Εθνικάκινήματα

στην Ευρώπη

19ος αι: Στην Ευρώπη η επικράτηση των εθνικών κρατών

οδηγείστη συμπόρευση έθνους και λαού

ΕΝΑ ΕΘΝΟΣ ΕΝΑ ΚΡΑΤΟΣ (ΛΑΟΣ)

ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ

Εθνικισμός και φιλελευθερισμός

Ούτε ο εθνικισμός ούτε η δημιουργία εθνικών κρατών βρίσκονταν σε αναγκαία αντίθεση με τον φιλελευθερισμό. αντίθετα, στο βαθμό που ο εθνικισμός τιμούσε τα επιτεύγματα ενός συγκεκριμένου απλού λαού ως ανώτερα εκείνων κάποιας κοσμοπολίτικης αριστοκρατικής ηγετικής τάξης, αντανακλούσε την απέχθεια του φιλελευθερισμού προς τα παραδοσιακά προνόμια.

Ωστόσο, στην προθυμία του φιλελευθερισμού να αποδεχτεί το καινούργιο, ο εθνικισμός απαντούσε με την εκτίμηση, αν όχι τη λατρεία, του παρελθόντος.

Ακόμα, στην επίμονη προσήλωση των φιλελευθέρων στην αξία και στη σημασία του ατομικισμού, οι δημιουργοί των εθνικών κρατών απαντούσαν ότι το ζωτικό έργο τους απαιτούσε ίσως τη θυσία ενός μέρους της ελευθερίας κάθε πολίτη (συλλογικότητα, ομαδικό πνεύμα).

Η επιτυχία της δημιουργίας των εθνικών κρατών στηρίχτηκε στα θεμέλια μιας γενικής ισορροπίας διεθνούς ισχύος, που επιτεύχθηκε από τα ευρωπαϊκά κράτη στη διάρκεια των πενήντα χρόνων που ακολούθησαν το 1815».

(E. Burns, Ευρωπαϊκή Ιστορία, Εισαγωγή στην Ιστορία και τον Πολιτισμό της νεότερης Ευρώπης, σ. 118 – 119)

Κοινό σημείο:

ο απλός λαός πιο σημαντικός από την ανώτερη κοσμοπολίτικη τάξη

Διαφορές:

Ο Εθνικισμός δίνει βάση στο συλλογικό έργο,

στο ομαδικό πνεύμαΟ Φιλελευθερισμός, αντίθετα, δίνει προτεραιότητα

στο άτομο,

στα ατομικά δικαιώματα.

Εθνικισμός και φιλελευθερισμός

Με ποιες μορφές εμφανίζεται ο

εθνικισμός;Α) Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ

1) ΕΙΤΕ ΓΙΑ ΑΠΟΤΙΝΑΞΗ ΤΟΥ ΖΥΓΟΥ (απελευθέρωση)

2) ΕΙΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΜΟΝΑΡΧΗ

3) ΕΙΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΘΕΣΜΩΝ

ΓΑΛΛΙΑ , ΙΣΠΑΝΙΑ κατά Ναπολέοντα και γαλλικής κατοχής (αντίστοιχα)

ΒΡΕΤΑΝΙΑ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ κοινοβουλευτισμός (ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΟΝ ΕΠΕΒΑΛΑΝ)

Παράθεμα

«Ο 19ος αι. υπήρξε σαφώς ο αιώνας της Αγγλίας Η Βιομηχανική επανάσταση ήταν βρετανικό γεγονός. Η οικονομία της αγοράς, το ελεύθερο εμπόριο και ο διεθνής κανόνας του χρυσού ήταν βρετανικές εφευρέσεις.».

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Γερμανικός ρομαντισμός

Αποτελεί το κυρίαρχο καλλιτεχνικό κίνημα στη φιλοσοφία, την τέχνη και τον πολιτισμό των γερμανόφωνων χωρών στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα.

