28

Α' ΜΕΡΟΣ Η διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας (ΥΑΕ) και των

Συνθηκών Εργασίας (ΣΕ) των εργαζομένων σε ένα εργασιακό περιβάλλον αποτελεί μια μεγάλη ευθύνη. Μερίδιο στην ευθύνη αυτή έχουν:

• η Πολιτεία, για τη θέσπιση του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου και την σωστή λειτουργία των αρμοδίων οργάνων ελέγχου,

• οι εργοδότες (δηλαδή η Πολιτεία για το Π.Σ), στην ουσι-αστική τήρηση των υποχρεώσεων τους, όπως ορίζονται από τη σχετική νομοθεσία,

• οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, στο να μπορέσουν να αντιληφθούν τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος και να το αντιμε-τωπίσουν με σοβαρότητα κι ευαισθησία.

Η σχέση υγείας-εργασίας είναι δυναμική και αμφίδρομη. Το πρόβλημα της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία έχει επιπτώσεις στον ίδιο τον εργαζόμενο, στην υπηρεσία, στο κράτος, στην κοινωνία. Είναι φανερό πως για την αποτελεσμα-τικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτείται προσπάθεια από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη:

• τους εργαζομένους,• τα στελέχη υγείας και ασφάλειας της εργασίας,• τα στελέχη του Π.Σ.,• τους εργοδότες (δηλαδή την Πολιτεία),• τους σχεδιαστές και μελετητές τεχνικούς,• το κράτος και τα αρμόδια όργανά του.Οι υπάλληλοι του Πυροσβεστικού Σώματος, ως τακτικοί δη-

μόσιοι πολιτικοί υπάλληλοι, υπάγονται στις ειδικές διατάξεις του Σώματος και εφαρμόζονται σε αυτούς όλες οι διατάξεις που ισχύουν για τους τακτικούς δημοσίους υπαλλήλους, εφό-σον δεν καθορίζεται διαφορετικά στη νομοθεσία που διέπει το Πυροσβεστικό Σώμα.

Η κατάσταση που επικρατούσε ως την 8η Μαΐου 2003 στους χώρους εργασίας στο Πυροσβεστικό Σώμα ήταν αποκαρδιωτι-κή. Πιο συγκεκριμένα τόσο στον Δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα όσο και στον Κ.Ε.Υ.Π.Σ δεν υπήρχε η έννοια του εργατικού ατυχήματος και της επαγγελματικής ασθένειας, οπότε οι σχε-τικές περιπτώσεις αντιμετωπίζονται ως κοινές ασθένειες, με αποτέλεσμα αφενός μεν οι παθόντες να μην είναι δυνατόν να τύχουν της ειδικής μεταχείρισης που απαιτούν οι συνθήκες για την αποκατάσταση της υγείας τους, όπως αυτό προβλέπεται από τη σχετική νομοθεσία για τον ιδιωτικό τομέα (π.χ. νομοθεσία

Ι.Κ.Α.), αφετέρου δε να μη γίνεται καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών των δημοσίων-Πυ-ροσβεστικών υπαλλήλων, ούτε φυσικά αναγγελία του.

Το πρώτο καθοριστικό βήμα για την εξάλειψη των στρεβλώ-σεων αυτών έγινε με την ψήφιση του Ν.3144/2003 όπου στην παρ. 4 του αρθ. 9 ορίζει ότι οι διατάξεις του Ν.1568/1985 (Υγι-εινή και Ασφάλεια των Εργαζομένων) με τα κατ’ εξουσιοδότησή του Προεδρικά Διατάγματα, καθώς και το αρθ.39 του Ν.1836/89 που κυρώνει την υπ’ αριθ. 88555/3293/1988 Κ.Υ.Α. (ΦΕΚ721/Β/4.10.88) με την οποία επεκτείνεται ο Ν.1568/85 και στο Δη-μόσιο, να εφαρμόζονται από της ισχύος του (δηλαδή από 8-5-2003) και στο ένστολο προσωπικό του Πυροσβεστικού Σώματος, με εξαίρεση ορισμένες δραστηριότητες του προσωπικού αυτού που παρουσιάζουν εγγενείς ιδιαιτερότητες. Στην περίπτωση δε που οι δραστηριότητες του ένστολου προσωπικού του Π.Σ. πα-ρουσιάζουν εγγενείς ιδιαιτερότητες, τότε (όπως η περίπτωση β) της παρ. 4 του αρθ. 9 του Ν.3144/2003 ορίζει) θα εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 36 του Ν.1568/1985.

Ως δραστηριότητες του ένστολου προσωπικού του Π.Σ. που παρουσιάζουν εγγενείς ιδιαιτερότητες είναι εκείνες οι επιχει-ρήσεις του Π.Σ. που αναφέρονται ως αποστολή του στα υπό στοιχεία α,β,γ,ε,στ,η και θ (αφορά δασοπυρόσβεση, που με τον Ν.2612/1998 (ΦΕΚ 112/Α/25-5-1998) ανατέθηκε στο Π.Σ.) της παρ.2 του άρθ.1 του ΠΔ 210/1992 (ΚΕΥΠΣ) και που εδώ ορίζονται ως τέτοιες δραστηριότητες όλες οι επιχειρήσεις που διεξάγει το προσωπικό του Π.Σ., κατά την άμεση επέμβασή του 1ον προς περιορισμό και κατάσβεση πυρκαγιών, 2ον προς παντοειδείς διασώσεις και 3ον γενικά οι επιχειρήσεις παροχής βοήθειας στο κοινωνικό σύνολο. Είναι δηλαδή όλες εκείνες οι περιπτώσεις στις οποίες συντρέχουν συνθήκες που χαρακτηρί-ζονται ως «κατάσταση ανάγκης» οποιουδήποτε μεγέθους.

