Η Διατροφή στην Αρχαία Ελλάδα

Τα γεύματα

Το «ακράτισμα», το πρωινό που ήταν λίγο κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί. Μερικές φορές πρόσθεταν ελιές και ξερά σύκα. Το πρωινό ρόφημα ήταν ο «κυκεών», ένα μείγμα μαύρου κρασιού, κατσικίσιου τυριού, κριθαράλευρου και μελιού.

το άριστον: ήταν ένα απλό και γρήγορο γεύμα που έπαιρναν το μεσημέρι ή το απόγευμα.

το εσπέρισμα: κάτι γρήγορο. το δείπνο: ήταν το κύριο γεύμα, το πλούσιο, αυτό του

συμποσίου και της φιλικής συντροφιάς, διότι στους αρχαίους Έλληνες δεν άρεσε να τρώνε μόνοι τους. Το έπαιρναν στο τέλος της μέρας ή αφού είχε ήδη νυχτώσει. Πολλές φορές τελείωνε με τραγήματα (επιδόρπια), φρούτα φρέσκα ή ξηρά, κυρίως σύκα, καρύδια, σταφύλια ή γλυκά με μέλι.

Τα εδέσματα

Το λάδι: η κατανάλωση του ήταν ευρύτατα διαδεδομένη στην Αρχαία Ελλάδα.

Το κρασί:Το κρασί ήταν το καθημερινό βασικό συστατικό στη διατροφή των Αρχαίων Ελλήνων.

Οι Έλληνες έτρωγαν πολύ περισσότερα ψάρια από κρέας. Στην αρχαιότητα προτιμούσαν, κυρίως παχιά ψάρια, όπως:

κολιός - σκουμπρί (σκόμβρος), σαρδέλα, γόπα, μαρίδα, αλλά και τα χέλια και τα οστρακοειδή.

Ψάρια

Η κρεατοφαγία περιοριζόταν στις δημόσιες και ιδιωτικές γιορτές. Η συχνή κρεατοφαγία ήταν προνόμιο των πιο πλούσιων. Στην Αττική το κρέας ήταν ακριβό, γιατί δεν ήταν αναπτυγμένη η κτηνοτροφία.

Το χοιρινό ήταν το πιο διαδεδομένο κρέας, γιατί ήταν και φθηνό και νόστιμο.

Οι αρχαίοι έτρεφαν στα σπίτια τους κοτόπουλα και σπανιότερα χήνες και πάπιες.

Έτρωγαν κοτσύφια, πέρδικες, περιστέρια, τρυγόνια, φασιανούς, ορτύκια.

Κρεατικά

Το μαγείρεμα γινόταν με διάφορους τρόπους, πιο συχνά, ψητά στο φούρνο ή στη σούβλα και βραστά με διάφορα λαχανικά και καρυκεύματα.

Δημητριακά

Αποτελούσαν μαζί με τα όσπρια τη διατροφική βάση για την πλειοψηφία των αρχαίων Ελλήνων.

Τα δημητριακά χρησίμευαν κυρίως στην παρασκευή διαφόρων τύπων ψωμιού. Έτσι παρασκεύαζαν ψωμί από κριθάρι, σιτάρι, κεχρί.

Στο ψωμί έμπαιναν και καρυκεύματα, όπως μάραθος, δυόσμος, μέντα κ.α.

Οι αρχαίοι Έλληνες λάτρευαν το ψωμί και γι αυτό ο Όμηρος τους αποκαλεί «ψωμοφάγους».

Όσπρια

Τα κουκιά, τα λούπινα, τα μπιζέλια, τα ρεβίθια και τα φασόλια είναι μερικά από τα όσπρια που προτιμούσαν οι αρχαίοι Έλληνες.

Τρωγόντουσαν ψημένα, με τη μορφή χυλού ή πουρέ που ονομαζόντουσαν έτνος (κυρίως τα φασόλια και ο αρακάς). Όμως αν ήταν φρέσκα και τρυφερά, τα έτρωγαν και ωμά.

Τα πιο διαδεδομένα όσπρια ήταν οι φακές. Ήταν το φαγητό των φτωχών και δεν θα το έβλεπες σχεδόν ποτέ σε κάποιο πλούσιο σπίτι.

