ب�س�م� ا�ل�ل�ه� ا�ل�ر�ح�م�ن� ا�ل�ر�ح�ی�م

تهیه کنندهمهندس محمد :

www.chikasoft.com - chikasoft@chmail.irخسروی

Knowledge Management

م�د�ی���ر�ی�ت� د�ا�ن�ش

طرح مسئلهبرای ثبت تجربیات خودمون یا مجموعه مون چه کار کنیم؟•ب�ا تجربه از • ب�ه چ�ه روش�ی میش�ه قب�ل از رفت�ن ی�ه شخ�ص ی�ا چ�ه جوری

مجموع�ه مون تجربیات و عل�م اون رو ی�ه جای�ی ثب�ت کرد ت�ا ب�ه مح�ض رفتن اون خللی تویه مجموعه مون پیش نیاد؟

چ�ه جوری میش�ه ب�ا ص�رف هزین�ه و زمان ک�م دس�تاوردهای ب�ا کیفتی برای •مجموعه مون بدست بیاریم؟

اگ�ه توی مجموع�ه مون دچار ی�ه مشکل�ی شدی�م و کل�ی هزین�ه و زمان صرف •ت�ا اون مشک�ل رو ح�ل کنی�م ول�ی بع�د از چن�د وق�ت همون مشکل کردی�م دوباره هزینه و زمان کنی�م؟ بیفت�ه، چجوری مشک�ل رو ح�ل اتفاق دوباره

صرف کنیم؟ )یعنی از دوباره کاری ها جلوگیری کنیم(چ�ه جوری میش�ه توی ی�ه مجموع�ه اهداف، ایده ه�ا و تجربیات بدست اومده •

رو توی کمتری�ن زمان در اختیار نیروی جدی�د االس�تخدام گذاش�ت؟ )زودتر از حد تصور با مجموعه همراه بشه(

و ...

سلسله مراتب اطالعات تعریف مدیریت تعریف دانشانواع دانش چرا افراد دانش خود را تسهيم

نمي كنند؟تعاریف مدیریت دانشآيين نامه مديريت دانشاهداف مدیریت دانشالزامات تحقق مدیریت دانشعناصر مدیریت دانش گام های عملی برای استقرار

مدیریت دانش چالش های فرهنگی مدیریت

دانش

چالش های ساختاری مدیریت دانشچند نکته در مدیریت دانش تقسیم بندی اقسام جمع آوری

اطالعات از دیدگاه شهید مطهریمدل های مدیریت دانشدیدگاههای موجود در مدیریت دانشتعریف بصیرتدستیابی به بصیرتابزارها و فناوری های مدیریت دانش

فهرست مطالب قابل ارائه

بصیرت

دانش

اطالعات

دادهداده ها، حقایق و اعدادی هستند که از آنها اطالعات به دست

.می آید

بایت بیت(8گروهي از بيتها که نمايانگر يک کاراکتر است. )

بیتکوچکترين واحد داده است؛ يک رقم با�ينري که مي تواند صفر يا یک باشد .

سلولسلول کوچکترین واحدتشکیل دهنده یک موجودزنده است که قادربه انجام فعالیتهای حیاتی است .

زمانی که داده ها به منظور خاصی و بشکلی منطق��ی سازمان���دهی می شوند تبدیل به

اطالعات مي گردند.

سلسله مراتب اطالعات

مجموع ب�ه کارگیری مؤث�ر و کارآم�د مناب�ع انس�انی و مادی بر مبنای یک نظام ، سازماندهی ، ریزی برنام�ه طری�ق از ک�ه اس�ت. شده پذیرفت�ه ارزش�ی به دس�تیابی برای عملیات کنترل و ، هدای�ت ، امکانات و مناب�ع هماهنگ�ی

تصمیم سازی هایی صورت می گیرد. اهداف تعیین شده

تعریف مدیریت

هاي�ي اس�ت ك�ه افراد براي ح�ل مس�ئله به ه�ا و مهارتدان�ش، مجموع�ه ك�ل شناختكار مي برند.

شود. ها و هم قواعد و دستورات عملي را شامل ميدانش هم نظريهشود امّ�ا بر خالف آنه�ا هميشه محدود گذاري ميدان�ش بر داده و اطالعات پايه

به انسان ها است. شود و باورهاي افراد درباره رواب�ط علّي را دان�ش ب�ه وس�يله افراد س�اخته مي

نشان مي دهد.