Ειδικότερα για τις δραστηριότητες του ένστολου προσωπι-κού του Π.Σ. που παρουσιάζουν εγγενείς ιδιαιτερότητες έχει εφαρμογή από 8 Μαΐου 2003 το άρθ.36 του Ν.1568/1985, με το οποίο ορίζεται ότι «Με προεδρικά διατάγματα, που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργού Εργασίας και του κατά περίπτω-ση αρμόδιου Υπουργού (στην εδώ περίπτωση του Υπουργού Εσωτερικών), ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας, καθορίζονται τα μέτρα υγιεινής, ασφάλειας και προστασίας της υγείας των εργαζομένων που πρέπει να λαμβάνονται για την αποτροπή του επαγγελματικού κινδύνου κατά ειδικές εργασίες, είδη εργασιών ή δραστηριότητες

ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΣΩΜΑ

ΑΡΧΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΕΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΕΓΓΕΝΕΙΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ

του Πυραγού Δρ. Μιχάλη Χάλαρη*

29

ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΣΩΜΑ

για την εφαρμογή του νόμου αυτού. Τα Προεδρικά διατάγματα αυτά μπορεί να προβλέπουν και σταδιακή εφαρμογή των μέτρων που καθορίζουν».

Το δεύτερο καίριο βήμα ήταν η ίδρυση και στελέχωση της Διεύθυνσης Υγιεινής και Ασφάλειας το 2006 αποτελούμενη τρία τμήματα (Υγιεινομικού ελέγχου, Α & Υ στους χώρους εργασίας και Α & Υ κατά τις επιχειρήσεις) με αντικείμενο τους την εφαρ-μογή της ισχύουσας νομοθεσίας και την ανάπτυξη νομοθεσίας, όπου απαιτείται.

ΕΓΓΕΝΕΙΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣΤΟΥ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΓια τον προσδιορισμό των πηγών κινδύνου απαιτείται καταρχήν

παρατήρηση του εργασιακού περιβάλλοντος και ανάλυση των διαφορετικών φάσεων εργασίας και στη συνέχεια η συστηματική εξέταση κάθε φάσης εργασίας. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι εξέ-τασης και ταξινόμησης των κινδύνων, όπως για παράδειγμα:

Κατά τύπο:• Φυσικοί κίνδυνοι (θόρυβος, ανεπαρκής ή

ακατάλληλος φωτισμός, υψηλές ή χαμηλές θερ-μοκρασίες, δονήσεις, ακτινοβολίες κ.λπ.).

• Χημικοί κίνδυνοι (επικίνδυνες ουσίες).• Βιολογικοί κίνδυνοι (ιοί, μύκητες, μικρόβια

κ.λπ.).Κατά παράγοντα που τους προκαλεί:• Κίνδυνοι από υλικά ή εξοπλισμό (επικίνδυ-

νες πρώτες ύλες, ενδιάμεσα ή τελικά προϊόντα, ακατάλληλος εξοπλισμός, ακατάλληλες κτιριακές εγκαταστάσεις, ελλιπής συντήρηση των μηχανη-μάτων και του εξοπλισμού, σφάλματα κατά τον σχεδιασμό κ.λπ.).

• Κίνδυνοι από το περιβάλλον (φυσικοί, χημι-κοί, βιολογικοί, εργονομικοί, ψυχολογικοί, κακή οργάνωση εργασίας κ.λπ.).

• Κίνδυνοι από ανθρώπινες ενέργειες (άγνοια, αμέλεια, παραλείψεις ή λάθος ενέργειες του προ-σωπικού κ.λπ.).

Κατά δραστηριότητα:Π.χ. Κίνδυνοι στη φάση προετοιμασίας, εκπαί-

δευσης, συντήρησης, αποθήκευσης, μετακίνησης ενός μηχανήματος, οχήματος κ.λπ.

Κατά χώρο εργασιακής δραστηριότητας: Π.χ. Κίνδυνοι σε χώρους γραφείων των πυρο-

σβεστικών υπηρεσιών, σε αποθήκες, σε εγκατα-στάσεις συνεργείων /αποθηκών κ.ο.κ.

Οι κίνδυνοι που πηγάζουν από κάθε δραστη-ριότητα (επαγγελματική ή μη) αν και συνήθως δρουν σε συνέργεια, για λόγους τακτοποίησης και καταγραφής θα ταξινομηθούν για το Π.Σ. σε τρεις μεγάλες ομάδες:

1. Κίνδυνοι για την ασφάλεια ή κίνδυνοι εργατικού ατυχήματος

Οι κίνδυνοι για την ασφάλεια περικλείουν την πιθανότητα να προκληθεί τραυματισμός, ως συνέπεια της έκθεσης στην πηγή κινδύνου. Η φύση της πηγής κινδύνου καθορίζει την αιτία και τι είδος του τραυματισμού που μπορεί να είναι μηχανική, ηλεκτρική, χημική, θερμική κ.λπ.

2. Κίνδυνοι για την υγεία που οφείλονται σε φυσικούς πα-ράγοντες και σε χημικούς παράγοντες

Οι κίνδυνοι για την υγεία περιλαμβάνουν την πιθανότητα να προκληθεί αλλοίωση στη βιολογική ισορροπία των εργαζομένων, συνέπεια της έκθεσης σε φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς βλαπτικού παράγοντες του περιβάλλοντος.

3. Εργονομικοί ή εγκάρσιοι κίνδυνοιΑυτοί οι κίνδυνοι χαρακτηρίζονται από την αλληλεπίδραση της

σχέσης εργαζομένου και οργάνωσης εργασίας στην οποία είναι ενταγμένος.

Ακολούθως παρουσιάζεται μια συνοπτική εκτίμηση του ε-

30

παγγελματικού κινδύνου στο επάγγελμα του πυροσβέστη

Από στατιστικά στοιχεία που προέρχονται από τη Διεθνή Ένωση Πυροσβεστών (International Association of Fire Fighters) φαίνεται ότι την περίοδο από 1970 έως 1994 είχαμε 1369 θα-νάτους, παγκοσμίως, επαγγελματιών πυροσβε-στών την ώρα του καθήκοντος. Ποσοστό 50 % των θανάτων παρατηρήθηκε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος στον τόπο του συμβάντος και ποσοστό 25% κατά τη διάρκεια του συναγερμού ή της επιστροφής από το συμβάν. Από τους θανάτους που παρατηρήθηκαν στον τόπο του συμβάντος τα αίτια ταξινομημένα με βάση το είδος της βλάβης φαίνονται στο Διάγραμμα 1.

