Αρχαϊκή εποχή - Τράπεζα Θεμάτων

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ | Αρχαϊκή εποχή – Τράπεζα Θεμάτων

1

Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου (Α’ Λυκείου) Αρχαϊκή εποχή (750 – 480 π.Χ.) – Τράπεζα Θεμάτων

Ερωτήσεις

1. Ποια ήταν η καινοτομία στην οργάνωση των Ελλήνων σε πόλεις-κράτη σε σχέση με τους Σου-μέριους και ποια η σημασία της;

2. Να αναφέρετε και να εξηγήσετε ποιες ήταν οι βασικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη και εξέλι-ξη της πόλης- κράτους.

3. Να αναφέρετε ποιες ήταν οι βασικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη της πόλης- κράτους και να επισημάνετε τις συνέπειες που είχαν για την ένωση των Ελλήνων.

4. Να εξηγήσετε : α) ποια ήταν τα βασικά συστατικά στοιχεία της πόλης-κράτους από οργανωτική άποψη και β) ποιες ήταν οι βασικές επιδιώξεις των πολιτών.

5. Ποιοι λόγοι οδήγησαν τους Έλληνες στον Δεύτερο Αποικισμό; 6. Ποιες ήταν οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες από τον Δεύτερο Ελληνικό Αποικισμό; 7. Ποια ήταν τα αποτελέσματα του Δεύτερου Ελληνικού Αποικισμού στην οικονομία των πόλεων-

κρατών; 8. Ποιες ήταν οι συνέπειες του Δεύτερου Ελληνικού Αποικισμού στην κοινωνία των πόλεων-

κρατών; 9. Σε ποιες περιοχές εξαπλώθηκαν οι Έλληνες κατά τον Δεύτερο Αποικισμό και ποιες ήταν οι συ-

νέπειες της εξάπλωσής τους στον τομέα του πολιτισμού; 10. Ποιες λύσεις δόθηκαν για να αντιμετωπιστεί η οικονομική κρίση του Ομηρικού Κόσμου; Να

αναφέρετε χαρακτηριστικές περιπτώσεις πόλεων-κρατών που εφάρμοσαν κάποια από τις προαναφερθείσες λύσεις.

11. Πώς επηρέασε η κρίση του Ομηρικού Κόσμου, στα τέλη του 9ου αι. π. Χ., τον ρόλο του βασιλιά και των ευγενών;

12. Ποιες αλλαγές επέφερε η καταγραφή των νόμων στις πόλεις - κράτη στα τέλη του 7ου - αρχές 6ου αι. π.Χ.;

13. Ποιοι οικονομικοί και στρατιωτικοί παράγοντες συνέβαλαν στην κρίση της αριστοκρατικής κοινωνίας κατά την Αρχαϊκή Εποχή;

14. Πώς επιβλήθηκε το πολίτευμα της τυραννίδας στις πόλεις – κράτη τον 6ο αι. π.Χ.; Να αναφέρε-τε χαρακτηριστικές περιπτώσεις τυράννων.

15. Ποιο ήταν το κυρίαρχο πολιτειακό όργανο στο δημοκρατικό πολίτευμα των ελληνικών πόλε-ων-κρατών και ποιες δυνατότητες παρείχε στους πολίτες;

16. Α) Ποιο ήταν το αίτιο και η αφορμή των Περσικών Πολέμων; Β) Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της πρώτης απόπειρας επέκτασης των Περσών στον ελλαδικό χώρο;

17. Ποια είναι τα κύρια γεγονότα της πρώτης και δεύτερης οργανωμένης εκστρατείας των Περσών κατά των Ελλήνων;

18. Ποια ήταν η σημασία του νικηφόρου αποτελέσματος των Περσικών Πολέμων για την ιστορική πορεία των Ελλήνων;

Ορισμοί

στενοχωρία ισονομία αυτάρκεια (πόλη-κράτος) Ιωνική Επανάσταση


2

χαλκιδικό αλφάβητο οπλιτική φάλαγγα. αυτονομία (πόλη – κράτος) νομοθέτες ή αισυμνήτες εκκλησία του δήμου

Ερωτήσεις κλειστού τύπου (Σωστό – Λάθος)

Σ Λ Η πόλη-κράτος συγκροτήθηκε γεωγραφικά από το άστυ και την ύπαιθρο χώρα. Από γεωγραφική άποψη η πόλη – κράτος αποτελούνταν από το άστυ και την ύ-παιθρο χώρα.