Λαχανικά

Τα λαχανικά ήταν ανέκαθεν πρώτα στις επιλογές των Ελλήνων, αφού αποτελούσαν την κύρια τροφή των φτωχών και των αγροτών. Άλλωστε, και στην Αρχαία Ελλάδα, υπήρχαν μερικοί, όπως οι οπαδοί του Πυθαγόρα, που ήταν φυτοφάγοι.

Υπήρχαν αγγούρια, αγκινάρες, αρακάς, κολοκύθες, κρεμμύδια, σκόρδα, λάχανο, σπαράγγια, μανιτάρια, ραπάνια, μανιτάρια, μαρούλια, βλίτα, σέλινο, καρότο, τεύτλα, παντζάρια.

Πολλά σπίτια, κυρίως στα περίχωρα φρόντιζαν να έχουν χωράφια, κήπους, στους οποίους καλλιεργούσαν πολλά από τα παραπάνω.

Φρούτα

Τα μήλα, τα κίτρα, τα κυδώνια, τα κεράσια, τα κούμαρα, τα ρόδια, τα ροδάκινα, τα πεπόνια, τα δαμάσκηνα, και τα σταφύλια ήταν τα φρούτα τους.

Η μεγάλη αδυναμία όμως των αρχαίων Ελλήνων ήταν τα σύκα. Τα έτρωγαν φρέσκα, ξερά ή ψημένα.

Τα σύκα της Αττικής ήταν τα πιο φημισμένα και ίσως τα καλύτερα.

Στους ξηρούς καρπούς συγκαταλέγονταν, μεταξύ άλλων, τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τα κάστανα, οι σταφίδες και τα ξερά σύκα.

Μπαχαρικά- Καρυκεύματα

Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν ξίδι, πιπέρι και αλάτι. Τα πήγαιναν πολύ καλά και με τα καρυκεύματα, τα μπαχαρικά, τα μυρωδικά και τα βότανα.

Χρησιμοποιούσαν επίσης ρίγανη (ορίγανο), θυμάρι (θύμον), σουσάμι (σύσαμο), σταφίδες, κάππαρη, κάρδαμο, κουκουνάρια, κύμινο, σίλφιο (φυτό από τη Λιβύη), κρόκο (σαφράν), άνηθο, βασιλικό, δυόσμο, κόλιανδρο, κουκουνάρι κ.α. στο φαγητό τους.

Μέλι- Γλυκά Το μέλι ήταν κάτι από τα απαραίτητα για την καθημερινή διατροφή

τους και βέβαια για τα γλυκίσματά τους, που ήταν αγαπητά σε όλους.

Το μέλι ήταν τόσο σημαντικό για τους αρχαίους, που αρκετές φορές γέμιζαν μεγάλους αμφορείς με αυτό και τ’ ανακάτευαν με κρασί για να κάνουν τις σπονδές στους θεούς και στους νεκρούς τους.

Τα γλυκά τους είχαν ως βάση υλικά του ψωμιού και το μέλι. Το ίτριο ήταν γλύκισμα φτιαγμένο από σουσάμι και μέλι, δηλαδή όπως το σημερινό παστέλι. Επίσης, το μέλι με ξηρούς καρπούς ή γιαούρτι ήταν πολύ συνηθισμένο. Έτρωγαν μελόπιτες, γαλατόπιτες, τηγανίτες, σουσαμόπιτες.

Η διατροφή των αρχαίων Ελλήνων, όπως φαίνεται, ήταν πλήρης.

Έλεγαν πως ένα υγιές και καλό μυαλό πρέπει να βρίσκεται μέσα σε ένα υγιές σώμα. Δηλαδή όσο σημαντικό θεωρούσαν την πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου, τόσο σημαντικό θεωρούσαν και την καλή και σωστή διατροφή του.

Αντιμετώπισαν τη Γαστρονομία ως τέχνη, δεν έτρωγαν μοναχικά και επινόησαν τα συμπόσια.

Οι μαθήτριες της Α΄1 τάξης

Ευαγγελία Καϊμακάμη & Εύη Κουζουτζίδου

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας.