Ιστορία θεωρητικής κατεύθυνσης: Προσφυγικό A b

Ιστορία θεωρητικής κατεύθυνσης: ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

KEΦΑΛΑΙΟ Γ

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά το 19 ο αι.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Β Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 20 ο αι.

Α. Προσφυγικά ρεύματα κατά την περίοδο 1914-1922

1. Ο διωγμός του 1914 (ο πρώτος διωγμός)2. Άλλα προσφυγικά ρεύματα3. Η περίθαλψη4. Η παλιννόστηση

Β. Η μικρασιατική καταστροφή1. Η έξοδος2. Το πρώτο διάστημα3. Η Σύμβαση της Λοζάνης και η ανταλλαγή των πληθυσμών

Γ. Η αποκατάσταση των προσφύγων

Δ. Η αποζημίωση των ανταλλάξιμων και η ελληνοτουρκική προσέγγιση

Ε. Η ένταξη των προσφύγων στην Ελλάδα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α

Επιμέλεια : Λία Βαγγοπούλου φιλόλογος

58


Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα

Επανάσταση 1821

Αφετηρία ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ: μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών από Οθωμανική αυτοκρατορία προς Ελλάδα

Α. Αιτίες μικρασιατικής μετανάστευσης Τρομοκρατικές ενέργειες ΤούρκωνΣκοπός τους: να προλάβουν εξεγέρσεις Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Επανάστασης

Κλίμα ανασφάλειας και φόβου

Όμως μόνο κατά το 1914-1922 γενικότερο σχέδιο εκρίζωσης του ελληνικού στοιχείου

Β. Αιτίες προσφυγικού ρεύματος από την ηπειρωτική χώρα+Αιγαίοαποτυχία απελευθερωτικού κινήματος

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ: Περιορισμένες για τις προσφυγικές

μετακινήσεις? Αιτίες : οι ιστοριογράφοι ασχολήθηκαν με τα γεγονότα του Αγώνα (πολιτικά και στρατιωτικά)

Σημασία των προσφυγικών μετακινήσεων-διαμόρφωσαν το δημογραφικό χάρτη της ανεξάρτητης Ελλάδας-συνετέλεσαν στη γνωριμία και την πνευματική αλληλεπίδραση των Ελλήνων

Έτσι: Η συγκέντρωση ελληνικών πληθυσμών βοήθησε στη συγκρότηση νέου ελληνικού κράτους


1

Προέλευση προσφύγων

από Μικρά Ασίαελλαδικό ηπειρωτικό χώρο

νησιά Αιγαίου

2

59


ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Επανάσταση 1821: αφετηρία μετακινήσεων (σελ.116)1914-1922: γενικότερο σχέδιο εκρίζωσης ελληνικού στοιχείου από Μικρά Ασία (σελ.116)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Β

Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα

Συχνότερα τα κύματα των προσφύγων στην Ελλάδα αρχές 20ο αι.

19ο αι.

? Αίτια: •Συγκρούσεις των κρατών της Βαλκανικής(αποτέλεσμα ανταγωνισμού στην περιοχή)

Αποκορύφωμα 1922: ο ξεριζωμός του πληθυσμού της Μ.Ασίας + Αν. Θράκης

•Μεγάλος αριθμός προσφύγων•Οριστικός χαρακτήρας εκδίωξης

Η Ελλάδα αναγκάζεται να λάβει συστηματικότερα μέτρα

για την περίθαλψη και αποκατάστασή τους

1906: Από Ανατολική Ρωμυλία, περιοχή Βουλγαρίας: πρώτοι

Έλληνες που πέρασαν τα σύνορα ?Αίτια: βιαιοπραγίες ΒουλγάρωνΑνταγωνισμός Ελλάδας-Βουλγαρίας για επικράτηση στην Μακεδονία (Μακεδονικός Αγώνας)


60


Από Ρουμανία: Έλληνες απελάθηκαν ?Αίτια: έξαρση Κουτσοβλαχικού ζητήματος που επηρέαζε τις σχέσεις Ελλάδας-Ρουμανίας

Αύγουστος 1913: Συνθήκη Βουκουρεστίου: τέλος Βαλκανικών πολέμων. Άφιξη Ελλήνων από Βουλγαρία Δυτική Θράκη