Οι βάσεις για τους Γερμανούς ρομαντικούς είχαν τεθεί πριν την Γαλλική Επανάσταση και τους ναπολεόντειους πολέμους.

Τα γεγονότα αυτά και οι συνέπειες τους (όπως η ταπεινωτική γερμανική ήττα από τα γαλλικά στρατεύματα) άσκησαν επιρροή και σε πολιτισμικό πεδίο.

Εκεί έρχεται και ανδρώνεται η γερμανική ρομαντική τέχνη, με τη στροφή του στην παράδοση, τον ιδεαλισμό, το ασυνείδητο και το συναίσθημα, απέναντι στην ορθολογιστική σκέψη του Διαφωτισμού.

Η τέχνη και η ζωή για τον ρομαντικόσυγγραφέα είναι έννοιες αδιαχώριστες.

Έτσι, στα πλαίσια του ρομαντικούκινήματος, ο αυθορμητισμός και ηαυθεντικότητα της ατομικής εσωτερικήςαλήθειας συνιστούν τα αποκλειστικάκριτήρια για την εκτίμηση κάθε έργουτέχνης που οφείλει να εκφράζει τοπροσωπικό βίωμα του δημιουργού του.

Γκαίτε

Όπως είχε γράψει ο Γάλλος συγγραφέας και ποιητής Σαρλ Μπωντλαίρ στα μέσα του 19ου αιώνα - όταν το ρεύμα του ρομαντισμού έπνεε πια τα λοίσθια: « … ο ρομαντισμός είναι τέκνο του βορρά και ο βορράς αγαπά τα χρώματα˙ τα όνειρα και τα εξωτικά είναι παιδιά της ομίχλης…».

Αυτή η φράση θα έλεγε κανείς ότι συνοψίζει άψογα τα στοιχεία του γερμανικού ρομαντισμού· επιστροφή στους θρύλους, στις παραδόσεις και στην εποποιία του γερμανικού λαού…

Ο ρομαντισμός επηρέασε καθοριστικά το εθνικό κίνημα των Γερμανών.

Οι Γερμανοί άντλησαν στοιχεία από το έργο του Χέρντερ

(Ιδέες για τη φιλοσοφία της ιστορίας και της ανθρωπότητας, 1784).

Γιατί μας ενδιαφέρει (ιστορικά) ο ρομαντισμός;

Χέρντερ

ΝΕΑ ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ!!!

ΚΑΤΑ του Διαφωτισμού (ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΥ)

ρομαντισμός

Κάθε αυθεντικός πολιτισμός πηγάζει

από τον απλό λαό (Volk), όχι από τις

ανώτερες και κοσμοπολίτικες τάξεις

Χέρντερ

Η βάση του γερμανικού εθνικισμού

• Κάθε λαός, δηλαδή μία κοινότητα ανθρώπων που έχει τη δική της γλώσσα, τα δικά της

έθιμα, το δικό της πνεύμα (Volkgeist) έχει

το δικό του πολιτισμό, αυτός δε ο πολιτισμός

έχει εθνικό χαρακτήρα.

Παράθεμα :

«Ο γερμανικός δυϊσμός μεταξύ Πρωσίας και Αυστρίας, και η ανάγκη εθνικής ενοποίησης των Γερμανών εμφανίζεται στις Γερμανικές επαναστάσεις του 1848-49, όπου αναδείχτηκαν δύο λύσεις στο πρόβλημα της ενοποίησης:

η λύση της Μικρής Γερμανίας (Kleindeutsche Lösung), σύμφωνα με την οποία το γερμανικό έθνος θα αποτελούνταν από τα Γερμανικά

κρατίδια της Γερμανικής Συνομοσπονδίας και την Πρωσία, και τη λύση της Μεγάλης Γερμανίας (Großdeutsche Lösung), η οποία θα αποτελούνταν και από την Αυστρία. Οι επαναστάσεις του 1848 αποτυγχάνουν, η Αυστριακή Αυτοκρατορία απορρίπτει το σχέδιο της

Μεγάλης Γερμανίας λόγω του πολυεθνικού χαρακτήρα της (και την αποφυγή ρήξης με τις άλλες εθνικές ομάδες). Παρόλα αυτά το όραμα της Μικρής Γερμανίας παραμένει … η επίτευξη του οποίου γίνεται τα επόμενα χρόνια στόχος της Πρωσικής πολιτικής.»