تعریف دانش

انواع دانش(Tacit)ضمني

�ي ���ي شخص���ش ضمن��دان�ن ��ه ك�ردن آ�بوده و فرمولبس�يار مشك�ل اس�ت. اي�ن نوع از دان�ش ك�ه از طري�ق �ا ������هيم تجربيات ب�����تس�د ��������������مشاهده و تقلي�ي شود، �����اب م�������اكتس

�ه در اعمال ،����ه ريش���روي�ا و ���ا ،تعهدات ، ارزشه��ه

�ه��اسات افراد داشت� ،احس�د گذاري نبوده��ل ك� از ،قاب

�ك زبان مخابره ���ق ي��طري.نمي شود

(Explicit) صریح�ل رمزگذاري و ���ه قاب���ي ك��دانش�ي ���ه م��كدگذاري بوده و در نتيجتوان آ�ن را ب�ه س�ادگي مخابره ، �ل و درپايگاه �������پردازش و منتق

�ن نوع از داده���ا ذخيره كرد. اي��هدان�ش را م�ي توان فرم داد و ي�ك فرمول علم�ي و ي�ا كتابچ�ه راهنم�ا بي�ن افراد س�ازمان منتش�ر كرد . دس�تورالعملها، مقررات، قواني�ن،

�ا، نامه هاي انجام كار، آئين رويه��هشرح جزئيات و… ك�ه ب�ه ص�ورت رس�مي در بي�ن افراد س�ازمان ب�ه آس�اني قاب�ل انتقال هس�تند هم�ه دان�ش تص�ريحي ب�ه حس�اب م�ي

آيند

تمايل دارند اما وقت ندارند.•مهارت هاي تسهيم دانش را ندارند.•مزاياي تسهيم دانش را نمي دانند.•امکانات تسهيم دانش وجود نداشته باشد.•جبراني از سوي یادگیرنده انجام نمي شود.•جامعه ، فرهنگ تسهيم دانش را تشويق نمي كند. •

چرا افراد دانش خود را تسهيم نمي كنند؟

تعاریف مدیریت دانش

نگاه جدید به مدیریت دانش :كلية در س�طح و هم�ة س�ازمان ها در دان�ش ك�ه دي�د اي�ن از دان�ش مديري�ت بخش هاي آن ها به كار مي رود ، جديد نمي باشد. اما نگاه به دانش تحت عنوان

دارايي هاي معنوي و به عنوان منبعي براي كسب مزيت رقابتي جديد است.

:1تعریف مديري�ت دان�ش فراين�د جمع آوري، ذخيره س�ازي، پردازش و توزي�ع دان�ش مفي�د سازماني در سازمان زمان ه�ر و نقط�ه دره�ر آ�ن نيازمن�د افراد كلي�ة ب�ه مناس�ب فرم�ي در

مي باشد.

:2تعریف منظور به س�ازمان، دان�ش مناب�ع كنترل و ريزي،س�ازماندهي،هداي�ت برنام�ه فرآين�د حف�ظ،نگهداري و بهره برداري از آ�ن جه�ت دس�تیابی ب�ه اهداف را مديري�ت دان�ش مي

.گويند

:3تعریف مهمترين عامل موفقيت سازمان هاي دانايي محور را مي توان مديريت دانش دانست. �ان ها را در شناخ�ت، گزين�ش، سازماندهي و �مديري�ت دان�ش فرآيندي اس�ت ك�ه س�ازم

توزيع دانش سازماني ياري مي نمايد.

ادامه تعاریف مدیریت دانش

:4تعریف مدیریت دانش مستندسازي، نگهداري و بازیابی دوباره دانش، خرد و تجربیات با ارزش افزوده

کارکنان سازمان، به عنوان بخشي از دارایی هاي سازمان است.

:5تعریف مدیریت دانش کوششی برای تبدیل دانش کارکنان )سرمایه انسانی( به دارایی مشترک

سازمانی )سرمایه فکری ساختاری( است.