Οι παθήσεις του καρδιαγγειακού και του αναπνευστικού συστήματος αποτελούν τις κυ-ριότερες επαγγελματικές παθήσεις των πυρο-σβεστών (ποσοστό μεγαλύτερο του 30% των ατυχημάτων που συνέβησαν στις Η.Π.Α το 1977, θανατηφόρων και μη, αφορούσαν τους πυροσβέστες και ήταν αποτέλεσμα της έκθεσης των σε καιγόμενα υλικά).

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟ Π.Σ. Ο πυροσβέστης εκτίθεται και χειρίζεται καταστάσεις άκρως

επικίνδυνες για τη σωματική του ακεραιότητα, έτσι και οι δείκτες ατυχημάτων σ' αυτή την κατηγορία των εργαζομένων είναι οι υ-ψηλότεροι απ' όλους τους εργαζόμενους. Ως εκ τούτου το εργατικό ατύχημα μέσα στο Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας δεν είναι σπάνιο είδος, το ίδιο ισχύει και για την επαγγελματική ασθένεια. Γενικά για την παρακολούθηση της πορείας των εργατικών ατυχημάτων, σύμφωνα με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας – ΔΓΕ (International Labor Organization), χρησιμοποιούμε τρεις βασικούς δείκτες, με τους οποίους μπορεί κανείς να συγκρίνει τα εργατικά ατυχήματα με αυτά των άλλων χωρών:

• Δείκτης Συχνότητας (Frequency Rate), που έχει σχέση με τον

απόλυτο αριθμό των εργατικών ατυχημάτων και αναφέρεται σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

• Δείκτης Βαρύτητας (Severity Rate), έχει άμεση σχέση με τις η-μέρες που έμειναν οι εργαζόμενοι μακριά από την εργασία τους.

• Δείκτης Συμβάντων (Incident Rate), έχει άμεση σχέση με το βαθμό έκθεσης των εργαζομένων στα εργατικά ατυχήματα και υπολογίζεται ως εξής:

Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία και ακολουθώντας τις οδηγίες του ΔΓΕ ο δείκτης συμβάντων έχει επιλεγεί σαν το κύριο εργαλείο στην μελέτη αυτή. Στο διάγραμμα 2 παρουσιάζεται η χρονολογική εξέλιξη του συνόλου των εργατικών ατυχημάτων για την χρονική περίοδο 1983 – 2000. Καθίσταται σαφής η τάση μείωσης των ατυ-χημάτων παρά το γεγονός ότι τα τελευταία τρία χρόνια έχουμε αύ-ξηση του αριθμού των εργαζομένων. Το βασικό αίτιο της πτωτικής τάσης των ατυχημάτων είναι η χορήγηση στους πυροσβεστικούς υπαλλήλους των πιο απαραίτητων και σύγχρονων μέσων ατομικής προστασίας την τελευταία οκταετία. Επίσης χαρακτηριστικό είναι ότι στα έτη που εισήχθησαν νέοι υπάλληλοι στο Π.Σ. και/ή το έτος αμέσως μετά έχουμε αύξηση των ατυχημάτων.

Στο διάγραμμα 3 παρουσιάζεται η εξέλιξη του Δ.Σ από το 1985 έως το 2000 του συνόλου των τραυματισμών ελαφριάς και βαριάς μορφής. Η πτωτική τάση του δείκτη είναι εμφανής.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΟι πυρκαγιές αποτελούν πηγή σοβαρών κινδύνων για τον άν-

θρωπο. Η απειλή αυτή αφορά τους ενοίκους/εργαζόμενους ενός συγκροτήματος που καίγεται, τους ενοίκους/εργαζομένους γειτονι-κών συγκροτημάτων και τους πυροσβέστες. Σημαντικό είναι ότι η βαρύτητα των κινδύνων που συνοδεύουν την πυρκαγιά διαφέρει ανάλογα με τα συγκεκριμένα στοιχεία κάθε πυρκαγιάς.

Οι υλικές ζημιές από πυρκαγιές αφορούν: • καταστροφές στο υλικό περιεχόμενο, τον εξοπλισμό και το

περίβλημα του χώρου,• καταστροφή των φερόντων στοιχείων (υποστυλώματα, δοκοί)

Διάγραμμα 1

Διάγραμμα 2

Δ.Σ. = (Αριθμός Ατυχημάτων x103) / (Μέσος Αριθμός εκτεθειμένων εργαζομένων)

31

ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΣΩΜΑ

και τελική αχρήστευση ή κατάρρευση του κτιρίου,• καταστροφές από μετάδοση ή επέκταση της πυρκαγιάς σε

γειτονικούς χώρους,• έμμεσες ζημιές από τη μερική ή ολική, προσωρινή ή οριστική

διακοπή χρήσης της κατασκευής.Τα κυριότερα ατυχήματα των πυροσβεστών κατά τις πυρκαγιές

είναι:- Εγκαύματα από α) την πυρκαγιά, β) τα θερμά αντικείμενα

και γ) τα καυσαέρια.- Στις περιπτώσεις εκρήξεων είναι πιθανόν να υπάρξουν

σοβαροί τραυματισμοί ή/και θάνατοι από το ωστικό κύμα καθώς και από θραύσματα.

- Ο καπνός συντελεί έμμεσα στην αύξηση της επικινδυνότη-τας γιατί μειώνει την ορατότητα των ανθρώπων. Το πρόβλημα δημιουργείται από τη διασπορά φωτός και την οπτική συσκότιση που η καπνική πυκνότητα προκαλεί. Το φυσικό φαινόμενο διέ-πεται από το γνωστό λογαριθμικό νόμο των Beer & Lambert και συνεπάγεται, συχνά, πανικό κλπ επειδή δεν αναγνωρίζονται οι έξοδοι διαφυγής κλπ.

