Το παιχνίδι στην Αρχαία Αθήνα

Ο ρόλος του παιχνιδιού

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι το παιχνίδι, κυρίως το ομαδικό, βοηθάει τα παιδιά στις δυσκολίες και τα προβλήματά τους.

Αναπτύσσει τη συντροφικότητα, ασκεί το σώμα, καλλιεργεί το πνεύμα.

Μαθαίνει τα παιδιά να σέβονται τους κανόνες του παιχνιδιού και έτσι να σέβονται και να τηρούν τους νόμους της πατρίδας.

Μπορεί με αυτό να πραγματοποιηθεί η τελειοποίηση της ανθρωπότητας.

Τα παιχνίδια στην αρχαία Αθήνα, φτιάχνονταν από χώμα και νερό, πηλό ή ξύλο.

Τα παιδιά έπαιζαν πολλές ώρες με τα παιχνίδια τους. Αρκετές φορές μαζεύονταν φίλοι σε ένα σπίτι κι έπαιζαν μαζί και περνούσαν αρκετές ώρες διασκέδασης. Δεν έλειπαν βέβαια μερικές φορές και οι καβγάδες.

Τα αγόρια έπαιζαν συνήθως υπαίθρια παιχνίδια, ενώ τα κορίτσια μέσα στο σπίτι.

Τα πιο συνηθισμένα παιχνίδια

Η πλαταγήΠήλινη κουδουνίστρα, που την έβαζαν στο χέρι του μωρού

και με τον ήχο που έκαναν τα πετραδάκια που είχε μέσα, το έκαναν να ξεχνιέται και να σταματάει το κλάμα.

Πλαγγόνες.

Το αγαπημένο παιχνίδι των κοριτσιών. Ήταν κούκλες φτιαγμένες από πηλό ή κερί και είχαν συμβολικό

χαρακτήρα. Είχαν και εκπαιδευτικό χαρακτήρα, σαν μια εισαγωγή του κοριτσιού

στο ρόλο και τις υποχρεώσεις του ως γυναίκα στην κοινωνία. Εκείνες που κινούνταν με τη βοήθεια συρμάτων, όπως οι σημερινές

μαριονέτες, ονομάζονταν «νευρόσπαστα». Ήταν η πηγή έμπνευσης για τις μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων της

Αθήνας 2004, ο Φοίβος και η Αθηνά.

Πλαγγόνες

Άθυρμα

Το αγαπημένο παιχνίδι των μεγαλύτερων αγοριών. Ένα πήλινο αλογάκι πάνω σε ρόδες, που το έσερναν σε όλο το

σπίτι.

Αμαξάκι με ρόδες

Η επιθυμία των αγοριών, να δείξουν πως έχουν μεγαλώσει και να μιμούνται τους μεγάλους.

Ήταν αντίγραφα εκείνων που χρησιμοποιούσαν οι νέοι στους αγώνες.

Τα αμαξάκια αυτά τα έσερναν σκύλοι, μικροκαμωμένα άλογα ή τα ίδια τα παιδιά.

Κάλαμον περιβήναι

Συχνά τα παιδιά, όταν δεν είχαν αμαξάκι με ρόδες, κουβαλούσαν ένα καλάμι και έκαναν πως κάλπαζαν πάνω στο άλογο τους.

Αιώρα

Η γνωστή κούνια ή κρεμάστρα

Η Ίυγξ

Άνοιγαν δύο τρύπες σε ένα ξύλινο τροχίσκο, περνούσαν διπλή κλωστή και αφού το περιέστρεφαν, μια το τραβούσαν και μια το χαλάρωναν.

Ο ήχος που παραγόταν θύμιζε ένα πουλί, την ίυγγα, δηλαδή την μυρμηγκοφάγο.

Η χαλκή μυία

Ένα αγαπημένο ομαδικό παιχνίδι σαν τη σημερινή μας τυφλόμυγα.

