Παναγία Καστρέλλα

Η προέλευση της εικόνας

Toν 9ο ή 10ο αιώνα κατά την ταραχώδη εποχή της εικονομαχίας, σε μια ακρογιαλιά του γραφικού

νησιού Μαρμαρά, κοντά στο χωριό Αφθόνη στη θάλασσα της Προποντίδας, και συγκεκριμένα

στον ορμίσκο «Άσπρος Πούντος», βρέθηκε μια εικόνα της, η οποία την παριστά να κρατάει στην

αγκαλιά της το θείο βρέφος.

Η παραλία της Αφθόνης σήμερα. Ονομάζεται Asmali Koyu.

H δραματική και περιπετειώδης ιστορία του χωριού, που βρισκόταν στην Προποντίδα στο νησί του Μαρμαρά και λεγόταν Αφθόνη συνδυάζεται με τη μοίρα της ιερής εικόνας της Παναγίας. Οι κάτοικοι του νησιού εξορίστηκαν το 1915 στα μέρη της Προύσας για τρία χρόνια και μετά εκδιώχθηκαν οριστικά από το χωριό τους το 1922 στα χρόνια της Μικρασιατικής καταστροφής.Διασκορπίστηκαν σε πολλά μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού και ένα τμήμα από αυτούς ήρθε στη Χαλκιδική, στα Πυργαδίκια, όπου εγκαταστάθηκαν μόνιμα.

Πυργαδίκια, Δήμος Αριστοτέλη Χαλκιδικής

Η Ιστορία της εικόνας

Η εικόνα αυτή ρίχτηκε από τα κάστρα της Κωνσταντινούπολης (εξ ου και το όνομα Καστρέλλα) στη θάλασσα για να διασωθεί από τους εικονομάχους

της εποχής εκείνης. Πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η εικόνα

αυτή είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά.

Αφού ταξίδεψε για πολύ καιρό στην θάλασσα τα κύματα την έφεραν κοντά στις ακτές της Αφθόνης. Κάποιος βαρκάρης από την Αφθόνη έβλεπε στον ύπνο του μια μελαχρινή γυναίκα που κολυμπούσε και ζητούσε βοήθεια. Ο αγαθός βαρκάρης ξύπνησε και άρχισε να ψάχνει με την βάρκα του, κωπηλατώντας για πολλές ώρες, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Το όνειρο επαναλήφθηκε για πολλές νύχτες έως ότου ο βαρκάρης καταφέρνει να εντοπίσει την εικόνα της Παναγίας στη θάλασσα και βλέποντας την, αναγνωρίζει στο πρόσωπο της την κοπέλα που στο όνειρο του ζητούσε βοήθεια. Την έφερε στο χωριό και οι κάτοικοι θεώρησαν το γεγονός αυτό θείο δώρο .

Η εποχή της εικόναςΗ εποχή εκείνη για την Κωνσταντινούπολη και το

Βυζάντιο ήταν εποχή ταραχών και εμφύλιων διαμαχών, γι’ αυτό και το νησί Μαρμαράς, όπου βρισκόταν και η

Αφθόνη, απετέλεσε τόπο εξορίας πολλών επιφανών της εποχής εκείνης. Πατριάρχες, άνθρωποι των γραμμάτων ,

δάσκαλοι , συγγραφείς ακόμη και η αυτοκράτειρα Θεοφανώ σύζυγος του αυτοκράτορα Νικηφόρου η οποία

και τον σκότωσε το 968 μ.Χ. βρέθηκε εξόριστη στην Προικόνησο. Πολλοί από αυτούς βοήθησαν να

αποπερατωθεί η Μονή της Παναγίας Καστρέλλας.

Η πίστη όλων των Αφθονιατών και όχι μόνο, στη χάρη και δύναμη της Παναγίας ήταν πολύ μεγάλη. Γι αυτό και το μοναστήρι το επισκεπτόταν πλήθος κόσμου, κυρίως στη γιορτή στις 8 Σεπτεμβρίου. Οι ναυτικοί από την Αφθόνη που ήταν πάρα πολλοί, προγραμμάτιζαν τα ταξίδια τους έτσι ώστε στις 8 Σεπτεμβρίου να είναι όλοι στο Πανηγύρι της Παναγίας.

