Κωνσταντίνος Κανάρης

Ο Κωνςταντίνοσ Κανάρησ (Ψαρά 1793 ι 1797 – Ακινα 2 Σεπτεμβρίου 1877) ιταν ςημαντική μορφή του ναυτικοφ αγώνα κατά την Ελληνική Επανάςταςη του 1821 και μετζπειτα ναφαρχοσ και πολιτικόσ, ο οποίοσ διετζλεςε πζντε φορζσ πρωθυπουργόσ τησ Ελλάδασ ςε ζνα διάςτθμα 33,5 ετϊν (1844, 1848-49, 1864, 1864-65 και 1877) και για 2 χρόνια και 3 μινεσ ςυνολικά.

Πρϊτα χρόνιαΓεννικθκε το 1793 ςτα Ψαρά όπου και μεγάλωςε .Ήταν το μικρότερο παιδί του

Ψαριανοφ Δθμογζροντα Μικζ Κανάριου και τθσ Μαρϊσ Ζμεινε πολφ μικρόσ ορφανόσ από πατζρα και ζτςι άρχιςε να δουλεφει ςε πλοία ςυγγενϊν του, κυρίωσ ς' αυτό του κείου του Μπουρζκα. Αρχικά το όνομά του ιταν "Κανάριοσ" και τελικά ζγινε Κανάρθσ. Όταν πζκανε ο κείοσ του, ςτου οποίου το μικρό εμπορικό πλοίο εργαηόταν, ανζλαβε καπετάνιοσ του ο ίδιοσ ςε θλικία 20 ετϊν.

Πιγε ςτθν Οδθςςό για πρϊτθ φορά το 1820. Ήξερε για τθ Φιλικι Εταιρεία αλλά δεν είχε γίνει μζλοσ τθσ. Όταν ζμακε ότι ξζςπαςε θ επανάςταςθ ςτθ Μολδαβία από τον Αλζξανδρο Υψθλάντθ, ζςπευςε αυκόρμθτα να πάρει μζροσ ςτον πρϊτο "πολεμικό ςτόλο" των Ψαριανϊν υπό τον Ν. Αποςτόλθ. Από τουσ πρϊτουσ μινεσ ο Κανάρθσ ξεχϊριςε για το κάρροσ του και τθν αποφαςιςτικότθτά του, κάνοντασ επιδρομζσ ςτα μικραςιατικά παράλια, ενϊ κατόπιν εντάχκθκε ςτα πυρπολικά. Η ανατίναξθ ενόσ τουρκικοφ δικρότου ςτθν Ερεςό από τον Δθμιτριο Παπανικολι τον παρακίνθςε ςε ανάλογο εγχείρθμα.

Η ανατίναξθ τθσ τουρκικισ ναυαρχίδασ

Τον Ιοφνιο του 1822, αφοφ ο ελλθνικόσ ςτόλοσ δεν κατάφερε να ςϊςει τθ Χίο από τθν τουρκικι ςφαγι, ο Κανάρθσ ανζλαβε να βάλει μπουρλότο ςτθ ναυαρχίδα του Καρά Αλι, του επικεφαλισ του ςτρατοφ που ζςφαξε τουσ κατοίκουσ και ζκαψε το νθςί. Τθν επιχείρθςθ κα εκτελοφςαν τα πυρπολικά του Κανάρθ και του Ανδρζα Πιπίνου. Στο εγχείρθμα βοικθςαν δφο παράγοντεσ: Αφενόσ ότι θ νφχτα ιταν πολφ ςκοτεινι κακϊσ δεν είχε φεγγάρι και αφετζρου ότι ςτο κατάφωτο κατάςτρωμα τθσ ναυαρχίδασ οι περίπου 2.000 Τοφρκοι γιόρταηαν το Μπαϊράμι κι ζτςι τα μζτρα φροφρθςθσ ιταν ελλιπι. Η φωτιά απ' το μπουρλότο μεταδόκθκε ταχφτατα ςτο καράβι. Πριν προλάβουν να απομακρυνκοφν απ' αυτό οι πρϊτεσ ςωςτικζσ λζμβοι, θ φωτιά ζφταςε ςτθν πυριτιδαποκικθ, θ οποία ανατινάχκθκε. Ωσ αποτζλεςμα τα κφματα ιταν πάρα πολλά. Μεταξφ αυτϊν ο ναφαρχοσ Καρά Αλισ, αξιωματικοί του και πολλοί ναφτεσ. Το πυρπολικό του Πιπίνου προςζγγιςε τθν υποναυαρχίδα αλλά δεν κατάφερε να τθν καταςτρζψει. Τθσ προκάλεςε όμωσ αρκετζσ ηθμιζσ.