Ανατολική Μακεδονία κατακυρώνονται στη Βουλγαρία

από περιοχές που είχαν παραχωρηθεί στη Σερβία

Την ίδια εποχήΑπό Ρωσία, περιοχή Καυκάσου

Προς την εύφορη Μακεδονία που προσαρτήθηκε στην Ελλάδα Κάποιοι εγκαταστάθηκαν στην Κεντρική Μακεδονία


61


Επέμβαση ελληνικής κυβέρνησης: αναχαίτισε το μεταναστευτικό ρεύμα

Προσοχή! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙΑνατολική Ρωμυλία: «Οι πρώτοι Έλληνες...Μακεδονικός Αγώνας» σελ.137Μακεδονικός Αγώνας: «Ο ανταγωνισμός Ελλάδας-Βουλγαρίας για την επικράτηση στην υπό οθωμανική κυριαρχία Μακεδονία» σελ.137Κουτσοβλαχικό ζήτημα: «Τον ίδιο χρόνο (1906)...Ρουμανία» σελ.137 Συνθήκη Βουκουρεστίου: «Μετά την υπογραφή...στην Ελλάδα» σελ.137

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣΠρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα: έφταναν στην Ελλάδα συχνότερα και πολυαριθμότερα κύματα προσφύγων1922: Ξεριζωμός των Ελλήνων της Μ.Ασίας και της Ανατολικής Θράκης1906: Αναγκαστική μετανάστευση στην Ελλάδα ως συνέπεια του ανταγωνισμού Ελλάδας-Βουλγαρίας1906: Απέλαση Ελλήνων κατοίκων Ρουμανίας1913: Υπογραφή της συνθήκης του Βουκουρεστίου (τέλος Βαλκανικών πολέμων)

Α. ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1914-1922

1. Ο διωγμός του 1914 (ο πρώτος διωγμός)

Ελληνικοί πληθυσμοί στη Μικρά Ασία

Αρχαιότητα & βυζαντινοί χρόνοι: πυκνοί Μετά το 12ο αι.: αραίωσαν

Αιτία: μαζικοί εξισλαμισμοί18ο-19ο αι.: ενισχύθηκαν

Αιτία: μεταναστεύσεις από τον κυρίως ελλαδικό χώρο

Αποτελέσματα:•Αύξηση ελληνικού πληθυσμού•Οικονομική άνοδος των Ελλήνων•Πνευματική άνθηση


1

62


•Αξιόλογη κοινοτική &Εκπαιδευτική οργάνωση

(ιδρύθηκαν κοινότητες, σύλλογοι, σχολεία, ευαγή ιδρύματα με μεγάλη ακτινοβολία)

Τουρκικός εθνικισμόςσυνέβαλε στην εχθρική αντιμετώπιση των μειονοτήτων της Οθωμ. αυτοκρ.

Στο στόχαστροΈλληνες-Αρμένιοι ?Αιτίες: 1.Είχαν συγκεντρώσει το μεγαλύτερο μέρος εμπορίου- βιομηχανίας

2.Εκκρεμότητα κατακύρωσης των νησιών ανατολ. Αιγαίου στην Ελλάδαεπιδείνωση σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας

Διωγμοί Ελλήνων

Αρχές 1914: 1. Αθρόες μεταναστεύσεις Μουσουλμάνων

Σερβίας, Ελλάδας, Μ. Ασία (υποκινήθηκαν από τουρκική κυβέρνηση)Βουλγαρίας

+ 2. Επικείμενη είσοδος της Τουρκίας στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο

Πρόσχημα για να εκδιώξει η Τουρκία τους Έλληνες

Πρώτα θύματα: Έλληνες Ανατολικής Θράκης

Μάιος 1914: Διωγμοί στη Δυτική Μικρά ΑσίαΠρόσχημα: Να εκκενωθεί η περιοχή απέναντι από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου για στρατιωτικούς λόγουςΚαθοδήγηση: Γερμανών, συμμάχων των ΤούρκωνΜεθόδευση: α. Ανθελληνική εκστρατεία τουρκικού τύπου

β. Καταπίεση και εξαναγκασμός Ελλήνων σε «εκούσια»


2 Εθνική αφύπνιση των Τούρκων

63

3

ξεκίνησε από τα τέλη 19ου αι.

