ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΦΑΡΚΑΔΟΝΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014

ΤΑΞΗ Α

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΘΕΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:«ΤΟ ΝΕΡΟ ΧΘΕΣ, ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΑΥΡΙΟ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ»

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ :

ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΡΓΥΡΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΡΑΧΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΙΩΡΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΡΙΑ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΑΓΑΠΗ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΖΩΤΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΘΕΟΧΑΡΟΥΛΑ ΕΛΕΝΗ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΚΑΡΑΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ- ΚΩΝ/ΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ ΚΙΟΡΙ ΚΡΙΣΤΕΛΛΑ ΚΟΓΚΟΛΙΔΗ ΜΑΡΙΑ - ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ ΚΟΥΤΣΙΚΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

ΚΟΥΤΣΙΚΟΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΟΥΤΣΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΣΤΙΜΠΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΕΤΣΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΑΓΑΛΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΑΛΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΑΝΑΦΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΡΓΕΛΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΜΠΟΜΠΟΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΠΟΥΤΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΝΑΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΝΕΟΦΩΤΙΣΤΟΥ ΟΛΓΑ ΝΕΧΑΛΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ ΝΤΑΝΤΑΣΙΟΥ ΠΟΛΥΞΕΝΗ

ΝΤΟΥΜΠΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΠΑΪΔΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΣΤΑΜΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΑΣΙΟΥΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΡΑΦΑΗΛ ΤΕΛΛΙΟΣ ΒΑΙΟΣ ΤΕΛΛΙΟΣ ΒΑΙΟΣ ΤΕΛΛΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΕΛΛΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΤΣΑΡΟΥΧΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΤΣΙΟΥΦΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΦΑΣΟΥΛΑ ΜΑΡΙΑ ΧΑΜΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΜΑΙΟΣ 2014

Υπεύθυνη εκπαιδευτικός του προγράμματος: Κατή Παναγιώτα ΠΕ 04-02 (Χημικός)

Συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί: Σπανού Ευαγγελία ΠΕ04-01 (Φυσικός)

Ζήφκου Ελισσάβετ ΠΕ 07 (Γερμανικών)

1

Νερό: κρύο, δροσερό, ζεστό, χλιαρό, καθαρό, βρώμικο, πόσιμο, χλωριωμένο, επιτραπέζιο, γλυφό, γάργαρο,

βρόχινο, θαυματουργό, αφαλατωμένο, υφάλμυρο, ποτιστικό, ανθρακούχο, φυσικό, ιαματικό, μεταλλικό,

αποσταγμένο, μαλακό, σκληρό, αγιασμένο.

Πόσες ώρες νομίζεις ότι μπορείς να αντέξεις χωρίς νερό;

Πώς θα ένιωθες, αν προσπαθούσες να ανοίξεις τη βρύση και δεν έτρεχε ούτε μια σταγόνα;

Πώς θα ένιωθες, αν ήξερες ότι πολλοί άνθρωποι στον κόσμο υποφέρουν, αγωνίζονται, πολεμούν για λίγο

νερό;

Πάνω από 6.000 παιδιά, στην Αφρική και σε άλλες φτωχές χώρες του πλανήτη μας, πεθαίνουν καθημερινά

είτε γιατί δεν υπάρχει αρκετό νερό είτε γιατί αυτό, που υπάρχει, είναι ακατάλληλο.

Σήμερα, χρόνο με το χρόνο, λίμνες ξεραίνονται, ποτάμια φράζονται, θάλασσες ρυπαίνονται, πηγές

στερεύουν.

Μόλις λίγα χρόνια πριν, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας κουβαλούσαν το νερό με το σταμνί από πηγές,

δημόσιες βρύσες, πηγάδια, ενώ σήμερα ανοίγουμε τη βρύση και το νερό ρέει ελεύθερο...