Η ανατίναξθ τθσ τουρκικισ ναυαρχίδασ υπιρξε ζνα από τα χαρακτθριςτικότερα γεγονότα του κατά κάλαςςαν αγϊνα, ζκανε δε πολφ μεγάλθ εντφπωςθ ςτθν Ευρϊπθ. Χρθςιμοποιϊντασ ςθμερινι ορολογία, κα λζγαμε ότι βοικθςε επικοινωνιακά πολφ τθν Επανάςταςθ. Τόςο μεταξφ των επαναςτατθμζνων Ελλινων όςο και μεταξφ των Ευρωπαίων, ο Κανάρθσ πλζον ιταν ιρωασ.

Ο Κανάρθσ μετά τθν πυρπόλθςθ τθσ τουρκικισ ναυαρχίδασ

Η δράςθ του βεβαίωσ ςυνεχίςκθκε κακϊσ ςυνζχιςε με μεγαλφτερθ αποφαςιςτικότθτα τον αγϊνα. Ο Κακλαμάν Παςάσ Μεχμζτ τοποκετικθκε νζοσ ναφαρχοσ ςτθ κζςθ του Καρά Αλι. Τον Οκτϊβριο του1822 βγικε με το ςτόλο του ςτο Αιγαίο για να ανεφοδιάςει τα τουρκικά φροφρια ςτθν Πελοπόννθςο και να καταςτείλει τθν Επανάςταςθ ςτα νθςιά. Αγκυροβόλθςε ςτθν Τζνεδο. Αλλά ςτισ 29 Οκτωβρίου 1822, ο Κανάρθσ, ςυνοδευόμενοσ από το Δθμιτριο Βρατςάνο, πζραςε ανάμεςα από τον τουρκικό ςτόλο και μθν μπορϊντασ να προςεγγίςει το πλοίο του ναυάρχου, τθν καπουδάνα, κόλλθςε το πυρπολικό του ςτθν αντιναυαρχίδα "Ρίαλα-Γεμισί" και τθν τίναξε ςτον αζρα. Ζχαςαν τθ ηωι τουσ 800 μζλθ του πλθρϊματοσ, Τοφρκοι αλλά και Χριςτιανοί ναφτεσ που υπθρετοφςαν ςτον οκωμανικό ςτόλο. Ο Κακλαμάν Παςάσ Μεχμζτ ςικωςε άγκυρα και κατζφυγε με τθ βοικεια οφριου ανζμου ςτο Τςανάκ-Καλεςί , ςτα Δαρδανζλλια.

Δφο γεγονότα καταδεικνφουν τθ ςυμβολι του Κανάρθ ωσ πολιτικοφ άνδρα ςτθ Νεϊτερθ Ελλθνικι Ιςτορία: γίνεται ο πρϊτοσ που ςυμπλθρϊνει 4 πρωκυπουργίεσ (1864) από τθν πλιρθ εφαρμογι Συντάγματοσ ςτθ χϊρα το 1844 (όπωσ και ο Αλ. Μαυροκορδάτοσ 10 χρόνια νωρίτερα, με τισ δφο όμωσ πρϊτεσ κατά τθν Απόλυτθ Μοναρχία του Όκωνα) και βαςικά ο μόνοσ πρωκυπουργόσ που επί των θμερϊν του θ Βουλι ψθφίηει ι ανακεωρεί το Σφνταγμα τθσ Ελλάδασ δυο φορζσ, το 1844 και το 1864 .

Το τζλοσ

Στισ 2 Σεπτεμβρίου 1877 πζκανε, όντασ εν ενεργεία πρωκυπουργόσ. Η τελευταία του κατοικία βρίςκεται δίπλα ςτθν είςοδο του Α' Νεκροταφείου και η καρδιά του αφιερωμζνη ςτην Ελλάδα που τόςο αγάπηςε και αγωνίςτηκε γι’ αυτήν, ςτο

Εθνικό και Ιςτορικό Μουςείο τησ Ελλάδασ.

Μιχάλθσ ΧατηθςπφρουΝίκοσ Τςιλίκθσ

ΣΤ’2 88ο Δθμοτικό Σχολείο Ακθνϊν