ενισχύθηκε μετά την εδαφική συρρίκνωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας


μετανάστευση γ. Λεηλασίες δ. Δολοφονίες

Αντιδράσεις

Οικουμενικό Πατριαρχείο:•Κηρύττει την Ορθόδοξη Εκκλησία σε διωγμό•Αναστέλλει τη λειτουργία των εκκλησιών και των σχολείων

Ελλάδα:•Διπλωματικές ενέργειες για εθελούσια ανταλλαγή Ελλήνων ορθοδόξων-Μουσουλμάνων Αποτέλεσμα: Ίδρυση Mικτής Επιτροπής (Iούνιος) που θα ρύθμιζε τα σχετικά με την ανταλλαγήαλλά: δεν λειτούργησε λόγω της εισόδου της Τουρκίας στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο/Οκτώβριος 1914.

Μορφές καταπίεσης Ελλήνων

α. Έκτακτες επιβαρύνσεις, επιτάξεις ειδών για τις ανάγκες του πολέμουβ. Εμπόδια στις εμπορικές δραστηριότητες τουςγ. Μετατοπίσεις πληθυσμών από τις ακτές προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίαςδ. Αμελέ ταμπουρού: τάγματα εργασίας για άνδρες άνω των 45 ετών (πολλοί θάνατοι από κακουχίες, πείνα, αρρώστιες)ε. Στρατιωτική θητεία για άνδρες 20-45 ετών...αρχικά δόθηκε η δυνατότητα εξαγοράς, όσοι δεν πλήρωσαν χαρακτηρίστηκαν λιποτάκτες. Στη συνέχεια καταργήθηκε και σημειώθηκαν χιλιάδες λιποταξίες και εκτελέσεις

Συνέπειες

•Κύμα φυγής προς την Ελλάδα•Εγκατάσταση (στα σπίτια των Ελλήνων) Μουσουλμάνων μεταναστών από Σερβία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Αλβανία

Διώξεις κατά των ΕλλήνωνΣυνεχίστηκαν με μικρότερη ένταση μέχρι το τέλος του Α΄Παγκ. Πολέμου, το 1918Επεκτάθηκαν και σε άλλες περιοχές (Μαρμαράς, Πόντος κ.α.)

Πολλές χιλιάδες πρόσφυγες έφτασαν στην Ελλάδα


5

6

64

4


Προσοχή! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙΜικτή Επιτροπή: «Το Οικουμενικό...του 1914» σελ.138-139Τάγματα εργασίας: «Οι άντρες...αρρώστιες» σελ. 139

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ12ος αι. : μαζικοί εξισλαμισμοί, [σελ. 138]18ος -19ος αι.: ενίσχυση ελληνικών πληθυσμών στη Μικρά Ασία λόγω μεταναστεύσεων [σελ. 138]19ος αι.: εθνική αφύπνιση των Τούρκων [σελ.138]1914 πρώτοι μήνες: μεταναστεύσεις μουσουλμάνων προς Μ. Ασία [σελ. 138]1914 αρχές: Έλληνες της Ανατολικής Θράκης εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους [σελ. 138]Οκτώβριος 1914: είσοδος της Τουρκίας στον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο/ δε λειτουργεί η Μικτή Επιτροπή [σελ. 139]1918: τέλος Α΄Παγκοσμίου Πολέμου [σελ. 139]

222222σ

2. Άλλα προσφυγικά ρεύματα

1916: πρόσφυγες από Ανατολική Μακεδονία

?Αιτία: κατάληψη από Βούλγαρους, σύμμαχοι των Γερμανών1918: Λήξη εχθροπραξιών, επιστροφή στις πατρίδες τους Μέριμνα: Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας (ΥΑΑΜ)

Νοέμβριος 1919: Συνθήκη Νεϊγύ: -παραχώρηση Δυτικής Θράκης από ΒουλγαρίαΕλλάδα-συνημμένο το «Σύμφωνο περί αμοιβαίας μεταναστεύσεως μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας»: 50.000 Βούλγαροι από Ελλάδα

30.000 Έλληνες από Βουλγαρία (+20.000 Έλληνες πριν

την υπογραφή της συνθήκης)


