντονες φιλοσοφικές ανησυχίες. Η Αθήνα ήταν κέντρο πολιτιστικό

και καθετί καινούργιο το υποδέχονταν θετικά.

Μαύρο καπέλο: Συνήθως ξεκινούσε το κήρυγμά του από τις εβραϊκές συναγωγές. Τι

δυσκολίες είχε να αντιμετωπίσει με ένα τέτοιο ακροατήριο; Πως θα αντιδρούσαν οι Αθηναίοι

στο άκουσμα της Ανάστασης με δεδομένο ότι έχουν διχοτομήσει τον άνθρωπο σε ψυχή και

σώμα, θεωρώντας το δεύτερο κακό λόγω της φθαρτότητάς του;

Κόκκινο καπέλο: Πως αισθάνθηκε άραγε όταν τον κάλεσαν στον Άρειο Πάγο για να μιλήσει;

(ικανοποίηση γιατί θα είχε ένα μεγάλο ακροατήριο να κάνει το κήρυγμά του, αγωνία αν θα τα

καταφέρει κ.λπ.).

Κίτρινο καπέλο: Η πρόκληση να αντιμετωπίσει ένα ακροατήριο διαφορετικό . Θα έπρεπε να

επιστρατεύσει όλες του τις ρητορικές ικανότητες, δοκιμάζοντας τις δυνατότητές του, για να

μπορέσει να τραβήξει το ενδιαφέρον τους.

Πράσινο καπέλο: Πως θα αντιμετωπίσει το ακροατήριο αυτό; «Δε θα επικρίνω τις

ειδωλολατρικές τους συνήθειες αλλά θα τους επαινέσω για τη θρησκευτικότητά τους».

Μπλε καπέλο: Μέσα από τον έπαινο, τη χρήση λόγων δικών τους ποιητών, θα τους

προσελκύσει για να μπορέσει να τους μιλήσει για το πρωτάκουστο, ανατρεπτικό και

σκανδαλώδες για τους Αθηναίους γεγονός της Ανάστασης.

Στο τέλος, με βάση τα συμπεράσματα-προβληματισμούς που εξήχθησαν από τα «6 καπέλα»

θα προκαλούσα τα παιδιά να δημιουργήσουν μία ιστορία, την οποία θα μπορούσαν να

παρουσιάσουν και δραματοποιημένη στην τάξη (φανταστείτε τα περιτυλιγμένα με σεντόνια εν

~ 72 ~

είδει χιτώνων, ο «Παύλος» σκαρφαλωμένος σε ένα θρανίο να κηρύττει και το ακροατήριο

από κάτω καθισμένο ημικυκλικά στο πάτωμα να παρακολουθεί και ν’ αντιδρά ποικιλότροπα).

Φυσικά και η τεχνική scamper θα μπορούσε να αξιοποιηθεί απλά δεν έχω καταλήξει ακόμα

στα στάδια που/πως θα χρησιμοποιήσω.

~ 73 ~

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ιδεοθύελλα σε project Τοπικής Ιστορίας – Ευφροσύνη Τζιαβάρα

Σκέφτηκα ότι σε project που πραγματοποιήσαμε με τα παιδιά της Γ΄ Γυμνασίου, πριν 4

νομίζω χρόνια, σε κάποιες φάσεις θα μπορούσα να εφαρμόσω την τεχνική της ιδεοθύελλας.

Το θέμα του project ήταν η ιστορία ενός παλιού εργοστασίου κονσερβοποιίας στην

περιοχή της Ν. Κίου, στο αρχικό κτίριο του οποίου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Μ.

Ασία. Οι άξονες της ανάπτυξης, αλλά και ο χωρισμός των ομάδων θα μπορούσε να προκύψει

μέσω της τεχνικής αυτής.

Αρχικά θα έγραφα στον πίνακα τη λέξη εργοστάσιο και θα ζητούσα από τα παιδιά να

εκφράσουν ελεύθερα και αυθόρμητα λέξεις που τους έρχονται στο μυαλό (π.χ. εργάτης,

προϊόντα, μηχανήματα, λύματα, εργοδότης, επιστάτης, καπνός, συσκευασία, τιμές, αγορά,

περιβάλλον, ημερομίσθια κτλ.).

Στη συνέχεια θα πρότεινα κάποια κριτήρια ομαδοποίησης των εννοιών, ώστε να

προκύψουν τα υποθέματα ανάπτυξης π.χ. το κτίριο και οι σταθμοί στην εξέλιξή του, τα

προϊόντα ( η επεξεργασία τους, η τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε), το ανθρώπινο δυναμικό

(ιδιοκτήτες, μέτοχοι, εργαζόμενοι κτλ.) και οι συνθήκες εργασίας, η λειτουργία του

εργοστασίου σε σχέση με το περιβάλλον, το εργοστάσιο σήμερα. Οι ιδέες που μετά από

συζήτηση θα κρίνονταν άσχετες με το θέμα θα διαγράφονταν. Αντίστοιχες με τα υποθέματα,

αλλά και τα ενδιαφέροντα των παιδιών θα ήταν οι ομάδες εργασίας που θα προέκυπταν.

Η τεχνική της ιδεοθύελλας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σε άλλες φάσεις

υλοποίησης του project π.χ. στην οργάνωση εκδήλωσης παρουσίασης του τελικού προϊόντος

ή ακόμα και όταν οι μαθητές δείχνουν κουρασμένοι ή αισθάνονται αδυναμία

να πραγματοποιήσουν τις δραστηριότητες που έχουν αναλάβει.

από Ειρήνη Πλατάκη

Πιθανόν, με αυτήν τη μέθοδο να κέρδιζες την εγρήγορση των μαθητών. Σε όλα που

λες συμφωνώ. Μόνο στο σημείο που θα διαγραφούν οι λέξεις με βρίσκεις λίγο να διαφωνώ..

Εφόσον μιλάμε για δημιουργικότητα θα βρίσκαμε έναν τρόπο να τις συνδέσουμε ακόμα και αν

έπρεπε να επικαλεστούμε "υπερρεαλιστικά" επιχειρήματα.

από Ευφροσύνη Τζιαβάρα

Το project με το συγκεκριμένο θέμα πραγματοποιήθηκε το 2007-08 και πήγε καλά.

~ 74 ~

Μάλιστα επειδή το υλικό που προέκυψε ήταν αποτέλεσμα πρωτότυπης έρευνας δημοσιεύτηκε

σε πολιτιστικό περιοδικό του Δήμου. Τα παιδιά ενδιαφέρθηκαν και ασχολήθηκαν όσο

μπορούσαν με την οργάνωση και τη σύνθεση του υλικού. Το "διαγράφονται" ίσως ακούγεται

λίγο βαρύ. Συμφωνώ ότι η " μη έγκριση" κάποιων εννοιών θα δινόταν στα παιδιά με

διαφορετικό τρόπο και όχι απόλυτο και απορριπτικό για τις ιδέες τους.

~ 75 ~

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Αθλητισμός και φαινόμενα βίας (κεφάλαιο 6ο)

Τεχνική της αντίστροφης ιδεοθύελλας – Αικατερίνη Καλτσα

Μελετώντας τις τεχνικές δημιουργικότητας και καινοτομίας αποφάσισα να αναπτύξω

αυτή της «αντίστροφης ιδεοθύελλας (Reverse brainstorming)» την οποία ομολογώ πως

βρήκα αρκετά ενδιαφέρουσα. Θα επιχειρήσω λοιπόν να περιγράψω ένα σενάριο αυτής της

τεχνικής στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής της Γ΄ γυμνασίου στην ενότητα

του έκτου κεφαλαίου «Αθλητισμός και φαινόμενα βίας».

1ο στάδιο: Το πρόβλημα θα δοθεί στους μαθητές ως ερώτημα της μορφής «Πως είναι

δυνατόν να αυξάνονται συνεχώς τα κρούσματα βίας από φιλάθλους - οπαδούς στο χώρο του

αθλητισμού;».

2ο στάδιο: Στο ερώτημα αυτό θα ακολουθήσουν απαντήσεις από τους μαθητές μέσω του

καταιγισμού ιδεών. Οι απαντήσεις καταγράφονται στον πίνακα και ενδεικτικά είναι (μετά από

σύνθεση των απόψεων) η καλλιέργεια φανατισμού των φιλάθλων που μετατρέπονται σε

οπαδούς, η υπερπροβολή αθλημάτων από τα ΜΜΕ, η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού σε

συνάρτηση με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα κ.α. (ουσιαστικά είναι οι αντίθετες λύσεις).

3ο στάδιο: Το πρόβλημα αντιστρέφεται και διατυπώνεται ως εξής: «Πως μπορούν να

μειωθούν ή και να εξαλειφθούν τα φαινόμενα βίας στον αθλητισμό;» και εξετάζονται οι

λύσεις σε αυτό το ερώτημα (ουσιαστικά στο παραπάνω στάδιο διατυπώθηκαν οι αιτίες του

φαινομένου).

4ο στάδιο: Προτείνονται διάφορες λύσεις από τους μαθητές όπως για παράδειγμα η

κατάλληλη κοινωνική πολιτική και τα αυστηρότερα κατασταλτικά μέτρα από την πολιτεία οι

οποίες και αξιολογούνται από τη τάξη.

~ 76 ~


Τα παιδιά του πολέμου (Ενότητα 5)

Πρόταση διδασκαλίας στα πλαίσια της νεοελληνικής γλώσσας – Αναστασία Παπαχαραλάμπους

H τεχνική writing brainstorming θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στα πλαίσια της

νεοελληνικής γλώσσας, ιδίως στην παραγωγή λόγου (διαβάζω και γράφω).

Για παράδειγμα με αφορμή το κείμενο 2 (Τα παιδιά του πολέμου) από την 5η ενότητα

του βιβλίου Νεοελληνική Γλώσσα της Γ΄ τάξης γυμνασίου, θα μπορούσε:

1) να χωριστούν οι μαθητές σε 5 ή 6 ομάδες ανάλογα με τον αριθμό τους,

2) να μοιραστεί στους μαθητές κάθε ομάδας ένα φύλλο χαρτί στο οποίο θα υπάρχει

ένα κενό για να γραφτούν οι επιπτώσεις των πολέμων ή των φυσικών καταστροφών πάνω

στα παιδιά, όπως επισημαίνονται όχι μόνο στο δοθέν κείμενο αλλά και με βάση άλλες

εμπειρίες τους, στην κορυφή της σελίδας και ένας πίνακα με κενά κελιά από κάτω για να

γραφτούν ιδέες για τον τρόπο αντιμετώπισης αυτής της δυσάρεστης κατάστασης.

Κάθε μαθητής θα γράφει στο φύλλο του τα στοιχεία που εντόπισε και τις προτάσεις

επίλυσης του προς διερεύνηση θέματος. Στη συνέχεια θα δώσει το φύλλο χαρτιού στον

διπλανό του, ο οποίος θα πρέπει να γράψει τις δικές του απόψεις. Έτσι, όλοι θα πάρουν το

χαρτί του διπλανού τους. Αυτό θα συνεχιστεί μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία και τα

χαρτιά να περάσουν από όλα τα μέλη κάθε ομάδας και όλοι να έχουν καταθέσει τις δικές τους

σκέψεις.

Στο τέλος, θα συγκεντρωθούν τα φύλλα όλων των ομάδων και θα αξιολογηθούν οι

ιδέες που καταγράφτηκαν από τους συμμετέχοντες, στα πλαίσια μιας ισότιμης διαλογικής

διαδικασίας. Οι κοινά αποδεκτές ιδέες και προτάσεις μπορούν να αναγραφούν στον πίνακα,

και να αποτελέσουν το υλικό για τη σύνθεση μιας εργασίας/έκθεσης στο σπίτι με παρεμφερή

θεματολογία.

από Σμαράγδα Φαρίδου Πιστεύω ότι ταιριάζει αυτή η τεχνική σε μαθήματα όπως η νεοελληνική γλώσσα, η

ιστορία, τα θρησκευτικά, μαθήματα όπου οι μαθητές μπορούν να γράψουν ιδέες. Μου αρέσει

που στο τέλος δίνεται και μία εργασία κατ οίκον. Αυτό βοηθά τους μαθητές να εμπεδώσουν

καλύτερα τα όσα έκαναν στην τάξη.

~ 77 ~

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

Ανανεώσιμες, φιλικές προς το περιβάλλον μορφές ενέργειας

Ενέργεια με καπέλο! – Αργυρώ Τυροθρουλάκη

Στα πλαίσια υλοποίησης προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στη Γ’

Γυμνασίου με θέμα τις ανανεώσιμες, φιλικές προς το περιβάλλον πηγές ενέργειας μπορούμε

να χρησιμοποιήσουμε την τεχνική των 6 καπέλων.

Συγκεκριμένα μπορούμε να αφιερώσουμε περίπου 2 συναντήσεις με την

περιβαλλοντική ομάδα για την ανάλυση του κάθε καπέλου:

Άσπρο καπέλο:

1. Εξετάζουμε τις συμβατικές μορφές ενέργειας.

2. Συλλέγουμε πληροφορίες για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ):

Ηλιακή ενέργεια, Φυσικό αέριο, Αιολική ενέργεια, υδροηλεκτρική ενέργεια, Βιομάζα,

Γεωθερμική ενέργεια, Φωτοβολταϊκά στοιχεία.

Μαύρο καπέλο:

1. Ποιες είναι οι δυσκολίες για την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ;

2. Ποια προβλήματα προκύπτουν από την αντικατάσταση των συμβατικών μορφών ενέργειας

στη χώρα μας σήμερα;

Πράσινο καπέλο:

1. Προτάσεις τι θα γίνει με τα λιγνιτωρυχεία που υπάρχουν;

2. Οι εργαζόμενοι σ’ αυτά που μπορούν να απασχοληθούν;

3. Πώς μπορεί να αλλάξουν τα ρυπογόνα εργοστάσια της ΔΕΗ;

Κόκκινο καπέλο:

1. Εξοικονόμηση ενέργειας

2. Τρόποι εξοικονόμησης ενέργειας στο σπίτι

3. Τρόποι εξοικονόμησης ενέργειας στο σχολείο

~ 78 ~

Κίτρινο καπέλο:

1. Ποια είναι τα οφέλη για το περιβάλλον από τη χρήση των ΑΠΕ;

2. Ποιο το όφελος για τον πολίτη;

3. Ποιο το οικονομικό όφελος από την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές;

Μπλε καπέλο:

1. Σύνθεση απόψεων

2. Εξαγωγή συμπερασμάτων

3. Παρουσίαση αποτελεσμάτων

~ 79 ~

ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ

Δημιουργικό παιχνίδι – Λουκία Δαμιανίδου

Οι δικές μου τάξεις αποτελούνται συνήθως από μικρότερο αριθμό μελών από ότι οι

υπόλοιπες, καθώς στην ώρα μου οι μαθητές χωρίζονται στις 2 β’ ξένες γλώσσες.

Μια δραστηριότητα που έχω εντάξει στην Γ’ γυμνασίου είναι η παραγωγή από τους

ίδιους τους μαθητές μου καρτών που μοιάζουν στο παιχνίδι «ταμπού». Σε ομάδες που

διαμορφώνονται τυχαία, ανάλογα με το σοκολατάκι που τυχαίνει στον καθένα (μικρή

σοκολάτα, σοκολατάκι υγείας, γκοφρέτα κλπ), οι μαθητές καλούνται να φτιάξουν μόνοι τους

κάρτες γενικών ομάδων, όπως «παιχνίδια», «οικογένεια» κ μετά συζητούν, βάσει κανόνων

που έχουμε θέσει, λέξεις που θα ανήκουν στην κάθε κατηγορία. Κάθε ομάδα δημιουργεί 2

τέτοιες κατηγορίες χρησιμοποιώντας λεξιλόγιο που γνωρίζουν στα γερμανικά κ βρίσκει τις

λέξεις που θα εντάσσονται στην κατηγορία αυτή.

Στη συνέχεια, η κάθε ομάδα φτιάχνει κ κολλάει στον πίνακα μια ζωγραφιά που

περιέχει, ανάμεσα σε άλλα πράγματα, κ αυτά που αντιστοιχούν στις λέξεις που έγραψε.

Σε ολομέλεια παίζουμε έπειτα το παιχνίδι, το οποίο τους αρέσει ιδιαίτερα κ τους

κάνει να ξεφύγουν από το συνεχές μάθημα.

Με αυτόν τον τρόπο κάνουμε επανάληψη στο λεξιλόγιο, το διευρύνουμε, κ ο κάθε

μαθητής σκέφτεται κ ζωγραφίζει όσο πιο δημιουργικά κ σφαιρικά μπορεί ,τόσο στη φάση της

συγγραφής όσο κ αναζήτησης των λέξεων για να κερδίσει!

από Αναστασία Παπαχαραλάμπους

Το δημιουργικό παιχνίδι που μας παρουσίασες είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον και

πρωτότυπο, καθώς μάλιστα κατασκευάστηκε από τα ίδια τα παιδιά. Με ανάλογο τρόπο θα

μπορούσε να αξιοποιηθεί νομίζω και σε μαθήματα, όπως η αρχαία ελληνική γλώσσα και η

νεοελληνική γλώσσα.

από Μαρίνα Μπόζιου

Πολύ ωραίος τρόπος να μαθαίνουμε λέξεις στα νήπια!

Στην τάξη μου από την αρχή της χροιάς όταν ασχολούμαστε με τα χρώματα βάφουμε

ένα κουτί και το ονομάζουμε "το κουτί των λέξεων". Σε αυτό το κουτί τοποθετούμε κάθε νέα

λέξη που μαθαίνουμε από τα διάφορα θέματα που αναδύονται καθημερινά. Τις λέξεις στην

αρχή εγώ και στη συνέχεια με τα νήπια τις γράφουμε στον υπολογιστή για να μαθαίνουμε να

τις γράφουμε σωστά. Πίσω από κάθε καρτέλα ζωγραφίζουμε ή κολλάμε ό,τι λέει η εικόνα και

την πλαστικοποιούμε για να μην χαλάει.

~ 80 ~

Μια πρώτη άποψη – Ξανθή Αλμπανάκη

Μετά από μία ανάγνωση των τεχνικών δημιουργικής σκέψης νομίζω ότι οι τεχνικές

αυτές συνολικά βοηθούν τον εκπαιδευτικό να φτάσει γρήγορα στο στόχο του και να

εκμεταλλευθεί τις δυνατότητες των μαθητών. Πολλές φορές υπάρχει η θέληση αλλά όχι η

γνώση και η εμπειρία από τον εκπαιδευτικό με αποτέλεσμα να θεωρεί ότι απέτυχε ή ότι δεν

πρέπει να πειραματίζεται. Οι περισσότερες από τις τεχνικές μου ήταν γνώριμες αλλά τώρα

μπορώ να τις αναπλαισιώσω και να επιλέγω κάθε φορά τι ταιριάζει στην τάξη μου.

Το reverse brainstorming, που συνδυάζει το brainstorming και τεχνικές ανατροπής

μιας υπόθεσης είναι κάτι που δεν το είχα δοκιμάσει και σίγουρα θα το επιχειρήσω γιατί

βοηθάει πολύ όταν βαλτώνει η προσπάθεια στην τάξη. Είναι αρκετά γρήγορη, βασίζεται στη

λογική και χαρακτηρίζεται από ομαδικότητα. Νομίζω ότι στις περισσότερες θεματικές των

θρησκευτικών μπορώ να τη χρησιμοποιήσω θέτοντας ένα πρόβλημα στην αρχή και ζητώντας

από τους μαθητές να καταγράψουν πως μπορούσε να λυθεί αλλά ακόμη και για προβλήματα

διαχείρισης που μπορεί να προκύψουν σε μία τάξη .

Τη τεχνική των ιστοριών τη χρησιμοποιώ πολύ συχνά και με διάφορες παραλλαγές

εφόσον στα μαθήματα που διδάσκω (Θρησκευτικά, Ιστορία, Αρχές Φιλοσοφίας) νομίζω ότι

ταιριάζει πολύ. Πολλές φορές βέβαια κάνω μία μίξη με παραλλαγές («μπείτε στα παπούτσια

του ρόλου», δημιουργική γραφή, κατασκευή ημερολογίου ενός προσώπου που μελετήσαμε

κ.α.). Νομίζω ότι οι πρωταγωνιστές όλων των παραβολών από τα θρησκευτικά της Β΄

Γυμνασίου αλλά και τα άλλα πρόσωπα, μπορούν να αποτελέσουν ιδανικό υλικό για τη

δημιουργία τέτοιων ιστοριών.

Η τεχνική των καπέλων με γοητεύει αλλά δεν έχω επιχειρήσει ακόμη να τη

χρησιμοποιήσω. Θα μπορούσα όμως στη Γ΄ Λυκείου στα θέματα ηθικής. Όμως μία τέτοια

τεχνική νομίζω ότι προϋποθέτει καταρχήν ο εκπαιδευτικός να είναι εξοικειωμένος με

τέτοιου είδους προσεγγίσεις και να είναι έτοιμος να δεχθεί την ανατροπή!

Γενικά νομίζω ότι οι περισσότερες τεχνικές αν όχι όλες μπορούν να βρουν πρόσφορο

έδαφος σε πάρα πολλά μαθήματα και σε όλες τις τάξεις. Βέβαια πάντα κριτήριο είναι η τάξη

που διδάσκουμε και σίγουρα τι ταιριάζει και σε εμάς τους ίδιους.

~ 81 ~

από Σπυρίδωνα Κιουλάνη

Είναι ιδιαίτερα σημαντικά όσα αναφέρεις εδώ, καθώς βασίζονται όχι μόνο στο

θεωρητικό πλαίσιο που καλύπτει τη σχετική μεθοδολογία αλλά και στη μεγάλη εμπειρία που

έχεις στην εφαρμογή της ομαδοσυνεργατικής μάθησης.

Έτσι λοιπόν θέτεις πολύ σημαντικά ζητήματα όπως ότι:

οι τεχνικές για τις οποίες συζητάμε βοηθούν τον εκπαιδευτικό να φτάσει γρήγορα

στο στόχο του και να εκμεταλλευθεί τις δυνατότητες των μαθητών του,

χρειάζεται γνώση και εμπειρία από τον εκπαιδευτικό,

οι τεχνικές μπορούν να αναπροσαρμόζονται αλλά και να γίνεται συνδυασμός ανάλογα

με τους στόχους που έχουμε θέσει αλλά και με βάση τα μαθησιακά στυλ των μαθητών

μας.

Παράλληλα, θα πρότεινα σε όλους/ες ότι πρέπει να δοκιμάζουμε, να τολμάμε, να αξιολογούμε

αυτό που κάνουμε, να το αναπροσαρμόζουμε και να δοκιμάζουμε ξανά…

Όσο για την «ανατροπή» που γράφεις εκεί ίσως να βρίσκεται και όλη η γοητεία της

συνεργατικής μάθησης. Άλλωστε όπως γράφει και ο William Butler Yeats «Η εκπαίδευση

δεν είναι το γέμισμα ενός κουβά, αλλά το άναμμα μιας φλόγας».

Οι απόψεις μου – Θεοδώρα Μητροπούλου

Διαβάζοντας τις 8 τεχνικές δημιουργικότητας σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να φτιάξω

ομάδες 5 ή 6 ατόμων ανάλογα με το δυναμικό της τάξης και να δημιουργήσουμε προτάσεις

πάνω στο θέμα που θα κινηθούμε.

Την Ιδεοθύελλα και την Αντίστροφη ιδεοθύελλα στα project του Λυκείου με θέματα

πάνω στην Χημεία και την Βιολογία. π.χ. με θέμα "Μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα" ή

"εξαρτησιογόνες ουσίες-Ναρκωτικά".

Θα μπορούσα στην Βιολογία Γυμνασίου να δοκιμάσω και την Δημιουργία ιστοριών

ζητώντας από τις ομάδες περιγραφή πραγματικών ιστοριών για το θέμα των Ναρκωτικών.

Αυτό όμως που θα μου άρεσε να δοκιμάσω είναι τα 6 καπέλα της σκέψης. Να

δημιουργηθούν 6 ομάδες και κάθε ομάδα θα έχει από ένα διαφορετικό καπέλο (χρώμα). Έτσι

~ 82 ~

κάθε ομάδα θα ασχοληθεί με συγκεκριμένα θέματα. Π.χ. ¨Ρύπανση" 1ο καπέλο:

Πληροφορίες, 2ο καπέλο: Αρνητικές Επιπτώσεις, 3ο καπέλο: Λύσεις, 4ο καπέλο:

Αντιδράσεις, 5ο καπέλο: θετικές πλευρές και το 6ο καπέλο: Ο συντονιστής.

από Βασίλειο Παπαδά

Τελικά οι τεχνικές όταν εφαρμόζονται σε διαφορετικά μαθήματα δείχνουν τη

δυναμική τους. Στα θετικά μαθήματα μπορεί να γίνει επιστημονική προσέγγιση των

ναρκωτικών. Στα θεωρητικά μπορεί να γίνει συναισθηματική.

~ 83 ~

Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Καταιγισμός ιδεών στις ερευνητικές εργασίες – Ευμορφίλη Παπαδοπούλου

Στο μάθημα της ερευνητικής εργασίας χρησιμοποίησα την τεχνική του καταιγισμού

ιδεών για τη δημιουργία ερωτημάτων πάνω στα οποία θα δούλευαν τα παιδιά και θα έκτιζαν

την ερευνητική τους εργασία. Το θέμα ήταν δίκυκλα και οδική ασφάλεια.

Συγκεκριμένα αφού τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες (4-5 ατόμων), μοίρασα σε κάθε ομάδα

ένα χαρτόνι Α3 και μικρά χαρτονάκια (7-8 σε κάθε παιδί). Τους είπα να γράψουν λέξεις που

τους έρχονται στο μυαλό όταν σκέφτονται τις λέξεις δίκυκλα και οδική ασφάλεια. Στη

συνέχεια άπλωσαν τα χαρτονάκια πάνω στο θρανίο τους και αφαίρεσαν αυτά που

εμφανίζονταν πάνω από μία φορά.

Το 1ο βήμα ήταν να ομαδοποιήσουν τις λέξεις σε κατηγορίες π.χ. τεχνικά

χαρακτηριστικά, λόγοι ατυχημάτων, συνέπειες ατυχημάτων, σημασία των δικύκλων στη ζωή

των εφήβων, ατυχήματα στην περιοχή τους κ.α.

Ήταν εντυπωσιακό το πόσες λέξεις βρήκαν και στη συνέχεια πόσο εύκολα

δημιούργησαν τις κατηγορίες τους. Αν και στην αρχή με κοίταζαν λες και είχα έρθει από άλλο

πλανήτη και δεν έλειψαν ειρωνικά σχόλια.

Το 2ο βήμα να φτιάξουν ερωτήματα που θα μπορούσαν να απαντηθούν σε κάθε

κατηγορία. π.χ. τεχνικά χαρακτηριστικά: πώς είναι φτιαγμένα τα μηχανάκια, υπάρχουν

ασφαλή δίκυκλα και ποια είναι αυτά; ή αντίθετα ποια είναι τα πιο επικίνδυνα δίκυκλα;

Το 3ο βήμα ήταν να παρουσιάσει η κάθε ομάδα τις κατηγορίες ερωτημάτων που είχε

φτιάξει στην ολομέλεια και να αποφασιστεί με ποιο ερώτημα θα ασχολούνταν η κάθε ομάδα

έτσι ώστε να καλύψει η ερευνητική εργασία ερωτήματα που πραγματικά θα ενδιέφεραν τα

παιδιά.

~ 84 ~


Οι άγιες εικόνες: έκφραση της πίστεως (ενότητα 18)

Θρησκευτικά σύμβολα στις σχολικές αίθουσες – Κωνσταντίνος Χατζηελευθερίου

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Στην δεκάτη ογδόη διδακτική ενότητα με τίτλο «Οι άγιες εικόνες:

έκφραση της πίστεως» του βιβλίου των Θρησκευτικών της Α΄ τάξεως των ημερησίων και

εσπερινών ΓΕΛ, χρησιμοποίησα την μελέτη περιπτώσεως (Case Study) και εργασία με

ομάδες. Το συγκεκριμένο σενάριο, το εφάρμοσα εφέτος στην Α΄ λυκείου στην οποία διδάσκω,

της οποίας η δύναμη είναι 24 μαθητές. Τους χώρισα σε 6 ομάδες των 4 μαθητών και όρισα

κάθε ομάδα να έχει πρόεδρο για να την συντονίζει, ένα γραμματέα και ένα εκπρόσωπο τύπου.

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: Μία διδακτική ώρα.

ΣΤΟΧΟΣ: Να ενημερωθούν οι μαθητές για ένα θέμα, το οποίο έχει σχέση με την

18η διδακτική ενότητα, όχι με παθητικό τρόπο, αλλά με ένα τρόπο δημιουργικό και

ενεργητικό.

Α΄ ΜΕΡΟΣ (10 λεπτά): Μοιράζω στις 6 ομάδες από μία φωτοτυπία του άρθρου της

Wikipedia με τίτλο Lautsi v. Italy και τους παρουσιάζω συνοπτικώς την δικαστική διαμάχη,

μεταξύ της Lautsi και του ιταλικού κράτους, για την ανάρτηση ή μη θρησκευτικών συμβόλων

στις σχολικές αίθουσες, μόνο εντός των ορίων της ιταλικών δικαστηρίων.

Β΄ ΜΕΡΟΣ (20 λεπτά): Μετά, μοιράζω σε κάθε ομάδα ένα άρθρο (6 άρθρα) από το

δημοσιογραφικό portal in.gr. Κάθε άρθρο παρουσιάζει τις κύριες φάσεις της δικαστικής

διαμάχης, εκτός των ορίων δικαιοδοσίας των Ιταλικών δικαστηρίων, στο ΕΔΑΔ (Ευρωπαϊκό

δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων) μεταξύ της Lautsi και του ιταλικού κράτους, τις

αντιδράσεις της ιταλικής κοινής γνώμης, του Βατικανού και άλλων Εκκλησιών, των ιταλικών

πολιτικών κομμάτων και πολιτικών προσωπικοτήτων, του περιοδικού τύπου και των

διαφόρων κινημάτων που δημιουργήθηκαν υπέρ ή κατά. Από τις ομάδες ζητώ να διαβάσουν

τα άρθρα (κάθε άρθρο αποτελείται από δύο σελίδες Α4) και να γράψουν μία περίληψη (μισή

σελίδα ή λίγο παραπάνω Α4 - συμμετέχουν όλα τα μέλη, αλλά για να μην γίνει φασαρία

συντονίζει ο πρόεδρος και την περίληψη γράφει ο γραμματέας).

Γ΄ ΜΕΡΟΣ (10 λεπτά): Αφού γράψει την περίληψη ο γραμματέας, ο εκπρόσωπος

τύπου διαβάζει στην τάξη την περίληψη και με αυτόν τον τρόπο όλες οι ομάδες μαθαίνουν

την εξέλιξη της εν λόγω υποθέσεως από το 2009 έως το 2011.

Δ΄ ΜΕΡΟΣ (5 λεπτά): Στο τέλος παρουσιάζω την απόφαση του ΕΔΑΔ

(18/03/2011), δηλαδή τα βασικά της σημεία και συγκεκριμένα για ποιους λόγους το

δικαστήριο απορρίπτει την προσφυγή της Lautsi.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ: Οι μαθητές έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον, ενθουσιασμό και

ωριμότητα, παραδόξως πως δεν έκαναν φασαρία και ζήτησαν να επαναληφθεί, δηλαδή να

εξετάσουμε και άλλες διδακτικές ενότητες του βιβλίου των Θρησκευτικών της Α΄ Λυκείου,

~ 85 ~

μέσα από υποθέσεις, περιστατικά και καταστάσεις, τα οποία απασχόλησαν την Ελληνική

κοινωνία ή ευρύτερα την ευρωπαϊκή κοινωνία.

Η είσοδος και η ένταξη στην Εκκλησία: Το Βάπτισμα

(ενότητα 21)

Νηπιοβαπτισμός- Ελένη Αθανασίου

Στην Α’ Λυκείου, εκεί που υπάρχουν τα μυστήρια της Εκκλησίας, υπάρχει και μια

ενότητα αφιερωμένη στο Βάπτισμα. Και φυσικά τα παιδιά (αλλά και σχετική ερώτηση στο

βιβλίο) αναρωτιούνται για ποιον λόγο τα να βαπτίζονται ανήλικα και να μην περιμένουν οι

γονείς τους να ενηλικιωθούν και να αποφασίσουν μετά ποιά θρησκεία θα επιλέξουν.

(Δύσκολο θέμα το ξέρω).

Σκέφτηκα εδώ να χρησιμοποιήσω τα έξι καπέλα της σκέψης.

Το "πρόβλημα" θα είναι ο νηπιοβαπτισμός και τα οφέλη του:

Άσπρο καπέλο: θα συγκεντρώσει τις πληροφορίες για τον νηπιοβαπτισμό, πότε

εφαρμόστηκε, τι ίσχυε πριν που οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι, ποιά η θέση της

Εκκλησίας για τον νηπιοβαπτισμό (μήπως αυτό το καπέλο το φορέσω εγώ; Ή θα έχω υλικό

με όλα αυτά ή θα έχουν προετοιμαστεί τα παιδιά από πριν).

Μαύρο καπέλο: Εδώ προφανώς θα ακουστούν αντεπιχειρήματα (Μάλλον ήταν καλύτερα πριν

που οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι και ήξεραν καλύτερα τη θρησκεία τους, γιατί να

στερήσεις από κάποιον την δυνατότητα να επιλέξει τη θρησκεία του). Είναι ωραίος ρόλος το

μαύρο καπέλο!

