Η Γαλλική επανάσταση (1789-1794)

Το παλάτι των Βερσαλλιώνhttp://www.taringa.net/

Το πλαίσιο

• 18ος αιώνας, Γαλλία: Παλαιό Καθεστώς, δηλ.

• 3 θεσμοθετημένες τάξεις:

– Κλήρος (0,5%)

– Ευγενείς (1,5%)

– Υπόλοιποι, δηλ. αστοί, αγρότες εργάτες (98%)

• Κριτήρια ένταξης: καταγωγή, προνόμια που δόθηκαν από τον

ηγεμόνα

• Προνόμια κλήρος & ευγενείς

• Υποχρεώσεις (βλ. φόροι) οι υπόλοιποι

Αίτια

• Δυσαρέσκεια αστικής τάξης (δεν συμμετέχει στις πολιτικές

αποφάσεις)

• Συνθήκες ζωής του λαού: άθλιες

• 1789: συμμετοχή στην Αμερικανική επανάσταση => άδεια

ταμεία στη Γαλλία

• 1788-1789: βαρύς χειμώνας πείνα λεηλασίες

πλούσιων σπιτιών & κρατικών αποθηκών

Α’ φάση επανάστασης: προσπάθειες συνεννόησης

• Βερσαλίες, Μάιος 1789: συνέλευση των τάξεων υπό το βασιλιά Λουδοβίκο 16ο (για να ζητήσει φόρους)

• Αδυναμία συνεννόησης: η Τρίτη τάξη ζητά μεταρρυθμίσεις και ο βασιλιάς νέους φόρους =>

• Αντιπρόσωποι Τρίτης τάξης Εθνική συνέλευση• Ιούνιος 1789: οι αντιπρόσωποι της Τρίτης τάξης ορκίζονται

ότι θα συντάξουν σύνταγμα• Υποστήριξη Τρίτης τάξης από κάποιους κληρικούς και

ευγενείς => ο βασιλιάς δείχνει να υποχωρεί• 9 Ιουλίου 1789: Εθνοσυνέλευση Συντακτική Συνέλευση

(σκοπός: η σύνταξη συντάγματος)

• Ο Λουδοβίκος κρυφά συγκεντρώνει στρατό

• “Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον” => οργή των πολιτών

οπλίζονται για να αμυνθούν

• 14 Ιουλίου 1789: κατάληψη Βαστίλης

• Η επανάσταση εξαπλώνεται στην ύπαιθρο της Γαλλίας

• Φιλελεύθεροι στην Ευρώπη βλέπουν ελπίδα

• 14 Ιουλίου: εθνική γιορτή

Η Βαστίλη τότε…..

…και τώρα

Η νοτιοδυτική όψη της Βαστίλης, 1715-19https://en.wikipedia.org/wiki/Bastille

https://en.wikipedia.org/wiki/Storming_of_the_Bastille

Πολιτική

• Συντακτική συνέλευση: 3 Πολιτικά ρεύματα:

– Δεξιά: όχι άλλες μεταβολές στο παλαιό καθεστώς

– Κέντρο: ναι στη μοναρχία, να συμμετέχουν όμως οι ευγενείς και

μεγαλοαστοί στις αποφάσεις

– Αριστερά: πρότυπο το αμερικάνικο πολίτευμα

• Λέσχες = πολιτικές οργανώσεις με ευρύτερη συμμετοχή

– Λέσχη Ιακωβίνων

– Λέσχη Κορδιλιέρων

Ενέργειες της Συντακτικής συνέλευσης

• Καταργεί τα προνόμια

• Ψηφίζει τη Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και

του πολίτη (Αύγουστος 1789)

• Καταλαμβάνει τις Βερσαλλίες (Οκτώβρης 1789)

• Υποχρεώνει τον βασιλιά σε υποχώρηση

• 1791: ψηφίζει το πρώτο σύνταγμα της Γαλλίας

Το Γαλλικό σύνταγμα• Πολίτευμα: συνταγματική μοναρχία• Έθνος κυρίαρχο• Νομοθετικό σώμα: η Νομοθετική συνέλευση (Βουλή)

αιρετή• Εκτελεστική εξουσία: βασιλιάς + 6 υπουργοί• Δικαστική εξουσία = ανεξάρτητη • Δικαίωμα ψήφου : όσοι έχουν περιουσία και πληρώνουν

φόρους• Ο κλήρος = δημόσιο λειτούργημα, αφαιρείται η περιουσία

του κλήρου

Steinlen Theophile Alexandre, La Carmagnolehttp://www.1st-art-gallery.com

Η Επανάσταση σε κίνδυνο

• Λουδοβίκος + βασιλείς Αυστρίας – Πρωσίας: σχέδια για ανατροπή των επαναστατών

• Πόλεμος Γαλλίας – Αυστρίας, Πρωσίας• Ρήξη της Νομοθετικής συνέλευσης με το βασιλιά• Ο βασιλιάς τίθεται σε περιορισμό• Αναγνωρίζονται πολιτικά δικαιώματα σε όλους τους άντρες• Δημεύονται οι περιουσίες των αριστοκρατών• Διαχωρίζεται το κράτος από την εκκλησία• Η πατρίδα κηρύσσεται σε κίνδυνο• Νίκη κατά των Πρώσων (1792)

Delacroix Eugene, 1830Η Ελευθερία Οδηγεί το ΛαόΛούβρο, Παρίσιhttps://en.wikipedia.org/wiki/Liberty_Leading_the_People