Η αυτονομία της πόλης- κράτους σχετίζονταν με την παραγωγή αγαθών για την κάλυψη των αναγκών των πολιτών της.

Η αυτάρκεια της πόλης- κράτους σχετιζόταν με την παραγωγή αγαθών για την κάλυψη των αναγκών των πολιτών της.

Οι τρεις βασικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη της πόλης-κράτους, η ελευθερία, η αυτονομία και η αυτάρκεια, οδήγησαν στην πολιτική ενοποίηση των Ελλήνων.

Οι τρεις βασικές επιδιώξεις των πολιτών των πόλεων-κρατών ήταν η ελευθερία, η αυτονομία και η αυτάρκεια.

Μία από τις προϋποθέσεις ύπαρξης της αρχαίας ελληνικής πόλης- κράτους ήταν η αυτονομία της.

Η δημιουργία των πόλεων – κρατών συνδέεται με την παρακμή του θεσμού της βασιλείας.

Οι βασικές προϋποθέσεις ύπαρξης της πόλης- κράτους ήταν η ελευθερία, η επέ-κτασή της και η δημοκρατία.

Η οργάνωση των ανθρώπων σε πόλεις κατά την Αρχαϊκή Εποχή στην Ελλάδα ήταν ένα νέο ιστορικό φαινόμενο.

Για πρώτη φορά πολιτική δραστηριότητα ανέπτυξαν οι κάτοικοι των ελληνικών πόλεων-κρατών.

Η οργάνωση των Ελλήνων σε πόλεις-κράτη διευκόλυνε την ένωσή τους. Η λειτουργία του θεσμού της πόλης-κράτους αποτέλεσε εμπόδιο για την πολιτι-στική πορεία των Ελλήνων.

Η ίδρυση αποικιών προκάλεσε κρίση στις ελληνικές κοινωνίες που είχαν αριστο-κρατική οργάνωση.

Η στενοχωρία ήταν ένα από τα κύρια αίτια του Δεύτερου Ελληνικού Αποικισμού. H έλλειψη πρώτων υλών ήταν μία από τις αιτίες του Δεύτερου Ελληνικού Αποικι-σμού.

Η αναζήτηση πρώτων υλών ιδιαίτερα μετάλλων ήταν μία από τις αιτίες του Δεύ-τερου Ελληνικού Αποικισμού.

Η αναζήτηση πρώτων υλών που θα κάλυπταν βασικές ανάγκες των ελληνικών πληθυσμών ήταν μία από τις αιτίες του Δεύτερου Αποικισμού.

Οι Έλληνες με τον Δεύτερο Αποικισμό περιόρισαν την οικονομική δράση των Φοινίκων.

Η ίδρυση αποικιών κατά την Αρχαϊκή Εποχή ήταν επιχείρηση οργανωμένη εξ ο-λοκλήρου από την μητρόπολη.

Με τον Δεύτερο Αποικισμό οι Έλληνες εξαπλώθηκαν μέχρι την Ινδία. Ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι Έλληνες αντιμετώπισαν την οικονομι-κή κρίση της Ομηρικής Εποχής ήταν η ίδρυση αποικιών.


3

Κατά τον Β΄ Ελληνικό Αποικισμό τα ελληνικά φύλα εξαπλώθηκαν στις δυτικές α-κτές της Μικράς Ασίας.

Η λέξη τύραννος ήταν πιθανόν λυδικής προέλευσης. Ορισμένοι από τους τυράννους της Αρχαϊκής Εποχής αναδείχθηκαν σε καλούς ηγέτες που φρόντισαν για την ανάπτυξη της πόλης τους.

Στο δημοκρατικό πολίτευμα κυρίαρχο όργανο αναδεικνύεται η Εκκλησία του δή-μου.

Ο Ζάλευκος και ο Χαρώνδας ήταν νομοθέτες σε αποικίες της Δύσης. Οι τύραννοι συνήθως ήταν ευγενείς και αναρριχήθηκαν στην εξουσία χάρη στην υποστήριξη των κατώτερων κοινωνικών ομάδων.

Η Αθήνα ξεπέρασε την κρίση της Ομηρικής Εποχής με την ανάπτυξη της βιοτεχνί-ας και του εμπορίου.

Η λέξη τύραννος ήταν μάλλον αιγυπτιακής προέλευσης. Ο αριθμός των δούλων αυξήθηκε στη Σπάρτη κατά την Αρχαϊκή Εποχή εξαιτίας των χρεών προς τους ευγενείς.

Μέχρι τις αρχές του 6ου αι π.Χ. ο αριθμός των δούλων στην Αθήνα αυξήθηκε ε-ξαιτίας των χρεών των κατοίκων της προς τους ευγενείς.

Στα αριστοκρατικά πολιτεύματα η δύναμη του βασιλιά ενισχύεται και μειώνεται η δύναμη των ευγενών.

Οι άριστοι (ευγενείς) ονομάζονταν την Αρχαϊκή Εποχή και εσθλοί. Οι ευγενείς στην Αρχαϊκή Εποχή ονομάζονταν και αγαθοί. Οι άριστοι στις πόλεις – κράτη ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο και τη βιοτε-χνία.

Στο τιμοκρατικό πολίτευμα κύριο κριτήριο διάκρισης των πολιτών ήταν το εισό-δημά τους.

Στις περιοχές της Ελλάδας, όπου επιβίωσε ο φυλετικός τρόπος οργάνωσης, δια-τηρήθηκε το πολίτευμα της βασιλείας.

Τιμοκρατικό ονομάστηκε το πολίτευμα που βασίστηκε στην επικράτηση των ευ-γενών.

Η Σπάρτη ξεπέρασε την κρίση της Ομηρικής Εποχής με την ανάπτυξη της βιοτε-χνίας και του εμπορίου.

Η τέχνη των Αρχαϊκών Χρόνων ονομάστηκε συμβατικά από τους ερευνητές «γε-ωμετρική».

Ο δωρικός και ιωνικός ρυθμός δημιουργήθηκαν κατά την Αρχαϊκή Εποχή. Οι βασικοί αρχιτεκτονικοί ρυθμοί της Αρχαϊκής Εποχής ήταν ο δωρικός και ιωνι-κός.

Το φοινικικό αλφάβητο διαδόθηκε από τους Χαλκιδείς αποίκους στους ιταλικούς λαούς.

Η τέχνη της Αρχαϊκής Εποχής, στην αρχή, ήταν επηρεασμένη από πρότυπα της Ανατολής.

Η τέχνη των Αρχαϊκών χρόνων ονομάστηκε γεωμετρική. Οι Δελφοί, η Ολυμπία και η Δήλος την Αρχαϊκή Εποχή εξελίσσονται σε Πανελλή-νια Ιερά.

Οι κούροι και οι κόρες ήταν τα πρώτα μεγάλα αγάλματα της αρχαίας ελληνικής τέχνης.

Οι φυσικοί φιλόσοφοι της Αρχαϊκής Εποχής επιχείρησαν να αφηγηθούν κατορ-θώματα ηρώων.

Η τέχνη της Αρχαϊκής Εποχής ήταν επηρεασμένη από πρότυπα της Δύσης. Η ελληνική φιλοσοφική σκέψη γεννήθηκε στην Ιωνία κατά την Αρχαϊκή Εποχή. Η Ιωνική Επανάσταση ήταν η αιτία για τους Περσικούς Πολέμους.


4

Η πρώτη οργανωμένη Περσική εκστρατεία κατά των Ελλήνων στόχευε στην τι-μωρία των Ερετριέων και των Αθηναίων.