- Μια πυρκαγιά μπορεί να αποτελέσει αφορμή για τη διαρροή επικινδύνων ουσιών που ενδεχομένως να αποθηκεύονται/χρη-σιμοποιούνται σε ένα χώρο εργασίας. Πιθανές επιπτώσεις στην υγεία από την επίδραση τους στον ανθρώπινο οργανισμό.

Άλλοι Κίνδυνοι που συνδέονται με την ασφάλεια είναι:• Ολισθήσεις και παραπατήματα που έχουν σχέση με το πε-

ριβάλλον (π.χ. η επιφάνεια του δαπέδου) και τη ρύπανση (νερό που έχει χυθεί στο δάπεδο).

• Πτώσεις και χτυπήματα των ατόμων στα ανώμαλα δάπεδα και αντικείμενα που προεξέχουν (μέταλλα, γυαλιά, ξύλο κλπ).

• Πτώση ατόμων από κατάρρευση δαπέδων/οροφών λόγω εξασθένισης των δομικών στοιχείων λόγω της θερμότητας ή της καύσης.

• Πτώση πυροσβεστών από ύψος κατά τη διάρκεια εργασίας σε φορητές κλίμακες.

• Ηλεκτροπληξία από φθορά και απογύμνωση καλωδίων ηλε-κτρικού ρεύματος, με αποτέλεσμα εξαρθρώσεις, διαστρέμματα, θλαστικά τραύματα, εκδορές, εγκαύματα, από θερμά αέρια και

φλόγα, δύσπνοια από εισπνοή καπνού, κ.α.• Επίσης τα τροχαία ατυχήματα που προκαλούνται τόσο κατά τη

μετάβαση στο χώρο της φωτιάς (ταχύτης), αλλά και κατά την επι-στροφή (κούραση, σύγχυση, κ.α.) βρίσκονται στην πρώτη θέση.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙΣΕ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ1. Εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών, υποβαθμίζονται ή

καταστρέφονται τα φέροντα στοιχεία των κτιρίων και μπορεί να προκληθούν καταρρεύσεις δομικών στοιχείων (οροφών, τοίχων και δαπέδων) με σοβαρές συνέπειες για τους ανθρώπους που βρίσκονται εντός του κτιρίου.

2. Σημαντικές είναι οι επιπτώσεις των φαινομένων «flashover» και «backdraft».

Το "backdraft" είναι μια συχνά εκρηκτική συνέπεια της εισροής του αέρα σε ένα διαμέρισμα που περιέχει εστία φωτιάς χωρίς όμως επαρκές οξυγόνο. Είναι το φαινόμενο της στιγμιαίας ανά-φλεξης των άκαυστων αλλά εύφλεκτων αερίων που έχουν συσ-σωρευτή σε ένα κλειστό χώρο. Συνέπεια της ανάφλεξης θα είναι η διόγκωση των φλεγόμενων αυτών αερίων από τη θερμότητα της καύσης και η βίαιη αποβολή τους διαμέσου του ανοίγματος που αρχικά επέτρεψε την εισροή οξυγόνου.

Η ανάφλεξη πυρκαγιάς ή «flashover», είναι ένα απότομο άλμα στην εξέλιξη της πυρκαγιάς από μια σχετικά εντοπισμένη μορφή στη συμμετοχή όλων των καύσιμων επιφανειών. H ανάφλεξη πυρκαγιάς μπορεί να εμφανιστεί σε ένα διαμέρισμα όταν μια μικρή εστία αναπτύσσεται σε πυρκαγιά που περιλαμβάνει όλες τις καύσιμες επιφάνειες. Αναλυτικότερα, όταν μια πυρκαγιά αναπτύσσεται σε ένα κλειστό χώρο παράγει καπνό και θερμό-τητα τα οποία συγκεντρώνονται στο επίπεδο της οροφής. Αυτό έχει συνέπεια τη γεωμετρική άνοδο της θερμοκρασίας σε αυτό το επίπεδο και την ακτινοβολία θερμότητας κάτωθεν προς τις λοιπές επιφάνειες του δωματίου. Όταν η συνολική θερμοκρα-σία αγγίξει το βαθμό αυτανάφλεξης κάποιου υλικού στο χώρο, αυτό αναφλέγεται και εκπέμπει περισσότερη θερμότητα, από διαφορετικό σημείο από την αρχική εστία. Από αυτό το σημείο και ύστερα, αναφλέγονται σχεδόν ταυτόχρονα όλες οι καύσιμες επιφάνειες στο δωμάτιο εφόσον, αλυσιδωτά, φτάνουν το σημείο αυτανάφλεξής τους. Το φαινόμενο αυτό είναι το πιο σύνηθες και παράλληλα άκρως επικίνδυνο στις αστικές πυρκαγιές. Δοκιμές υποδεικνύουν ότι ο μέγιστος χρόνος επιβίωσης πυροσβέστη με πλήρη προστατευτικό εξοπλισμό σε δωμάτιο στο οποίο εξελίσ-σεται ανάφλεξη πυρκαγιάς είναι 10-15 δευτερόλεπτα.

Πρέπει να τονίσουμε ότι η έκρηξη πυρκαγιάς, λόγω του ότι συντελείτε σε κλειστούς χώρους είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τους πυροσβέστες. Η πίεση που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια ενός backdraft έχει υπολογιστεί ότι μπορεί να φτάσει τα 65 Psi σε ορισμένο χώρο και υπό ορισμένες συνθήκες. Να σημειωθεί ότι η πίεση που ασκείται από την έκρηξη είναι αντιστρόφως ανάλογη με την απόσταση από το σημείο εκδήλωσής της.