Έδεναν με ένα μαντίλι τα μάτια ενός παιδιού που φώναζε: «πάω να κυνηγήσω την χαλκή μυία». Οι άλλοι του απαντούσαν: «θα την κυνηγήσεις, αλλά δεν θα την πιάσεις» και τον χτυπούσαν απαλά στην πλάτη με ραβδάκια.

Ο παίχτης με τα μάτια κλειστά προσπαθούσε να πιάσει ένα από τα άλλα παιδιά. Όταν τα κατάφερνε, έπαιρνε το άλλο παιδί τη θέση του.

Χαλκή μυία

Το κολλαβίζειν ή κολλαβισμός

Το γνωστό μπιζ. Πρώτα τα παιδιά έβαζαν κλήρο να δουν ποιος θα κλείσει τα μάτια.

Το παιδί αυτό στεκόταν σκυφτό κι έβαζε το δεξί του χέρι στην αριστερή του μασχάλη, κρατώντας την παλάμη ανοιχτή προς τα πάνω. Με το αριστερό του χέρι κρατούσε τα μάτια του κλειστά. Ένα από τα άλλα παιδιά, που στέκονταν πίσω του, το χτυπούσε στη μασχάλη κι έπειτα όλα μαζί χοροπηδούσαν και στριφογύριζαν το δάχτυλο, φωνάζοντας «ζζζζζζζζζζ», όπως κάνει η μέλισσα.

Το παιδί έπρεπε να μαντέψει ποιος το είχε χτυπήσει. Αν δεν τα κατάφερνε, καθόταν πάλι να το χτυπήσουν.

Το κολλαβίζειν ή κολλαβισμός

Η αποδιδρασκίνδα ή κρυπτίδα

το σημερινό μας κρυφτό. Ένας παίχτης έκλεινε τα μάτια του και οι άλλοι έτρεχαν να

κρυφτούν σε συγκεκριμένο χρόνο. Ο παίχτης αυτός, όταν άνοιγε τα μάτια του, έπρεπε να βρει που κρύβονται οι άλλοι και να προλάβει να φτάσει πρώτος στη θέση του.

Η ακινητίνδα

το σημερινό «αγαλματάκια ακούνητα, αγέλαστα κι αμίλητα». Οι παίχτες, μόλις δοθεί το σύνθημα, πρέπει να μείνουν

ακίνητοι σε όποια στάση βρίσκονται. Εκείνος που θα κινηθεί, βγαίνει από το παιχνίδι.

Ο ασκωλιασμός

Έβαζαν στη μέση ενός αλωνιού ένα φουσκωμένο ασκί, αλειμμένο απ' έξω με λάδι, για να γλιστρά. Όσοι έπαιρναν μέρος στο παιχνίδι, έπρεπε να πάρουν φόρα ν' ανέβουν στο ασκί, να ισορροπήσουν και να χορέψουν με το ένα πόδι πάνω σ' αυτό.

Οι περισσότεροι από αυτούς όμως έχαναν την ισορροπία τους και έπεφταν, ενώ οι άλλοι γύρω - γύρω ξεκαρδίζονταν στα γέλια.

Εκείνος που το κατάφερνε έπαιρνε για δώρο το ασκί γεμάτο κρασί. Υπάρχουν και σήμερα παιχνίδια που μοιάζουν με τον

ασκωλιασμό, σαν το "κουτσό"

Ασκωλιασμός

Η σφαίρα

Η σφαίρα (μπάλα) ήταν κατασκευασμένη από αλογότριχες κι ως εξωτερικό περίβλημα είχε δέρμα ή κομμάτια ύφασμα ραμμένα μεταξύ τους.

Την μπάλα δεν τη χτυπούσαν ποτέ με τα πόδια, αλλά έπαιζαν πάντα με τα χέρια. Υπήρχαν διάφορα παιχνίδια με μπάλες.