Σύγκριση Πολυεθνικής Γερμανίας πριν το 1848 και μετα- επαναστατικής Γερμανίας...

Τι παρατηρείτε;

Προσπάθεια για εκδίωξη των Πρώσσων αποτυχία

1915

ΙΣΠΑΝΙΑ

Το 1820 στην Ισπανία

ξεσπά επανάσταση

ενάντια στον

αυταρχικό βασιλιά

Φερδινάρδο Ζ΄.

Γιατί;

Ο Φερδινάνδος εγγυήθηκε το Σύνταγμα και τιςελευθερίες του λαού, αλλά…άλλαξε διαμετρικά γνώμηκαι απαρνήθηκε το Σύνταγμα.

Επέσυρε το πατροπαράδοτο Βουρβωνικό δόγμαότι ο βασιλιάς είναι η προσωποποίηση του κράτους.

Οι πόλεμοι στις Ισπανικές αποικίεςτης Αμερικής, με τους επαναστάτες να καθοδηγούνταιαπό τον Σιμόν Μπολίβαρ, ήταν πολύ σκληροί. Τοκράτος ήρθε γρήγορα υπό πτώχευση, αφού οιΑμερικάνικες αποικίες αρνούνταν να πληρώσουνφόρους. Στο απολυταρχικό σύστημα που επέβαλε,διοικούσε μια μικρή κλίκα ευνοούμενων υπουργώντου που τους άλλαζε μέσα σε λίγους μήνες, κάτι πουτους εξόργιζε σημαντικά. Οι μέθοδοί του έφερνανοργή και δυσπιστία σε όλους.

Το 1820, προκλήθηκε επανάσταση που

επιζητούσε να επανέλθει το Σύνταγμα του 1812, προκλήθηκαν ταραχές και τα στρατεύματα του Ραφαέλ Ριέγο συνέλαβαν τον Φερδινάνδο αιχμάλωτο.

Το 1822 έγινε βασιλική αντεπανάσταση. Ο

Φερδινάνδος στην επιστροφή του είχε επαναφέρει μαζί του και τους Ιησουίτες, οι οποίοι τότε γνώρισαν σκληρές διώξεις, αφού σφαγιάσθηκαν 25 από αυτούς στην Μαδρίτη (1822).

Αυτά οδήγησαν τη χώρα σε ακυβερνησία,

με συνέπεια

την επέμβαση γαλλικών στρατευμάτων

για την προστασία της μοναρχίας,

με την έγκριση των μεγάλων δυνάμεων που συνεδρίαζαν στη Βερόνα.

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

Το 1820 στην Πορτογαλία

ξεσπά επανάσταση,

λόγω δυσαρέσειας για τη διακυβέρνηση

του βασιλιάΙωάννη ΙΣΤ.

Αυτός ανταποκρίνεται και παραχωρεί

Σύνταγμα.

ΙΤΑΛΙΑ

Carbonara Carbonari

Τι σχέση έχει μια μακαρονάδα με τα επαναστατικά κινήματα;;

Η γέννηση της μυστικής οργάνωσης των «Καρμπονάρων»

Τι σημαίνει carbonari;

Η ονομασία προήλθε από την ιταλική λέξη «carbonaro», (πληθ: «carbonari»), που σημαίνει

«ανθρακεύς», «καρβουνιάρης».Το κάρβουνο συμβόλιζε την πηγή της φωτιάς, η

ιερή φωτιά συμβόλιζε την φλόγα της ελευθερίαςπου σύντομα θα φώτιζε όλον τον κόσμο…

Τι ήταν οι Carbonari;• Μυστική οργάνωση ριζοσπαστών που προωθούσαν

ριζικές πολιτικές μεταρρυθμίσεις και αβασίλευτοπολίτευμα.