3. Ακόμη οι υψηλές θερμοκρασίες, επιδρούν στον άνθρωπο:• Άμεσα σε περιπτώσεις επαφής με τη φωτιά, οπότε υπάρχει

και σοβαρός κίνδυνος ανάφλεξης των ρούχων αλλά και του

Διάγραμμα 3

32

ανθρώπινου σώματος.• Με τη μορφή ισχυρής θερμικής ακτινοβολίας (το μέγεθος

των επιπτώσεων εξαρτάται από την ένταση της θερμικής ακτι-νοβολίας στο χώρο γύρω από τη φωτιά). Η υψηλή θερμοκρασία προκαλεί αφυδάτωση (εξάτμιση του νερού που είναι κύριο στοιχείο του ανθρώπινου σώματος) και εγκαύματα που μπορεί να οδηγήσουν στο θάνατο. Επίσης τα αποτελέσματα επηρε-άζονται από το ποσοστό της υγρασίας που είναι συνάρτηση τριών παραγόντων (ι) του νερού που παράγει η καύση ιι) της από την πυρκαγιά διαφοροποίηση της φυσικής υγρασίας και ιιι) του νερού που είτε ως αυτούσιο ή ως συστατικό π.χ. αφρός χρησιμεύει για πυρόσβεση, όταν επιδιώκεται κατάσβεση της φωτιάς, Μεγάλα ποσοστά υγρασίας εξασθενούν την αντίσταση

του σώματος στην επιβάρυνση της θερμότητας.• Με την επαφή με θερμές αέριες μάζες (υπερθερμία, αφυδά-

τωση, σοκ, εγκαύματα, αναπνευστικά προβλήματα, καρδιακά προβλήματα, κ.α.). Οι πυροσβέστες δεν πρέπει να εισέρχονται σε ατμόσφαιρες που υπερβαίνουν τους 48ο C έως 58ο C χω-ρίς να φέρουν ειδική προστατευτική ενδυμασία και μάσκα. Το μέγιστο επίπεδο, αναπνοής επιβίωσης, θερμότητας από φωτιά σε μια ξηρή ατμόσφαιρα για σύντομο χρονικό διάστημα έχει υπολογιστεί στους 148ο C.

Στο διάγραμμα 4 παρουσιάζεται η εξέλιξη του Δ.Σ. και του α-πόλυτου αριθμού των εγκαυμάτων για την περίοδο 1985 –2000. Όπως φαίνεται από τα διαγράμματα τα έτη 1986 έως 1990 και 1992 έως 1995 έχουμε περίπου τον ίδιο αριθμό εγκαυμάτων.

Η διαχρονική πτώση και σε αυτή την επιμέρους κατηγορία Ε.Α. είναι εμφανής. Επίσης σημαντικό στοιχείο είναι ότι το έτος 1998 που το Π.Σ. ανέλαβε τη Δασοπυρόσβεση παρατη-ρείται απότομη αύξηση των εγκαυμάτων στους πυροσβεστικούς υπαλλήλους.

4. Η βαρηκοΐα είναι επίσης συχνή και οφείλεται στον θόρυβο των μηχανών, στις σειρήνες, στους αεραγωγούς, στη ραδιοεπι-κοινωνία και μπορεί πολλές φορές να φθάσει το επίπεδο των 115 Db(Α).

Η συνέχεια στο επόμενο τεύχος.

Πυραγού - Χημικού PhD, Τμηματάρχη Ασφάλειας και Υγιεινής κατά τις Επιχειρήσεις, Διεύθυνση Υγιεινής & Ασφάλειας Α.Π.Σ., Email: mchalaris@chem.uoa.gr

Διάγραμμα 4

14

Β' ΜΕΡΟΣΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙΣΕ ΧΗΜΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣΟι κυριότεροι κίνδυνοι αυτής της κατηγορίας οφείλονται: 1. Στη μείωση της αναλογίας του οξυγόνου.Η μείωση οξυγόνου στο περιβάλλον μιας οποιασδήποτε καύσης

και επομένως και μιας πυρκαγιάς, μπορεί να προκαλέσει αίσθηση πνιγμού, συμπτώματα ασφυξίας και, τελικά, θάνατο.

Ο μέσος άνθρωπος ζει και αντιδρά φυσιολογικά σε ατμόσφαι-ρα που περιέχει περίπου 21% οξυγόνο. Σε περίπτωση πυρκαγιάς ο άνθρωπος βρίσκεται σε υπερδιέγερση και σε έντονη κίνηση. Έτσι, οι απαιτήσεις του οργανισμού σε οξυγόνο είναι αυξημένες και τα φαινόμενα που περιγράφηκαν πιο πάνω μπορεί να εμφανι-σθούν ακόμη και για υψηλότερες τιμές συγκέντρωσης οξυγόνου.

2α. Στον καπνό και τα αέρια παραπροϊόντα της καύσης.Ο καπνός που προκαλείται από μία φωτιά, παρουσιάζει ση-

μαντικές διαφορές όχι μόνο από περίπτωση σε περίπτωση, αλλά και από χρονική στιγμή σε χρονική στιγμή. Το «πλούμιο» των καυσαερίων που σχηματίζεται πάνω από μία εστία αποτελείται:

• Από θερμά αέρια και ατμούς που προέρχονται από την καύσιμη ύλη.

• Άκαυστο υλικό που προέρχεται από πυρόλυση του καυσί-μου.

• Ποσότητα ατμοσφαιρικού αέρα που θερμάνθηκε από τη φωτιά και εισήλθε στην περιοχή του «πλουμίου».

• Τα καυσαέρια (αέρια προϊόντα μιας καύσης) αποτελούνται συνήθως από ορατά κατάλοιπα της καύσης που χαρακτηρίζονται με τον όρο καπνός (αιωρούμενα σωματίδια άνθρακα και πίσσα) και από διάφορες χημικές ενώσεις.

Οι οδοί έκθεσης των πυροσβεστών στα καυσαέρια και γενικά στις χημικές ουσίες είναι:

ΕΙΣΠΝΟΗ: δηλητηριώδη αέρια, ατμοί χημικών ουσιών, προϊό-ντα καύσης (καπνοί).