α) Τα μικρότερα παιδιά έβαζαν στόχο το στόμιο ενός αγγείου. β) Τα μεγαλύτερα παιδιά έβαζαν για στόχο δύο ξύλα και η μπάλα έπρεπε

να περάσει ανάμεσά τους. γ) Σε ένα άλλο παιχνίδι (το κερητίζειν) οι παίχτες έσπρωχναν μια μικρή

δερμάτινη μπαλίτσα με μπαστούνια, που θυμίζουν πολύ τα μπαστούνια του χόκεϊ

Η σφαίρα

Η Διελκυστίνδα ή Σκαπέρδα

Τα παιδιά στέκονταν σε δύο αντικριστές γραμμές το ένα πίσω από το άλλο, κρατώντας ένα μεγάλο σκοινί. Στο έδαφος, κάτω από το κέντρο του σκοινιού υπήρχε ένα ξύλο για σημάδι. Η μια ομάδα προσπαθούσε να τραβήξει την αντίθετη ομάδα προς το μέρος της και ο πρώτος από την αντίθετη σειρά να πατήσει το ξύλο.

Η Διελκυστίνδα ή Σκαπέρδα

Το παιχνίδι παιζόταν και με δύο μόνο παίχτες. Έστηναν όρθιο ένα ξύλο, που είχε μια τρύπα στη μέση. Περνούσαν από εκεί ένα σκοινί και στην κάθε του άκρη δενόταν ένας παίχτης. Αυτός που θα κατόρθωνε τραβώντας με δύναμη το σκοινί να κάνει τον αντίπαλό του να αγγίξει το ξύλο κέρδιζε το παιχνίδι.

Ο στρόβιλος ή βέμβιξ ή στρόμβος

είναι η γνωστή μας ξύλινη ή μεταλλική σβούρα. Οι στρόμβοι ήταν φτιαγμένοι από ξύλο, ορείχαλκο ή πηλό.

Γιο-Γιο Οι παίκτες σκάλιζαν σε ένα ξύλο δυο δίσκους που ενώνονταν

στο κέντρο με έναν κυλινδρικό άξονα, πάνω στον οποίο στερέωναν την αρχή μιας κλωστής την οποία στη συνέχεια τύλιγαν γύρω-γύρω .

Το γιο-γιο ήταν έτοιμο. Το άφηναν να πέσει και η κλωστή ξετυλιγόταν,ενώ με μια κίνηση του χεριού ξαναμαζευόταν γύρω από τον άξονα. Έπειτα, το άφηναν πάλι να πέσει και ξανά από την αρχή.

Κρικηλασία:

Παιγνίδι με κρίκο, τροχό σαν το σημερινό στεφάνι, το τσέρκι.

Το αστραγαλίζειν

Το παιχνίδι με τους αστραγάλους ή αλλιώς τα κότσια. Ήταν από τα πιο αγαπημένα, τόσο των αγοριών, όσο και των

κοριτσιών. Τους αστραγάλους τους μάζευαν από τα πίσω πόδια των κατσικιών

και των αρνιών. Καμιά φορά αντί για αστράγαλους χρησιμοποιούσαν πετρούλες ή καρύδια και αμύγδαλα.

Τα παιδιά έπαιζαν και τους «αρτιάζειν αστραγάλους», τα μόνα ζυγά. Έκρυβε ο ένας τους αστραγάλους στο χέρι του κι ο άλλος προσπαθούσε να μαντέψει αν ο αριθμός των αστραγάλων ήταν μονός ή ζυγός, δηλαδή περιττός ή άρτιος.

Το αστραγαλίζειν

Τα πεντόλιθα Ήταν ένα αρχαίο παιχνίδι. Σ΄ αυτό μπορούσαν να παίξουν όσα

παιδιά ήθελαν. Το κάθε παιδί είχε συγκεντρωμένα πέντε βοτσαλάκια κοντά στα

πόδια του. Ο κάθε παίχτης πέταγε ένα βοτσαλάκι ψηλά και έπρεπε να το ξαναπιάσει, αφού πρώτα είχε πάρει από κάτω ένα ακόμα βοτσαλάκι.

Το ζατρίκιον

Το αρχαίο ελληνικό σκάκι

Οι Πηγές μας

http://schoolpress.sch.gr/istoriomnemones/%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CE%B9%CF%87%CE%BD%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1/

Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας Πέτρου Μαρία & Εβελίνα Τζίντζηρα