Πράσινο καπέλο: Ας πούμε ότι θα προσπαθήσει αυτός που το φοράει να προτείνει μια μέση

λύση. Πραγματικά του χρόνου, αν έχω Α’ Λυκείου, θα το εφαρμόσω γιατί θέλω να ακούσω τις

προτάσεις των παιδιών! Είμαι σίγουρη πως θα έχουν πολύ δημιουργικές λύσεις!

Κόκκινο καπέλο: Θα εστιάσει στην αντίδραση της κοινής γνώμης και το συναίσθημα. Πόσο θα

"αναστάτωνε" την κοινή γνώμη αν άλλαζε ό,τι ισχύει σήμερα και οι άνθρωποι βαπτίζονταν

ενήλικες, ύστερα από σχετική κατήχηση. Μάλλον θα εξαρτηθεί από τα "βιώματα" αυτού που

το φοράει.

~ 86 ~

Μπλε καπέλο: Μάλλον ο δυσκολότερος ρόλος του συντονισμού και της οργάνωσης των

απαντήσεων. Δεν είμαι σίγουρη πως μπορώ να φανταστώ τις προτάσεις.

από Ξανθή Αλμπανάκη

Πρέπει ρώτα πρέπει να τσαλακωθούμε εμείς για να εμπλέξουμε και τους μαθητές σε

τέτοιου είδους διαδικασίες. Εγώ πριν δοκιμάσω κάποια τεχνική μαζεύω στο σπίτι την

οικογένεια και κάνουμε πρόβα για να δω πως θα λειτουργήσει και τι αντιδράσεις θα έχω

δειγματοληπτικά. Ο συντονιστής στο παραπάνω σενάριο προφανώς θα πρέπει να καταλήξει

και σε κάποια συμπεράσματα ίσως υπέρ ή κατά βάσει των δεδομένων που θα ακουστούν

(Θυμήσου το Χάρρυ Πότερ με το καπέλο των αποφάσεων). Απλά πρέπει να είσαι έτοιμη και

για το απρόβλεπτο.

Το μυστήριο της μετάνοιας (ενότητα 24)

Σενάριο: "Το Μυστήριο της Μετανοίας" – Ευάγγελος Μαρκαντώνης

Σίγουρα η προσπάθεια να είναι κανείς δημιουργικός στο σχολείο, αλλά κυρίως να

δώσει στους μαθητές του τη δυνατότητα να είναι δημιουργικοί είναι κάτι δύσκολο, αλλά αξίζει

τον κόπο.

Από τις τεχνικές δημιουργικότητας και καινοτομίας που μελέτησα σ’ αυτήν την

ενότητα, έχω χρησιμοποιήσει στην τάξη κυρίως την ιδεοθύελλα. Με ενθουσίασε όμως η

τεχνική των 6 καπέλων. Θα προσπαθήσω να προμηθευθώ λοιπόν τα 6 χρωματιστά καπέλα

και κάποιες φορές να τα χρησιμοποιώ (μοιράζοντας ένα σε κάθε ομάδα, που θα το

χρησιμοποιεί το μέλος που μιλά εξ ονόματος της ομάδας στην ολομέλεια).

Θα πρότεινα ένα σενάριο με αυτήν την τεχνική για το μάθημα «Το μυστήριο της

μετανοίας – εξομολόγηση» της Α’ Λυκείου.

Φέτος που δίδαξα τη συγκεκριμένη ενότητα, θέλοντας να τους δείξω πως λειτουργεί

η αμαρτία στη σχέση του Θεού με τον άνθρωπο, τους μοίρασα από ένα αυτοκόλλητο χαρτάκι

post it και τους ζήτησα να γράψουν ανώνυμα τι θεωρούν ως αμαρτία (πράξεις, σκέψεις,

στάσεις κλπ) και στη συνέχεια να το τοποθετήσουν στον πίνακα. Κατόπιν προχώρησα σε μια

«αιρετική» πράξη. Ξεκρέμασα την εικόνα του Χριστού που υπήρχε μέσα στην τάξη και άρχισα

να κολλάω τα χαρτάκια καλύπτοντας τελείως την εικόνα. Τους την έδειξα λέγοντας ότι με τις

αμαρτίες είναι σαν να σκοτίζονται τα μάτια της ψυχής μας και να μην μπορούμε να δούμε το

Χριστό, αλλά και σαν να υψώνεται ένας τοίχος ανάμεσα σε μας και το Θεό, με αποτέλεσμα να

~ 87 ~

αποξενωνόμαστε απ’ Αυτόν. Επειδή όμως ο Χριστός μας αγαπά πολύ μας έδωσε τον τρόπο να

«σπάσουμε» αυτόν τον τοίχο και να μπορούμε να τον ξαναδούμε. Ξεκόλλησα τα χαρτάκια και

άρχισα να τα σκίζω, λέγοντας ότι αυτό μπορεί να γίνει με την εξομολόγηση…

Στη συνέχεια θα τους χώριζα σε ομάδες και θα χρησιμοποιούσα τα καπέλα ως εξής:

Άσπρο: αφού μελετήσουν την παράγραφο β του σχολικού βιβλίου να παρουσιάσουν την

έννοια, τη σύσταση και την ιστορική εξέλιξη του μυστηρίου της μετανοίας και εξομολογήσεως

Μαύρο: Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει κάποιος που σκέπτεται να εξομολογηθεί και τι θα

τον απέτρεπε από το να εξομολογηθεί;

Κόκκινο: Πως θα αισθάνεται κάποιος πριν και πως μετά την εξομολόγηση;

Κίτρινο: Ποια θα ήταν τα οφέλη από την εξομολόγηση;

Πράσινο: το μυστήριο της μετανοίας μας απαλλάσσει από τύψεις και ενοχές. Υπάρχουν άλλοι

τρόποι απενοχοποίησής μας;

Μπλε: Θα το κρατούσα για τον εαυτό μου, προκειμένου να συντονίσω τις ομάδες και τις

παρουσιάσεις τους, αλλά και να καταγράψω τα συμπεράσματά τους και να συνοψίσω.

από Μαρία Διακογιώργη – Παπαποστόλου Θα τολμούσα να σας προτείνω στο κόκκινο-συναισθηματικό καπέλο να χρησιμοποιήσετε

την εμπειρία των παιδιών όταν εξομολογούνται τα μυστικά τους στους φίλους τους. Έτσι, θα

είναι ίσως πιο εύκολο να καταγράψουν τα συναισθήματά τους, δεδομένου ότι λίγα είναι τα

παιδιά που έχουν πνευματικό.

από Ευάγγελο Μαρκαντώνη Όντως στη συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών η εμπειρία του μυστηρίου είναι

ανύπαρκτη, οπότε μια τέτοια διατύπωση του ερωτήματος μάλλον θα τους διευκόλυνε

περισσότερο.

~ 88 ~

Η ευλογία για μία ζωή συζυγίας: Το βαθύτερο νόημα του

μυστηρίου του γάμου (ενότητα 25)

Τελικά τα «καπέλα» είναι ένα «μυστήριο» - Δάφνη Γκέρτσιου

Θα επιχειρήσω να παρουσιάσω ένα πρόχειρο σχέδιο διδασκαλίας με τη μέθοδο των

έξι καπέλων για τα θρησκευτικά της Α' λυκείου και το μάθημα για το Μυστήριο του Γάμου.

Στα θρησκευτικά της Α' Λυκείου δίνεται ιδιαίτερο βάρος στα μαθήματα που έχουν ως

θέμα τους τα Μυστήρια της Εκκλησίας. Στη φετινή Α' λυκείου είχαμε αρκετές διαρροές και

αποχωρήσεις για διάφορους λόγους με αποτέλεσμα να απομείνουν γύρω στα 12 παιδιά. Οπότε

σε κάθε θρανίο των δύο μαθητών και με βάση το διαφορετικό χρωματιστό τους καπέλο θα

δώσω έξι διαφορετικές ερωτήσεις.

Άσπρο καπέλο: πληροφορίες σχετικές με το μυστήριο του γάμου (αντικείμενα, συμβολισμοί,

γνωστά στοιχεία από τη διαδικασία του μυστηρίου).

Κόκκινο καπέλο: όνειρα ,συναισθήματα, ανάγκες που οδηγούν κάποιον στο γάμο.

Μαύρο καπέλο: ποιοι λόγοι και ποιες σοβαρές αιτίες αποθαρρύνουν κάποιον

να φτάσει στο γάμο;

Κίτρινο καπέλο: ποιο είναι το κέρδος ,τα οφέλη και η θετική διάσταση του μυστηρίου του

γάμου;

Πράσινο καπέλο: υπάρχει κάποια σύνδεση ,ομοιότητα και κοινό σημείο επαφής μεταξύ των

μυστηρίων της εκκλησίας;

Μπλε καπέλο: Ανακεφαλαιώνω περιληπτικά όσα αναφέρθηκαν κλείνοντας συμπερασματικά.

Το μάθημα αυτό ενδείκνυται έτσι κι αλλιώς για συζήτηση, όμως με τη μέθοδο των έξι

καπέλων δίνεται η δυνατότητα και ο χρόνος στους μαθητές να οργανώσουν καλύτερα τη

σκέψη τους και τα επιχειρήματά τους.

~ 89 ~

Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ


Φανατισμός και Ανεξιθρησκία (ενότητα 21)

Φανατισμός και Ανεξιθρησκία – Ευαγγελία Μελαχροινούδη

Σας καταθέτω ένα σενάριο (το όποιο θα μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες ενότητες)

που θα μπορούσε να πάει και τη μορφή project.

Αφόρμηση: Καταιγισμός Ιδεών για τον όρο Φανατισμός.

Ομαδοποίηση και ορισμός Θρησκευτικού φανατισμού.

- Παραδείγματα διαχρονικά και σχετικά με όσο το δυνατόν περισσότερες

θρησκείες - ομολογίες {διωγμοί κατά των χριστιανών, διωγμοί κατά των

εθνικών, εικονομαχία, ιερά εξέταση, τριακονταετής πόλεμος, αντισιμιτισμός,

ιερός πόλεμος, καμικάζι, η θέση των γυναικών σε διάφορες θρησκείες...)

Χωρισμός σε 5 ομάδες

σε κάθε ομάδα δίνεται υλικό από πηγές ιστορικές, άρθρα, ταινίες

Συζήτηση - Συμπεράσματα

Εργασία ομαδική να βρουν μια κινηματογραφική ταινία σχετική με το θέμα και να

παρουσιάσουν τις θέσεις...

Για εμβάθυνση δραματοποίηση αλά De Bono:

Σε κάθε ομάδα δίνεται ένα παραλλαγμένο σενάριο του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, τα δυο

παιδιά δεν μπορούν να είναι μαζί γιατί ζουν σε εποχές με έντονα στοιχεία θρησκευτικού

φανατισμού. Σε κάθε ομάδα ο μαθητής με το:

Άσπρο καπέλο θα παρουσιάζει το γεγονός όπως είναι -"Αφηγητής".

Μαύρο καπέλο θα εκφέρει επιχειρήματα υπέρ της θέσης του - «Αιρετικός» - αρνητικές

συνέπειες.

Κόκκινο καπέλο θα εκφέρει επιχειρήματα υπέρ της θέσης του –«Υπέρμαχος»/ συναισθήματα

Πράσινο καπέλο θα προτείνει πιθανές λύσεις- συμβιβασμούς - "φίλος'

Κίτρινο καπέλο θα παρουσιάσει όλα τα θετικά οφέλη από την επίλυση-"Ρωμαίος +Ιουλιέτα"

~ 90 ~

Μπλε καπέλο θα κρατά την τάξη, συντονίζει και συνοψίζει τη διαδικασία –

«νοτάρος/δήμαρχος».

Ο καταιγισμός ιδεών και η δημιουργική γραφή είναι τεχνικές που χρησιμοποιώ συχνά

(αφόρμηση, ανατροφοδότηση αντίστοιχα). Τα έξι καπέλα της σκέψης (σε παραλλαγή

δραματοποίησης) φαίνεται να είναι πολύ δημοφιλή, ενώ η μέθοδος Scamper με προβλημάτισε

αρκετά και δεν είμαι σίγουρη κατά πόσο η πρόταση εφαρμογής είναι σωστή.

από Ευμορφίλη Παπαδοπούλου

Θα μπορούσα και εγώ να τις χρησιμοποιήσω στην Κοινωνιολογία στην ενότητα

ρατσισμός και προκαταλήψεις. Η ανατροπή των προκαταλήψεων μπορεί να επιτευχθεί όταν

προσπαθήσουμε να μπούμε στη θέση των διαφορετικών άλλων. Η μέθοδος Scamper πιστεύω

ότι επιδιώκει να διευρύνει και να οργανώσει διαφορετικά τον τρόπο σκέψης και θα μου

ταίριαζε πιο πολύ στον κόσμο των επιχειρήσεων (μάρκετινγκ κτλ.). Τα παιδιά σίγουρα θα

κερδίσουν κάτι.

από Ευαγγελία Μελαχροινούδη

Την χρονιά που μας πέρασε τόλμησα να κάνω το 50% των μαθημάτων μαζί με άλλους

συναδέλφους, την κοινωνιολόγο μας και τη βιολόγο μας, οι μαθητές ευχαριστηθήκαν πολύ να

μας βλέπουν να συνεργαζόμαστε όλοι μαζί.

~ 91 ~

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Ένα πρόβλημα από την σκοπιά των 5 ομάδων – Στέργιος Τουρναβίτης

Για τα Μαθηματικά της Β΄ Λυκείου.

Δίνουμε στα παιδιά το παρακάτω πρόβλημα και ανάλογα με τη μέθοδο που θα

επιλέξουν να το λύσουν (ιδιαίτερα το iii. ερώτημα) τους χωρίζουμε σε ομάδες.

Σε σύστημα συντεταγμένων, η αρχή Ο(0,0) και τα σημεία Α(3,2), Β(5,1), παριστάνουν

τον σταθμό εκπομπής σημάτων και τις θέσεις δύο πλοίων αντίστοιχα.

i. Nα σχεδιάσετε ένα σύστημα συντεταγμένων (όχι απαραίτητα στην ίδια κλίμακα) και να

σημειώσετε τα τρία προηγούμενα σημεία.

ii. Η θέση ενός τρίτου πλοίου παριστάνεται από το σημείο Γ για το οποίο ισχύει: OΓ=2ΟΑ-

ΟΒ (σχέση με διανύσματα).

Να βρείτε τις συντεταγμένες του Γ και να σημειώσετε την θέση του στο σύστημα

συντεταγμένων.

iii. Αν η εμβέλεια του σταθμού εκπομπής (μέγιστη απόσταση που μπορεί να φθάσει το σήμα)

είναι 5 μονάδες, να βρείτε με ποια από τα τρία πλοία μπορεί να επικοινωνήσει ο σταθμός.

1η ομάδα: (Γεωμετρική Λύση) Σχεδιάζουν το σύστημα συντεταγμένων στο τετράδιό τους

σημειώνουν τις θέσεις των δύο πλοίων Α και Β με δύο σημεία και το σημείο Γ αφού

μετατρέψουν τη διανυσματική σχέση σε αλγεβρική. Στη συνέχεια σχεδιάζουν τον κύκλο με

κέντρο την αρχή των αξόνων και ακτίνα 5 και αποφαίνονται αν τα πλοία-σημεία βρίσκονται ή

όχι στην εμβέλεια του σταθμού.

2η ομάδα: (Αναλυτική μέθοδος σύγκρισης χρησιμοποιώντας τον τύπο της απόστασης)

Κοινός τρόπος εργασίας για τα δύο πρώτα ερωτήματα με την 1η ομάδα. Διαφοροποιούνται με

την 1η ομάδα στο τρίτο ερώτημα. Εδώ συγκρίνουν τις αποστάσεις των τριών σημείων από την

αρχή των αξόνων με το 5, χρησιμοποιώντας τον τύπο της απόστασης.

3η ομάδα: (χρησιμοποιεί για τη λύση ένα πρόγραμμα υπολογιστή π.χ. Geogebra)

4η ομάδα: (αξιολόγησης των λύσεων και επέκτασης ή γενίκευσης του προβλήματος και με

άλλα ερωτήματα ή παρεμφερή προβλήματα). Είναι η ομάδα που λειτουργεί ως συνδετικός

κρίκος μεταξύ των προηγούμενων ομάδων. Ρωτάει τους «αρχηγούς» ή τους «εκπροσώπους»

των 3 προηγούμενων ομάδων τις δυσκολίες που συνάντησαν στη λύση, τις προηγούμενες

γνώσεις που απαιτούνταν, παρουσιάζουν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της κάθε

λύσης και τα οφέλη που αποκόμισε η κάθε ομάδα ώστε να αντιμετωπίζει παρόμοια

προβλήματα.

5η ομάδα: (αναλαμβάνει να αναρτήσει τις παραπάνω λύσεις στο διαδίκτυο, στην ιστοσελίδα

του σχολείου). Τις λύσεις των δύο πρώτων ομάδων εφόσον θα είναι διατυπωμένες στο χαρτί

θα «σκανάρει» τις εργασίες τους και θα τις αντιγράψει όλες σ’ ένα αρχείο στο word.