ΚΑΤΑΠΟΣΗ: μέσω τροφής, ή αναπνοής τοξικών ατμών.Δια των ΟΦΘΑΛΜΩΝ: ερεθισμός.ΕΝΔΟΔΕΡΜΙΚΑ: διαβρωτικότητα λόγω επαφής με το δέρμα,

απορρόφηση από το δέρμα.Οι δυσμενείς επιπτώσεις από τα καυσαέρια μπορεί να οφεί-

λονται σε:• εναπόθεση αιθάλης στους πνεύμονες,• στην παραγωγή μονοξειδίου του άνθρακα λόγω ατελούς

καύσης, εξαιτίας περιορισμένης ποσότητας οξυγόνου (η εισπνοή μονοξειδίου του άνθρακα ακόμη και για λίγα λεπτά της ώρας είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη και μπορεί να προκαλέσει θάνατο),

• στην παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα (προϊόν τέλειας καύ-σης), το όποιο μπορεί να προκαλέσει ασφυξία, επειδή εκτοπίζει το οξυγόνο και μειώνει την ποσοστιαία συμμετοχή του στο μίγμα της αναπνοής,

• ανάλογα με το είδος των καιγόμενων υλικών, τα παραγόμενα καυσαέρια μπορεί να περιέχουν μεγάλη ποικιλία ερεθιστικών έως και επικίνδυνων τοξικών πτητικών ενώσεων και αερίων, που σε υψηλές συγκεντρώσεις προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία ή/και θάνατο (υδρόθειο, διοξείδιο του θείου, αμμωνία, υδροχλώριο, μονοξείδιο του αζώτου, θειούχες ενώσεις, υδρογο-νάνθρακες, διοξίνες ή και ακόμη ραδιενεργά υλικά. κ.α.).

Το γεγονός αυτό αποκαλύπτει την έκθεση του πυροσβέστη στον κίνδυνο να εισπνεύσει ρυπαντές και το πόσο ευάλωτος είναι στην βλαπτικότητα των ουσιών αυτών (π.χ. καρκινογέννηση, χημική βρογχίτιδα, αιματολογικές δυσκρασίες κ.α.).

2β. Το μονοξείδιο του άνθρακα (CO) είναι ένα αόρατο, άχρω-μο, άγευστο, άοσμο, μη ερεθιστικό αλλά πολύ τοξικό/ασφυκτικό αέριο που παράγεται από την ατελή καύση οποιουδήποτε υλικού περιέχει άνθρακα, όπως βενζίνης, ξύλου, κάρβουνου, φυσικού αερίου, προπανίου, πετρελαίου, καπνού του τσιγάρου, μεθανίου, πλαστικού κλπ. Το μονοξείδιο του άνθρακα έχει μεγάλο συντελε-στή διάχυσης, δηλαδή διαχέεται στο χώρο πολύ γρήγορα.

Επειδή το μονοξείδιο του άνθρακα έχει περίπου το βάρος του αέρα, διαχέεται σε όλα τα ύψη του χώρου που καταλαμβάνει και δεν ανέρχεται μόνο στα ψηλότερα επίπεδα όπως ο καπνός.

Εάν υπάρχει η παραμικρή υποψία για έκθεση σε CO ή πα-ρουσιαστούν ύποπτα συμπτώματα, πρέπει ν απομακρυνόμαστε αμέσως, από τον ύποπτο χώρο σε καθαρό αέρα και να καλούμε ειδικευμένο άτομο για έλεγχο του χώρου και των συσκευών που

ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΣΩΜΑ

ΑΡΧΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΕΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΕΓΓΕΝΕΙΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ

του Πυραγού Δρ. Μιχάλη Χάλαρη*

15

ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΣΩΜΑ

χρησιμοποιούνται. Το άνοιγμα θυρών και παραθύρων μόνο δεν αρκεί για την αποφυγή του κινδύνου.

Όταν πρόκειται να διασωθεί ένα θύμα που έχει καταρρεύσει σε έναν περιορισμένο χώρο ή δεξαμενή, πάντοτε ο διασώζων πρέπει να φορά αναπνευστική συσκευή (η συνηθισμένη προσωπίδα με φίλτρο δεν λειτουργεί σε τέτοιες περιπτώσεις).

Το θύμα πρέπει να μεταφέρεται αμέσως σε καθαρό αέρα και να του χορηγείται οξυγόνο εάν υπάρχει διαθέσιμη ανάλογη συσκευή. Εάν έχει σταματήσει η αναπνοή του, πρέπει να του γίνει αμέσως τεχνητή αναπνοή. Εάν δεν έχει σφυγμό, πρέπει να γίνουν μαλά-ξεις καρδιάς. Το συντομότερο πρέπει το θύμα να τύχει ιατρικής φροντίδας. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί η παροχή καθαρού οξυγόνου υπό πίεση (υπερβαρικό οξυγόνο).

Συγκέντρωση Χρόνος εισπνοής και συμπτώματα 0-1 ppm Κανονικά επίπεδα στο περιβάλλον

9 ppm Μέγιστη επιτρεπόμενη βραχυπρόθεσμη συ-γκέντρωση σε κατοικημένη περιοχή

25 ppm Μέγιστη έκθεση TWA στον χώρο εργασίας

50 ppm Μέγιστη επιτρεπόμενη έκθεση στον χώρο εργασίας

200 ppm Ήπιος πονοκέφαλος, κόπωση, ναυτία και ζάλη

400 ppm Σοβαρός πονοκέφαλος - ένταση των άλλων συμπτωμάτων. Απειλή κατά της ζωής μετά από 3 ώρες.

800 ppm Ζάλη, ναυτία και εμετός μέσα σε 45 λεπτά. Χάσιμο των αισθήσεων μέσα σε 2 ώρες, θάνατος σε 2 με 3 ώρες.

1600 ppm Πονοκέφαλος, ζάλη και ναυτία μετά από 20 λεπτά. Χάσιμο των αισθήσεων μετά από 30 λεπτά. Θάνατος μέσα σε 1-2 ώρες.

3200 ppm Πονοκέφαλος, ζάλη και ναυτία μετά από 5-10 λεπτά. Χάσιμο των αισθήσεων μετά από 30 λεπτά. Θάνατος μέσα σε 1 ώρα.

6400 ppm Πονοκέφαλος, ζάλη και ναυτία. Θάνατος σε 25-30 λεπτά.