Η πρώτη απόπειρα εισβολής των Περσών στην Ελλάδα κατέληξε σε καταστροφή του στόλου τους στο Αρτεμίσιο.

Στη μάχη της Ιμέρας οι Έλληνες της Δύσης αντιμετώπισαν νικηφόρα τους Καρχη-δονίους.

Στη μάχη της Ιμέρας οι Έλληνες της Δύσης αντιμετώπισαν νικηφόρα τους Πέρσες. Στη μάχη της Μυκάλης οι Έλληνες αντιμετώπισαν τους Καρχηδονίους. Με τη νίκη των Ελλήνων κατά των Περσών στη μάχη του Μαραθώνα τελειώνει η πρώτη οργανωμένη εκστρατεία των Περσών εναντίον των Ελλήνων.

Αφορμή για τους Περσικούς Πολέμους στάθηκε η ατυχής εξέγερση των Ελλήνων της Ιωνίας.

Στο Συνέδριο της Κορίνθου το 481 π.Χ. οι ελληνικές πόλεις συγκρότησαν αμυντική συμμαχία κατά των Περσών.

Η Αρχαϊκή Εποχή τελειώνει με τους Περσικούς Πολέμους.

Ερωτήσεις κλειστού τύπου (πολλαπλής επιλογής)

Φυλετική οργάνωση διατήρησαν στο μεγαλύτερο μέρος του ιστορικού τους βίου : α. οι Αθηναίοι. β. οι Σπαρτιάτες. γ. οι Κορίνθιοι. δ. οι Αιτωλοί. Φυλετική οργάνωση διατήρησαν κατά την Αρχαϊκή Εποχή: α. όλες οι περιοχές του Ελληνικού Κόσμου. β. ανάμεσα σε άλλους Έλληνες, οι Ακαρνάνες και οι Μακεδόνες. γ. ανάμεσα σε άλλους Έλληνες, οι Αθηναίοι. δ. καμία περιοχή του Ελληνικού Κόσμου. Οι βασικές προϋποθέσεις ύπαρξης της πόλης- κράτους ήταν: α. η ελευθερία, η αυτονομία και η αυτάρκεια. β. η ισηγορία, η ισονομία και η ελευθερία. γ. η ελευθερία, η αυτονομία και το δημοκρατικό πολίτευμα. δ. η ελευθερία, η αυτονομία και η ισονομία. Στο τιμοκρατικό ή ολιγαρχικό πολίτευμα κριτήριο διάκρισης των πολιτών ήταν : α. το εισόδημα. β. η καταγωγή και η κατοχή γης. γ. οι συγγενικοί δεσμοί. δ. η στρατιωτική ικανότητα.

Στο δημοκρατικό πολίτευμα η ισηγορία έδινε σε κάθε πολίτη τη δυνατότητα : α. να εκφράζει τα παράπονά του. β. να διατυπώνει ελεύθερα την άποψη του. γ. να συμμετέχει στη διαμόρφωση των νόμων. δ. να υπερασπίζεται την πόλη του.

Το κυρίαρχο πολιτειακό όργανο λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος στις ελληνικές


5

πόλεις-κράτη ήταν: α. η συνέλευση των πολεμιστών. β. η εκκλησία του δήμου. γ. η βουλή των γερόντων. δ. η σύγκλητος.

Οι ευγενείς την Αρχαϊκή Εποχή αποκαλούνταν και: α. εσθλοί. β. τύραννοι. γ. δυνατοί. δ. τιμητές.

Στα αριστοκρατικά καθεστώτα την εξουσία κατείχαν: α. οι πλούσιοι. β. οι πλούσιοι με τους ευγενείς. γ. οι ευγενείς. δ. οι βασιλείς.

Στις αριστοκρατικές κοινωνίες των πόλεων –κρατών της Αρχαϊκής Εποχής οι ευγενείς αποκα-λούνταν και: α. τιμητές. β. τύραννοι. γ. δυνατοί. δ. εσθλοί.