Ο πόλεμος του 1940 δυσκόλεψε πάρα πολύ την εξέλιξη των εργασιών. Όμως, η μεγάλη πίστη στη Παναγιά τους έδωσε δύναμη και κουράγιο να συνεχίσουν έτσι ώστε στις 20 Φεβρουαρίου του 1941 να γίνει η πρώτη λειτουργία που συνοδεύτηκε με λιτανεία στους δρόμους του χωριού.Η αποπεράτωση του Ναού οφείλεται και στην

οικονομική βοήθεια των Μικρασιατών εξ Αφθόνης που ζούσαν στις ΗΠΑ.

Η πρώτη λειτουργία του Ναού στον οποίο στεγάζεται η εικόνα

Στις 2 Αυγούστου του 1953 γίνονται τα επίσημα εγκαίνια του ναού. Πολλοί είναι οι πιστοί που έρχονται για να προσκυνήσουν καθ όλη τη διάρκεια του έτους αλλά κυρίως την ημέρα της εορτής, στις 8 Σεπτεμβρίου . Με μοναδικό τους εφόδιο τη μεγάλη τους πίστη προσεύχονται στη Παναγία, ζητούν τη χάρη και τη βοήθειά Της σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής τους.

Το ταξίδι της εικόνας

Τον Απρίλιο του 1947 λόγω εμφυλίου, οι Αφθονιάτεςεκκενώνουν το χωριό τους και διασκορπίζονταν στα γύρω χωριά για λόγους ασφαλείας, ακολουθώντας κρατική εντολή. Επιστρέφουν το 1949 και βρίσκουν

πολλές καταστροφές από φωτιά σε σπίτια αλλά και στην εκκλησία. Η άθλια οικονομική τους κατάσταση δεν τους

επιτρέπει να αποκαταστήσουν τις ζημιές. Έτσι απευθύνονται και πάλι στους Αφθονιάτες της Αμερικής

και συγκεκριμένα στην κ.Βασιλική Κουμπουλέση για βοήθεια…

Πράγματι με δική της πρωτοβουλία έγινε έρανος και προσθέτοντας και τη δική της δωρεά κατάφερε να συγκεντρώσει ένα σεβαστό ποσό. Για να επιτευχθεί όμως αυτός ο στόχος η εικόνα της Παναγίας ταξίδεψε αεροπορικώς στην Αμερική και συγκεκριμένα στο Χόλυγουντ , όπου υπήρχαν πολλοί Αφθονιάτες. Με τα χρήματα αυτά, τη βοήθεια από την Αμερική, αγοράστηκε το τέμπλο από μια Ρωσική σκήτη του Αγίου Όρους, την Γουρονοσκήτη ή Θηβαΐς.

Η επιστροφή της εικόνας στην Ελλάδα

Το 1951 η ίδια η ευεργέτης Βασιλική Κουμπουλέση με την κόρη τους φέρνουν στα Πυργαδίκια την εικόνα από την Αμερική και στις 2 Αυγούστου του 1953 γίνονται τα επίσημα εγκαίνια του ναού. Από τότε ο ναός της Παναγίας Καστρέλας δέχτηκε μικροεπεμβάσεις που αποσκοπούσαν κυρίως στη συντήρηση στη βελτίωση της λειτουργικότητάς του, καθώς και στην αισθητική του εικόνα. Παραμένει όμως το πιο αξιόλογο μνημείο του χωριού, μια που η παρουσία της Παναγίας Καστρέλας το κάνει ανεκτίμητο.

Οι πιστοί

Πολλοί είναι οι πιστοί που έρχονται για να την προσκυνήσουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αλλά κυρίως την ημέρα της εορτή της στις 8 Σεπτεμβρίου. Με μοναδικό τους εφόδιο τη μεγάλη τους πίστη προσεύχονται στη Παναγία ,ζητούν τη χάρη της και τη βοήθειά της σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής τους.Και δεν είναι λίγες οι φορές που η Παναγία έκανε το θαύμα της και με την θεία δύναμή της βοήθησε πολλούς που πίστεψαν σε αυτήν.

Χρήστος Τσολάκης2014-15

Υπεύθυνος Καθηγητής:Κύριος Μαλάμης