2

65

1


1919-1922: Έλληνες της Ρωσίας Αρμένιοι λιμάνια Μαύρης Θάλασσας

ΕλλάδαΡώσοι

?Αιτίες:- Ρώσικη Επανάσταση -Κατάληψη ρωσικών επαρχιών από Τούρκους

Ίδια εποχή: Έλληνες πρόσφυγες από:Βόρειο Ήπειρο (1914)Ρουμανία (1919: περιοχές πολεμικών

συγκρούσεων)Ν.Δ. Μικρά Ασία, υπό ιταλική κατοχή (1919)Αϊδίνιο & εσωτερικό Μικράς Ασίας (1919)Δωδεκάνησα, ιταλοκρατούμενα (από 1912 και

εξής)

Μέχρι 1920: 800.000 πρόσφυγες καταφεύγουν στην ΕλλάδαΤρόπος: -μόνοι τους

-φροντίδα του κράτους (ζώα, οχήματα, αμαξοστοιχίες, πλοία)


3

5

Τόποι συγκέντρωσης προσφύγων

66

4


Προσοχή! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας:«Παράλληλα ....επανεγκατάστασή τους»-σελ. 139-140Σύμφωνο περί αμοιβαίας μεταναστεύσεως μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας: « Το Νοέμβριο...της συνθήκης»-σελ. 140


1916: έλευση προσφύγων από Ανατολική Μακεδονία την οποία έχουν καταλάβει Βούλγαροι [σελ. 139]1918: λήξη εχθροπραξιών [σελ. 140]Νοέμβριος 1919: Συνθήκη Νεϊγύ, «Σύμφωνο περί αμοιβαίας μεταναστεύσεως μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας» [σελ. 140]1919-1921: Έλληνες της Ρωσίας από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας διεκπεραιώνονται στην Ελλάδα εξαιτίας της Ρωσικής Επανάστασης [σελ. 140](1914): Έλληνες πρόσφυγες από τη Βόρειο Ήπειρο [σελ. 140](1919): Έλληνες πρόσφυγες από Ρουμανία, ΝΔ Μικρά Ασία, εσωτερικό Μ. Ασίας [σελ. 140](1912 και εξής): Έλληνες πρόσφυγες από Δωδεκάνησα [σελ. 140]Μέχρι 1920: άφιξη 800.000 προσφύγων στην Ελλάδα [σελ. 140]


Μεγάλος αριθμός

Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Μακεδονία, Νησιά Αν. Αιγαίου(Λέσβος, Χίος, Σάμος)

Μικρότερος αριθμός

Κρήτη, (Ηράκλειο, Χανιά)Βόλο,Πάτρα, Καλαμάτα, Νησιά Αργοσαρωνικού

67


3. Η περίθαλψη (1914-1921)

Στην αρχή έργο εθελοντώνΕπιτροπές από το Υπουργείο εσωτερικώνΈργο: διανομή τροφίμων

ιματισμούπαροχή στοιχειώδους οικονομικής βοήθειας

Έσοδα: ◊εράνους ◊δωρεές ◊μικρή κρατική επιχορήγηση

Ιούλιος 1914: Θεσσαλονίκη, ιδρύθηκε ο ΟργανισμόςΣκοπός: άμεση περίθαλψη

εγκατάσταση προσφύγων σε εγκαταλελειμμένα τουρκικά και βουλγαρικά χωριά της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας

Παροχή: ~συσσιτίου μέχρι οι πρόσφυγες να βρουν εργασία ~προσωρινής στέγης ~ιατρικής περίθαλψης ή να αποκτήσουν γεωργικό κλήρο

Περίοδος Εθνικού Διχασμού (1916-1917)Θεσσαλονίκη: ιδρύεται η «Ανωτάτη Διεύθυνσις Περιθάλψεως», από κυβέρνηση Βενιζέλου


68

1

2


Ιούλιος 1917: (επικράτηση Βενιζέλου-εγκατάλειψη της Ελλάδας από βασιλιά Κων/νο): ιδρύεται το Υπουργείο ΠεριθάλψεωςΘεσμοθετείται: 1η φορά, περίθαλψη οικογένειες εφέδρων που βρίσκονται στο μέτωπο