12.800 ppm Άμεσες επιπτώσεις, χάσιμο των αισθήσεων και θάνατος σε 1-3 λεπτά.

Σε 72 οικοδομικές πυρκαγιές η συγκέντρωση του μονοξειδίου του άνθρακα έφτασε τα 500 ppm στο 29% του χρόνου κατάσβε-σης της φωτιάς, φθάνοντας στο ύψος των 5.500 ppm σε μερικές περιπτώσεις. 'Έκθεση σε καπνό προκαλεί δραματική μείωση του FEV-1 (Βίαιος εκπνευστικός - όγκος αέρος - δείκτης αναπνευστι-κής λειτουργίας, καθώς και σοβαρή μείωση του προσφερόμενου οξυγόνου στον καρδιακό μυ, με αποτέλεσμα εάν λάβουμε υπόψη και το αυξημένο καρδιακό έργο που επιτελεί η καρδιά του πυ-ροσβέστη, να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για την υγεία του. Επανειλημμένες εκθέσεις των πυροσβεστών στον καπνό δυνατόν να προκαλέσουν χρόνια μη ειδική πνευμονοπάθεια αλλά και

ισχαιμική νόσο της καρδιάς.Στo διάγραμμα 5 παρουσιάζεται η χρονική εξέλιξη του Δ.Σ.

αριθμού για δηλητηριάσεις από επικίνδυνα αέρια προϊόντα καύσης αντίστοιχα. Η κατανομή στην περίοδο 1985 - 1990 εί-ναι υψηλότερη από την κατανομή την περίοδο 1991 - 2000. Η μοναδική ερμηνεία είναι ότι ο πυροσβέστης με το πέρασμα του χρόνου αναγνώρισε τους κινδύνους και άρχισε να χρησιμοποιεί συνειδητά τις αναπνευστικές συσκευές.

Σημαντικός και διαρκώς αυξανόμενος είναι ο κίνδυνος του προ-σωπικού που επεμβαίνει σε διάφορα συμβάντα, όπως απεγκλωβι-σμός ατόμων από τροχαία, καταπλάκωση ατόμων από σεισμούς, επέμβαση για λόγους εκτός πυρκαγιών σε χημικά εργοστάσια και διάφορες βιομηχανίες, νοσοκομεία κ.α.

ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΟΙ ή ΕΓΚΑΡΣΙΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙΗ χειροκίνητη διακίνηση συνεπάγεται τη μετακίνηση βαριών

φορτίων με τη δύναμη των χεριών ή του σώματος. Τις περισσό-τερες φορές δεν γίνεται με τον σωστό τρόπο με αποτέλεσμα να εκδηλώνονται «μυοσκελετικές παθήσεις» (ΜΣΠ). Οι κυριότερες εκδηλώσεις αφορούν κακώσεις λόγω επαναλαμβανόμενης κα-ταπόνησης σε όλα τα τμήματα της σπονδυλικής στήλης καθώς και παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος των άνω και κάτω άκρων συμπεριλαμβανομένων των ώμων, των καρπών, των αγκώ-νων και των γονάτων.

Οι ΜΣΠ αποτελούν συνέπεια των επιδράσεων της οργάνω-σης εργασίας στην υγεία. Ως εκ τούτου η πρόληψη αυτών των παθήσεων εντάσσεται στις διαδικασίες που χαρακτηρίζουν την εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου στους χώρους εργασίας.

Παραδείγματα από συνήθεις αιτίες ατυχημάτων των πυροσβε-στών είναι: η μη σωστή χρήση εργαλείων και συσκευών πυρό-σβεσης, εργασία κάτω από ένα μέρος όπου σωλήνες, εργαλεία ή συσκευές πυρόσβεσης βρίσκονται σε χρήση, εργασία στο άκρο οροφής, χρήση ακατάλληλων ή πεπαλαιωμένων εργαλείων, ερ-γασία με σωληνώσεις που ευρίσκονται σε υπερπίεση, μη σωστή αναρρίχηση στις σκάλες, μη σωστή χρησιμοποίηση του υλικού ατομικής προστασίας, όχι σωστός σχεδιασμός στην κατεδάφιση οροφής, αποβίβαση πριν το όχημα σταθμεύσει και χρήση μη σωστών μεθόδων διακοπής της κυκλοφορίας των οχημάτων.

Επιπρόσθετα οι εργαζόμενοι στο Π.Σ. αντιμετωπίζουν προβλή-ματα υγείας και ασφάλειας στο εργασιακό τους περιβάλλον από

Διάγραμμα 5

16

μια σειρά υποτιμημένων αλλά εξίσου σημαντικών παραγόντων όπως οι εργονομικοί, κοινωνικοί και ψυχολογικοί παράγοντες.

Ως γνωστό στο Π.Σ. για αυτονόητους λόγους (υπηρεσία κοινω-νικών παροχών) έχει υιοθετηθεί το σύστημα συνεχούς εργασίας με βάρδιες δηλ. λειτουργεί 24 ώρες την ημέρα και επτά μέρες την εβδομάδα και οι εργαζόμενοι δουλεύουν σε κυλιόμενες βάρδιες. Οι εργαζόμενοι στο Π.Σ. υπό το καθεστώς των βαρδιών, αναπό-φευκτα αντιμετωπίζουν προβλήματα στην υγεία τους και την κοι-νωνική τους ζωή. Επίσης για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα (θερινούς μήνες) οι εργαζόμενοι πραγματοποιούν υπερωρίες, οι οποίες είναι συχνές και εντατικές με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η υγεία, η ασφάλεια και η ευημερία τους. Συγκεντρωτικά οι συνέπειες της εργασίας με βάρδιες και των υπερωριών υπό φυσιολογικές συνθήκες εργασίας, διακρίνονται σε:

1. Επιπτώσεις στην υγεία των πυροσβεστών: Η διαταραχή των κανονικών βιολογικών ρυθμών προκαλεί ειδικά προβλήματα όπως:

• πεπτικές διαταραχές,• κόπωση,• χρόνιες διαταραχές: στομαχικές και εντερικές, • η έλλειψη ύπνου οδηγεί σε διάφορες νευρωτικέςδιαταραχές και σε πιθανή χρήση φαρμάκων,• μειωμένη αντίσταση του οργανισμού στις ασθένειες,που συχνά οδηγεί σε πρόωρο γήρας.2. Επιπτώσεις στην εργασία:• κακή ποιότητας εργασία και αύξηση των λαθών, • αυξημένο αριθμό εργατικών ατυχημάτων. 3. Επιπτώσεις στην οικογένεια και την κοινωνική ζωή:• εμφανίζονται συχνές δυσκολίες στις οικογενειακές τουςδραστηριότητες και τη διατήρηση κανονικής σχέσης μετο σύζυγο τους, τους γονείς και τα παιδιά τους,• διαταραχή εν γένει κοινωνικών σχέσεων.

