[พมพขอความ] หนา 1

เอกสารประอบการเรยน หลกและวธการวเคราะห การสรางสรรคการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ

เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป

หลกและวธการวเคราะห/การสรางสรรคการแสดงโดยองคประกอบนาฏศลปและละคร

โดย

คณครพนมพร ชนชนะ

โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ

อำเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

สำนกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27

กระทรวงศกษาธการ

[พมพขอความ] หนา 2

เอกสารประอบการเรยน หลกและวธการวเคราะห การสรางสรรคการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ

องคประกอบนาฏศลปไทย

นาฏศลปไทยเปนศลปะการแสดงทมความออนชอยงดงาม และเปนเอกลกษณของชาต ม

ประวตความเปนมาทยาวนาน เปนสงทอยคชาตไทยมาตงแตอดตจนถงปจจบน มองคประกอบดงน

1. การฟอนรำหรอลลาการใชทารำ การแสดงนาฏศลปไทย เปนการแสดงทตองใชการฟอนร าหรอลลาทาร าทสวยงาม โดยมการ

ประดษฐคดคนทาร าตางๆใหเปนระเบยบแบบแผน

เพอถายทอดเรองราของตวละครและสอความหมาย

ในการแสดง เชน การแสดงระบ ากฤดาภนหาร

เปนการแสดงทมทาร าออนชอยงดงามและสอถง

การอวยพร

H:\วพธทศนา กรมศลปากร\vipit

ระบ ากฤดาภนหาร

2. ดนตรทใชประกอบการแสดง ในการแสดงนาฏศลปไทย จะใชวงปพาทยบรรเลงประกอบการแสดง บทเพลงทใชบรรเลง

ประกอบกรยาของตวละครแบงออกเปน หนาพาทยธรรมดาและหนาพาทยชนสง สวนมากบรรเลงโดยไมม

เนอรอง การบรรเลงเพลงหนาพาทยจะบรรเลงตามความหมายและอารมณของตวละครทแตกตางกนไป

3. คำรองหรอเนอรอง

การแสดงนาฏศลปไทยมทงกรแสดงทมบทเพลง มเนอรองประกอบการแสดง บางการแสดงไมมเนอ

รองประกอบ แตมจงหวะและท านองเพลงทใชประกอบการแสดง ซงการแสดงทมค ารองหรอเนอรอง

ประกอบการแสดงจะชวยใหผชมการแสดงเขาใจการแสดงมากขน ค ารองหรอเนอรองทใชจะเปนค าประพนธ

โดยสวนมากจะมลกษณะเปนกลอนแปด ซงผประพนธจะตองค านงถงถอยค าทใชสอความหมายดวย เพราะ

จะท าใหผคดคนทาร าสามารถประดษฐทาร าไดถกตองเหมาะสมกบค ารอง

[พมพขอความ] หนา 3

เอกสารประอบการเรยน หลกและวธการวเคราะห การสรางสรรคการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ

4. การแตงกาย ลกษณะการแตงกายทใชในการแสดงนาฏศลปไทยจะมความวจตรงดงามและสอถงความเปนไทย

เชน การแสดงโขนมการแตงกายงดงาม มศรษะโขนทงดงามวจตรตระการตาซงศรษะโขนจะมลกษณะ

แตกตางกนไปตามแตละบทบาทของตวละคร หรอการแตงกายในการแสดงฟอนกจะถายทอดถงความงดงาม

ดานเสอผา เครองแตงกาย ทสะทอนถงภมปญญาวถชวตของชาวเหนอ เปนตน

H:\วพธทศนา กรมศลปากร\vipit

การแสดงโขน

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6f/Khon_Mask_Tosakan.JPG

H:\วพธทศนา กรมศลปากร\vipit

การแสดงทมเครองแตงกายสะทอนถงลกษณะของภาคเหนอ

[พมพขอความ] หนา 4

เอกสารประอบการเรยน หลกและวธการวเคราะห การสรางสรรคการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ

หลกและวธการสรางสรรคการแสดงโดยใชองคประกอบนาฏศลป

องคประกอบของนาฏศลปประกอบดวยการรอง การบรรเลงดนตร การฟอนร า การแตงกาย

เพอใหการแสดงมความสวยงาม นอกจากการแสดงนาฏศลปทสวยงามจะตองใชองคประกอบนาฏศลปแลวยง

ตองมหลกและวธการสรางสรรคการแสดง โดยใชองคประกอบนาฏศลปดวย ซงมดงน

1. การฟอนรำหรอลลาการใชทารำ การแสดงนาฏศลปไทยทสวยงาม จะใชการฟอนร าและลลาทาทางตางๆเพอใหการแสดงมความ

งดงาม การแสดงจงตองใชภาษาทาทางนาฏศลปและนาฏยศพทมาเปนสวนสรางสรรคททางในการรายร า

เพอใหการแสดงมความสมบรณสวยงาม เหมาะสม

1.1 ภาษาทาทางนาฏศลป

ภาษาทาทางนาฏศลป คอ การใชทาทางการรายร า เพอสอคามหมายแทนค าพด กรยา ทาทาง

ตางๆทแสดงออกมาใหผชมหรอผแสดงไดรบร แบงออกเปน 3 ประเภท คอ ภาษาทาแทนค าพด ภาษาทา

แทนอารมณ และภาษาทาทสอความหมาย เชน ทารก ทาโกรธ ทาโศกเศรา พด กน ฟง รองไห ฯลฯ

เหน/ประจก โศกเศรา สวยงาม รองไห

1.2 นาฏยศพท

นาฏยศพท คอ ศพททใชในการรายร า ตงแตศรษะจรดปลายเทา เชน จบ ตงวง กรายมอ

ยกเทา เปนตน

ยกหนา ยกขาง กรายมอ สะบดมอ

[พมพขอความ] หนา 5

เอกสารประอบการเรยน หลกและวธการวเคราะห การสรางสรรคการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ

2. ดนตรทใชประกอบการแสดง การแสดงนาฏศลปมความจ าเปนอยางยงทจะตองใชเครองดนตรมาบรรเลงประกอบการแสดง

เพอใหการแสดงมความสวยงาม สนกสนาน นาสนใจ ท าใหการแสดงมความสมจรง การแสดงนาฏศลปไทย

จะมการบรรเลงบทเพลงทใชประกอบการแสดง บทเพลงทนยมใชบรรเลงทวไปแบงออกเปน 3 ประเภท

2.1 เพลงหนาพาทย

เพลงหนาพาทยเปนเพลงประเภทหนงทใชบรรเลงในการแสดงกรยาของมนษย สตว วตถ

หรอธรรมชาต ทงกรยาทมตวตน กรยาสมสต กรยาทเปนปจจบน และกรยาทเปนอดต เชนบรรเลงในการ

แสดงกรยา ยน เดน กน นอน ของมนษยและสตว การเปลยนแปลงเกดขนหรอสญไปของวตถและธรรมชาต

เพลงหนาพาทยมองคประกอบส าคญอยทเครองดนตรทใชบรรเลงคอตะโพน และกลองทด กลาวคอ

เพลงใดทมตะโพนและกลองทดบรรเลงควบคกนถอวาเปนเพลงหนาพาทยทงสน เพลงหนาพาทยแบง 3 ระดบ

1.เพลงหนาพาทยธรรมดา ใชกบตวละครชนสามญทวไปทไมมความส าคญมากนก เชน เพลงเสมอ

2.เพลงหนาพาทยชนกลาง ใชกบตวละครทมความส าคญมากขน เชน เพลงเสมอขามสมทร เพลงเสมอ

เถร เพลงเสมอมร

3.เพลงหนาพาทยชนสง ใชกบตวละครทสงศกด เชน เพลงบาทสกณ (เสมอตนนก) เพลงด าเนนพรหมณ

2.2 เพลงทมเนอรอง

เพลงทมเนอรอง คอ เพลงทมค าประพนธบทรอง มการขบรองเพลงประกอบการแสดง

เปนบทเพลงทสรางสรรคใหการแสดงมความนาสนใจ

2.3 เพลงภมหลง

เพลงภมหลง คอ เพลงทใหอารมณและความรสก แตไมเกยวกบเนอรองและอาจมเนอ

รองหรอไมมกได เปนบทเพลงทใชบรรเลงประกอบการแสดงเพอสอถงความรสกใหผชมไดเขาใจและรบรไป

กบการแสดง เชน การแสดงทมตอนเศราเสยใจ จะบรรเลงเพลงทชา เศรา ท าใหผชมคลอยตามไปดวย

[พมพขอความ] หนา 6

เอกสารประอบการเรยน หลกและวธการวเคราะห การสรางสรรคการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ

3. คำรองหรอเนอรอง

การสรางสรรคค ารองหรอเนอรองทใชในการแสดง ผประพนธจะตองสรางสรรคเนอรองใหสอด

คลองกบการแสดง มจนตนาการสรางสรรคในการประพนธบทเพลง เพอทจะแตงบทเพลงไดถกตองและสอ

อารมณของการแสดงมาสผชมไดเขาใจและซาบซง

4. การแตงกาย ในการแสดงนาฏศลปจะตองมการสรางสรรคการแตงกายใหมความงดงามเหมาะสมกบผแสดง

มการประดบประดา ตกแตงลวดลายของเสอผา เครองแตงกายใหมความวจตรตระการตา เพราะการแตง

กายในการแสดงยงเปนสงทบงบอกถงยศ ฐานะ บรรดาศกดของตวละคร เชน การแสดงโขนเปนหนมาน

จะตองแตงกายชดสขาว มลายปกลายทกษณาวตร สวมหวโขนลงโลนสขาว ปากอาเปนตน

H:\วพธทศนา กรมศลปากร\vipit

หนมาน

[พมพขอความ] หนา 7

เอกสารประอบการเรยน หลกและวธการวเคราะห การสรางสรรคการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ

การวเคราะห และวจารณการแสดงนาฏศลป ผทวเคราะหวจารณการแสดงจะตองมความรความ

เขาใจเกยวกบการแสดงนาฏศลป มความคดและมเหตผลในการวเคราะห วจารณการแสดงซงมหลกและ

วธการวเคราะห วจารณการแสดง ดงน

1.ผวจารณมพนฐานทางนาฏศลป

หมายความวา ผวจารณควรมความรเกยวกบหลกการแสดงนาฏศลป องคประกอบ

นาฏศลป เพอใหสามารถวเคราะหและวจารณการแสดงไดถกตอง เชน ทาสอดสรอยมาลา ลกษณะทวงทา

วเคราะหความถกตองของทาร า

2.ผวจารณมความสามารถทางดานดนตรประกอบการแสดง

หมายความวาผวจารณ นอกจากจะมความรพนฐานทเกยวกบการแสดงนาฏศลปไทยแลว

ยงตองมความร ความสามารถดานดนตรประกอบการแสดงดวยเพอใหทราบวาดนตรนนบรรเลงไดเหมาะสม

กบการแสดงหรอไม จะท าใหสามารถวจารณการแสดงไดถกตองวาการแสดงนนใชบทเพลงประกอบการแสดง

ไดถกตองหรอไม

3.ผวจารณทราบเนอเรองทใชแสดงเปนอยางด

หมายความวาผวจารณจะตองมความเขาใจเนอเรองทใชในการแสดง สามารถวเคราะหและ

วจารณไดวาผแสดงถายทอดอารมณไดถกตองตามเนอเรองหรอไม

4.ผวจารณมคณธรรม จรยธรรมในการวเคราะหวจารณการแสดง

หมายความวา ผวจารณควรมความยตธรรมในการวเคราะห วจารณการแสดงไมอคต และ

ไมมความล าเอยง วเคราะห และวจารณการแสดงอยางเปนกลางดวยถอยค าทสภาพไมใชถอยค ารนแรงม

[พมพขอความ] หนา 8

เอกสารประอบการเรยน หลกและวธการวเคราะห การสรางสรรคการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ

เหตผลในการวเคราะหวจารณ จะท าใหผแสดงและผสรางสรรคการแสดงทราบขอบกพรองและน าไปปรบแก

ไขใหการแสดงดขน และมก าลงใจในการสรางผลงานตอไป

หนงสออางอง

วรฏฐา ศรธงชยกล ดนตร-นาฏศลป ชนมธยมศกษาปท 2 สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ

ชดกจกรรมพฒนาการคด ดนตร-นาฏศลป ชนมธยมศกษาปท 2 สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ

คมอการสอน เพอครผสอน ดนตร-นาฏศลป ชนมธยมศกษาปท 2 วฒนาพานช วพ ส ารญราษภร