οικογένειες θυμάτων του πολέμου

1917-1921: φροντίδα για τους πρόσφυγες πιο οργανωμένη

Δέχθηκαν περίθαλψη 450.000 πρόσφυγες (σύμφωνα με Υπ. Περιθάλψεως)μολονότι-η Ελλάδα σε πολεμική αναμέτρηση (Α’ Παγκ. Πόλεμος)

-οι οικονομικές συνθήκες αντίξοες

Η μέριμνα περιελάμβανε:1. Διανομή χρηματικού βοηθήματος-ιδιαίτερα σε ιερείς, δασκάλους, επιμελείς μαθητές

2. Διανομή συσσιτίου από το κράτοςή το Πατριωτικό Ίδρυμα

3. Παροχή ιατρικής περίθαλψηςδιορισμός γιατρών, φαρμακοποιών, μαιών

χορήγηση φαρμάκων και νοσηλεία σε νοσοκομεία δημόσια

ή ειδικά διαμορφωμένα4. Στέγαση -σε προσωρινά καταλύματα (σκηνές ή παραπήγματα)

-σε δημόσια-σε επιταγμένα-σε μισθωμένα ιδιωτικά κτίρια

5. Παροχή ενδυμάτων-κλινοσκεπασμάτων6. Βοήθεια για εύρεση εργασίας7. Δωρεάν μετακίνηση

-ομαδική για εύρεση στέγης -ατομική εργασίας

επανεγκατάσταση

Προσοχή! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙΟργανισμός: σελ . 140 – 141 (Στην αρχή … γεωργικό κλήρο )Ανώτατη διεύθυνσις Περιθάλψεως- σελ. 141 (Κατά την … πολέµου)Πατριωτικό Ίδρυµα- σελ. 142 (διανοµή … πρόσφυγες )


69

3

4



1914 : [σελ. 140], ίδρυση στη Θεσσαλονίκη του Οργανισμού περίθαλψης προσφύγων(1916-1917) :[σελ. 141], περίοδος Εθνικού ΔιχασμούΙούλιος 1917 [σελ. 141], ίδρυση Υπουργείου Περιθάλψεως , στην Αθήνα (προηγήθηκε ίδρυση Ανώτατης Διεύθυνσης Περιθάλψεως στην Θεσσαλονίκη)1917-1921 : [σελ. 141], οργανωμένη φροντίδα προσφύγων

4. Παλιννόστηση

Τελευταίοι μήνες του 1918: επιστροφή προσφύγων στη Μικρά Ασίατέλος πολέμου για Τουρκία

Οκτώβριος 1918: Κωνσταντινούπολη, Πατριαρχική ΕπιτροπήΣκοπός: οργάνωση επαναπατρισμού των εκτοπισμένωνΒοήθεια: -Πατριαρχείου

-Ελληνικής κυβέρνησης

Η παλιννόστηση έγινε τμηματικά Μέριμνα: Υπουργείου Περιθάλψεως

Επιτράπηκε η επιστροφή ευπορότερων η επιστροφή προσφύγων από ορισμένες περιοχές Δυτ. Μ.

Ασίας

Επιστροφή περισσοτέρων στις εστίες τους τοΜάιος 1919: απόβαση ελληνικού στρατού στη Σμύρνη

Μέχρι τέλος 1920: πλειονότητα προσφύγων είχε επιστρέψει Μικρά Ασία-Ανατ. Θράκη


70

1


Συνθήκες στην πατρίδα τους άσχημεςΣπίτια, εκκλησίες, σχολεία κατεστραμμέναΜουσουλμάνοι πρόσφυγες από Βαλκάνια

εγκατεστημένοι σε σπίτια Ελλήνων

Ιδρύεται η «Υπηρεσία Παλιννοστήσεως και Περιθάλψεως», στα πλαίσια της Ύπατης Αρμοστείας ΣμύρνηςΈργο: αποκατάσταση, όσων επέστρεφαν, στα σπίτια τους και τις ασχολίες τους Αλλά:Αύγουστος 1922: παίρνουν πάλι το δρόμο της προσφυγιάς

Προσοχή! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙΠατριαρχική Επιτροπή - σελ . 142– 143 (Η επιστροφή … Θράκη)Υπηρεσία Παλιννοστήσεως και Περιθάλψεως- σελ. 143 (Οι συνθήκες … προσφυγιάς )

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ1918 τελευταίοι μήνες :[σελ. 142], επιστροφή προσφύγων στη Μ. Ασία μετά το τέλος του πολέμουΟκτώβριος 1918: [σελ. 143], σύσταση στην Κωνσταντινούπολη Πατριαρχικής ΕπιτροπήςΜάιος 1919: [σελ. 143], απόβαση ελληνικού στρατού στη Σμύρνη1920 τέλος: [σελ. 143], έχει ολοκληρωθεί η επιστροφή προσφύγων σε Μ. Ασία και Α. Θράκη.