Εκτιμούμε όμως σήμερα πόσο πολύτιμο είναι το νερό; Υπάρχει αρκετό και ασφαλές για χρήση νερό στην

περιοχή μας;

2

Ρωτήσαμε τους μεγαλύτερους για τις πηγές νερού στην περιοχή του Δήμου Φαρκαδόνας.

Φαρκαδόνα πηγές νερού: Σήμερα δεν υπάρχει κάποια πηγή

νερού. Παλιότερα υπήρχε μια πηγή στις υπώρειες του

Ακαμάτη, κοντά στο λόφο του Αϊ Γιάννη. Στη Φαρκαδόνα

υπήρχαν και πηγάδια νερού παλιότερα με πόσιμο νερό , όπως

αυτά στο προαύλιο του ναού των Αγίων Αποστόλων και του

προφήτη Ηλία.

Ύδρευση –Φαρκαδόνα: Η Φαρκαδόνα υδρεύεται από δύο

γεωτρήσεις που βρίσκονται στο χωριό.

Ζάρκο πηγές νερού: Η πηγή του Κρυονερίου, η πηγή «Μπιαδούλι», η πηγή του «Γριζανίτικου», η πηγή του

Πράσινου.

Η πηγή του Κρυονερίου, σε μια ρεματιά κοντά στον Άγιο Νικόλαο. Τροφοδοτούσε με νερό την

ανατολική πλευρά του χωριού. Συνεχίζει να

αναβλύζει και σήμερα.

Η πηγή «Μπιαδούλι» αναβλύζει και σήμερα μικρή

ποσότητα νερού. Παλιότερα συνέβαλε στην

ύδρευση των κατοίκων και το πότισμα των ζώων.

Η πηγή του «Γριζανίτικου» ρέει μόνο τους

χειμερινούς μήνες.

Η πηγή του Πράσινου είναι εντυπωσιακή.

Βρίσκεται λίγο πριν την κορυφή ενός βουνού λίγο

έξω από το χωριό. Σε ένα γυμνό βουνό αντικρίζει

κανείς πράσινη βλάστηση ακόμα και τον

Αύγουστο.

Ύδρευση – Ζάρκο: Το Ζάρκο υδρεύεται από γεώτρηση στην είσοδο του χωριού.

Το δίκτυο αντικαταστάθηκε το 2006-2007 αλλά παρουσιάζονται συχνά βλάβες.

3

Γριζάνο πηγές νερού: Η σημαντικότερη

πηγή είναι η πηγή της «Κόρης»

Η πηγή της «Κόρης» βρίσκεται πάνω στο

βουνό δίπλα στο μοναστήρι του Αγίου

Δημητρίου που αναβλύζει ακόμα και

σήμερα. Πήρε το όνομά της από μια

κοπέλα που πήγε να πιεί νερό και την

τράβηξε μέσα.

Γριζάνο - ύδρευση: Το Γριζάνο

υδρεύεται από γεώτρηση που βρίσκεται

στην περιοχή ΒΙΠΑ στη Φαρκαδόνα.

Παλιότερα είχε δική του γεώτρηση αλλά

εντοπίστηκαν νιτρικά ιόντα πάνω από το

επιτρεπτό όριο, οπότε καταργήθηκε. Η

αντικατάσταση του δικτύου ύδρευσης

ολοκληρώθηκε το 2008 –δίκτυο 18km.

Διάσελο πηγές νερού: Η σημαντικότερη πηγή βρίσκεται στο Λεύκα, λίγο έξω από το χωριό. Στο Διάσελο

υπάρχουν αρκετά πηγάδια. Ένα πηγάδι

βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό. Οι

κάτοικοι το ξέρουν με το όνομα

«Ρουστέμ». Το όνομα αυτό το πήρε όταν

το 1857 ήρθε στο χωριό ο Τσαούσης.

Κάποιος Τσιόγκας τον σκότωσε. Όταν

ήρθε στο χωριό ο αδερφός του Τσαούση

που ήταν Μπέης στη Λάρισα, του είπαν

πως αυτοκτόνησε και τον θάψανε με

τιμές. Αυτός τους πίστεψε και για

ανταμοιβή έφτιαξε ένα πηγάδι στο όνομα

του αδερφού «Ρουστέμ».