Ο Δεύτερος Ελληνικός Αποικισμός οργανώθηκε κατά : α. την Αρχαϊκή Εποχή. β. την Κλασική Εποχή. γ. τα ελληνιστικά χρόνια. δ. τη Ρωμαϊκή περίοδο.

Φυλετική οργάνωση διατήρησαν κατά την Αρχαϊκή Εποχή: α. όλες οι περιοχές του ελληνικού κόσμου. β. ανάμεσα σε άλλους Έλληνες, οι Αθηναίοι. γ. ανάμεσα σε άλλους Έλληνες, οι Ακαρνάνες και οι Μακεδόνες δ. καμία περιοχή του ελληνικού κόσμου.

Ερωτήσεις κλειστού τύπου (αντιστοίχισης)

Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β. Ένα στοιχείο της στήλης Α πε-ρισσεύει.

ΣΤΗΛΗ Α’ ΣΤΗΛΗ Β’ 1 αυτάρκεια α η δυνατότητα των πόλεων – κρατών να καθορίζουν τους δι-

κούς τους νόμους 2 αυτονομία β ένωση των Ελλήνων κάτω από κοινή ηγεσία. 3 Πανελλήνια Ιδέα γ Η συμμετοχή του πολίτη στη διαμόρφωση και ψήφιση νόμων. 4 ελευθερία δ Η δυνατότητα των πόλεων – κρατών να καλύψουν τις παραγω-

γικές τους ανάγκες. 5 ισονομία ε Ελευθερία λόγου 6 ισηγορία


6

Ερωτήσεις κλειστού τύπου (συμπλήρωσης κενών)

Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλου-θες λέξεις (δύο λέξεις περισσεύουν): συνοικισμός, πολίτευμα, άστυ, ύπαιθρος, πολίτης, κώμη, α-κρόπολις. Η πόλη-κράτος αποτελούσε τον βασικό θεσμό πολιτικής οργάνωσης κατά την αρχαιότητα. Από άποψη γεωγραφική, διαμορφωνόταν συνήθως σε ένα χώρο, κέντρο άσκησης της εξουσίας, τειχισμένο τις περισσότερες φορές, που ονομαζόταν πόλις ή ……………........., και σε μια ευρύ-τερη περιοχή γύρω απ' αυτόν, καλλιεργήσιμη με διάσπαρτους μικρότερους οικισμούς, τις …………......., που ήταν η ………………. χώρα. Από άποψη οργανωτική, οι κάτοικοι της πόλης-κράτους, δηλαδή οι ……….........., συμμετείχαν στη διαχείριση των κοινών και έπαιρναν μέρος στη λήψη των αποφάσεων. Έτσι, ο τρόπος άσκησης της εξουσίας και η συμμετοχή ή μη των πολιτών σε αυτήν όριζε το άλλο συστατικό της στοιχείο, το………………….. . Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλου-θες λέξεις (δύο λέξεις περισσεύουν): Σόλων, μοναρχικό, ισονομία, δημοκρατία, Κλεισθένης, ισηγο-ρία, ολιγαρχικό. Μετά την πτώση των τυραννικών καθεστώτων, περίπου στα τέλη του 6ου αι. π.Χ., στις περισ-σότερες πόλεις επιβλήθηκαν εκ νέου ………………… καθεστώτα, σε άλλες, όμως, όπως για παράδειγμα στην Αθήνα, έγιναν μεταρρυθμιστικές νομοθετικές προσπάθειες που άνοιξαν το δρόμο προς τη …………………. με τη μεταρρύθμιση του ……………... Στην Αθήνα δινόταν σε κάθε πολίτη η δυνατότητα να παίρνει τον λόγο, να διατυπώνει ελεύθερα την άποψή του (………………….) και να συμμετέχει στη διαμόρφωση και στην ψήφιση των νόμων (……………….....).

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Θάνος Σταυρόπουλος – φιλόλογος, MSc.

[email protected]

Education

Αρχαϊκή εποχή - Τράπεζα Θεμάτων