Β’ φάση: τελική επικράτηση

• Εκλογές με καθολική ψηφοφορία

• Αναδεικνύεται Συμβατική συνέλευση:– Καταργεί τη μοναρχία

– Εγκαθιδρύει την πρώτη αβασίλευτη δημοκρατία

– Υιοθετεί νέο ημερολόγιο (1793: έτος Ι της Δημοκρατίας)

– Καταδίκη και αποκεφαλισμός Λουδοβίκου & Μαρίας Αντουανέτας

– Συνέχιση του πολέμου στο Βέλγιο και όχθες του Ρήνου

Ντυπλεσσί Ζ.Σ. 1777Ο Λουδοβίκος 16ος

http://el.wikipedia.org

Εσωτερικά προβλήματα• Κακή οικονομική κατάσταση στο λαό =>

• Αντεπαναστατικές εξεγέρσεις στο εσωτερικό =>

• Συστήνεται:

– Επιτροπή Δημόσιας Σωτηρίας

– Επιτροπή Γενικής Ασφάλειας

– Επαναστατικά δικαστήρια

• Ορεινοί – Γιρονδίνοι διαφωνούν: επικράτηση Ορεινών,

σύλληψη αρχηγών των Γιρονδίνων

• Επαναστατική κυβέρνηση των Ορεινών

Ροβεσπιέρος, Επικεφαλής της επαναστατικήςΚυβέρνησης

Ανώνυμος, Robespierre c. 1790, Μουσείο Carnavalet, Παρίσιhttp://en.wikipedia.org

Τρομοκρατία

• Στρατός Ορεινών εξωτερικοί & εσωτερικοί εχθροί

• 40.000 «αντεπαναστάτες» εκτελούνται

• Κατάργηση χριστιανικής θρησκείας λατρεία Ανώτατου

όντος

• Εκτέλεση Ροβεσπιέρου και συνεργατών του (1794)

David Jacques Louis, 1793Ο θάνατος του Μαράhttp://en.wikipedia.org

Η τελευταία φάση• Εκτέλεση Ροβεσπιέρου επικράτηση μετριοπαθών

• Κατάργηση ριζοσπαστικών μέτρων

• Ψήφιση νέου συντάγματος

• Διευθυντήριο (5 μέλη): εξουσία

• 1799: Ο Βοναπάρτης στην εξουσία

ικανός στρατηγός => φαίνεται να εξασφαλίζει

σταθερότητα (εσωτερικά) και κυριαρχία

Γαλλίας στην Ευρώπη

David, Jacques-Louis, 1812Ο Ναπολέων στο γραφείο τουhttp://en.wikipedia.org

Το έργο του Βοναπάρτη

• Εφαρμόζει μεταρρυθμίσεις:

– Διοίκηση

– Εκπαίδευση

– Oικονομία

• Ναπολεόντειος Κώδικας (1804): βάση

νομικού συστήματος Γαλλίας

και άλλων ευρωπαϊκών κρατών

Άνοδος και πτώση• Ναπολεόντειοι πόλεμοι: θέτει υπό τον έλεγχο της Γαλλίας μεγάλο

μέρος της Ευρώπης

• Οι σκληροί φόροι αντίδραση ευγενών, κλήρου, λαού: επιθυμία

επαναφοράς μοναρχίας

• 1812: επίθεση Ναπολέοντα στη Ρωσία

• Αγγλία, Αυστρία, Πρωσία, Ρωσία, Ισπανία, Σουηδία, βασίλειο της

Νεάπολης: συνασπισμός εναντίον Ναπολέοντα

• 1815, Βατερλό: ήττα Γάλλων, τέλος Ναπολεόντειας κυριαρχίας

Χάρτης: ebooks.edu.gr

Σημασία Γαλλικής επανάστασης• Ενέπνευσε πολλούς λαούς

• Πραγματοποιήθηκαν μεταρρυθμίσεις οικονομία

• Χτύπημα στην απολυταρχία

• Διάδοση των αρχών του Διαφωτισμού

• Αναπτύχθηκε η ιδέα ότι τα όρια του έθνους και του κράτους πρέπει να

συμπίπτουν!!!!

• Διαχωρισμός εκκλησίας – κράτους

• Ο λαός = πηγή της εξουσίας / υπήκοοι πολίτες

• Φιλελευθερισμός, εθνικισμός, σοσιαλισμός: αναπτύσσονται σ’ αυτή την

περίοδο

Το συνέδριο της Βιέννης

• Πότε; Σεπτέμβριος 1814 – Ιούνιος 1815• Πού; Βιέννη• Στόχος;

– επαναχάραξη συνόρων βιώσιμη ισορροπία– ανασυγκρότηση απολυταρχίας– καταστολή επαναστατικών ιδεών

• Και η Γαλλία;– ξανά βασιλεία – τα σύνορα επανήλθαν στα πριν το 1789 όρια

Η Ιερή Συμμαχία

• Νοέμβριος 1815

• Ιερή Συμμαχία = Αυστρία, Ρωσία, Πρωσία

• Η απολυταρχία επιστρέφει στην Ευρώπη

• 1815 – 1830: Παλινόρθωση

• Τελικά η Γαλλική Επανάσταση

έγινε για το τίποτα;

Isabey, 1819Συνέδριο της Βιέννηςhttp://el.wikipedia.org

Καλή σας μέρα

http://www.toureiffel.paris/en/pictures.html