Ύδρευση- Διάσελο: Το Διάσελο

υδρεύεται από μία πηγή (σύνορα με

Αγριελιά) και από μια γεώτρηση στο

χωριό.

Υπάρχει έλλειψη νερού πιο πολύ τους καλοκαιρινούς μήνες. Το δίκτυο αντικαταστάθηκε το 2006-2007.

4

Πηγές νερού στο Κεραμίδι: Υπάρχει μια πηγή νερού που χρονολογείται πριν το 1940. Οι κάτοικοι τη

χρησιμοποιούσαν να πίνουν νερό οι

ίδιοι και τα ζώα τους.

Κεραμίδι- ύδρευση: Το Κεραμίδι

υδρεύεται από γεώτρηση που

βρίσκεται στο βουνό. Το δίκτυο

έγινε το 1972 (3km).

Πηγές νερού στην Πηνειάδα:

Δεν υπάρχουν πηγές νερού.

Πηνειάδα – ύδρευση: Η

Πηνειάδα υδρεύεται από

γεώτρηση που βρίσκεται στο

Ζάρκο. Το δίκτυο έγινε το 1970.

Βιολογικός καθαρισμός υπάρχει στη Φαρκαδόνα στο συνοικισμό των ομογενών, στο Διάσελο και ξεκινά άμεσα

στην Οιχαλία καθώς το έργο εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ.

Τα λύματα στα χωριά πάνε σε βόθρους που υπάρχουν σε κάθε σπίτι.

Δίκτυο ομβρίων υδάτων υπάρχει σε όλα τα χωριά του Δήμου.

5

Επισκεφθήκαμε τη ΔΕΥΑ Φαρκαδόνας και ενημερωθήκαμε από την προϊσταμένη. Ρωτήσαμε και

συλλέξαμε πληροφορίες για την ύδρευση στην περιοχή μας.

1. Κάθε πότε χλωριώνεται το νερό;

Είναι μόνιμα χλωριωμένο από ειδικούς χλωριωτήρες που ελέγχονται κάθε εβδομάδα από υδραυλικό.

2. Πόσο συχνά ελέγχεται το νερό της περιοχής (χημική και μικροβιακή ανάλυση) και από ποιόν φορέα;

Κάθε δύο μήνες στέλνονται δείγματα για έλεγχο στο χημείο του κράτους στη Λάρισα και ενδιάμεσα σε

ιδιωτικά εργαστήρια στα Τρίκαλα και στη Λάρισα.

3. Έχουν εντοπιστεί νιτρικά ιόντα πάνω από το όριο ασφαλείας (50mg/l) στο πόσιμο νερό της περιοχής;

Ναι σε νερό γεώτρησης που υπήρχε στο Γριζάνο και για το λόγο αυτό καταργήθηκε.

Η τοξικότητα των νιτρικών για τον άνθρωπο οφείλεται κυρίως:

Στη μειωμένη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς που προκαλούν.

Στην πιθανή πρόκληση καρκίνων του γαστρεντερικού συστήματος.

4. Τι ελέγχεται στο νερό;

Χρώμα, θολότητα, οσμή, γεύση, αγωγιμότητα, σκληρότητα, ασβέστιο, μαγνήσιο, χλωριούχα, νιτρικά,

νιτρώδη, αμμωνιακά, βόριο, υπολειμματικό χλώριο, ολικά κολοβακτηριοειδή, E. Coli, εντερόκοκκοι,

συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου (pH), χαλκός, σίδηρος, μαγγάνιο, ψευδάργυρος, αρσενικό, κάδμιο, χρώμιο,

νικέλιο, μόλυβδος. Ελέγχονται όλες οι παράμετροι με ιδιαίτερη έμφαση και προσοχή στο μαγγάνιο οι τιμές του

οποίου εμφανίζονται αυξημένες σε αρκετές περιπτώσεις.

Ειδικά με το μαγγάνιο υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στον Κλοκοτό και στους Γεωργανάδες όπου οι τιμές

μέτρησης είναι πάνω από 300 με όριο 50μg/l .

