เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป เรอง เทคนคการจดการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ[พมพขอความ]

หนา 1

วชานาฏศลป

เอกสารประกอบการเรยน เรอง เทคนคการจดการแสดง

โดย

นางสาพนมพร ชนชนะ

ครชำนาญการพเศษ

โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ

สำนกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27

เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป เรอง เทคนคการจดการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ[พมพขอความ]

หนา 2

เทคนคการจดการแสดง

เทคนคการจดการแสดงมความส าคญทจะท าใหการแสดงนนสมบรณและมความ

สมจรงมากขน อกทงเปนการชวยเสรมสรางจนตนาการใหกบผชม ซงเทคนคในการจดการแสง

ประกอบดวย

ฉาก

พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ใหความหมายของฉากไววา “ฉาก

คอ เครองบงหรอเครองกน มหลายชนด ใชตง แขวน หรอพบได เครองประกอบเวทละครเพอใหด

สมจรงตามเนอเรอง เชน ฉากปา ฉากเมอง”

สารานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน เลม 10 หนา 5890 ไดใหความหมายของฉาก

วา “ฉาก หมายถง ภาพพนหลงส าหรบประกอบการแสดงตางๆเพอสงเสรมการแสดงใหเกดอารมณมาก

ขน ภาพพนหลงทเรยกวา ฉาก นจะเขยนบนผนผาหรอกระดาษ หรอจะเปนภาพนน เปนแผงเปนสวน

กลมรอบตวอยางของจรงกได แตภาพพนหลงซงเขยนไวทางดานซายและขวาของการแสดงโขนหนาจอ

ซงเขยนเปนภาพพลบพลาดานหนง ภาพปราสาทราชวงดานหนง ไมเรยกวา ฉาก แตหากเรยกรวมวา จอ

เพราะมก าเนดมาจากจอหนงใหญ

สรปไดวาฉาก คอ ภาพทใชประกอบในการแสดง ทชวยในการสรางอารมณและท า

ใหการแสดงนนดสมจรงและมความสมบรณมากยงขน ฉากทใชประกอบในการแสดงแบงออกเปน 2

แบบ คอ

1)แบบแขวน คอ การวาดฉากลงบนผา เปนสถานทตามเนอเรองทแสดงแลวขงเอาไวดานหลงสด

ของเวท เชน ฉากลเก เปนตน จะเปลยนฉากโดยการมวนฉากขนไปไวดานบนแลวเปลยนฉากใหมลง

มาแทน เปนการเปลยนฉากตามเนอเรองซงสามารถท าไดงาย สะดวก และรวดเรว

2)แบบตง การวาดภาพลงบนแผงหลายๆชน แลวน ามาประกอบเขาดวยกน น าขนตงบนเวททแสดง

เปนฉากละครตามเนอเรอง หรออาจจะใชอปกรณจรง เชน ตนไม โตะ เกาอ แจกน เปนตน น ามา

จดเปนฉากประกอบในการแสดง เพอใหมความสอดคลองกบเรองทแสดง เชน การจดฉากประกอบ

ละครโทรทศน เปนตน

เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป เรอง เทคนคการจดการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ[พมพขอความ]

หนา 3

ฉากแขวน (ฉากลเก) ฉากตง

ฉากเปนองคประกอบทชวยใหการแสดงนนดสมจรง เพราะฉากเปนการจ าลองสถานท

ตามเนอเรองท าใหผชมมองเหนภาพเหตการณตางๆในการแสดงละครไดชดเจน เกดความ

สนกสนานเพลดเพลนและมอารมณรวมไปกบการแสดง ฉากทใชในการแสดงละครอาจจะ

เปนการสรางฉากทเกดจากนามธรรมใหเกดเปนรปธรรม เชน ฉากละครแบบจนตนาการ

ฉากสรรค ฉากนรก เปนตน ตามทผเขยนบทละครไดสรางจนตนาการขน ท าใหการแสดง

ละครเรองนนมความสมบรณมากขน

สงทส าคญทสดในการสรางฉากทผสรางจะตองค านงถง คอ ตองเลอกฉากให

เหมาะสมกบเหตการณตางๆในเรอง อกทงยงตองมความชดเจนและสอดคลองกบเนอเรองท

แสดง การออกแบบฉากประกอบในการแสดงสามารถแบงฉากเปน 6 แบบ ดงน

1)ฉากแบบบงคบ คอ การสรางฉากเพยงฉากเดยวแตสามารถใชแสดงไดทกเรองเพราะ

ถอวาฉากเปนเพยงตวแบงระหวางสวนเวทกบหลงเวทเทานน ซงฉากแบบบงคบนถอก าเนดมา

จากฉากละครแบบโรมน

เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป เรอง เทคนคการจดการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ[พมพขอความ]

หนา 4

2)ฉากแบบสมจรง คอฉากทสรางขนตามสภาพความเปนจรง ตรงตามเหตการณและ

ยคสมยของเรองเพอใหเหมอนจรงมากทสด เชน ฉากประกอบละครทแสดงในโรงละคร

แหงชาต เปนตน

3)ฉากบรรยากาศ คอ การสรางฉากทอาศยแสง สสรางบรรยากาศตามเนอเรอ

4)ฉากแบบสญลกษณ คอ การสรางฉากทใหผชมสรางจนตนาการประกอบไปดวย เชน

ฉากทะเลทราย อาจจะมการน าเอาตนกระบองเพชรมาตงประกอบฉากแลวใหผชมใช

จนตนาการวาเปนทองทะเลทราย เปนตน

เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป เรอง เทคนคการจดการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ[พมพขอความ]