ادامه تعاریف مدیریت دانش

وجود ادبیات مشترک درباره ای�ن طرح و وظای�ف و حقوق تعری�ف شده در آن از جمل�ه الزامات�ی اس�ت ک�ه وجود ی�ک آیی�ن نام�ه را ب�ا اهداف زی�ر توجی�ه می

نماید:

الف. تعریف و ایجاد نهادهای متولی و مسئول اجرای طرح جامع مدیریت دانش؛

ب. تعریف نقش ها و وظایف نهادهای متولی طرح جامع مدیریت دانش؛پ. تعاریف مالک های ارزشگذاری و فرایند اجرای ارزشگذاری در طرح

جامع مدیریت دانش؛ت. نظام حقوق و مزایای نهادهای مجری و مسئول طرح جامع مدیریت

دانش؛ث. تبیین نظام فرهنگی و ترویجی مدیریت دانش؛

ج. تبیین ساختار فناوری مدیریت دانش؛

آيين نامه مديريت دانش

اهداف مدیریت دانش

ایجاد ساختار راهبری مدیریت دانش؛•مدیریت دانش به عنوان یک فعالیت اصلی؛•ایجاد نرم افزاری برای انتقال دانش؛•اجرای • آوردهای دست و �ا �دانشه گیری اندازه برای �ی �چارچوب ایجاد

فرآیندها؛ایجاد انجمن های خبرگی ؛•

الزامات تحقق مدیریت دانش

حمایت مدیریت ارشد؛•ایجاد برنام�ه ی مدیری�ت دان�ش ب�ه شک�ل س�ازگار ب�ا برنامه کالن تغییرات •

شرکت؛توجه به سازگاری فرهنگی راه حلها؛•پیاده سازی نرم افزار قدرتمند متناسب؛•استفاده ار یک تیم مشاوره قوی؛•داشتن یک مدیر دانش تمام وقت ؛•ایجاد ساختارسازمانی شامل مدیران دانش پاره وقت در هرواحد؛•ایجاد برنامه استراتژیک جامع مدیریت دانش ؛•

ارزشعقيده

اطالعات

مدل ذهني

تسهيم دانش

تسهيم بينش

دانش غير ضمني

دانش ضمني

بهبود مدل ذهني

عناصر مدیریت دانش

افزایش آگاهی عمومی در زمینه مدیریت• زمينه سازي جهت استقرار مدیریت دانش• بهره گيري ازاهرمهای موجود•استفاده از فنآوری مناسب• مهندسی مجدد•

گام های عملی برای استقرار مدیریت دانش

چالش های فرهنگی مدیریت دانش

عدم امنیت شغلی در صورت تسهیم •دانش

تسهیم • ب�ا متناس�ب انگیزش عدم دانش

سوء استفاده از دانش دیگران• نارضایتی های سازمانی• فوت کوزه گری•دانش • �تخراج �اس �ی �توانای عدم

شخصی عدم توانایی ثبت دانش• وجود سازمان های غیررسمی•

عدم احساس نیاز به مدیریت دانش• ترس از ارزیابی دانش• ترس از ارائه و اعالم شکست ها• عدم وجود وقت کافی• افت داشتن انتقال دانش• عدم اعتقاد به وظیفه بودن نشر دانش• عدم اعتقاد واقعی مدیران• عدم اعتقاد به هم افزائی و استفاده شخصی در صورت نشر دانش•

ادامه چالش های فرهنگی مدیریت دانش

عدم وجود در چارت سازمانی•عدم وجود متولی مدیریت دانش•محدودیت های قانونی برای پاداش دهی و ارتقای دانش•عدم هدف مندی در مدیریت دانش•عدم حمایت مدیران•عدم وقت متناسب پرسنل و اولیت پایین مدیریت دانش•عدم هماهنگی با نهادهای باالدستی و همکار•عدم وجود واحد درخواست کننده خروجی مدیریت دانش در سازمان•

چالش های ساختاری مدیریت دانش

پاي�ه روانشناس�ي منج�ر ب�ه شكس�ت مديري�ت دانش • عدم توج�ه ب�ه قواع�د مي گردد. )در اختيار ديگران گذاشتن دانش، اعتماد مي طلبد(

دانش هميشه در ارتباط با انسان هاست.•راه حل هاي استانداردي در رابطه با مديريت دانش وجود ندارد.•مديريت دانش بدون طراحي گام هاي سنجيده محكوم به شكست است.•با روش هاي سنتي نمي توان دارايي هاي فكري شركت را مديريت كرد.•