Υψηλές συγκεντρώσεις μαγγανίου στο νερό προκαλούν δυσάρεστη γεύση.

Το μαγγάνιο προκαλεί λεκέδες στα υφάσματα σε πλυντήρια και υφαντήρια.

Διευκολύνει την ανάπτυξη μικροοργανισμών στα δίκτυα με αποτέλεσμα αύξηση της θολότητας,

δημιουργία οσμών και αποθέσεων.

Εξαιτίας του προβλήματος με το μαγγάνιο τα χωριά Κλοκοτός και Γεωργανάδες θα πάρουν νερό από

γεώτρηση στη Φαρκαδόνα, με έργο που προωθείται.

5. Συμβαίνουν διαρροές και βλάβες στο δίκτυο;

Δεν συμβαίνουν εκτός από το Ζάρκο και το Γριζάνο όπου έχουμε συχνές βλάβες.

Στη Φαρκαδόνα στο Γριζάνο και στο Ζάρκο είναι σε εξέλιξη η πλήρης αντικατάσταση του

δικτύου ύδρευσης με πλαστικούς σωλήνες.

6

Αρκετό μέρος του δικτύου στα χωριά αυτά έχει ακόμα και σήμερα σωλήνες αμιάντου.

Αν δεν σταματήσει η αλόγιστη χρήση λιπασμάτων από τους αγρότες , που επιβαρύνει το νερό με νιτρικά

ιόντα, τα υπόγεια νερά δεν θα είναι πόσιμα όπως συμβαίνει ήδη στο Γριζάνο.

Στην περιοχή μας σήμερα κυριαρχεί ο

Πηνειός ποταμός.

Περνάει δίπλα από το Κεραμίδι και την

Πηνειάδα και λίγο πιο έξω από τη

Φαρκαδόνα και το Ζάρκο.

Από τα νερά του και από γεωτρήσεις

ποτίζουν τα χωράφια οι αγρότες της

περιοχής.

Συναντηθήκαμε στο εργαστήριο του σχολείου και εργαστήκαμε σε ομάδες μελετώντας τα

χαρακτηριστικά του νερού της περιοχής μας.

Εκτιμήσαμε το χρώμα και την οσμή νερού που συλλέξαμε από οικιακές βρύσες των χωριών της περιοχής.

Εκτιμήσαμε την οξύτητα του νερού της περιοχής μας.

Πιο όξινο βρήκαμε το νερό από το Διάσελο.

Με οσμή και θολότητα βρήκαμε το νερό από το Γριζάνο.

Επισκεφθήκαμε στις 20 Μαρτίου 2014 το ΚΠΕ Περτουλίου στον προφήτη Ηλία στα Τρίκαλα.

Ενημερωθήκαμε για τη διαδρομή του ποταμού Ληθαίου, κάναμε μετρήσεις μαζί με τους υπεύθυνους του ΚΠΕ

στις όχθες του ποταμού, στα νερά του ποταμού, στον αέρα της περιοχής, ενημερωθήκαμε για τη χλωρίδα και

την πανίδα της περιοχής , παίξαμε παιχνίδια γνώσεων στο κέντρο και στο Ληθαίο.

7

Επισκεφτήκαμε το ΚΠΕ Νάουσας και ενημερωθήκαμε για τα προγράμματά του στις 4-4-2014

Επισκεφτήκαμε στις 4-4-2014 το πάρκο του αγίου Νικολάου στη Νάουσα και τις πηγές του ποταμού

Αράπιτσα στους πρόποδες του όρους Βέρμιο.

Επισκεφτήκαμε τους καταρράκτες της Έδεσσας στις 4-4-2014 και θαυμάσαμε τη δύναμη του νερού.