~ 92 ~

Στο ίδιο αρχείο θα προσθέσει τις εργασίες των 2 επόμενων ομάδων.

Στη συνέχεια θα μετατρέψει το αρχείο αυτό σε pdf και με ένα πρόγραμμα μεταφοράς

αρχείων θα το «αναρτήσει» στον ιστότοπο του σχολείου, αφού φροντίσει να κάνει και τις

ανάλογες συνδέσεις με την αρχική σελίδα του σχολείου.

Τελικά θα αφιερωθεί και μία διδακτική ώρα για να παρουσιάσει η κάθε ομάδα σε όλη την τάξη

τις εργασίες της.

http://e-learning.sch.gr/mod/glossary/showentry.php?courseid=563&concept=PDF

~ 93 ~


Συνέπειες του ρατσισμού στο άτομο και την κοινωνία

"Τα παρατσούκλια" - Συνέπειες ρατσισμού: μια προσέγγιση – Ελένη Παπαγεωργίου

Σκέφτηκα να παρουσιάσω μια απόπειρα διδακτικής προσέγγισης του θέματος

"Συνέπειες του ρατσισμού στο άτομο και την κοινωνία" που περιλαμβάνεται στην ύλη της Β'

λυκείου στα πλαίσια της Νεοελληνικής γλώσσας. Το σενάριο θα ολοκληρωθεί σε δυο

τουλάχιστον διδακτικές ώρες και χρησιμοποίησα δυο τεχνικές, το brainstorming και το

Brainwriting.

Στο σχολικό βιβλίο υπάρχει το κείμενο "Τα παρατσούκλια", απόσπασμα του

πεζογραφήματος του Γ. Ιωάννου "Η Σαρκοφάγος", το οποίο θα αποτελέσει την αφορμή για

σύνδεση με το κύριο θέμα. Ένας μαθητής ή μια μαθήτρια θα διαβάσει μεγαλόφωνα το κείμενο.

Κατόπιν καθένας από τους μαθητές/τριες καταθέτει ένα περιστατικό πραγματικό σχετικό με

τα παρατσούκλια και τις "ταμπέλες" δικής του εμπειρίας ή μη. Στο τέλος της εξιστόρησης

πρέπει να επιλέξει μια λέξη ή φράση δηλωτική για τον όρο παρατσούκλι-ταμπέλα. Αυτά

καταγράφονται στον πίνακα και αφού ολοκληρωθούν οι μαρτυρίες θα επιχειρηθεί η

διατύπωση ενός ορισμού για τα παρατσούκλια-ταμπέλες.

Μέσα από όλη τη διαδικασία έχει επιτευχθεί η σύνδεση του ορισμού με τις διακρίσεις

και το ρατσισμό. Έτσι ξεκινά το δεύτερο κομμάτι του σεναρίου, ο εντοπισμός των συνεπειών

του ρατσισμού στο άτομο και την κοινωνία. Οι μαθητές /τριες χωρίζονται σε δυο ομάδες. Το

κάθε μέλος της πρώτης ομάδας καλείται να γράψει σε ένα φύλλο χαρτί μέχρι τρεις συνέπειες

του ρατσισμού για το άτομο, ενώ της δεύτερης μέχρι τρεις για την κοινωνία. Αφού

ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, θα συγκεντρωθούν τα φύλλα κάθε ομάδας και θα

αξιολογηθούν οι ιδέες που καταγράφτηκαν από όλους τους μαθητές μέσα από ένα γόνιμο

διάλογο. Οι κοινά αποδεκτές θέσεις μπορούν να καταγραφούν και να μοιραστούν στους

μαθητές, που θα τις χρησιμοποιήσουν ως βασικό υλικό προκειμένου να δημιουργήσουν στο

σπίτι μια παράγραφο με σκέψεις τους πάνω στο θέμα.

Επίσης, λίγο πριν την ολοκλήρωση του σεναρίου – μαθήματος κάθε ομάδα με κεντρικό

άξονα το θέμα της και έπειτα από συνεργασία θα δημιουργήσει ένα σκίτσο, θα επιλέξει έναν

ήχο, ένα χρώμα, μια γεύση, ένα αντικείμενο … που να εκφράζουν όλα όσα νιώθει κάποιος που

δέχεται ρατσιστική συμπεριφορά (ομάδα 1η) και την κοινωνία που σφύζει από ρατσιστές

(ομάδα 2η).

~ 94 ~

Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

Ελληνική οικονομία – Χρύσα Μπουμπουρέκα

Λόγω της ειδικότητάς μου πάνω στα οικονομικά αλλά και λόγω των συνθηκών στις

οποίες βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα σκέφτηκα να δημιουργήσω ένα σενάριο πάνω στην

Ελληνική οικονομία στα πλαίσια του μαθήματος Αρχές Οικονομίας. Σαν κατάλληλη μέθοδο

θεώρησα τη μέθοδο των έξι καπέλων της σκέψης και σκέφτηκα να την οργανώσω

χωρίζοντας τους μαθητές σε ομάδες όπου η κάθε ομάδα θα αντιπροσωπεύει κι ένα καπέλο

και μια αντίστοιχη ομάδα.

Άσπρο καπέλο (κυβέρνηση): Οι μαθητές της ομάδας αυτής θα βρουν πληροφορίες γύρω από

την οικονομία της Ελλάδας τα τελευταία 50 χρόνια και πως αυτή εξελίχθηκε μέχρι σήμερα.

Μαύρο καπέλο (Έλληνες πολίτες): Η ομάδα αυτή θα ασχοληθεί με τα αρνητικά σημεία που

προέκυψαν τα τελευταία χρόνια, τι πήγε λάθος και φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση.

Πράσινο καπέλο (Ευρωπαϊκή Ένωση):Θα ασχοληθούν οι μαθητές με τις λύσεις που αυτοί

προτείνουν για να βελτιωθεί η κατάσταση.

Κόκκινο καπέλο (ΔΝΤ): Θα συζητηθούν από τους μαθητές της ομάδας αυτής οι επιπτώσεις

της κακής πορείας της Ελληνικής οικονομίας.

Κίτρινο καπέλο (Πολίτες άλλων χωρών Ευρωπαϊκής Ένωσης)(: Θα απαντήσουν οι μαθητές

αν οι ίδιοι πιστεύουν ότι μέσα από αυτή την κρίση η Ελλάδα δεν θα ξανακάνει τα ίδια λάθη και

ότι θα βγει πιο δυνατή στο πέρασμα των χρόνων.

Μπλε καπέλο (Δημοσιογράφοι) Η ομάδα αυτή θα συντονίσει τη συζήτηση.

~ 95 ~


Η ελευθερία του ανθρώπου στις επιλογές και τις πράξεις

του (ενότητα 5)

Τεχνικές για τη Γ΄ Λυκείου – Μαρία Αυγέρη Θα επέλεγα να χρησιμοποιήσω (και το έχω κάνει σε πολλά μαθήματα) για τα

θρησκευτικά της Γ΄ Λυκείου τη μέθοδο της ιδεοθύελλας. Για παράδειγμα στην ενότητα «η

ελευθερία του ανθρώπου στις επιλογές και στις πράξεις του» θα τους έβαζα να μου πουν και

θα καταγράφαμε στον πίνακα τι τους έρχεται στο μυαλό όταν ακούν τη λέξη ελευθερία. Στη

συνέχεια θα συζητούσαμε κατά πόσο σήμερα είναι εφικτό να υπάρχει και να πραγματώνεται η

ελευθερία τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και στις διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των

ανθρώπων. Στην ίδια ενότητα θα χρησιμοποιούσα και τη μέθοδο της αντίστροφης

ιδεοθύελλας. Δηλαδή θα τους έθετα την ερώτηση τι μπορεί να γίνει ώστε ο άνθρωπος να μην

μπορεί ποτέ να έχει ελευθερία στις επιλογές και στις πράξεις του. Στο τέλος θα

αντιστρέφαμε τις προτάσεις που έκαναν και θα τις καταγράφαμε στον πίνακα.

από Ελένη Αθανασίου

Στη Γ’ Λυκείου ειδικά μόνο με τέτοιες τεχνικές μπορείς να δουλέψεις. Εγώ ας πούμε

στην ελευθερία έκανα αυτό, γράψαμε τις λέξεις στον πίνακα και μετά η κάθε ομάδα (τους

είχα χωρίσει σε ομάδες πριν) μου ζωγράφισε την ελευθερία όπως τη φαντάζεται. Εννοείται

πως ήμουν εφοδιασμένη με κόλλες Α3 και χρώματα.

Το Κοινωνικό Πρόβλημα (ενότητα 7)

Το κοινωνικό πρόβλημα – Αικατερίνη Μπομπέτση

Στη Γ΄ Λυκείου, σε γενικές γραμμές, έχουν καλά αποτελέσματα οι τεχνικές

brainstorming, role playing κ.λπ., η συνεργασία σε ομάδες, κ.ά., στη χρήση των οποίων οι

μαθητές ανταποκρίνονται θετικά και συνεργάζονται, στην πλειοψηφία τους, πρόθυμα.

~ 96 ~

Στο βιβλίο της Γ΄ Λυκείου "Χριστιανική Ηθική", η ενότητα 7 αναφέρεται στο

"κοινωνικό πρόβλημα".

Εφαρμόζονται οι τεχνικές: εργασία σε ομάδες, brainstorming και reverse

brainstorming.

Στην ενότητα αυτή αφιερώνονται συνήθως δύο διδακτικές ώρες, διότι τα θέματα που

θίγονται απασχολούν έντονα τους μαθητές, έχουν ανάγκη για συζήτηση (ιδιαίτερα με όσα

συμβαίνουν τελευταία στη χώρα) και μία ώρα συνήθως δεν επαρκεί.

Στόχος είναι να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τη σοβαρότητα του "κοινωνικού

προβλήματος" και να ευαισθητοποιηθούν ώστε να συμμετάσχουν ενεργά, με βάση τη

χριστιανική οπτική.

Χρησιμοποιείται βοηθητικό υλικό όπως: η προβολή ντοκιμαντέρ (π.χ. της Unicef, της

Διεθνούς Αμνηστίας, άλλων φορέων) που πραγματεύονται διάφορα κοινωνικά προβλήματα, η

ανάγνωση αποσπασμάτων από σχετικά άρθρα του τύπου, κ.λπ. Η επικαιρότητα, ειδικά

τελευταία, βρίθει (αυτοκτονίες, άγριες δολοφονίες αθώων και ανήμπορων πολιτών,

"φτωχοποίηση" μεγάλου αριθμού ανθρώπων, παιδιά που πεινούν, μετανάστευση, κ.ά.).

Α. 1. Προβάλλεται απόσπασμα ταινίας : π.χ. από το ντοκιμαντέρ "A kind of

childhood", των C. Masud και T. Masud

(www.unicef.org/rightsite/files/NYCfilmsProgramweb/ (έτσι εξασκούν και τα Αγγλικά

τους), που αφορά την παιδική εργασία και εκμετάλλευση, τη φτώχεια στον τρίτο κόσμο

(Μπανγκλαντές), το οποίο είναι μία καλή αφορμή για την αναφορά και σε άλλα κοινωνικά

προβλήματα. Γίνεται παράλληλα αναφορά στη διάκριση του κόσμου σε 1ο, 2ο, 3ο, και 4ο.

2. Όλα τα προβλήματα καταγράφονται στον πίνακα.

3. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες, επιλέγουν 3-4 από τα κοινωνικά

προβλήματα και καταγράφουν για κάθε ένα απ' αυτά την πιθανή αιτία και τις συνέπειές τους.

Ο γραμματέας κάθε ομάδας τα καταγράφει στον πίνακα. Ένας μαθητής αναλαμβάνει να δώσει

έναν ορισμό του προβλήματος.

4. Αναζητούνται λύσεις και καταγράφονται όσες ήδη εφαρμόζονται από κρατικούς ή

διεθνείς φορείς, την Εκκλησία, διάφορες Μ.Κ.Ο. και άλλες οργανώσεις.

Β. 1. Συζήτηση-αφόρμηση για εκ νέου προβληματισμό: είναι επαρκείς οι

εφαρμοζόμενες λύσεις, ναι ή όχι και γιατί; Αν όχι, τι φταίει πραγματικά;

2. Οι μαθητές, με καταιγισμό ιδεών, εντοπίζουν τα πιθανά πραγματικά αίτια (πίσω

από τα αίτια) που καταγράφονται στον πίνακα. Γίνεται αναφορά στην τάση του ανθρώπου για

ιδιοποίηση των υλικών αγαθών.

3. Τίθεται το ερώτημα: Με ποιον τρόπο θα επιδεινωνόταν ακόμα πιο δραματικά το

κοινωνικό πρόβλημα; Με την τεχνική Reverse brainstorming, καταγράφονται στον πίνακα οι

προτάσεις των μαθητών.

http://www.unicef.org/rightsite/files/NYCfilmsProgramweb/

~ 97 ~

Διαβάζοντάς τις μεγαλόφωνα, οι μαθητές συνειδητοποιούν την ακόμα

μεγαλύτερη δραματικότητα της κατάστασης μπρος σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο και γίνεται

αντιληπτή η ανάγκη για άμεσες, δραστικές και πραγματικές λύσεις, τώρα πια και στον

"αναπτυγμένο" κόσμο. Γίνεται αναφορά στους "νέους φτωχούς" και ειδικότερα στη χώρα μας

(μαζί με πολλά ακόμα που προκύπτουν με την παρέμβαση των μαθητών), σε συνάρτηση με τη

σημερινή κατάσταση.

2. Προτάσεις για λύση γράφονται στον πίνακα και διαβάζονται από μαθητή. Γίνεται

διάκριση μεταξύ ιδιοποίησης και διαχείρισης των αγαθών από τους ανθρώπους.

3. Μαθητές διαβάζουν αποσπάσματα κειμένων (Καινή Διαθήκη, κείμενα πατέρων,

κ.λπ.), όπου αναδεικνύεται η στάση του Ιησού, των Αγίων, των 3 Ιεραρχών, ως η μόνη

πραγματική λύση του κοινωνικού προβλήματος.

Αναφορά σε σημερινά παραδείγματα τέτοιων ανθρώπων, οργανώσεων.

Αναφορά στον κίνδυνο από τη "φιλανθρωπική" δράση ατόμων ή οργανισμών ως

άλλοθι διαιώνισης του προβλήματος.

4. Συζήτηση.

Αναφορά σε περιπτώσεις μαθητών της τάξης, των οικογενειών τους ή φίλων, που

συμμετέχουν σε διάφορες οργανώσεις που βοηθούν στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων.

Συμπεράσματα.

Αποτέλεσμα: Η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών συμμετέχει με μεγάλη

προθυμία και ωριμότητα, επικρίνει και προτείνει.

Η διάθεση αυτή επιβεβαιώνεται και από τη συμμετοχή των μαθητών σε

ανάλογες δράσεις που αναλαμβάνουμε ως σχολείο.

από Ευαγγελία Μελαχροινούδη

Θα μπορούσες να συνεργάζεσαι και με τον συνάδελφο που διδάσκει κοινωνιολογία,

για πιο πολλά αποτελέσματα.

~ 98 ~

Ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή (ενότητα 13)

Ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή – Ευαγγελία Μελαχροινούδη

Σας καταθέτω ένα σενάριο (το όποιο θα μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες

ενότητες) που θα μπορούσε να πάει και τη μορφή project.

Με αφορμή τις αφίσες της Διεθνούς αμνηστίας

(http://antikleidi.wordpress.com/2011/10/17/amnesty/) οι μαθητές καλούνται να γράψουν

μια σελίδα ημερολογίου σε δυο φάσεις:

Α) κανονικά σαν να ήταν ο εαυτός τους, καταγράφουν την καθημερινότητά τους και

Β) σαν να ήταν στα "παπούτσια" κάποιου «που διαφέρει/ενός ξένου» (πρόσφυγας,

μετανάστης, γυναίκα, άνθρωπος με ειδικές ανάγκες....).

Ακολουθεί συζήτηση, για συμπεράσματα και λύσεις.

Πρόταση εφαρμογής της μεθόδου Scamper για την ίδια ενότητα και έχοντας ως εποπτικό

υλικό τις παραπάνω αφίσες:

Άλλες χρήσεις: Που/πως θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η αφίσα όπως είναι και αν

αλλάξει.

Προσαρμογή: Ποιες ανάλογες συνθήκες μου θυμίζει;

Τροποποίηση: τι με ενοχλεί και θέλω να αλλάξω;

Μεγιστοποίηση: σε πόσα επίπεδα πρέπει να αγωνιστώ για να βελτιωθεί η κατάσταση, πόσος

χρόνος ενέργεια απαιτείται, μόνος ή όλοι μαζί;

Ελαχιστοποίηση: τι θα ήταν καλό να αποφύγω, τι να εξαλειφθεί για να βελτιωθεί η

κατάσταση;

Υποκατάστατο: με ποιον άλλο φορέα, πρόσωπο, οργανισμό μπορώ να συνεργαστώ,

εναλλακτικοί τρόποι αγώνα.