ΜΕΤΡΑ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣΓια να μειωθεί η συχνότητα των ατυχημάτων που συμβαίνουν

στους πυροσβέστες θα πρέπει να εφαρμοσθεί από εδώ και στο εξής κατάλληλο πρόγραμμα εκπαίδευσης, αλλά και δημιουργία μνημονίων ενεργειών που να περιέχουν ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΣΗ των πυροσβεστών.

Η πρόληψη των ατυχημάτων απαιτεί από τον εργαζόμενο την εμπέδωση τριών βασικών αρχών, τη γνώση, τη μηχανική εμπειρία και την προσπάθεια.

Η έρευνα της αιτίας των ατυχημάτων και η ανάλυση των, μαζί με τις αυτές αρχές, βοηθούν σημαντικά στη λύση του προβλή-ματος.

Προγράμματα έρευνας βοηθούν στην ανακάλυψη καταλληλό-τερων μέσων ατομικής προστασίας, εργαλείων και υλικών πυ-ρόσβεσης, συσκευών γρήγορης ανίχνευσης επικίνδυνων τοξικών (θανατηφόρων πολλές φορές - αμπάρια πλοίων) ουσιών, στον εργονομικό σχεδιασμό των πυροσβεστικών σταθμών και οχημά-των, στον τρόπο σωματικής εξάσκησης των πυροσβεστών, ώστε να βρίσκονται πάντα σε άριστη φυσική κατάσταση. Όλα αυτά βέβαια αποσκοπούν στη μείωση των ατυχημάτων.

Παράλληλα πρέπει να γίνεται τακτική ενημέρωση των με διά-φορα φυλλάδια, πόστερ, βιντεοταινίες και φυσικά θα πρέπει να

ενταχθούν στο μηνιαίο πρόγραμμα εκπαίδευσης, ειδικά μαθήματα ασφάλειας της εργασίας, τα οποία και θα βοηθούν στη συστημα-τική ενημέρωση των Πυροσβεστών.

Κάθε πυροσβέστης θα πρέπει να είναι εφοδιασμένος με όλο εκείνο το κατάλληλο προστατευτικό ρουχισμό και εξοπλισμό, ό-που περιλαμβάνονται το ειδικό σακάκι που είναι κατασκευασμένο από ειδικά μονωτικά υλικά, είναι ελαφρύ και ανθεκτικό στη φωτιά, δεν εμποδίζει τις κινήσεις των πυροσβεστών, τα κατάλληλα πα-πούτσια με την ειδική ενίσχυση στα δάχτυλα και το πέλμα από ατσάλι, τα άκαυτα και θερμομονωτικά γάντια, τις ατομικές ανα-πνευστικές συσκευές από ειδική κατασκευή και ικανής διάρκειας παροχής οξυγόνου κ.α.

Τα βασικά πυροσβεστικά εργαλεία, οχήματα, ρουχισμός, μέθο-δοι εξουδετέρωσης φωτιάς έχουν μείνει σταθερά εδώ και χρόνια. Τα παρεχόμενα μέσα προφύλαξης (μάσκες, αναπνευστικές συ-σκευές), τα οποία είναι μόνο για τις αστικές και όχι για τις δα-σικές πυρκαγιές, δεν είναι απόλυτα βέβαιο ότι χρησιμοποιούνται επαρκώς και απρόσκοπτα, ενώ ο αριθμός τους είναι ανεπαρκής για την αρτιότερη και ασφαλή άσκηση των λειτουργών του Π.Σ.

Με βάση των πίνακα 1 όπου παρουσιάζεται μια συνοπτική εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου των πυροσβεστών κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων τους παρατίθενται και τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα για να μειωθεί η συχνότητα των ατυχημάτων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ “Υγιεινή & Ασφάλεια στους Χώρους εργασίας”,

Αθήνα 1993.Μ. Ε ΧΑΛΑΡΗΣ “Στατιστική ανάλυση των Εργατικών Ατυχημάτων στο

Πυροσβεστικό Σώμα”, Επιθεώρηση Εργασιακών Σχέσεων, Τεύχος 24, σελ 73, Οκτώβριος 2001.

NFPA Journal Jul/Aug 1992.NIOSH Alert: Request for Assistance in Preventing Injuries and death of

Fire Fighters, Sept 1994 [DHHS (NIOSH) Publication No 94-125].Μ. Ε ΧΑΛΑΡΗΣ “Μονοξείδιο του Άνθρακα (CO)”, Πυροσβεστική Επιθε-

ώρηση, τεύχος 124, σελ 34, Ιούλιος - Αύγουστος 2007.Σ. ΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ & Κ. ΧΟΥΡΔΑΚΗΣ “ Μελέτη για την υγιεινή και

ασφάλεια στην επέμβαση” Παρουσιάσθηκε το 1994 στην διάρκεια των εργασιών του Ιατρικού Συνεδρίου των Ενόπλων Δυνάμεων στην Θεσσα-λονίκη, ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

Πυραγού - Χημικού PhD, Τμηματάρχη Ασφάλειας και Υγιεινής κατά τις Επιχειρήσεις, Διεύθυνση Υγιεινής & Ασφάλειας Α.Π.Σ., Email: mchalaris@chem.uoa.gr