Το Θέατρο γεννήθηκε στην Αττική. Γεννήτοράς του είναι η

Δημοκρατία και βαθύτερη ουσία του, η πεμπτουσία της

Δημοκρατίας, ο διάλογος. Ένας διάλογος που διεξάγεται σε

πολλά επίπεδα, πολλές φορές υπαινικτικά και συμβολικά και

αναδεικνύει τη θεατρική πράξη σε υψηλή και σύνθετη τέχνη.

Ως αρχιτεκτόνημα, το Θέατρο δημιουργήθηκε για να

υπηρετήσει το λόγο. Στην ορχήστρα και στην κερκίδα του

συντελέσθη ένα ανεξάντλητο αισθητικό και φιλοσοφικό

γεγονός το οποίο αιώνες μετά παραμένει ένα αρχιτεκτονικό

επίτευγμα, μία λιτή κατασκευή που αγγίζει την τελειότητα

καθώς συνδυάζει αρμονικά τη χρηστικότητα με μία άρτια

αισθητική.

Με την εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού το αμφιθέατρο

απλώθηκε σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Η διασπορά του

πιστοποιεί την εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού αλλά

αναδεικνύει ταυτόχρονα-και αυτό ας μην θεωρηθεί

ελληνοκεντρική εκτίμηση-την ελληνική πολιτιστική κυριαρχία

στην περιοχή της Μεσογείου.

Το θέατρο του Ασκληπιειού της Επιδαύρου, κτισμένο στη

βορειοδυτική πλαγιά του Κυνορτίου όρους, διατηρήθηκε

καλύτερα από όλα τα αρχαία ελληνικά θέατρα. Σύμφωνα με

την παράδοση κατασκευάστηκε στον ύστερο 4ο προ Χριστού

αι. από τον αρχιτέκτονα Πολύκλειτο, μερικοί όμως το

χρονολογούν στις αρχές του 3ου προ Χριστού αι. Η ορχήστρα

του θεάτρου αυτού, στο οποίο εκφράσθηκε στην τέλεια μορφή

της όλη η σχετική αρχιτεκτονική εμπειρία της αρχαιότητας,

είναι ένας τέλειος κύκλος με τη βάση για τον βωμό του θεού

στο κέντρο του, όπως αρχικά ήταν οι ορχήστρες των θεάτρων

της κλασικής εποχής. Το κοίλο, ο χώρος των θεατών,

σχεδιάστηκε αρχικά να περιλαμβάνει 34 σειρές καθισμάτων,

που χωρούσαν 6.210 θεατές και χωρίζονταν σε 12 κερκίδες

από 13 κλίμακες, που ξεκινούσαν ακτινωτά από τις γωνίες ενός

εγγεγραμμένου στην ορχήστρα νοητού εικοσαγώνου. Οι θέσεις

της πρώτης σειράς ήταν προορισμένες για επισήμους και

διακρινόταν από το υλικό της κατασκευής τους (ασβεστόλιθος)

και το ερεισινωτό που διέθεταν.

Τον 2ο προ Χριστού αι. το θέατρο επεκτάθηκε πάνω από το

αρχικό κοίλο (επιθέατρον) και προστέθηκαν 21 σειρές

καθισμάτων χωρισμένες σε 22 κερκίδες, που ανέβασαν τη

χωρητικότητα του θεάτρου σε 12.300 θεατές.

Ενταγμένο μέσα στο ιερό τέμενος του Απόλλωνα, στη

βορειοδυτική του γωνία και σε άμεση σχέση με τον ναό του

θεού, βρίσκεται το πυθικό θέατρο, που προσφέρει στους

θεατές μια μοναδική θέα του δελφικού τοπίου.

Η χρονολογία της κατασκευής του δεν είναι γνωστή. Εικάζεται

ότι τον 4ο προ Χριστού αι. οικοδομήθηκε το πρώτο θέατρο,

που ίσως δεν τελείωσε και ανακατασκευάστηκε το 160 προ

Χριστού από τον Ευμένη τον Β΄.

Επιδιορθώσεις έγιναν και κατά τους χρόνους της

Ρωμαικρατίας. Λαξευμένο στον γκρίζο βράχο του Παρνασσού,

το κοίλο του θεάτρου αποτελείται από 35 σειρές εδωλίων, που

χωρίζονται σ δύο τμήματα. Το κάτω τμήμα έχει 7 κερκίδες με

27 σειρές εδωλίων, ενώ το άνω τμήμα έχει μόνο 8.

Υπολογίζεται ότι είχε θέσεις για 5.000 θεατές. Η πεταλόσχησμη

πλακόστρωτη ορχήστρα του έχει μεγαλύτερο βάθος παρά

πλάτος και περιβάλλεται από αποχετευτικό αγωγό που

χωριζόταν από αυτή με χαμηλό στηθαίο. Το επίμηκες σκηνικό

οικοδόμημά του (προσκήνιο και σκηνή) χωριζόταν σε 3 μέρη.