Ανακατάταξη: αναμένετε τα ίδια αποτελέσματα αν αυτά συνέβαιναν σε άλλη

χώρα/περιβάλλον;

Αντιστροφή: τι θα γινόταν αν αυτά ίσχυαν στο δικό μας κόσμο;

Συνδυασμός: φτιάξτε μια νέα αφίσα με το δικό σας κόσμο/ζωή.

Ο καταιγισμός ιδεών και η δημιουργική γραφή είναι τεχνικές που χρησιμοποιώ συχνά

(αφόρμηση, ανατροφοδότηση αντίστοιχα). Τα έξι καπέλα της σκέψης (σε παραλλαγή

δραματοποίησης) φαίνεται να είναι πολύ δημοφιλή, ενώ η μέθοδος Scamper με προβλημάτισε

αρκετά και δεν είμαι σίγουρη κατά πόσο η πρόταση εφαρμογής είναι σωστή.

http://antikleidi.wordpress.com/2011/10/17/amnesty/

~ 99 ~

Άρνηση και υποτίμηση της ανθρώπινης ζωής: Άμβλωση

(ενότητα 16)

Ιστορίες με…δράση και αντίδραση – Βασίλειος Παπαδάς

Διάβασα όλες τις τεχνικές. Όλες ομολογώ ότι ήταν ενδιαφέρουσες...κάποιες πιο

εύκολα πραγματοποιήσιμες. Κάποιες άλλες πιο δύσκολα. Νομίζω ότι οι τεχνικές για να έχουν

επιτυχία θα πρέπει να προσαρμόζονται στο επίπεδο των μαθητών της τάξης και να έχουμε

τη δυνατότητα να ελισσόμαστε και να μην είμαστε αυστηρά τυπικοί. Δηλαδή να παραλείπουμε

ό,τι κουράζει από κάθε τεχνική και να προσθέτουμε ό,τι ενθουσιάζει. Να μην είμαστε

σχολαστικοί γιατί αυτό για μένα σκοτώνει τη δημιουργικότητα. Μετά από αυτά τα σχόλια θα

επιχειρήσω να καταθέσω τη δική μου τεχνική.

Πάντα μ’ άρεσε το σενάριο και η σκηνοθεσία και γι΄ αυτό χρησιμοποιώ συνήθως μέσα

στη τάξη τη δημιουργία ιστοριών. Στη Γ λυκείου στο θέμα της άμβλωσης μπορώ να διηγηθώ

μια ιστορία μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης αλλά καλό είναι να βάλεις και δύο μαθητές που

είναι δημιουργικοί στην υπόδυση ρόλων και να υποδυθούν ένα ζευγάρι που έχει οικονομικά

προβλήματα ν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Πάντα με

σοβαρότητα προσεγγίζουμε το θέμα. Ζητάμε από τους μαθητές να παρακολουθήσουν την

ιστορία και στο κρίσιμο σημείο της απόφασης για το μωρό σταματάμε τη δράση ζητώντας από

τους μαθητές να εκθέσουν τα επιχειρήματά τους κατά ή υπέρ της άμβλωσης για να

συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τις αρνητικές ηθικές ,ψυχολογικές και σωματικές επιπτώσεις

της άμβλωσης. Έχουμε δημιουργήσει δύο σενάρια: α) το σενάριο που το ζευγάρι αποφασίζει

να σκοτώσει το μωρό και β) εκείνο οπού επιλέγει να κρατήσει το μωρό. Στο τέλος τα παιδιά

καταλήγουν στα συμπεράσματα. Να σημειωθεί ότι για τις επιπτώσεις της άμβλωσης θα έχει

γίνει η μελέτη σχετικών άρθρων.

Δεν ήξερα τη τεχνική με τα έξι καπέλα. θα μπορούσε να εφαρμοστεί με:

το άσπρο καπέλο να δίνει πληροφορίες για το θέμα,

το μαύρο καπέλο να είναι υπέρ της άμβλωσης,

το κόκκινο να εξετάζει τις αντιδράσεις από το περιβάλλον,

το πράσινο να δίνει τη λύση,

το κίτρινο να εξετάζει τα θετικά του να έχεις ένα μωρό ασχέτως προβλημάτων και

το μπλε να έχει τη θέση της λογικής.

Τέλος, στα μυστήρια φέτος αφού ολοκλήρωσα την ενότητα έφτιαξα ένα φυλλάδιο που

είχε διάλογο καθηγητή με μαθητές και με "χαλαρές" ερωτήσεις συνοψίζαμε τα συμπεράσματα

του κάθε μαθητή για το κάθε μυστήριο και συμπληρώνονταν στο φυλλάδιο αλλά και στον

πίνακα οι λέξεις κλειδιά. Κάτι σα συνδυασμό ιδεοθύελλας και τυχαίων λέξεων. Το

αποτέλεσμα ήταν οι μαθητές να συμμετέχουν ακόμα και αυτοί που ήταν αδιάφοροι και κρατάω

την γραπτή εκτίμηση ενός που μου έγραψε στο τέλος ότι ήταν λειτουργικό!!

~ 100 ~

Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ


Νέοι στο ρυθμό της παραθρησκείας

Σέκτες και νέοι – Σταυρούλα Ζευγαρά

Στη διδακτική ενότητα <<Νέοι στο ρυθμό της παραθρησκείας>> της Β΄ ΕΠΑ.Λ.,

χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της ιδεοθύελλας και της Brainwriting, προκειμένου οι μαθητές

να αναζητήσουν, αφενός μεν τα αίτια που οδηγούν κάποιον σε μια παραθρησκεία και αφετέρου

να εντοπίσουν τους κινδύνους από την αποδοχή παραθρησκευτικών διδασκαλιών. Είχε

προηγηθεί η προβολή ενός ντοκουμέντου με την παραθρησκευτική δράση και οργανωμένη

δολοφονία 909 ανθρώπων από τον ηγέτη της οργάνωσης, Ναός του Λαού, Jim Jones.

Αλλεπάλληλα ήταν τα ερωτήματα που αφορούσαν την αναζήτηση των αιτίων και εδώ δούλεψε

πολύ καλά η τεχνική της ιδεοθύελλας.

Για τους κινδύνους δούλεψαν ομαδοσυνεργατικά. Τους δόθηκαν λέξεις κλειδιά, όπως

οικογένεια, ελευθερία- αυτεξούσιο, θρησκεία, καθοδήγηση, φανατισμός, και εκείνοι,

επιλέγοντας μία από αυτές, ανέλαβαν να καταγράψουν τον κίνδυνο που απορρέει από μια

τέτοια εμπλοκή. Σημαντικό ήταν ότι οι Νέες Τεχνολογίες βοήθησαν για άλλη μια φορά (το

βίντεο λειτούργησε καταλυτικά), καθώς διαπίστωσαν, ότι η προσχώρηση σε μια

παραθρησκευτική οργάνωση μπορεί να μην είναι πάντα ατομική υπόθεση αλλά να αφορά

ολόκληρες οικογένειες (κοινόβιο της Γουιάνα).

Η κάθε ομάδα παρουσίασε, τα χαρτάκια συγκεντρώθηκαν και κολλήθηκαν στον τοίχο

δίπλα σε έναν κατάλογο 422 σεκτών και σε μια πρόσφατη είδηση που αφορούσε σεξουαλική

σατανολατρεία, με τον τίτλο . Μη φοβηθείτε και μην υποφέρετε μόνοι»

~ 101 ~

Το ενδιαφέρον ήταν πως διαπίστωσαν, ότι και οι ίδιοι είχαν γίνει αποδέκτες

διαφημιστικών φυλλαδίων και μάλιστα σε ανύποπτο χρόνο και τόπο (παρέλαση

καρναβαλιού).Ακόμη, έμαθαν να διακρίνουν και να φωτογραφίζουν δράσεις και σκοπιμότητες

που μπορεί να κρύβονται πίσω από ένα τοιχοκολλημένο <<δωρεάν σεμινάριο αυτογνωσίας>>.

~ 102 ~

ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΑ

Μαγνητισμός – Ηλεκτρομαγνητισμός

Μαγνητισμός (Ηλεκτροτεχνία Β ΕΠΑΛ) – Δημήτριος Ιωάννης Καψίδης

Το θέμα του μαθήματος ήταν εισαγωγή στο μαγνητισμό - ηλεκτρομαγνητισμό.

Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες και κλήθηκαν να συσκεφθούν ανά ομάδα και να αναφέρουν

οτιδήποτε γνωρίζουν από τα προηγούμενα χρόνια και την καθημερινή τους ζωή σχετικά με το

φαινόμενο του μαγνητισμού και τις χρήσεις του, με τη μορφή ιδεοθύελλας.

Η κάθε ομάδα σημείωσε τις απαντήσεις της και οι εκπρόσωποί τους τις ανακοίνωσαν

στην ολομέλεια του τμήματος. Οι απαντήσεις σημειώθηκαν στον πίνακα.

Στη συνέχεια οι μαθητές επέστρεψαν στις ομάδες τους και με τη βοήθεια του

σχολικού εγχειριδίου καθώς και κάποιου πληροφοριακού υλικού απάντησαν σε μια σειρά

ερωτήσεων που ήταν διαφορετικές για κάθε μια ομάδα.

Οι εκπρόσωποι των ομάδων ανακοίνωσαν τις απαντήσεις στην ολομέλεια

"διδάσκοντας" με τον τρόπο αυτό την "ύλη" του μαθήματος.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού περιορίστηκε στο συντονισμό των ομάδων και στην παροχή

διευκρινήσεων κατά τη διαδικασία της παρουσίασης όπου αυτές ήταν απαραίτητες.

Στη συνέχεια οι μαθητές είχαν την ευκαιρία με κάποια καθοδήγηση να επιβεβαιώσουν

με πειράματα μερικά από τα θεωρητικά στοιχεία που είχαν συναντήσει τις προηγούμενες δυο

διδακτικές ώρες.

Η όλη διαδικασία αναπτύχθηκε μαζί με κάποια επιπλέον θεωρία σε περίπου δυο δίωρα.

~ 103 ~

Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ


Δίκτυα ΙΙ

(Τεχνολογία Δικτύων Επικοινωνιών)

Αλγόριθμος Διάσπασης IP Αυτοδύναμων Πακέτων – Πέτρος Σαλαβασίδης

Στο μάθημα Δίκτυα ΙΙ (Τεχνολογία Δικτύων Επικοινωνιών) του τομέα

Πληροφορικής των Επαγγελματικών Λυκείων διδάσκεται ένας ιδιαίτερα ενδιαφέρον

αλγόριθμος, ο αλγόριθμος Διάσπασης IP Αυτοδύναμων Πακέτων (IP Fragmentation

Algorithm, σελ. 242-246 του σχολικού εγχειριδίου). Επιγραμματικά, ο αλγόριθμος

περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο μεγάλα πακέτα δεδομένων διασπώνται σε μικρότερα

πακέτα δεδομένων ώστε να είναι δυνατή η μεταφορά τους από κόμβο σε κόμβο).

α. Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζω τον αλγόριθμο στους μαθητές είναι μέσω μιας μικρής

ιστορίας η οποία δεν σχετίζεται με τα δίκτυα ή τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

β. Στη συνέχεια ζητώ από τους μαθητές να εντοπίσουν κοινά στοιχεία της ιστορίας με τον

γενικό τρόπο λειτουργίας των δικτύων η/υ. Σε αυτό το σημείο μαζεύουμε λέξεις/φράσεις

που οι μαθητές θεωρούν ότι "μοιάζουν" με ότι συμβαίνει στα δίκτυα η/υ. (brainstorming)

γ. Ακολούθως παρουσιάζεται αναλυτικά ο αλγόριθμος και δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές

να προσθέσουν ή να αφαιρέσουν λέξεις/φράσεις από στη λίστα (βήμα β). Όταν συμπληρωθεί

η λίστα ζητείται από τους μαθητές να αντιστοιχήσουν, ο καθένας χωριστά (brainwriting), τις

λέξεις/φράσεις της λίστας με αντικείμενα/ενέργειες που αποτελούν τον αλγόριθμο.

δ. Παρουσιάζεται η λίστα των λέξεων/φράσεων με τις αντιστοιχήσεις και δίνεται η

δυνατότητα στους μαθητές, ως τάξη, να αφαιρέσουν οποιαδήποτε αντιστοίχηση θέλουν.

ε. Στη συνέχεια δίνεται η λίστα του εκπαιδευτικού και ακολουθεί συζήτηση πάνω σε τυχόν

διαφορετικές αντιστοιχήσεις (από την έως τώρα εμπειρία το 85% των αντιστοιχήσεων είναι

σωστό).

στ. Ζητείται από τους μαθητές να δημιουργήσουν μια ιστορία (storyboarding), εκτός του

χώρου των δικτύων η/υ, η οποία να αξιοποιεί το τρόπο λειτουργίας του αλγόριθμου.

ζ. Τέλος, οι μαθητές αξιολογούν όλη τη διαδικασία και σχολιάζουν οτιδήποτε θέλουν γύρω

από αυτή!

Ο χρόνος που χρειάζεται για να ακολουθηθεί η παρακάτω διαδικασία είναι 4 διδακτικές

ώρες. Το μάθημα Δίκτυα ΙΙ (Τεχνολογία Δικτύων Επικοινωνιών) εξετάζεται πανελλαδικά.

~ 104 ~

Δημιουργία Αλγόριθμου

Θα καπελώσουμε τον προγραμματισμό;;; - Ζαχαρούλα Χαρπαντίδου

Τα έξι καπέλα σκέψης στη δημιουργία αλγορίθμων.

Συνήθως στη διδακτική πράξη χρησιμοποιώ την τεχνική της ιδεοθύελλας έτσι ώστε

οι μαθητές να προσεγγίσουν τα θέματα πληροφορικής.

Μου φάνηκε όμως πολύ πρωτότυπη η τεχνική των έξι καπέλων σκέψης και θα κάνω

μια απόπειρα να προσεγγίσω την ενότητα της δημιουργίας αλγορίθμων με αυτή τη διδακτική

τεχνική.

Σκοπός μας είναι η δημιουργία ενός αλγορίθμου για να καθοδηγήσουμε ένα ρομπότ να

βγει από το σπίτι και να πετάξει μια σακούλα σκουπιδιών στον κάδο που βρίσκεται στο

απέναντι, πεζοδρόμιο. (Βασισμένη στην ύλη του σχολικού βιβλίου &1.2 Τι είναι αλγόριθμος,

&1.3 Ιδιότητες ενός αλγορίθμου)

Μπλε Καπέλο

Ποιο είναι το πρόβλημα για την επίλυση του οποίου θα πρέπει να φτιάξουμε έναν

αλγόριθμο;

Ποιος είναι ο σκοπός της άσκησης;

Πως θα οργανώσουμε τις πληροφορίες που έχουμε για να οδηγηθούμε στην επίλυση

– δημιουργία του αλγορίθμου;

Άσπρο Καπέλο

Ποιες είναι οι διαθέσιμες πληροφορίες που έχουμε – τα δεδομένα του προβλήματος;

Χρειαζόμαστε επιπρόσθετες πληροφορίες;

Μαύρο Καπέλο

Ποια προβλήματα μπορούν να παρουσιαστούν;

Θα μπορέσουμε να τα λύσουμε στην πορεία;

Μήπως πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή;

Πράσινο Καπέλο

Σκεφτόμαστε ότι πρέπει να θεωρήσουμε ότι πρόκειται για ένα μικρό παιδί και να

σκεφτούμε τις οδηγίες που πρέπει να του δώσουμε για να εκτελέσει τη συγκεκριμένη

εργασία.

Θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε διαφορετικά το πρόβλημα;

Τι θα πρέπει να κάνουμε για να υπερπηδήσουμε τα εμπόδια που μπορεί να

εμφανιστούν;

Κόκκινο Καπέλο

~ 105 ~

Ποια θα είναι τα συναισθήματα που θα παρατηρήσουμε στην τάξη;

Θα υπάρξουν αυθόρμητες αντιδράσεις;

Πως θα δεχτούν οι μαθητές την κίνηση του ρομπότ;

Θα καταλάβουν τι πρέπει να κάνουν για να κινηθεί σωστά το ρομπότ και να εκτελέσει

την «εργασία» που του έχουμε αναθέσει;

Κίτρινο Καπέλο

Θα καταφέρουμε να κινήσουμε το ρομπότ σωστά για να περάσει το δρόμο,

προσθέτοντας τις απαραίτητες συνθήκες (π.χ. έλεγχος δρόμου) και να λύσουμε τα

προβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν.

Έτσι με πολύ απλό τρόπο θα μάθουμε και τη δομή επιλογής.