Αύγουστος 1922:[σελ. 143], τέλος ειρηνικών ημερών, προσφυγιά


71

2


Β. Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

1. Η έξοδος 1 15 Μαΐου 1919: απόβαση ελληνικού στρατού στη Σμύρνη

Οι εθνικές βλέψεις των Ελλήνων της Μ. Ασίας φάνηκε ότι γίνονταν πραγματικότηταΗ ελληνική παρουσία επεκτάθηκε και σε άλλες περιοχές γύρω από την κατεχόμενη ζώνη

Ιούλιος 1920: Συνθήκη Σεβρών

Όροι:


72

1


●Η περιοχή της Σμύρνης υπό ελληνική διοίκηση και κατοχή για 5 χρόνια●Ύστερα οι κάτοικοι με δημοψήφισμα θα μπορούσαν να αποφασίσουν την προσάρτηση της περιοχής στην Ελλάδα.

Νοέμβριος 1920●Ήττα ΦιλελευθέρωνΕπιστροφή βασιλιά Κωνσταντίνουαφορμή στους συμμάχους να εκφράσουν την αλλαγή στάσης απέναντι στην Ελλάδα●Ισχυροποίηση εθνικού κινήματος Τούρκων υπό το Μουσταφά Κεμάλ

Αύγουστος 1922Λήξη Μικρασιατικού πολέμου

Ήττα και υποχώρηση του ελληνικού στρατού

Χιλιάδες πρόσφυγες ακολουθώντας το στρατό φτάνουν στην Ελλάδα

(Το χρονικό της εξόδου)

1. Πριν τον Αύγουστο του 1922


2

73


Εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και καταφεύγουν στη Σμύρνη ή την Ελλάδα Έλληνες από

2. Καταστροφή

3. Διώξεις στη ΒΔ Μικρά Ασία (Προποντίδα και αλλού)4. Αιχμάλωτοι άντρες από 18-45 συγκεντρώθηκαν σε

στρατόπεδα και σχηματίστηκαν πορείες ομήρων προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας Θάνατοι από κακουχίες και ασιτία

5. Κάτοικοι της Ανατ. Θράκης: προθεσμία ενός μήνα για εκκένωση της περιοχής. Μπόρεσαν να πάρουν την κινητή τους περιουσία

6. Χερσόνησος της Καλλίπολης: έφυγαν αργότερα7. Φθινόπωρο του 1922: Έφτασαν στη Ελλάδα 900.000

πρόσφυγες (+50.000 Αρμένιοι)8. 1924-1925: Η Μικτή Επιτροπή φροντίζει τη μεταφορά

200.000 Ελλήνων από την Καππαδοκία και γενικότερα την Κεντρική και Νότια Μικρά Ασία

9. Τμήμα των Ελλήνων Ποντίων καταφεύγει στη Ρωσία



74

ΠόντοΚιλικία Καππαδοκία

Σμύρνης Βουρλών Αϊβαλί Μοσχονησίων


15 Μαΐου 1919: [σελ. 144], απόβαση ελληνικού στρατού στη ΣμύρνηΙούλιος 1920 : [σελ. 144], Συνθήκη ΣεβρώνΑύγουστος 1922: [σελ. 144], ήττα υποχώρηση ελληνικού στρατούπριν από τον Αύγουστο 1992: [σελ. 144], ελληνικοί πληθυσμοί έχουν ήδη καταφύγει στη Σμύρνηφθινόπωρο 1922: [σελ. 146], 900.000 πρόσφυγες φτάνουν στην Ελλάδα1924 -1925: [σελ. 146], 200.000 Έλληνες από την Καππαδοκία και τα ενδότερα της Μ. Ασίας έρχονται στην Ελλάδα με φροντίδα της Μικτής Επιτροπής.