Στο πυθικό θέατρο γίνονταν αγώνες δραματικοί και

φιλολογικοί, ενώ οι μουσικοί τελούνταν πάντοτε στο Στάδιο.

Κτισμένο στα νοτιοδυτικά της τειχισμένης Ακρόπολης και

στραμμένο νότια προς τον άξονα της στενής κοιλάδας, υπήρξε

ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της Ελλάδας, με χωρητικότητα

17.000 περίπου θεατών. Κατασκευάστηκε επί της βασιλείας

του Πύρρου (297-272 προ Χριστού) για να στεγάσει τις γιορτές

των Ναΐων.

Εσωτερικά, το κοίλο χωριζόταν από δύο κεντρικά διαζώματα

σε 3 τμήματα και είχε συνολικά 55 σειρές εδωλίων, με 19 στο

κάτω τμήμα, 15 στο κεντρικό και 21 στο ανώτερο αντίστοιχα.

Τα 2 κατώτερα τμήματα χωρίζονταν σε 9 κερκίδες, ενώ το

ανώτερο σε 18. Εξωτερικά των δύο πλευρών του κοίλου

υπήρχαν 2 κλιμακοστάσια, που οδηγούσαν από τις παρόδους

στα ανώτερα τμήματα του θεάτρου, ενώ στην απόληξη της

κεντρικής κερκίδας από το άνω περιφερειακό διάζωμα υπήρχε

μία δίοδος, που ασφαλίζονταν με κινητό κιγκλίδωμα για τη

μαζική αποχώρηση των θεατών.

Την εποχή του Αυγούστου το θέατρο μετατράπηκε σε χώρο

θηριομαχιών. Μετά το ξήλωμα των καθισμάτων της προεδρίας

και των πρώτων σειρών των εδωλίων του κοίλου, καθώς και

του προσκηνίου και της πρόσοψης της σκηνής, θα κτιστεί μια

ευρύχωρη ωοειδής αρένα. Το θέατρο ύστερα από 7 αιώνες θα

πάψει να λειτουργεί μετά τα μέσα του 4ου μετά Χριστού αι.

Το θέατρο της αρχαίας πόλης Πλευρώνος οικοδομήθηκε σε

άμεση γειτνίαση προς τον οχυρωματικό περίβολό της.

Σημαντικό ρόλο στην επιλογή της θέσης του μικρού αυτού

θεάτρου έπαιξε η ύπαρξη κοντά στο τείχος ενός φυσικού

υψώματος πάνω στο οποίο ανοίχθηκε το κοίλο, αλλά κυρίως η

πανοραμική θέα που αντικρίζει ο θεατής, καθώς η ματιά του

διασχίζει το ανοιχτό πέλαγος ως τους μακρινούς όγκους των

Επτανήσων, τη Ζάκυνθο και την Κεφαλλονιά.

Η τοποθέτηση, η δομή και η συνολική μορφή του θεάτρου

προσδιορίζονται σαφώς από το παρακείμενο τείχος. Το θέατρο

οικοδομήθηκε τον 3ο προ Χριστού αι. Το κοίλο του, από τοπικό

ασβεστόλιθο, είχε 15 σειρές εδωλίων και χωριζόταν από 6

κλίμακες σε 5 κερκίδες.

Στην Αιτωλοακαρνανία, το μικρό θέατρο της πόλης των

Οινιάδων, χτισμένο στην πλαγιά ενός απότομου υψώματος

που δεσπόζει ξέχωρα από τον οικισμό, προσφέρει στους

θεατές την απαράμιλλη θέα της πεδιάδας του ποταμού

Αχελώου, ως την απόληξή της στη θάλασσα του Ιονίου.

Το λαξευμένο στο βράχο πεταλόσχημο κοίλο του, που

πλαισιώνει μια κυκλική ορχήστρα, χωριζόταν από 11 συνολικά

κλίμακες σε 9 κερκίδες, που είχαν, όπως διαπιστώνεται, στην

ανατολική πλευρά του 24 σειρές εδωλίων. Στη δυτική πλευρά

του κοίλου αποκαλύφθηκαν μόνο 3 σειρές κτιστών εδωλίων,

ενώ στο πάνω από αυτές πρανέςδεν υπήρχαν λαξευμένες

σειρές στον βράχο. Είναι πιθανό ότι σε αυτή την πλευρά το

κοίλο συμπληρωνόταν με ξύλινες σειρές καθισμάτων.

Το θέατρο των Οινιάδων είναι το πρώτο θέατρο στην

ηπειρωτική Ελλάδα που στον πάνω όροφό του ανοίχτηκαν 5

θυρώματα, χωρισμένα με πεσσοστοιχία από 6 πεσσούς που

υποστήριζε την στέγη. Στα ανοίγματα αυτά τοποθετούσαν τα

ζωγραφισμένα σκηνικά. 3 θύρες ανοιγμένες στην πρόσοψη της

σκηνής στο επίπεδο του προσκηνίου , οδηγούσαν στον πάνω

όροφο.