από Ζαχαρούλα Χαρπαντίδου

Δεν είμαι απολύτως σίγουρη ότι το σενάριο που έφτιαξα είναι εφαρμόσιμο, αλλά αν ήταν

πιστεύω ότι το ρομποτάκι θα φορούσε το κόκκινο καπέλο, δηλαδή θα προσπαθούσε να

σκεφτεί "how other people will react emotionally, explaining hunches, feelings, gut

senses". Το πιο σημαντικό από όλα, πιστεύω ότι είναι να καταφέρουμε να πείσουμε τους

μαθητές ότι θα πρέπει συνεχώς να φορούν το πράσινο καπέλο!

από Πέτρο Σαλαβασίδη

Η απορία μου βρίσκεται στο εξής: ο κάδος είναι πράσινος ή μπλε;

Έχει γίνει διαχωρισμός των σκουπιδιών σε ανακυκλώσιμα ή μη;

Εάν είναι γεμάτος ο κάδος το ρομπότ τι θα πρέπει να κάνει; Μήπως θα πρέπει να φέρει τα

σκουπίδια πίσω στο σπίτι;

~ 106 ~

Βάσεις Δεδομένων

Ιδεοθύελλα στις Βάσεις Δεδομένων – Αναστασία Πελεχρά

Εφαρμόζω την μέθοδο της ιδεοθύελλας τα τελευταία χρόνια στη Γ' τάξη

Επαγγελματικού Λυκείου στο μάθημα "Βάσεις Δεδομένων" και πραγματικά το μάθημα γίνεται

διασκεδαστικό!

Το πρόβλημα που γράφεται στον πίνακα είναι η κατασκευή μιας Βάσης Δεδομένων για

μια Εταιρία Ενοικίασης Αυτοκινήτων.

Οι μαθητές καταγράφουν στον πίνακα τα πιθανά αρχεία που θα μπορούσαν να

αποτελούν την Βάση μας.

Ακολουθεί συζήτηση και ανατροφοδότηση της θεωρίας που έχουμε κάνει για να

καταλήξουμε στην τελική επιλογή των αρχείων.

Στη συνέχεια οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες. Κάθε ομάδα προτείνει πεδία για

κάθε αρχείο. Τα πεδία γράφονται στον πίνακα κάτω από το όνομα του αρχείου που

ανήκουν.

Στη συνέχεια ακολουθεί συζήτηση για το ποια πεδία θα επιλεγούν για το αρχείο μας.

Κάθε ομάδα προσπαθεί να υπερασπιστεί τα πεδία που έχει προτείνει

χρησιμοποιώντας επιχειρήματα από τους κανόνες της θεωρίας που έχουμε κάνει.

Αφού καταλήξουμε (μετά από μια θυελλώδης αλλά εποικοδομητική συζήτηση) στα

πεδία που θα απαρτίζουν τα αρχεία, κάθε ομάδα προτείνει περιορισμούς γι αυτά

παρουσιάζοντας στις υπόλοιπες ομάδες τους λόγους για τους οποίους θα πάρει

αυτούς τους περιορισμούς.

~ 107 ~

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

Ανακύκλωση - Κομποστοποίηση απορριμμάτων

Πώς θα γεμίσουμε πιο γρήγορα τη χωματερή μας; - Δημήτριος Ρόρρης

Και τώρα που έχω την προσοχή σας(!), θα σας παρουσιάσω ένα πρόγραμμα

περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που είχα κάνει όταν ήμουν στο ΕΠΑΛ Νευροκοπίου:

Το θέμα ήταν "Ανακύκλωση - Κομποστοποίηση απορριμμάτων" και ενώ το είχαμε

δουλέψει με την ομάδα, θα το παρουσιάζαμε και σε ένα άλλο τμήμα εκτός ομάδας.

Ενώ λοιπόν είχα ετοιμάσει τις διαφάνειες με φωτογραφίες από χωματερές και λοιπά συναφή

με επιδιωκόμενο αποτέλεσμα να δείξουμε πόσο κακό κάνει η αύξηση των σκουπιδιών,

σκοντάφτω σε μια αναπάντεχη αρνητικότητα των παιδιών του άλλου τμήματος, από το 1ο

λεπτό της παρουσίασης, του στυλ "καλά, εμείς θα σώσουμε τον πλανήτη;" και "με σκουπίδια

θα ασχολούμαστε τώρα;"

Αφού μου πήρε λίγο χρόνο να ξεπεράσω το αρχικό σοκ από τη μαζικότητα της

αντίδρασης, εφάρμοσα (χωρίς να το ξέρω τότε) την αντίστροφη ιδεοθύελλα:

Ξεκινώντας από τη θέση "Πώς μπορώ τότε να καταστρέψω πιο γρήγορα τον πλανήτη, πού

έτσι κι αλλιώς πεθαίνει;" καταλήξαμε να ψάχνουμε τρόπους για το πώς θα γεμίσουμε πιο

γρήγορα τη χωματερή της περιοχής.

Με έκπληξη διαπίστωσα την άγρια χαρά με την οποία συμμετείχαν τότε τα παιδιά, σε

σημείο που οι ίδιοι μου ζήτησαν να καταγράψουν τους τρόπους αυτούς σε χαρτί. Περάσαμε

έτσι χωρίς να το έχουμε σχεδιάσει καλά-καλά και σε ένα καταστροφικότατο Brainwriting, το

οποίο βέβαια ξεσήκωσε πολύ ενθουσιασμό και "χαβαλέ". Ενδιαφέρον ήταν ότι οι

πρωτεργάτες της αντίδρασης - που ήταν και οι "ταραξίες" της τάξης - συσπείρωσαν γύρω

τους ομάδες που έκαναν διαγωνισμό μεταξύ τους ποιός θα παράξει τις περισσότερες -και

χειρότερες- ιδέες. Εκτός δηλαδή από τις καταναλωτικές μας συνήθειες οι οποίες γεμίζουν

πιο γρήγορα τη χωματερή, θίχτηκε και το είδος των σκουπιδιών που θα έκαναν πιο μεγάλη

ζημιά, στο οποίο μάλιστα "έπεσαν διάνα" και ακόμα παραπέρα!

Τέλος, με ιδιαίτερη χαρά, η κάθε αυτοσχέδια ομάδα ανακοίνωσε τους επίδοξους τρόπους

γεμίσματος της χωματερής, υπερηφανευόμενη με το πλήθος αλλά και το είδος ζημιάς που

προκαλούσε στο οικοσύστημα κάθε σκουπίδι που είχαν φανταστεί.

Έτσι, αφού τα είπαν και εκτονώθηκαν, έκανα την ερώτηση πού βρίσκεται η χωματερή της

περιοχής. Μου απάντησαν ότι είναι κοντά σε ένα χωριό, στο οποίο τύγχανε να μένει ένας

μαθητής, ο οποίος δεν ήταν και ιδιαίτερα ομιλητικός στη διαδικασία (τον οποίο μάλιστα

πρόσεξα ότι πείραζαν ορισμένοι κατά το Brainwriting).

Στη συνέχεια λοιπόν τους είπα ότι με τις πρακτικές που μου είχαν παρουσιάσει, η

συγκεκριμένη χωματερή δεν είχε και πολύ χρόνο ζωής ακόμη και ότι θα έκλεινε σε λίγο

καιρό. Πρόσθεσα μάλιστα ότι κοινή πρακτική όταν γεμίζει μια χωματερή, είναι η αναζήτηση

μιας άλλης, κοντινής περιοχής για δημιουργία νέας χωματερής. Λόγω μορφολογίας της

λεκάνης Νευροκοπίου, πολλά χωριά των υπολοίπων μαθητών ήταν υποψήφια και όταν τους

τα ανέφερα ονομαστικά, ο ενθουσιασμός έπεσε κατακόρυφα.

~ 108 ~

Ο προβληματισμός που επήλθε σχετικά γρήγορα ήταν βέβαια αναμενόμενος. Μάλιστα

οι ίδιοι οι "αρχηγοί" των ομάδων (των οποίων τα χωριά είχαν μπει στο "κόκκινο"), οι οποίοι

πιο πριν παρότρυναν ευφάνταστα την ομάδα, τώρα - με "τσαμπουκά" σχεδόν - καλούσαν τα

μέλη της να κόψουν τις μ*&^$%# , να σοβαρευτούν και να μη ρυπαίνουν άσκοπα. Και το

εννοούσαν.

Και κάπως έτσι έληξε και το δικό μας reverse-brainstorming.

Στο τέλος του προγράμματος κατάφερε η ομάδα και κατασκεύασε δικό της σχολικό

κομποστοποίηση από άχρηστες παλέτες, ο οποίος ήταν πολύ καλύτερος τεχνικά από ότι

αρχικά είχα κατά νου - κυριολεκτικά με εξέπληξαν με τις ευφάνταστες λύσεις που έδωσαν-

τον οποίο τον δούλεψαν σε τέτοιο σημείο που παρήγαγαν τόσο κομπόστ που το πουλάνε

(ακόμα και σήμερα από ότι με ενημερώνει ο μαθηματικός με τον οποίο κρατάμε μια επαφή

τώρα που έχω φύγει) σε τοπικό πατατοπαραγωγό και βάζουν λεφτά στο σχολικό ταμείο.

Φωτογραφία του κομποστοποιητή με την ομάδα στο:

http://dl.dropbox.com/u/17668239/%CE%9A%CE%BF%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%8

3%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%AE%CF%82%20%C

E%95%CE%A0%CE%91%CE%9B%20%CE%9A.%CE%9D%CE%B5%CF%85%CF%81%CE%B

F%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%AF%CE%BF%CF%85%202.JPG

http://dl.dropbox.com/u/17668239/%CE%9A%CE%BF%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%AE%CF%82%20%CE%95%CE%A0%CE%91%CE%9B%20%CE%9A.%CE%9D%CE%B5%CF%85%CF%81%CE%BF%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%AF%CE%BF%CF%85%202.JPG




~ 109 ~


Γνωριμία με τις υπηρεσίες του Διαδικτύου – Κωνσταντινία Νέου

Οι μαθητές έρχονται συχνά σε επαφή με το διαδίκτυο και τις υπηρεσίες του, όχι τόσο

μέσω της σχολικής καθημερινότητας όσο μέσω της υπόλοιπης καθημερινής δραστηριότητάς

τους. Παρόλο που αρκετοί έχουν δεξιότητες χρήσης κάποιων υπηρεσιών, οι γνώσεις τους

είναι περιορισμένες και αποσπασματικές ενώ σε βασικά ζητήματα (ιστορικά στοιχεία,

λειτουργία του διαδικτύου, ασφάλεια) χαρακτηρίζονται από λάθη, ανακρίβειες, σύγχυση και

παρανοήσεις. Συνηθίζω να χρησιμοποιώ την τεχνική των τυχαίων λέξεων, διότι λειτουργούν

ως ερέθισμα για να πρωτοτυπούμε...Έτσι,

Βήμα 1ο : Δημιουργώ το ερώτημα «Σε τι μας χρησιμεύει το Διαδίκτυο;»

Βήμα 2ο: Συγκεντρώνουμε τυχαία ερεθίσματα με τη χρήση ενός λεξικού:

Ζάχαρη κλήση Μακό όρνις

παιδικός ράμμα Φιλία ποτάμι

Βήμα 3ο: Δημιουργούμε μια σύνδεση μεταξύ αυτών των λέξεων και του θέματος που μας

απασχολεί, όπως:

e-

commerce

e-mail,

chat

Συνταγές

Εγκυκλοπαί

δειες

Skype,

Υπηρεσίες

VoIP Τηλε-

ιατρική Ψυχαγωγία, Εκπ/κά

Λογ/κά

Παγκόσμιος Ιστός

(www)

~ 110 ~

Έχω διαπιστώσει ότι είναι πολύ δημιουργική τεχνική, πέρα των αρχικών προσδοκιών!

~ 111 ~

Η πράσινη χημεία και η προστασία του περιβάλλοντος

Η Χημεία και η Προστασία του Περιβάλλοντος...με 6 καπέλα – Γεωργίτσα Δήμου

Την τεχνική των καπέλων την έχω εφαρμόσει εν μέρει το σχολικό έτος 2009-2010 σε

πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα «Η πράσινη χημεία και η προστασία του

περιβάλλοντος». Τότε δεν γνώριζα την τεχνική των 'Six Thinking Hats'. Τώρα από τη θέση

αυτή και μετά τον αναστοχασμό μου θα την εφάρμοζα ως εξής:

1. Άσπρο καπέλο- Η Χημεία και το Περιβάλλον

Τα περιβαλλοντικά ζητήματα όπως οι κλιματικές αλλαγές, η μόλυνση των υδάτων και οι

ανανεώσιμες μορφές ενέργειας βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των ειδήσεων και η σημασία

τους έχει αυξηθεί σημαντικά στην καθημερινότητα. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τη χημεία και

τη χημική βιομηχανία ως επιβλαβείς για το περιβάλλον. Ωστόσο, πολλές πρόσφατες

εξελίξεις και επιστημονικές έρευνες στον τομέα της χημείας μας βοηθούν να παράγουμε

υλικά και εφαρμογές πιο φιλικά προς το περιβάλλον, ενώ διατηρούμε την ποιότητα και τον

τρόπο ζωής που προσδοκούμε.

Η κοινωνία τείνει να θεωρεί κακό κάθε χημικό προϊόν που δημιουργήθηκε από τον άνθρωπο

και καλό κάθε φυσικό προϊόν. Το γεγονός ότι κάτι προέρχεται από τη φύση δε σημαίνει ότι

είναι καλό και για την υγεία ή το περιβάλλον – η ότι είναι απαραίτητα επικίνδυνο όταν

πρόκειται για χημικό προϊόν. Τι πιο φυσικό από τα ξύλα που καίγονται σ’ ένα τζάκι; Στην

πραγματικότητα, ο καπνός από τη φωτιά μπορεί να είναι βλαβερός τόσο για την υγεία όσο και

για το περιβάλλον, ακριβώς όπως και άλλες καύσεις.

Χημεία. Ο μύθος και η πραγματικότητα

Ο αμύητος όταν μιλάει για την χημεία, συνήθως αναλογίζεται περίεργες γυάλινες

συσκευές, πολύχρωμα υγρά, ατμούς, αναθυμιάσεις, δυσοσμίες, εκρήξεις, πολεμικά αέρια.

Ακόμα, στο μνημονικό του έρχονται μισητοί τύποι, που ίσως κάποτε τον βασάνισαν για να

τους αποστηθίσει.

Οι πιο πολλοί άνθρωποι, αν δεν τρέφουν απέχθεια , δεν διατηρούν τουλάχιστον

συμπάθεια για την χημεία. Ίσως γι’ αυτό να ευθύνεται και το εκπαιδευτικό σύστημα, που από

τις ρίζες του διαχωρίζει την χημεία από την καθημερινή ζωή, από τον ίδιο τον εαυτό μας:

Η Χημεία, ως βασική και δημιουργική επιστήμη που συνδέεται με την ζωή του

ανθρώπου και του πλανήτη Γη, έχει προσφέρει στα περισσότερα τεχνολογικά επιτεύγματα

που έχουν διαμορφώσει την σημερινή ποιότητα ζωής του ανθρώπου.

Όλοι επωφελούμαστε από τα επιτεύγματα της χημείας. Κανένας άλλος κλάδος της

επιστήμης δεν έχει προσφέρει τόσα πολλά και ούτε μπορεί να υποσχεθεί περισσότερα από

την χημεία. Μας χαρίζει όχι μόνο τα αναγκαία αγαθά αλλά και την πολυτέλεια του περιττού.

~ 112 ~

Ότι υπάρχει στο Περιβάλλον, στην ξηρά, στην θάλασσα και στον αέρα αποτελείται από

χημικές ουσίες.

Η χημεία είναι κεντρική επιστήμη και συνδέεται με θετικές και θεωρητικές

επιστήμες.

Η Χημεία έχει την πιο καθοριστική συμβολή στην μετατροπή πρώτων υλών σε νέα

πολύ χρήσιμα τεχνητά προϊόντα, όπως π.χ. τα παρακάτω:

Τα τρόφιμα, τα φάρμακα, τα καλλυντικά, τα απορρυπαντικά, τα λιπάσματα, τα

φυτοφάρμακα, τα τεχνολογικά προϊόντα, τα σπίτια, τα προϊόντα ψυχαγωγίας μας και τόσα

άλλα, έχουν κατασκευασθεί και βελτιωθεί με την βοήθεια της χημικής επιστήμης.

Η Χημεία με μεθόδους που έχει αναπτύξει κατόπιν έρευνας έχει πετύχει την

μετατροπή πρώτων υλών σε νέα χρήσιμα προϊόντα. Έτσι, έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη

άλλων επιστημών αλλά κυρίως στην εξέλιξη της τεχνολογίας.