หนา 5

5)ฉากแบบนามธรรม ( เกนความจรง) คอการสรางฉากทเกดขนมาจากความรสก

ประทบใจในสงทไดพบเจอ อาจสรางเกนความเปนจรง หรอสรางในสงทไมเคยมผใดไดพบ

เหนมากอน

6)ฉากแบบจนตนาการ เปนฉากทสรางจากความรสกหรอจนตนาการของผเขยนบทละคร

ตามเนอเรอง เปนสงทไมมจรง เชน นรก สวรรค บาดาล เปนตน ซงเปนการสรางมา

จากจนตนาการไมเหมอนกบของจรง แตผชมสามารถรและมความเขาใจคลอยตาม

แสง ส เสยง

แสง ส ทใชในการแสดงละครนนเปนการชวยเนนและเพมความรสกใหผชมเกด

จนตนาการทดสมจรง ท าใหเกดอารมณความรสกตางๆ และแสง ส ยงชวยเสรมสของเครอง

แตงกายและฉากใหเกดความสวยงาม ดกลมกลน ไมแขง อทธพลของแสง ส นนมผลตอ

อารมณและความรสกตางๆ เชน แสง สน าเงนใหความรสกถงเวลากลางคน รงเชา หรอ

เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป เรอง เทคนคการจดการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ[พมพขอความ]

หนา 6

อารมณเศรา , แสง สเหลอง ใหความรสกสดชน รนเรง เบกบานใจ แสง , สแดงให

ความรสกสงา รอนแรง ยงใหญ เปนตน

การใชแสง สในการแสดงละคร

1.การใชแสง สในการสรางบรรยากาศ แสง สมสวนชวยในการสรางบรรยากาศของละครการ

ใชแสง ส มดงน

1) แสง สเหลองออน แสดงบรรยากาศในเวลาเชามด

2) แสง สเหลอง แสดงบรรยากาศในเวลาเชา

3) แสง สสมออน แสดงบรรยากาศในเวลาสาย

4) แสง สขาว แสดงบรรยากาศในเวลากลางวน

5) แสง สชมพ แสดงบรรยากาศแสง ในเวลาบาย

6) แสง สมวงแดง แสดงบรรยากาศเวลาเยน

7) แสง สมวงน าเงน แสดงบรรยากาศเวลาค า

8 ) แสง สน าเงน แสดงบรรยากาศในเวลากลางคน

9) แสง สเขยว แสดงบรรยากาศในเวลากลางคนเดอนหงาย

2.การใชแสง สในการสรางอารมณ การก าหนดแสง ส มสวนชวยในการสรางอารมณของการ

แสดง เชน อารมณโกรธ จะใชแสง สแดง อารมณเศรา เสยใจ จะใชแสง สน าเงน อารมณ

ตนเตน จะใชแสง สสม อารมณรก จะใชแสง สเขยว เปนตน

นอกจากเทคนคแสง สแลว เทคนคการใชเสยงแบบตางๆประกอบการแสดงจะชวย

สรางบรรยากาศ ท าใหการแสดงละครดสมจรง ตวอยางการท าเทคนคใหเกดเสยงประกอบการ

เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป เรอง เทคนคการจดการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ[พมพขอความ]

หนา 7

แสดง เชน เสยงฟาผา ใชแผนสงกะสตกบไม เสยงรถไฟใชกระดาษทราย 2 แผนถกน เปน

ตน สงตางๆเหลานจงมาความส าคญอยางยง เพราะชวยในการสรางบรรยากาศและความ

สมจรงใหกบการแสดง

เครองแตงกาย

เครองแตงกายทใชประกอบในการแสดงละคร หมายความรวมถงเครองประดบ

ศรษะ เสอผาและเครองประดบรางกาย มความส าคญในการบงบอกถงบคลกลกษณะของตว

ละคร สถานภาพอาชพของตวละคร ยคสมยในการแสดงละคร เปนตน การออกแบบเครอง

แตงกายจะตองค านงถงองคประกอบดงกลาว โดยออกแบบเครองแตงกายใหเหมาะสม

สอดคลองกบฉาก แสง ส หนาทของเครองแตงกาย ควรประหยด เปนตน

การแตงกายตวละคร พระ นาง ยกษ ลง

นางมโนหรา นางสพรรณมจฉา

พระราม พระลกษณ

เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป เรอง เทคนคการจดการแสดง รวบรวมโดย ครพนมพร ชนชนะ[พมพขอความ]

หนา 8

หนงสออางอง

ดษฎ มปอม , นลวรรณ ถมงรกษสตว คมอการสอน เพอครผสอน ดนตร – นาฏศลป ม.5 วฒนาพานช

หนา 49

อรวรรณ ชมวฒนา , วรสดา บนนา หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน นาฏศลป ชนมธยมศกษาปท 4-6

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) หนา 99