چند نكته در مديريت دانش

: مورچهبا تمام زحمت دانه جمع آوری می نماید و ذخیره می کند اما در بر اثر حوادث

طبیعی و تغییر و تحوالت از بین می رود و نابود می شود و مورچه نمی تواند از

. آن بهره ای ببرد

:زنبوربر روی بهترین مخلوقات )گل( می

نشیند و از عصاره ی آن استفاده می کند. بهترین خوراکی ها را نیز به وسیله

آن ورودی ها ، خارج می کند )عسل(

:کرم ابریشمآنقدر پیله دور خود جمع می کند که

عاقبت تغییر شکل داده و به کلی عوض . می شود

مطهریشهیدتقسیم بندی اقسام جمع آوری اطالعات از دیدگاه

م�د�ل� ه�ا�یم�د�ي�ر�ي�ت� د�ا�ن�ش

مدل های مدیریت دانش

مدل هایی برایفهمیدن و

پیاده سازی مدیریت دانش

مدل هایی برای

فهميدنمديريت

دانش

مدل هایی برای

پياده سازيمديريت دانش

اجتماعی کردنSocialization

انسان ها با يكديگر صحبت مي كنند و دانش رد و بدل

مي كنند.

دانش صریح

درونی کردنInternalization

افراد بعد از مطالعه مستندات و مطالب موجود در رايانه آن را ياد

گرفته و مورد استفاده قرار مي دهند.

بیرونی کردنExternalization

فرد دانش را از طريق مستنداتي مانند كتاب، مقاله، نامه، گزارش

و... منتقل مي كند.ترکیب کردن

Combinationدانش موجود به شكل مستند يا

ذخيره شده در رايانه با هم تركيب شده و ارتباطاتشان تع�ريف

مي شود.

دانش صریح

دانش ضمنی

Takeuchiو Nonaka مدل

دانش ضمني

یضمن

ش دان

صریحش

دان

دانش ضمني

یمن

ضش

دانیح

صرش

دان

Zack مدل

دانش:توانایی تشخیص و طبقه بندی مفاهیم در سراسر جهان .•

رویه ی دانش:درک درست از رویه ، حوادث ، رویداد ها و وقایعی که اتفاق می افتاد •

داشتن. علت دانش:

بدانید که چرا چیزی رخ می دهد و اتفاق می افتد .•

رابطه دانش: درک درست از روابط موجود میان انواع دانش ها•

تسهيم دانش

كسب دانش

هاي دانشهدفارزيابي دانش

شناسايي دانشاستفاده از دانش

دانشیتوسعه

نگهداري از دانش

بازخورد

مدل فرآیند های دانایی پروبست

چرخه ی دانش

دانش Knowledge

توليد Create

بدست آوري

Capture

تصفيه Refine

نگهداري Store

توزيع Disseminatio

n

شناسي گپ چرخة حيات كسب دانش بر اساس روش

موضوع شناسي

مطالعات تطبيقي

تيپ شناسي

بررسي دانش

مخاطبينبررسي عالئق

مخاطبين

شناخت برنامه ريزي تحليل و ثبت به اشتراك گذاري

تدوين برنامة

كسب دانش

اجراي برنامة

كسب دانش

تحليل نتايج، جمع بندي و

تهية محتواي

اوليه

تهية محتواي

نهايي

نشر و به اشتراك گذاري محتواي

نهايي

مجموعة ها و ‌كتابهاي ‌لوح

فشرده

نهايي متنها‌كتاب

اوليه محتوايها‌كتاب

گزارش وضع شناخت

موجود

انجام تيمپروژه

گزارشموضوع شناسي

تيپ گزارششناسي

گزارشبررسي مخاطبين

پروژهمنشور

اوليهسؤاالت

دور نتايجنخست گفتگوها

اصالح سؤاالتشده

دور دوم نتايجگفتگوها

متنبازنويسي

شده

بازپروري متنشده

ويرايش متنشده

متنحروفچيني

ها‌شده كتاب

صفحه متنآرايي شده

ها‌كتاب عنوان چهار

كتاب با تيراژ 2500هريك

نسخه

محتواي محصوالت

پشتيبان

لوح محتوايفشردهاي‌چند رسانه

سمينارآموزشي

تحليلي نتايجپروژه

‌CD عنوانچهاربا تيراژ هريك

نسخه2500

خام فيلمگفتگوها

متن اولية ها‌كتاب

اقالم قابل تحويل بر اساس روش شناسي گپ

كسب دانش و مستند سازي تجارب مديران

(Firestone & McElroyمدل فایرستون و مک الروی )