2. Μαύρο καπέλο- Μερικές Πικρές Αλήθειες

Τα δάση μας καταστρέφονται

Τα εδάφη διαβρώνονται ή αχρηστεύονται από συσσώρευση αλάτων

Τα ποτάμια και οι λίμνες στερεύουν

Τοξικές ουσίες υπεισέρχονται στην τροφική αλυσίδα

Το πόσιμο νερό συνεχώς ρυπαίνεται

Οι ασθένειες μας κατακλύζουν

Το κλίμα αλλάζει συνεχώς

Το μεγαλύτερο μέρος του τρίτου κόσμου μαστίζεται από την έλλειψη

απαραίτητων αγαθών για την επιβίωση, όπως τα βασικά είδη διατροφής και το νερό

Τα πάσης φύσεως απόβλητα (αστικά, νοσοκομειακά, βιομηχανικά, διαστημικά,

αόριστα) εξελίσσονται σε τεράστιο πρόβλημα.

3. Πράσινο καπέλο- Τι πρέπει να κάνουμε;

Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που ο άνθρωπος δημιούργησε, είτε λόγω άγνοιας

είτε λόγω αδιαφορίας, αποτελούν σήμερα έναν πραγματικό εφιάλτη, ο οποίος όχι μόνο

καθορίζει το παρόν, αλλά και προδιαγράφει το μέλλον. Όσες παγκόσμιες διασκέψεις και αν

γίνουν, οι περιβαλλοντικές συνθήκες όχι μόνο δεν θα διορθωθούν, αλλά και θα

χειροτερεύουν συνεχώς, αν δεν διαμορφώσουμε στάση και συμπεριφορά που θα μας οδηγήσει

στην προστασία του περιβάλλοντος με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, μέσα από την

δημιουργία ειρηνικών σχέσεων, τόσο ανάμεσα στους ανθρώπους, όσο και ανάμεσα στον

άνθρωπο και στην φύση.

Για να διατηρηθεί σταθερή η περιβαλλοντική ισορροπία και η ποιότητα ζωής, πρέπει ο καθένας από εμάς να σταματήσει να αδιαφορεί και να λάβει ενεργό μέρος στα δρώμενα για την προστασία του περιβάλλοντος.

4. Κόκκινο καπέλο

~ 113 ~

- Ποιος έχει την ευθύνη για τη χρήση των υλικών;

… οι χημικοί

… η χημεία

… οι χρήστες

… η κοινωνία των πολιτών

… η πολιτεία

Τι μπορούμε να κάνουμε;

... χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας

… εξοικονόμηση ενέργειας

… προστασία των δασών

5. Κίτρινο καπέλο- Ζώντας... οικολογικά…

«Πριν από περίπου 70.000 χρόνια, η ανθρωπότητα παραλίγο να εξαφανιστεί όταν

εξερράγη το ηφαίστειο Τόμπα στην Ινδονησία. Διασώθηκαν μόνο οι πιο επινοητικοί. Είμαστε

ευάλωτοι στις καταστροφές, αλλά ξέρουμε και να επιβιώνουμε. Μόνο και μόνο γι΄ αυτό

ελπίζω ότι ο άνθρωπος θα έχει ένα μέλλον».

Φρεντ Πηρς, Βρετανός Δημοσιογράφος του περιοδικού «Νew Scientist»

Ο άνθρωπος ως αναπόσπαστο και αξεχώριστο μέρος του Βιοφυσικού του

Περιβάλλοντος έχει την δυνατότητα να διατηρήσει, να μεταβάλλει ή να βελτιώσει τις

αλληλεπιδράσεις και αλληλοσυσχετίσεις που διέπουν το οικοσύστημα, με την προοπτική της

αειφόρου ανάπτυξης και βιώσιμης κοινωνίας, που θα ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος,

χωρίς να υπονομεύει τις ανάγκες του μέλλοντος, μέσα από μια οικο-αναπτυξιακή διαδικασία,

που θα διατηρεί σταθερή την περιβαλλοντική ποιότητα και ισορροπία.

Η Πράσινη Χημεία, μια νέα φιλοσοφία, που καλύπτει όλους τους τομείς της Επιστήμης της

Χημείας, εργάζεται προς την Βιώσιμη Ανάπτυξη

α) δημιουργώντας χημικά προϊόντα που δεν βλάπτουν την υγεία του ανθρώπου και το

περιβάλλον

β) χρησιμοποιώντας βιομηχανικές διεργασίες που μειώνουν ή εξαλείφουν επικίνδυνα

χημικά προϊόντα

γ) σχεδιάζοντας διεργασίες που ελαχιστοποιούν την παραγωγή αποβλήτων και την χρήση

ενέργειας.

6. Μπλε καπέλο- Δεν αρκεί να κάνουμε ότι μπορούμε αλλά να κάνουμε ότι χρειάζεται.

Με βάση την διαμορφωμένη δραματική κατάσταση, ο καθένας μας μπορεί και πρέπει

να επωμιστεί το μερίδιο της ευθύνης που του αντιστοιχεί, κάνοντας έστω και μερικές

«μικρές θυσίες»: η ανακύκλωση πολλών υλικών, ο περιορισμός της ανεξέλεγκτης ρύπανσης του φυσικού περιβάλλοντος, η χρησιμοποίηση των μαζικών μέσων μεταφοράς, η σωστή και τακτική συντήρηση αυτοκινήτων και εγκαταστάσεων κεντρικής θέρμανσης, ο περιορισμός της ρύπανσης υδάτινων σχηματισμών είναι μερικοί τομείς που μπορούμε σαν απλοί πολίτες να συμμετέχουμε ενεργά.

~ 114 ~

Παράλληλα, οι χημικοί ερευνούν σήμερα νέες μεθόδους πιο βιώσιμες και πιο φιλικές προς το

περιβάλλον διατηρώντας την ανάπτυξη της οικονομίας και της βιομηχανίας μας. Μερικά

παραδείγματα:

Βιολογικά καύσιμα: καύσιμα κίνησης που προέρχονται από τη βιομάζα. Μία μεγάλη κλίμακα

προϊόντων βιομάζας όπως το ζαχαροκάλαμο, οι σπόροι ελαιοκράμβης, το καλαμπόκι, το

άχυρο, το ξύλο, ζωικά και φυτικά απόβλητα και απορρίμματα μπορούν να μεταμορφωθούν σε

καύσιμα κίνησης.

Βιολογικά πλαστικά: παραγωγή πλαστικών υλικών με τη χρήση φυσικών πόρων όπως φυτά,

τα οποία είναι βιοδιασπώμενα.

Μόνωση: εμπλουτισμένα μονωτικά υλικά για την ενδυνάμωση της ενεργειακής

αποδοτικότητας σε σπίτια και κτίρια.

Ελαφριά πλαστικά σύνθετα: βοηθούν στην μείωση της κατανάλωσης καυσίμων για

αυτοκίνητα και αεροπλάνα.

Κύτταρα καυσίμων: όταν χρησιμοποιούνται για την εκκίνηση αυτοκινήτων ή μοτοσικλετών, τα

κύτταρα καυσίμων υδρογόνου παράγουν υδρατμό αντί για καυσαέρια.

Νέες τεχνολογίες φωτισμού (όπως το OLEDS) : παραγωγή περισσότερου φωτός με

λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια.

Αεροστρόβιλοι και ηλιακή επένδυση: και τα δύο βασίζονται σε υλικά που παράγονται από τη

χημική βιομηχανία. Οι μεταλλικοί έλικες των αεροστρόβιλων έχουν αντικατασταθεί σε μεγάλο

βαθμό από έλικες φτιαγμένους από φάιμπεργκλας-ενισχυμένο πολυεστέρα για να αντέχουν

και στον πιο σφοδρό καιρό.

Η ενδυνάμωση της χημείας μέσω της έρευνας και της ανάπτυξης είναι απαραίτητη για να μας

επιτραπεί η διατήρηση μιας άνετης ζωής που θα βρίσκεται σε αρμονία με το περιβάλλον και

τη φύση. Η ενοποίηση τεχνολογίας, φύσης και ανθρώπων απεικονίζει τη μεγαλύτερη

πρόκληση όλων των κλάδων των σύγχρονων επιστημών και κυρίως αυτών που αναφέρονται

στο περιβάλλον.

~ 115 ~

Προοπτικές του επαγγέλματος του εκπαιδευτή ενηλίκων – Σπυρίδων Κιουλάνης

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Μία σύντομη εργασία στο πλαίσιο μια Ομαδικής Συμβουλευτικής Συνάντησης που

πραγματοποιήσαμε με φοιτητές/τριες της θεματικής ενότητας ΕΚΕ51 του μεταπτυχιακού

προγράμματος» Εκπαίδευση Ενηλίκων του ΕΑΠ. Στόχος ήταν η κατανόηση μιας ενότητας

του υλικού μελέτης η οποία αφορούσε τις προοπτικές του επαγγέλματος του εκπαιδευτή

ενηλίκων. Οι εκπαιδευτικές τεχνικές που χρησιμοποιήσαμε ήταν:

1. Τα 6 καπέλα σκέψης του De Bono

2. Τοίχος σκέψης - Brainstorming

3. Γωνίες μάθησης

4. Ομάδες εργασίας

5. Εμπλουτισμένη εισήγηση

ακολουθεί μία σύντομη παρουσίαση των τεχνικών που ακολουθήσαμε...

1. 1η ενότητα: Διάρκεια: 10΄

Ξεκίνησα με μία εισαγωγή και παρουσίαση των στόχων της διαδικασίας (στοχοθεσία) έχοντας

(ως συντονιστής) το μπλε καπέλο. Ο ρόλος του μπλε καπέλου είναι να συντονίζει, να

αναλύει, να συνθέτει, να επιλύει προβλήματα και να προσφέρει μεταγνωστικές

ικανότητες. Αφού εξήγησα τα 6 καπέλα του DB, οι φοιτητές/τριες χωρίστηκαν σε 5 ομάδες

εργασίας, εκπροσωπώντας το άσπρο καπέλο (ρεαλιστική οπτική), το κόκκινο καπέλο

(συναισθηματική οπτική), το κίτρινο καπέλο (θετική σκέψη) το μαύρο καπέλο (απαισιόδοξη

οπτική) και το πράσινο καπέλο (δημιουργική σκέψη).


Κάθε ομάδα επεξεργάστηκε το θέμα μέσα από την οπτική των καπέλων.

Η 1η ομάδα (άσπρο καπέλο – ρεαλιστική οπτική) είδε το θέμα ρεαλιστικά – τι ισχύει σήμερα

Η 2η ομάδα (κόκκινο καπέλο – συναισθηματική οπτική) αντιμετώπισε την προοπτική του

επαγγέλματος μέσα από το συναίσθημα

~ 116 ~

Η 3η ομάδα (μαύρο καπέλο - απαισιοδοξία) είδε την προοπτική του επαγγέλματος του

εκπαιδευτή ενηλίκων μέσα από ένα πλαίσιο απαισιοδοξίας.

Η 4η ομάδα (κίτρινο καπέλο – θετική σκέψη) συζήτησε την προοπτική του επαγγέλματος με

αισιοδοξία.

Η 5η ομάδα (πράσινο καπέλο – δημιουργικές λύσεις) αναζήτησε δημιουργικές λύσεις και

προοπτικές.

Κάθε μέλος της ομάδας κατέγραψε αυθόρμητα τις σκέψεις του σε τίτλους σε ένα χρωματιστό

χαρτάκι (με το χρώμα του καπέλου) ανά ιδέα.

Σε διαφορετικές γωνιές στους τοίχους της αίθουσας είχαμε τοποθετήσει από ένα μεγάλο

χαρτόνι, στο οποίο τα μέλη των ομάδων καταχώρησαν τα χρωματιστά χαρτάκια.

Ο/η επικεφαλής της κάθε ομάδας κατέγραψε τους τίτλους που θα παρουσίαζε στην

ολομέλεια.


Ο/η κάθε επικεφαλής παρουσίασε τις πιο σημαντικές ιδέες – τίτλους της ομάδας του.


Έκλεισα τη διαδικασία (με τα χαρακτηριστικά του μπλε καπέλου, σύνθεση κλπ) με μία

προφορική παρουσίαση και σύνθεση των απόψεων που καταγράφηκαν και ακούστηκαν…

από Αναστασία Παπαδοπούλου Η εργασία σας πραγματοποιήθηκε με φοιτητές και θα μπορούσε να πάρει άλλη τροπή με

παιδιά μικρότερης ηλικίας Να μια ιδέα:

Σύμφωνα με τις σημειώσεις που μας δόθηκαν, η καλλιέργεια της δημιουργικότητας

προϋποθέτει:

Α) Πλούσια και πολύπλευρη εμπειρία (τι θα γινόταν αν το συναισθηματικό καπέλο

μιλούσε κάτω από συνθήκες πίεσης από το ρεαλιστικό καπέλο; αν δεν το άφηνε να μιλήσει; αν

ήταν ειρωνικό απέναντί του;- παιχνίδι ρόλων).

Β) Ζωηρή φαντασία (τι θα γινόταν αν τα παιδιά δεν διάλεγαν καπέλα αλλά τα καπέλα τους

διάλεγαν; όπως στο HARRY POTTER....θεατρικό παιχνίδι).

Γ) Αυτονομία και αντισυμβατικότητα (τι θα γινόταν αν φορούσαν το καπέλο στο πόδι-ποιά

είναι η άποψη των "κόκκινων ποδιών"; τι μας λένε τα " πράσινα πόδια; τι θα γινόταν αν

φορούσαμε 2 καπέλα; τι θα γινόταν αν στο κεφάλι φορούσαμε το άσπρο και στο χέρι το

κόκκινο;- άλλα σκέφτομαι άλλα κάνω...)

Η τεχνική με τα καπέλα δεν είναι γραμμική αλλά ευπροσάρμοστη και απαιτεί από εμάς να

παίξουμε το τηλεοπτικό παιχνίδι. ( ΚΑΨΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ).

~ 117 ~

Παιδαγωγικό Συμβόλαιο – Χριστίνα Δρακοπούλου

Εκπαιδευτικός Γαλλικής Γλώσσας αλλά για την ώρα το σενάριό μου είναι γενικότερου

ενδιαφέροντος.

Συνήθως δίνουμε φόρμα σε δραστηριότητες που σχετίζονται με ζητήματα που μας

απασχολούν. Και ένα από αυτά είναι και η διαχείριση της σχολικής τάξης.

Λόγω ειδικότητας έχω επαφή και με τις δύο βαθμίδες (Α/θμια και Δ/θμια), κάθε

που ξεκινά το σχολικό έτος είναι απαραίτητο να μπαίνουν τα όρια και να γνωστοποιούνται τα

δικαιώματα (και όχι μόνο οι υποχρεώσεις).

Οπότε:

α) Μετά από τα προκαταρτικά.. "Παρουσιάζω τον εαυτό μου, μία ευχάριστη ασχολία μου και

μια επιτυχία μου..."

Περνάμε στο "δια ταύτα"..

Δηλαδή..

β) ζωγραφίζω στον πίνακα δύο ανθρωπάκια.. Πολύ απλά.. ένα κύκλο για κεφάλι, μία γραμμή

για σώμα.. ποδαράκια - χεράκια.

Προσέχω τα ανθρωπάκια να είναι ίσα σε ύψος.

Στο ένα ανθρωπάκι, στο κεφάλι, γράφω το γράμμα "Μ"...που σημαίνει ότι είναι ο μαθητής.

Στο δεύτερο ανθρωπάκι, πάλι στο κεφάλι, αναγράφω το γράμμα "Κ" ή "Δ"... που αντιστοιχεί

στον Καθηγητή ή Δάσκαλο (ανάλογα τη βαθμίδα).

γ) Εν συνεχεία μπαίνει το ερώτημα:

"Ποιος είναι ο καλός ο μαθητής" (Πως ορίζεται;)

Πιθανές απαντήσεις (Εκείνος που παίρνει άριστα, που διαβάζει, που μελετά, που ακούει τη

δασκάλα, που έρχεται γραμμένος...)

Ερώτηση εκπαιδευτικού προς τους μαθητές: Και αν έχουμε έναν μελετηρό μαθητή, που όμως

βρίζει τους φίλους του;

~ 118 ~

Συνεχίζουν οι μαθητές και προσθέτουν και την καλή συμπεριφορά, τον αυτοσεβασμό, την

αλληλοεκτίμηση...

Αφού καταγραφούν όλες οι απαντήσεις...

δ) προχωράμε στο ανθρωπάκι που αντιπροσωπεύει τον διδάσκαλο..

"Ποιος είναι ο καλός καθηγητής"...???

Οι απαντήσεις αφορούν σε εκείνον που έχει μεταδοτικότητα, που γνωρίζει πολλά πράγματα.

Αλλά και σε εκείνον που δεν βρίζει, δεν προσβάλει... κλπ..

Οπότε οι μαθητές με την μέθοδο του brainstorming (βασιζόμενοι έως τώρα και στις

υπάρχουσες σχολικές εμπειρίες τους), συγγράφουν με τον εκπαιδευτικό τους την δική τους

ατομική και ομαδική δέσμευση, η οποία θα τους συνοδεύει όλη τη χρονιά και αξίζει να

αφιερωθεί μία διδακτική ώρα σε όλο αυτό τον προβληματισμό.