8

Ζωγραφίσαμε για το νερό

Βρήκαμε παροιμίες για το νερό:

1.Έκανε μια τρύπα στο νερό (δεν κατάφερε τίποτα)

2. Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω (τα πράγματα πήραν το δρόμο τους)

3. Ξέρει το μάθημα νεράκι (διάβασε πολύ καλά)

4. Κολυμπάει σε βαθιά νερά (ασχολείται με δύσκολα θέματα)

5. Νιώθει σαν ψάρι έξω από το νερό (δεν βρίσκεται σε γνωστό περιβάλλον)

6. Κουβαλάει νερό με το κόσκινο (δεν έχει αποτέλεσμα σ’ αυτό που κάνει)

7. Ήπιε το αμίλητο νερό (δεν μιλάει καθόλου)

8. Περί ανέμων και υδάτων (μιλάει για άσχετα θέματα)

9. Μπήκε το νερό στο αυλάκι (έχει γίνει το πιο σημαντικό μέρος μιας δουλειάς)

10. Μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό (είναι ολόιδιοι)

11. Το αίμα νερό δεν γίνεται (πόσο σημαντική είναι η συγγένεια εξ αίματος)

12. Το σιγανό ποταμάκι να φοβάσαι (οι άνθρωποι που δεν εκδηλώνονται εύκολα)

13. Είσαι άνω ποταμών (εκτός ορίων)

14. Έβαλε νερό στο κρασί του (υποχώρησε από τις αρχικές θέσεις του)

15. Τα έκανε μούσκεμα (τα μπέρδεψε)

9

Προτείναμε τρόπους εξοικονόμησης νερού:

Εξοικονόμηση νερού στο μπάνιο:

Ελέγχουμε για διαρροή το καζανάκι της τουαλέτας.

Κλείνουμε τη βρύση όταν δεν χρειαζόμαστε το νερό, όπως για παράδειγμα όταν βουρτσίζουμε τα

δόντια μας.

Κάνουμε σύντομα ντους με μέτρια πίεση.

Δεν τραβάμε άσκοπα το καζανάκι.

Εξοικονόμηση νερού στον κήπο:

Ποτίζουμε τα φυτά νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα, κυρίως το καλοκαίρι.

Σκουπίζουμε την αυλή ή το μπαλκόνι αντί την πλύνουμε με το λάστιχο.

Επιλέγουμε φυτά, τα οποία είναι ανθεκτικά στις ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής

μας.

Κλείνουμε τη βρύση όση ώρα σαπουνίζουμε το αυτοκίνητο.

Εξοικονόμηση νερού στην κουζίνα:

Ξεπλένουμε φρούτα και λαχανικά σε μια λεκάνη με νερό, με το οποίο μπορούμε μετά να ποτίσουμε

τα λουλούδια μας.

Κλείνουμε τη βρύση όση ώρα σαπουνίζουμε τα πιάτα.

Γεμίζουμε το πλυντήριο πιάτων πριν να το θέσουμε σε λειτουργία.

Συλλέξαμε και γράψαμε στιχάκια για την εξοικονόμηση του νερού.

Νερό, πολύτιμο αγαθό

η φύση μας χαρίζει

να το χαρούμε όλοι μας

με προσοχή ορίζει.

Μπανιέρα μη γεμίζετε

σήμερα να πλυθείτε

για ένα ντουζάκι γρήγορο

όλοι σας να σταθείτε.

Βεράντα με χυτό νερό

ποτέ μην ξαναπλύντε

πιάστε τη σφουγγαρίστρα σας

για να την σφουγγαρίστε.

10

Στον κήπο λάστιχο μη δω

όλοι σας θυμηθείτε

με τον κουβά τα δέντρα σας

όλοι να τα ποτίστε.

Το αμάξι μας το πλένουμε

πάντα με σφουγγαράκι

λίγο νεράκι βάζουμε

μέσα στο κουβαδάκι.

Με βάση τα στοιχεία που συλλέξαμε αναμένεται να υπάρξει έλλειψη νερού στην περιοχή στο άμεσο

μέλλον.

Αν οι κάτοικοι της περιοχής μας δεν κάνουν τρόπο ζωής την οικονομία στην κατανάλωση νερού σε λίγα

χρόνια θα βρίσκονται σε συνεχή διένεξη για λίγο νερό.

Γι’αυτό …….