2. Το πρώτο διάστημα

Ο αριθμός των προσφύγων που κατέφυγαν στην Ελλάδα πρέπει

να ήταν πολύ μεγαλύτερος από τις πρώτες απογραφές

Απογραφή 1928: 1.220.000 πρόσφυγεςΈνας σημαντικός αριθμός προσφύγων πέθαναν σε ένα χρόνο από την άφιξή τους στην Ελλάδα (στοιχεία Κοινωνίας των Εθνών)


1

ΑίτιαΑίτιαΥψηλή θνησιμότητα των πρώτων χρόνων λόγω

των άθλιων συνθηκών διαβίωσης

λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης

Υψηλή θνησιμότητα των πρώτων χρόνων λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης

λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης

Μειωμένος αριθμός γεννήσεωνΜειωμένος αριθμός γεννήσεων

Μετανάστευση σε άλλες χώρεςΜετανάστευση σε άλλες χώρες

75


Εκτός από τις αρρώστιες, οι πρόσφυγες ήσαν και ψυχικά τραυματισμένοι από

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

1. Κράτος: Με τα μέσα που διέθετε

διατροφή προσωρινή στέγαση στοιχειώδεις & πιεστικές ανάγκες των προσφύγωνιατρική περίθαλψη

2. Ιδιώτες: ατομικά ή οργανωμένα


Αίτια

Από ταλαιπωρία

Πρόχειρη στέγαση

Υποσιτισμό

Αρρώστιες

Τύφος

Γρίπη

Φυματίωση (πόλεις)

Ελονοσία (ύπαιθρος)

Απώλειες

Συγγενών,φίλων

Πατρογονικής γης

Ευρύτερου κοινωνικού χώρου

76

2


3. Ξένες φιλανθρωπικές οργανώσεις: ιατρική περίθαλψη, παροχή φαρμάκωνΔιενεργήθηκαν έρανοι, οργανώθηκαν πρόχειρα συσσίτια, προσπάθεια για καθημερινή διανομή ψωμιού, παροχή ρουχισμού και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΘΑΛΨΕΩΣ●Ανέλαβε το έργο προσωρινής στέγασης●Ενισχύθηκε με έκτακτο προσωπικό

ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΘΑΛΨΕΩΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ●Νοέμβριος 1922: ίδρυση●Ανήγειρε ξύλινα παραπήγματα για τη στέγαση

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ1. Ξύλινα παραπήγματα2. Αυτοσχέδιες κατασκευές ως προσωρινά καταλύματα (καλύβες, παράγκες, σκηνές) γύρω από πόλεις, πλατείες, κενά οικόπεδα πόλεων3. Σχολεία, εκκλησίες, τζαμιά, στρατώνες, θέατρα, δημόσια κτίρια, αποθήκες, υπόγεια4. Επιτάχθηκαν άδεια σπίτια σε όλη την Επικράτεια5. Ένοικοι κατοικούμενων χώρων μοιράστηκαν την κατοικία τους με τους πρόσφυγες

Το πρώτο διάστημα οι πρόσφυγες ανέχονταν τις

αντιξοότητες, πιστεύοντας προσωρινή την παραμονή στην Ελλάδα

Όμως καθυστερούσε: ● η αίσθηση της προσωρινότητας ●η κοινωνική-οικονομική τους ένταξη ●η ταύτιση με το γηγενή πληθυσμό

Μετά τη Σύμβαση της Λοζάνης1. οι πρόσφυγες συνειδητοποιούν ότι το όνειρο της επιστροφής δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί2. Στόχος τους

α. Βελτίωση των συνθηκών ζωής τουςβ. Ενσωμάτωση στη νέα πατρίδα

Προσοχή ! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ«Ταµείο Περιθάλψεως Προσφύγων»- σελ. 148 – 149 (Με την … πρόσφυγες)


77

3

4


ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ1928 απογραφή : [σελ. 147], καταγράφονται 1.200.000 πρόσφυγες(Νοέμβριος 1922) : [σελ. 148], ίδρυση Ταμείου Περιθάλψεως Προσφύγων