• Πολιτικοποιημένη και ριζοσπαστική παραφυάδα των Ελευθεροτεκτόνων (στην σύγχρονη ιταλική, η λέξη «carbonaro» σημαίνει επίσης και «απόκρυφος», η δε λέξη «carboneria» σημαίνει επίσης και «συνομωσία»). Τα μέλη χαιρετίζονταν μεταξύ τους ως «εξάδελφοι», πρωταγωνιστικό ρόλο στην εσωτερική συμβολιστική των Καρμπονάρων είχαν ο πέλεκυς (hache), η αξίνα(cognee), ο γνώμονας και το ισοσκελές τρίγωνο με τον θεϊκό οφθαλμό στο μέσον του. Είχαν τις στοές τους, τελετές μύησης, συνθηματικά κλπ.

Σημαία των Καρμπονάρων

• Το ύπατο συμβούλιό τους λεγόταν «Αρχαία Αγορά»

• Μεταξύ τους ονομάζονταν «Εξάδελφοι»• Διακρίνονταν ιεραρχικά σε «βοηθούς» και

«μαστόρους»• Οι ανώτατοι αξιωματούχοι ονομάζονταν

«Μεγάλα Φώτα»• Σύνθημα εισόδου σε κάποιες αγορές:

«Τιμή, Αλήθεια, Πατρίδα»• Σημείο συνεννόησης: Σκάλα(ο Καρμπονάρος ύψωνε τα χέρια του μέχρι τους ώμουςκαι τα κατέβαζε κάθετα κατά μήκος του σώματος,διαγράφοντας έτσι τους παραστάτες μιας σκάλας καιμετά τα ύψωνε μέχρι το ύψος του στομάχουδιαγράφοντας ένα σκαλοπάτι).

Σε ποιες επαναστάσειςσυμμετείχαν οι Καρμπονάροι;

Τον Ιούλιο του 1820 ξέσπασε επανάσταση στον ιταλικό νότο, στο βασίλειο των Δύο Σικελιών

και τον Μάρτιο του 1821

εκδηλώθηκε επανάσταση

στο Πεδεμόντιο υπό τον Σανταρόζα.

Τον Απρίλιο του ίδιου έτους στρατεύματα της Αυστρίας την κατέστειλαν.

Η σύλληψη των Καρμπονάρων

Στα μέσα του Απριλίου 1821 εξαρθρώθηκε από την αστυνομία της Φλωρεντίας η τοπική οργάνωση της «Καρμποναρίας» και τα περισσότερα στελέχη της κλείστηκαν στις φυλακές, ενώ άλλα κατόρθωσαν να διαφύγουν.

Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο Έλληνας ποιητής Ανδρέας Κάλβος, ο οποίος, καθώς δεν βρέθηκαν ισχυρές εναντίον του αποδείξεις, αλλά και λόγω της ξένης υπηκοότητάς του (αγγλικής, ως επτανήσιος), απελάθηκε στην Ελβετία.

Διωγμός εναντίον των Καρμπονάρων εξαπολύθηκεκαι στην Μοντένα (Modena) από τον τυραννικόΑυστριακό δούκα της πόλης Φραγκίσκο τον Δ (1779– 1846, τον οποίο η μητέρα του Μαρία Βεατρίκη είχεσυμβουλεύσει «ποτέ να μην συγχωρέσει τουςδημοκρατικούς, ποτέ να μην ακούει τιςδιαμαρτυρίες των υπηκόων του, τους οποίουςτίποτε δεν ικανοποιεί και όσο πιο φτωχοί είναι,τόσο πιο ήσυχα κάθονται»), παρ’ όλο που στην πόληδεν είχε εκδηλωθεί εξέγερση: περισσότεροι από 350άνθρωποι συνελήφθησαν και υποβλήθηκαν σεβασανιστήρια, και τελικά 25 στάλθηκαν στα κάτεργακαι 56 καταδικάστηκαν σε θάνατο, ενώ δεκάδεςάλλοι είχαν διαφύγει στο εξωτερικό.