Fraunhofer IPKمدل

مدل های دیگر فرآیندهای مدیریت دانش

د�ی�د�گ�ا�ه�ه�ا�ی� م�و�ج�و�د� د�ر� ف�ر�آ�ي�ن�د�ه�ا�ي

م�د�ي�ر�ي�ت� د�ا�ن�ش

ایجاد دانش

اعتبار بخشی به دانش

سازماندهی دانش

دیدگاه اول به فرآیند دانش

کسب دانش الزم؛•استخراج درسهای آموخته •

شده از فعالیتهای روزمره؛

مدیریت محتوا طی نرم •افزار مدیریت دانش؛

تقویت دانش مراکز •مهارتی اصلی؛

ایجاد پایگاه دانش کسب و •کار؛

استفاده مجدد از دانشهای •بانک دانش؛

استخراج دانش از •فرآیندهای نوآوری؛

خلق دانش در طی •فرآیندهای ایجاد محصوالت

.جدید

انجمن های خبرگی؛•ایجاد بهترین روش ها •(Best practices ؛ در سامانه)

مدیریت دانش؛

کسب و مستند

سازی دانش

بازیابی دانش برای استفاده ی

مجدد

تسهیم خلق دانشدانش

دیدگاه دوم به فرآیند دانش

دانش

دیدگاه سوم به فرآیند دانش

شناسايي دانشKnowledge identification

كسب دانش – اكتساب دان�ش

Knowledge acquisition

توسعه دانشKnowledge development

اشتراك و توزيع دانشKnowledge sharing/distribution

بهره گيري از دانش Knowledge utilization

نگهداري دانش دانشKnowledge retention

ارزيابي و اندازه گيري دانشKnowledge assessment

دیدگاه چهارم به فرآیند دانش

وقتی که دانش برای تصمیم گیری و بهبود تصمیمات، فرآیندها و بهره وری یا سودآوری به کار گرفته می شود تبدیل به بصیرت می شود. برای بصیر و خردمند بودن، افراد نه تنها باید دانش کسب کنند بلکه باید فهم کاملی از

اصول حاکم برآن دانش را نیز داشته باشند.

تعریف بصیرت

می مدیریت دانش با

دست بصیرتتوان به

یافت.

دستیابی به بصیرت

ا�ب�ز�ا�ر�ه�ا� و� ف�ن�ا�و�ر�ی� ه�ا�ی� م�د�ی�ر�ی�ت� د�ا�ن�ش

برخي از ابزارهاي مديريت

دانش

نقشه دانش

(Knowledge Map) انجمن هاي تخصصي

(Communities of Practice)

درس هاي آموخته شده

(Lessons Learned)

آنتولوژي ها و طبقه بندي ها

(Ontologies & Taxonomies)

مديريت مستندات

مديريت محتوا

سيستم هاي خبره

معرفی برخی از ابزارهای مدیریت دانش

نرم افزارهاي

مديريت دانش

مديريت مستندات

(Document Management)

مديريت محتوا( Content

management)

پشتيباني گروه

(Group Support)

پشتيباني انجمن ها و

جوامع (Community Support)

پشتيباني گيري تصميم

( Decision Support)هوشمندي كسب و كار

(Business Intelligence)

مديريت پروژه (Project

Management)

مديريت فرايندهاي كسب و كار

(Business Process Management)

مديريت داده هاي محصول

( Product Data Management)

مهندسي سيستم ها

(Systems Engineering)

نرم افزارهای مدیریت دانش

سيستم هاي مديريت دانش(Knowledge Management)

سيستم هاي مديريت زنجيره توليد

(Supply Chain Management)

سيستم هاي برنامه ريزي منابع سازمان

(Enterprise Resource Planning )

سيستم هايمديريت ارتباط با مشتري

(Customer Relationship Management)

انزم

ساEn

terp

rise

سیستم های نرم افزاری سازمانی مرتبط با مدیریت دانش

ل�ی�س�ت� ن�ر�م� ا�ف�ز�ا�ر�ه�ا�ی�

م�د�ی�ر�ی�ت� د�ا�ن�ش

لیست نرم افزارهای متن باز مدیریت دانش

لیست نرم افزارهای خارجی مدیریت دانش

پ�ا�ی�ا�ن