3. Η Σύμβαση της Λοζάνης και η ανταλλαγή των πληθυσμών

24 Ιουλίου 1923: Συνθήκη ειρήνης της Λοζάνης

30 Ιανουαρίου 1923: Ελληνοτουρκική Σύμβαση

Ρύθμιζε ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και ΤουρκίαςΠροέβλεπε: υποχρεωτική ανταλλαγή μεταξύ Ελλήνων ορθοδόξων της

Τουρκίας & Μουσουλμάνων της Ελλάδας


ΕΞΑΙΡΕΣΗ-Έλληνες ορθόδοξοι της Κων/πολης της Ίμβρουτης Τενέδου

-Μουσουλμάνοι Δυτ. Θράκης

78

ΙΣΧΥΣ- για όσους παρέμεναν στις εστίες τους-γι’ εκείνους που είχαν καταφύγει στην ομόθρησκη

χώρα-αναδρομικά για μετακινήσεις που έγιναν από Α’ Βαλκανικό Πόλεμο (18 Οκτωβρίου 1912)

1


(ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ)

Δήλωση εκκαθαρίσεως περιουσίας κατά την ανταλλαγή

ελληνοτουρκικών πληθυσμών

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ Συλλαλητήρια


2

3

-Καθιέρωνε μαζική μετακίνηση πληθυσμών- Είχε υποχρεωτικό χαρακτήρα ( οι μέχρι τότε συμφωνίες προέβλεπαν εθελοντική μετανάστευση κατοίκων κάποιων επίμαχων περιοχών)

79

Διαφορές από τις προηγούμενες συμφωνίες

Οι ανταλλάξιμοι:

1. Θα απέβαλαν την παλιά ιθαγένεια & θα αποκτούσαν την ιθαγένεια της χώρας που θα εγκαθίσταντο

2. Είχαν δικαίωμα μεταφοράς της κινητής περιουσίας

3. Είχαν δικαίωμα αποζημίωσης, από το κράτος εγκατάστασης, περιουσίας ισάξιας με την ακίνητη που εγκατέλειψαν φεύγοντας

4. Θα διευκολύνονταν στη μετακίνησή τους από τη Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής

4

Όμως η πραγματικότητα είχε διαμορφωθεί


Οι πρόσφυγες έμειναν με την πικρία ότι το δίκαιο και τα συμφέροντά τους θυσιάστηκαν στο βωμό των συμφερόντων του ελληνικού κράτους

ΜΙΚΤΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ

Προσοχή ! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ"Συνθήκη Λοζάνης- » σελ. 149 – 151 (Στις 24 Ιουλίου … περιοχών) + σελ.151 – 152 (Με βάση … ανταλλαξίμων)«Ελληνοτουρκική σύµβαση»- σελ . 149 – 151(Στις 24 Ιουλίου … περιοχών)«Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής»- σελ. 151 – 152 (Με βάση … ανταλλαξίµων)


1. Με την έξοδο των Ελλήνων από τις εστίες τους2. Με την άρνηση της Τουρκίας να δεχτεί την επιστροφή τους 3. Με την «αναγκαστική» υπογραφή της ελληνικής αντιπροσωπείας

4. Εξάλλου εξυπηρετούσε το Βενιζέλο και τον Κεμάλ ως προς:τη διασφάλιση & αναγνώριση των συνόρων τουςτην επίτευξη ομοιογένειαςτην ανεμπόδιστη ενασχόληση με την εσωτερική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη 5. Συμφωνούσε και η ΚΤΕ

5

80

●Ιδρύθηκε με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λοζάνης. ΄●Έδρα της η Κων/πολη●Αποτελούνταν από 11 μέλη ( 4 Έλληνες, 4 Τούρκοι, 3 μέλη-πολίτες ουδέτερων κρατών κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο)●Αρμοδιότητα:Καθορισμός τρόπου μετανάστευσης των πληθυσμώνΕκτίμηση της ακίνητης περιουσίας των ανταλλαξίμων


ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ24 Ιουλίου 1923: [σελ. 149], Συνθήκη Λοζάνης 30 Ιανουαρίου 1923: [σελ. 149], ελληνοτουρκική Σύμβαση Ανταλλαγής πληθυσμών(18 Οκτωβρίου 1912):[σελ. 150], κήρυξη α' βαλκανικού Πολέμου


81

Education

Ιστορία θεωρητικής κατεύθυνσης: Προσφυγικό A b