ΡΩΣΙΑ

Tι σχέση έχει ένας μήνας με τον τσάρο;

Ποιος μήνας;

ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ… τοῦ 1825

Τον Νοέμβριο του 1825πέθανε ξαφνικάο τσάρος

Αλέξανδρος Α΄.

Τη θέση του θα έπαιρνε ο αδερφός του,

Νικόλαος Α΄,

πολύ μισητόςγια τις

στρατοκρατικές του απόψεις

και μεθόδους.

Έγινε τότε μία συνωμοσία ρώσων αξιωματικών

με σκοπό να ανατραπείτο απολυταρχικό καθεστώς.

΄Ηταν 14 Δεκεμβρίου,

η μέρα που είχε οριστεί για να γίνει η ορκωμοσία του νέου τσάρου.

Στην εξέγερση πήραν μέρος περίπου 3.000 στρατιώτες με τους διοικητές τους και ενώ το συγκεντρωμένο πλήθος ήταν σαφώς υπέρ των επαναστατών, ορισμένα λάθη της ηγεσίας των Δεκεμβριστών οδήγησαν σε αποτυχία.

Ο Νικόλαος πληροφορημένος από καταδότες για τα σχέδιά τους, φρόντισε να φέρει από τα ξημερώματα τα μέλη της Γερουσίας και του Κρατικού Συμβουλίου στον τόπο της ορκωμοσίας, ενώ κάλεσε τα πιστά του στρατεύματα να κυκλώσουν τους επαναστάτες.

Οι Δεκεμβριστές αντιστάθηκαν για αρκετές ώρες, ενώ σκοτώθηκαν πάνω από 80. Όταν νύχτωσε, η εξέγερση είχε κιόλας κατασταλεί.

Πώς ονομάστηκαν οι εξεγερθέντες;

ΔΕΚΕΜΒΡΙΣΤΕΣ

Η εξέγερση στην πλατεία της Γερουσίας, στην Πετρούπολη, στις 14 Δεκέμβρη 1825 (Ακουαρέλα του Κόλμαν)

Ιταλία - Ρωσία

ΙΤΑΛΙΑ ΔΙΧΑΣΜΕΝΗ : • ενοποίηση των ιταλικών χωρών σε ενιαίο εθνικό κράτος ή η

εισαγωγή φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων και η οικονομική

ανάπτυξη;

• Η επανάσταση άρχισε τον Ιούλιο τ ο υ 1820 στον ιταλικό νότο,

στο Βασίλειο των Δύο Σικελιών, με την υποστήριξη των

Καρμπονάρων (Carbonari) ριζοσπαστών που προωθούσαν

ριζικές πολιτικές μεταρρυθμίσεις και αβασίλ ε υ τ ο πολίτευμα.

αποτυχια (η Αυστρία την καταπνίγει) στο Πεδεμόντιο

(Βορράς)

ΡΩΣΙΑ• Πολιτική εξέγερση των Δεκεμβριστών (αξιωματικών του

στρατού) λόγω της σκληρής μοναρχίας ο τσάρος Νικόλαος ο

Α΄την κατέστειλε

Ελλάδα

Ο Γαλλικός

Διαφωτισμός

εμπνέει τους

Έλληνες

και το 1821

ξεσπάει

εθνική

επανάσταση!

Η ελευθερία οδηγεί τον λαόπίνακας του Ευγένιου Ντελακρουά, 1830

1848: Η χρονιά των ευρωπαϊκών επαναστάσεων