Εάν προσπαθούσαμε να αποδώσουμε και σχηματικά κάποια χαρακτηριστικά στην

δραστηριότητα κατά το πρότυπο της θεωρίας που είχαμε στη διάθεσή μας θα λέγαμε ότι:

γρήγορο χ χρονοβόρο

λογικό χ ψυχολογικό

ατομικό χ ομαδικό

Δεν αμελούμε να εντοπίσουμε το γεγονός ότι τα ανθρωπάκια είναι "ίσα" σε μέγεθος ακριβώς

επειδή έχουν αμφότερα δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Επέκταση του σχεδίου:

Τηρούμε ατομικά δελτία "Καλής Συμπεριφοράς" υπενθυμίζοντας σε ώρα κρίσης τις καλές

στιγμές ενός μαθητή, ώστε να εφησυχάζει ότι όχι μόνο οι αποκλίνουσες, αλλά και οι θετικές

συμπεριφορές καταγράφονται και αποτιμώνται. Σε αυτή την περίπτωση αντί για βαθμούς

απονέμουμε Ζώνες σαν εκείνες του Καράτε. Ξεκινάμε από την Λευκή, περνάμε στην Κίτρινη,

προχωράμε στην Πράσινη, την Κόκκινη και τέλος τη Μαύρη. Στην διάρκεια της σχολικής

χρονιάς υπάρχει και "υποβιβασμός" αλλά εντός βδομάδας, ο μαθητής μπορεί να ξανακερδίσει

ζώνη, κάθε ζώνη συνοδεύεται από ανάλογα προνόμια π.χ. Μπορεί να πηγαίνει για νερό,

χωρίς να ζητά άδεια εκπαιδευτικού παρά μόνο με ένα νεύμα. Έτσι δεν διακόπτεται η ροή του

μαθήματος, ο μαθητής αισθάνεται ότι έχει ελευθερία βούλησης και ευχέρεια δράσης. Τυχόν

κατάχρηση του προνομίου, οδηγεί σε αφαίρεση. (Έχει τύχει, ουκ ολίγες φορές αλλά

μαθαίνουν ακόμη και από αυτό).

Η επέκταση συνίσταται κυρίως για την Α/θμια. Την εν λόγω τακτική με τις ζώνες την έχω

εντοπίσει σε site Γαλλικού Δημοτικού Σχολείου, έχω ξεκινήσει μία προσαρμογή στα Ελληνικά

Δεδομένα. Όταν θα έχει φτάσει σε ικανοποιητικό σημείο θα την μοιραστώ μαζί σας.

Για την Δ/θμια υπάρχουν δύο Κάρτες. Μία Κίτρινη (προειδοποιητική) και μία Κόκκινη

(αποβολή από τον "αγώνα"...) Γίνεται χρήση όταν η τάξη τείνει να γίνει "γήπεδο"...

~ 119 ~

από Ευαγγελία Χαλιάσου

Τα ατομικά δελτία "Καλής Συμπεριφοράς" που αναφέρεις, τα χρησιμοποιώ κι εγώ αλλά τα

έχω σε μορφή καρτών όχι ζωνών με τα εξής χρώματα λευκό, κίτρινο, πορτοκαλί, κόκκινο.

από Ιωάννη Μαμαλιόγκα

Στις κατασκηνώσεις αντί για ζώνες μοιράζαμε "διακριτικά", δηλαδή κάρτες 5Χ5 εκατοστά

που πάνω τους κολλούσαμε κάποιο σύμβολο: π.χ. η πιο ήσυχη ομάδα στο σιωπητήριο έπαιρνε

μια κάρτα με κάποιο σήμα που έδειχνε έναν τύπο να κοιμάται στο κρεβάτι του ήσυχος

(σκίτσο), η πιο νοικοκυρεμένη ομάδα έπαιρνε μια κάρτα με το σκίτσο μιας σκούπας με

σκουπόξυλο κτλ. Σημασία δεν έχει τι σκίτσα θα βάλουμε, αλλά ότι τα παιδιά επιβραβεύονται

ή ότι αν δεν είναι συνεπή χάνουν το βραβείο τους. Αυτός είναι άλλωστε και ο ρόλος των

ζωνών απ' ότι κατάλαβα. Έτσι μπορούμε να επιβραβεύσουμε τη δημιουργικότητα, τη

συνεργατικότητα, την ησυχία όταν χρειάζεται κτλ. ζωγραφίζοντας αντίστοιχα σύμβολα πάνω

στις κάρτες - άλλωστε υπάρχουν και έτοιμα στο διαδίκτυο πάρα πολλά και απλώς χρειάζεται

να εκτυπώσουμε αυτά που θέλουμε και να ετοιμάσουμε τις κάρτες. Στο τέλος της χρονιάς το

παιδί (ή τα πρώτα Χ παιδιά) με τις περισσότερες κάρτες αμοιβών μπορούν να κερδίσουν από

ένα βιβλίο ή ό,τι άλλο κρίνει ο εκπαιδευτικός.

~ 120 ~

Brainstorming (ιδεοθύελλα) για την επιλογή περιβαλλοντικού προγράμματος- Ειρήνη Παπαχρήστου

Θα έλεγα ότι η τεχνική brainstorming (ιδεοθύελλα) είναι μια πολύ καλή επιλογή, εάν

θέλουμε να συναποφασίσουμε για το θέμα ενός περιβαλλοντικού προγράμματος με το οποίο

σκοπεύουμε να ασχοληθούμε κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Μπορούμε να την

χρησιμοποιήσουμε είτε με τους συναδέλφους μας στο σύλλογο διδασκόντων, είτε στην τάξη

μας με τους μαθητές μας. Σε κάθε περίπτωση θα δώσουμε την ευκαιρία σε όλους να

εκφραστούν με τρόπο αυθόρμητο και ευχάριστο!

από Χριστίνα Δρακοπούλου

H εικονίτσα που συνοδεύει το σχόλιό σας παραπέμπει σε μία αλυσίδα "ιδεοθύελλας".

Θα μπορούσαμε δηλαδή είτε εξ αρχής να αφήσουμε τους μαθητές να εμπλακούν σε έναν

άκρατο - άναρχο καταιγισμό ή γιατί όχι σε έναν ελεγχόμενο, δηλαδή εάν η κεντρική έννοια

είναι "Νερό":

Ιδεοθύελλα για τις απειλές που σχετίζονται με το Νερό.

Ιδεοθύελλα για τα θετικά του υγρού στοιχείου.

Ιδεοθύελλα για το Νερό στη Λογοτεχνία.

Ιδεοθύελλα για τις μορφές του στη φύση.

~ 121 ~

~ 122 ~

Το κοινό στοιχείο όλων των δραστηριοτήτων μας ήταν οι …ρόδες! Δεν ξέρω αν έτυχε

ή αν οι εκπαιδευτές μας «υπονοούσαν» κάτι, πάντως ό, τι κι αν ήταν αυτό και οι τέσσερις

εποχές μεγαλούργησαν! Παρακάτω παραθέτω τα link των οδηγιών αλλά και των έργων μας.

Για να τα ξανακοιτάμε όταν τα νοσταλγούμε…

Αυτοκίνητα σε κατάσταση πανικού...(1η δραστηριότητα)

Οδηγίες προς επίδοξους οδηγούς

http://users.sch.gr//rmfrentzou/Solve_the_problem2.pdf

Φθινόπωρο

http://prezi.com/eefr7h9qekym/traffic/

Χειμώνας

http://prezi.com/_3nyaqm-tiht/presentation/

Άνοιξη

http://prezi.com/1mfgotzbax_j/2012/

Καλοκαίρι

https://docs.google.com/presentation/d/1VUviOUU174Mk7d3rQIpY-

G31So4Fn4JFfpag3GFhAwc/present#slide=id.gde7fc8d_1_0

http://users.sch.gr/rmfrentzou/Solve_the_problem2.pdf

http://prezi.com/eefr7h9qekym/traffic/

http://prezi.com/_3nyaqm-tiht/presentation/

http://prezi.com/1mfgotzbax_j/2012/

https://docs.google.com/presentation/d/1VUviOUU174Mk7d3rQIpY-G31So4Fn4JFfpag3GFhAwc/present#slide=id.gde7fc8d_1_0

https://docs.google.com/presentation/d/1VUviOUU174Mk7d3rQIpY-G31So4Fn4JFfpag3GFhAwc/present#slide=id.gde7fc8d_1_0

~ 123 ~

Ένα τρένο ταξιδεύει…(2η δραστηριότητα)

Οδηγίες προς τους «επιβάτες»

http://dkee.att.sch.gr/handout2.pdf

Φθινόπωρο

https://docs.google.com/document/d/1itl3o3fHFCHBJ7Ba3nnFnf4bqn4Qz53GwOxKm

0oy13w/edit?pli=1

Χειμώνας

http://www.slideboom.com/presentations/565054/%CE%A4%CF%81%CE%AD%CE%BE

%CE%B5--%CE%B3%CF%81%CE%AE%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%B1--

%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%BF-

%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1....

Άνοιξη

http://publ.com/qRZukyo

Καλοκαίρι

http://www.sharesnack.com/596F6ACF8D6/funs4iik

http://dkee.att.sch.gr/handout2.pdf

https://docs.google.com/document/d/1itl3o3fHFCHBJ7Ba3nnFnf4bqn4Qz53GwOxKm0oy13w/edit?pli=1

https://docs.google.com/document/d/1itl3o3fHFCHBJ7Ba3nnFnf4bqn4Qz53GwOxKm0oy13w/edit?pli=1

http://www.slideboom.com/presentations/565054/%CE%A4%CF%81%CE%AD%CE%BE%CE%B5--%CE%B3%CF%81%CE%AE%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%B1--%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%BF-%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1




http://publ.com/qRZukyo

http://www.sharesnack.com/596F6ACF8D6/funs4iik

~ 124 ~

Ψωνίζουμε hi-tech…(3η δραστηριότητα)

Οδηγίες προς καταναλωτές

http://dkee.att.sch.gr/handout_4.pdf

Φθινόπωρο

http://www.sharesnack.com/AD5F6ACF8D6/fuksr00i

Χειμώνας

http://www.slideboom.com/presentations/570364/%CF%84%CE%BF-

%CE%BA%CE%B1%CF%81%CF%8C%CF%84%CF%83%CE%B9-

%CF%84%CE%BF%CF%85-

%CE%A7%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CF%8E%CE%BD%CE%B1

Άνοιξη


Καλοκαίρι

http://www.youtube.com/watch?v=uhJO3d0ow5U&feature=player_embedded

http://dkee.att.sch.gr/handout_4.pdf


http://www.slideboom.com/presentations/570364/%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%B1%CF%81%CF%8C%CF%84%CF%83%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%A7%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CF%8E%CE%BD%CE%B1





http://www.youtube.com/watch?v=uhJO3d0ow5U&feature=player_embedded

~ 125 ~

Εδώ θα βρείτε υπερσυνδέσεις που παραπέμπουν τόσο σε υλικό του μαθήματος όσο και σε

προτάσεις συναδέλφων για διαδικτυακά εργαλεία.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ

Ο Sir Ken Robinson και η δημιουργικότητα μέσα στην τάξη

http://www.ted.com/talks/lang/en/ken_robinson_says_schools_kill_creativity.html

Η δημιουργικότητα των παιδιών

http://www.youtube.com/watch?v=H_hGQuTjI3U&feature=player_embedded

Η δημιουργικότητα που έχουμε μέσα μας από την Elisabeth Gilbert

http://www.ted.com/talks/lang/en/elizabeth_gilbert_on_genius.html

Ομαδική Εργασία

http://www.youtube.com/watch?v=OAWkG8m-bgE&feature=player_embedded

29 τρόποι να παραμείνετε δημιουργικοί

http://www.youtube.com/watch?v=_1E4aeCTg7s&feature=player_embedded

http://www.ted.com/talks/lang/en/ken_robinson_says_schools_kill_creativity.html

http://www.youtube.com/watch?v=H_hGQuTjI3U&feature=player_embedded

http://www.ted.com/talks/lang/en/elizabeth_gilbert_on_genius.html

http://www.youtube.com/watch?v=OAWkG8m-bgE&feature=player_embedded

http://www.youtube.com/watch?v=_1E4aeCTg7s&feature=player_embedded

~ 126 ~

ΓΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ

Το μπούμερανγκ της καλοσύνης και της ευγένειας από την Χριστίνα Δρακοπούλου

http://www.youtube.com/watch_popup?v=nwAYpLVyeFU&vq=medium#t=16

Be happy από την Στυλιανή Καταραχιά

http://www.youtube.com/watch?list=UL&feature=player_embedded&v=y4R8It09aJc

Μικρές Χαρές από την Στυλιανή Καταραχιά

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=flkFW5E0XcM

Hoyt Team από την Ευθαλία Παναγοπούλου

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=ld8SNRii_hY

Η Ωδή του Μπετόβεν... Δεν είναι ούτε Γερμανοί ούτε Αυστριακοί ούτε καν

Ευρωπαίοι, αλλά μικτή χορωδία από 10.000 Γιαπωνέζους, στην 9η Συμφωνία του Μπετόβεν,

που τραγουδούν, μαζί με τους 4 σολίστ και την φιλαρμονική ορχήστρα του Σεντάι, όλο το 3ο

μέρος της Συμφωνίας που είναι γνωστό από την ΩΔΗ ΣΤΗ ΧΑΡΑ, το ποίημα του Friedrich

Schiller που μελοποίησε ο Μπετόβεν στην 9η. Η χορωδία καλύπτει όλον τον χώρο των

κερκίδων του σταδίου στην Οζάκα και δόθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο, αφιερωμένη στη

μνήμη των θυμάτων του τσουνάμι. Από την Σμαράγδα Φαρίδου.

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=paH0V6JLxSI

Το lipdub δημιουργήθηκε από τους μαθητές του 4ου Επαγγελματικού Λυκείου

Καβάλας. Γυρίστηκε στις 10 Μαΐου 2012 απο 80 μαθητές του σχολείου, με τη μουσική "Begin

you" από Madcon, 2008 και "Club can't handle me" από Florida ft. David Guetta, 2010. Ο

προϋπολογισμός της παραγωγής της ταινίας ήταν μηδενικός (0,00 ευρώ).

Mεράκι - φαντασία – συνεργασία. Από την Χριστίνα Δρακοπούλου

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=uJ3I_6-Skgk

«Όταν γίνω δάσκαλος…» από τον Κωνσταντίνο Αντωνίου

http://www.youtube.com/watch?v=qOT0FBIBqUc&feature=youtu.be

Σαν χειμωνιάτικη λιακάδα (Αλκυόνη Παπαδάκη) από την Γεωργία Τσιγκά

http://www.youtube.com/watch?v=4mXmBbJwsX8&feature=youtu.be

http://www.youtube.com/watch_popup?v=nwAYpLVyeFU&vq=medium#t=16

http://www.youtube.com/watch?list=UL&feature=player_embedded&v=y4R8It09aJc

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=flkFW5E0XcM

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=ld8SNRii_hY

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=paH0V6JLxSI

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=uJ3I_6-Skgk

http://www.youtube.com/watch?v=qOT0FBIBqUc&feature=youtu.be

http://www.youtube.com/watch?v=4mXmBbJwsX8&feature=youtu.be

~ 127 ~

ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Στην διεύθυνση που ακολουθεί θα βρείτε συγκεντρωμένα μερικά από τα εργαλεία

που μπορούν να σας βοηθήσουν στην υλοποίηση ιδεών και έργων σας.

Το εργαλείο που είναι συγκεντρωμένα λέγεται sympaloo και είναι επίσης χρήσιμο

εργαλείο πρόσβασης στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις σας από όπου και αν βρίσκεστε.

Θα δείτε λοιπόν εκεί Collaborative Tools, Media Tools, Creative Tools,

Πλατφόρμες. Από την Χριστίνα Δρακοπούλου

http://www.symbaloo.com/shared/AAAABuVqAy0AA42ACnmBwQ==

Top Tools 2011 από την Αναστασία Παπαδοπούλου

http://www.slideshare.net/janehart/top-100-tools-for-learning-2011

Για σενάρια, μπορείτε να πάρετε κάποιες ιδέες και από τη Βιβλιοθήκη

Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων του Β' επιπέδου επιμόρφωσης στις ΤΠΕ, με τους κωδικούς

από το επίπεδο Α΄. Δεν υπάρχουν σενάρια Θεολόγων, από όσο ξέρω δεν έγινε ακόμα

σεμινάριο για την ειδικότητά σας, αλλά σίγουρα αρκετές ιδέες, ειδικά από την ιστορία,

μπορούν να υιοθετηθούν και στα Θρησκευτικά. Από τη Γεωργία Τσιγκά .


Το βιντεάκι της Ευθαλίας Παναγοπούλου. Να το κοιτάμε όταν κουραζόμαστε…

Το τελευταίο κουδούνι

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=w1QPKN3kqf0

http://www.symbaloo.com/shared/AAAABuVqAy0AA42ACnmBwQ

http://www.slideshare.net/janehart/top-100-tools-for-learning-2011



http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=w1QPKN3kqf0

~ 128 ~

Education

Δημιουργική τάξη