“Ο ΖΗΤΙΑΝΟΣ”ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο ''Ζητιάνος'', νουβέλα του νεοέλληνα συγγραφέα Ανδρέα Καρκαβίτσα, που γράφτηκε το 1896, εκτυλίσσεται σ'ένα χωριό της Θεσσαλίας κοντά στις εκβολές του Πηνειού, το Νυχτερέμι.Το Νυχτερέμι είναι υπό την κυριαρχία του Αλή Πασά, άρχοντας του χωριού είναι ο μπέης, που κατοικεί στο κονάκι του.Οι κάτοικοι του χωριού, οι Καραγκούνηδες, μαζεύονται συχνά στο σπιτομάγαζο του Μαγουλά, όπου συζητούν πολιτικά θέματα.Με μια τέτοια συνάντηση των καραγκούνηδων αρχίζει και το έργο του ο Καρκαβίτσας.

Ενώ είναι συναγμένοι οι χωριάτες στο γιαπί, απ'έξω ο Πέτρος Βαλαχάς, τελωνοφύλακας του χωριού,που μισεί καθε είδος ανθρώπου κι ιδιαίτερα τους ζητιάνους, βαδίζει συνεχώς πάνω-κάτω.Ξαφνικά, εμφανίζεται ένας ζητιάνος, ένα γεροντάκι καχεκτικό, ρακένδυτο, ο Τζιριτόκωστας, με το σύντροφό του Μουτζούρη και το γαιδουράκι του.Στην όψη του ζητιάνου, ο Βαλαχάς εξοργίζεται, ορμά πάνω του, τον κλοτσά, τον βρίζει.Οι Καραγκούνηδες παρακολουθούν κι απορούν που ο ζητιάνος δεν αντιδρά ούτε στο ελάχιστο.Αυτό είναι ένα από τα μυστήρια της ζητιανιάς.Ο Τζιριτόκωστας, όπως κι όλα τα παιδιά απ'το χωριό του, τα Κράκουρα, είχε εκπαιδευτεί από μικρός να υπομένει τα πάντα και να εφευρίσκει διάφορα τεχνάσματα, ώστε να ξεγελά τα θύματά του και ν'αποκομίζει όσο το δυνατόν περισσότερα κέρδη απ'αυτά.Οι Καραγκούνηδες, βλέποντάς τον να κείτεται αβοήθητος, τον μεταφέρουν μαζί με το σύντροφο του σ'έναν

αχυρώνα κι ικανοποιούν κάθε τους επιθυμία για φαγητό και ποτό.Την επόμενη μέρα το πρωί, Ο ζητιάνος παίρνει πόρτα-πόρτα όλα τα σπίτια του χωριού με σκοπό ν'αυξήσει τα κέρδη του.Πουλάει, λοιπόν, στις γυναίκες του χωριού διάφορα υποτιθέμενα μαγικά βότανα, ανάλογα με τις επιθυμίες της καθεμιάς.Ιδιαίτερα, στην Κρουστάλλω πουλάει το σερνικοβότανο έναντι πολλών κερδών, εκμεταλλευόμενος το διακαή πόθο της για αρσενικό απόγονο.Παράλληλα, ο Βαλαχάς βρίσκεται στις όχθες του Πηνειού περιμένοντας να πιάσει λαθρεμπόρους.Όταν ο ζητιάνος επιστρέφει στον αχυρώνα, βρίσκει το σύντροφό του νεκρό.Αποφασίζει, λοιπόν, με τους Καραγκούνηδες να τον φυλάξουν στο σπίτι του Βαλαχά που λείπει, ώσπου να έρθει ο παπάς να τον θάψει.Ωστόσο, ο Βαλαχάς είχε επιστρέψει χωρίς να το αντιληφθούν οι χωριάτες.Ακούγοντας φωνές μέσα απ'το σπίτι οι κάτοικοι του χωριού πιστεύουν πως έχει βρυκολακιάσει ο νεκρός Μουτζούρης.

Υπό την καθοδήγηση του Τζιριτόκωστα, που είχε καταλάβει τι συνέβαινε κι ήθελε να πάρει εκδίκηση απ'το Βαλαχά, οι Καραγκούνηδες βάζουν φωτιά για να κάψουν το βρυκόλακα.Η φωτιά, όμως, καταστρέφει το κονάκι του μπέη, ο οποίος το πληροφορείται και μαζί με τις Αρχές καταφθάνουν στο Νυχτερέμι και συλλαμβάνουν τους Καραγκούνηδες.Εν τω μεταξύ, η Κρουστάλλω, ανυπόμονη να γεννήσει τον αρσενικό διάδοχο, παίρνει μεγάλη δόση απ'το βότανο και πεθαίνει.Ο Τζιριτόκωστας μεταμφιέζεται σε ναυτικό κι απαλάσσεται από κάθε ευθύνη για την πυρκαγιά.Ο Βαλαχάς, έχοντασ δει το πτώμα του Μουτζούρη στο σπίτι του, παθαίνει ισχυρό πλήγμα σοκ κι οι Αρχές τον βρίσκουν να κείτεται στο σπίτι του.Έτσι, ο Τζιριτόκωστας βρίσκει την ευκαιρία να πάρει μαζί του το Βαλαχά που δεν μπορεί ν'αντιδράσει λόγω του σοκ, ν'αντικαταστήσει το νεκρό σύντροφό του και να συγκινήσει περισσότερα θύματά του με την κατάσταση του Βαλαχά, έτσι ώστε ν'αποκομίσει περισσότερα κέρδη.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Ο ''Ζητιάνος'' του Ανδρέα Καρκαβίτσα είναι ένα αρκετά ενδιαφέρον, αν και όχι τόσο ευχάριστο, βιβλίο.Η μιζέρια, η εξαθλίωση της ζωής των Καραγκούνηδων, η τραγική μοίρα του Βαλαχά, η ωμότητα στην περιγραφή της νεκρής Κρουστάλλως, τα άτιμα τεχνάσματα των ζητιάνων καθιστούν το βιβλίο ένα όχι τόσο ευχλαριστο ανάγνωσμα.Επ'ισης, ο συγγραφέας χρησιμοποιοεί αρκετές αάγνωστες σε μένα λέξεις κι η ορθογραφία των λέξεων είναι στην καθαρεύουσα, γεγονός που με δυσκόλεψε λίγο στην ανάγνωση.Ωστόσο, οι εμβόλιμες περιγραφές του φυσικού τοπίου, τα βουνά, τα ποτάμια, η βλάστηση δίνουν μια χαρούμενη νότα στο κείμενο.Ακόμα, οι σαφείσ περιγραφές των προσώπων δίνουν στιν αναγνώστη την ευκαιρία να πλάσει τη δική του εικόνα για τους ήρωες.Θα σας πρότεινα να το διαβάσετε, γιατί είναι ένα έργο πλούσιο σε λογοτεχνικά σχήματα, με ενδιαφέρουσα πλοκή και μας μεταφέρει σε μια άλλη εποχή κι ένα διαφορετικό απ'το δικό μας τρόπο ζωής.