- Хөвсгөл аймгийнМөрөн сумын УТ ний Үндэсний “ ” лаборатори Эрдмийн далай цогцолбор

, сургуулийн биологийн багшАБТА, .магистр зөвлөх багшЦБаярхүү

2017:02:12

Эсийн хуваагдал(Cell division)

Митоз хуваагдал (Mitosis)

Эхийн

Эцгийн

Интерфаз ПрофазМетафаз Анафаз Телофаз

Мейоз хуваагдал (Meiosis) МЕЙОЗ I

МЕЙОЗ II

Интерфаз Профаз I Метафаз I Анафаз I

Цитокинез Телофаз I

Цитокинез Телофаз II Анафаз II Метафаз II Профаз II Интеркинез

Ном зүй (Bibliography)• ., ., ., ., ., Тэмүүлэн Д ПүрэвдоржИ ДаариймааШ Саранцэцэг Г МөнхбаатарМ

., “ ” 2008 АриунболдЖ Биологи Уб он МӨНХИЙНҮСЭГ ХХК

Интерфаз (Interphase)

Эсийн цикл

Эсийн нэг хуваагдлаас нөгөө хуваагдлын хооронд болох үе, “шат тэдгээрт дараалан явагдах үйл явцыг эсийн цикл” . гэнэ

Эсийн цикл тухайн амьд биеийн онцлогоос хамаарч ялгаатай байхаас гадна гадаад орчны нөлөө буюу хүчилтөрөгчийн

, , хэмжээ гэрэл дулаан зэргээс шалтгаалан нилээд . хэлбэлзэлтэй байдаг Жишээ нь: 20 Бактерийн эс минут

, 8-10 тутамд гэдэсний дотор хананы хучуур эдийн эс цагт . тутамд харин мэдэрлийн эс огт хуваагддаггүй Гэхдээ дээд

зэргийн хөгжилтэй эукариот организмын эсийн хувьд 16-24 .дунджаар цагийн мөчлөгтэй байна

Эсийн цикл нь , митоз хуваагдал интерфаз (G1, S, G2) . , гэсэн хэсгүүдээс тогтоно Интерфаз нь эсийн өсөх хөгжих

.дараачийн хуваагдалд бэлдэх үе юмG1: Цитоплазм доторхи эрхтэнцэрүүд нийлэгжиж тоогоо

. олшруулна : Жишээ нь , , рибосом гольджын аппарат, , . лизосом эндоплазмын тор митохондри зэрэг болно Мөн

, , . мРНХ зРНХ рРНХ бөөмхөнөөс үүснэ Эс дэх бодисын, , солилцоо уургийн нийлэгжил эрчимтэй явагдаж эс томорно

S: . ДНХ нийлэгжинэ Хромосом (хроматин) хос хромадиаас тогтдог болно

G2: , , Центройль митохондри хлоропластид (ургамалд) . . хуваагдана Эс дэх энергийн нөөц нэмэгдэнэ Эс

.хуваагдахад бэлэн болно

Профаз (Prophase)

, Бөөмийн эзэлхүүн ихсэж бөөм дотор хроматидууд эрчлэгдэн, , мушгирч богиносоно гэвч . центромер үзэгдэхгүй 2 Центройль эсийн туйл дээр очиж хоорондоо ээрүүлэн . хэлбэрийн утаслаг үүсгэнэ Профазын төгсгөлд бөөмийн , бүрхүүл уусч хроматуудын эсийн .дотор эмх замбраагүй байрлана

Метафаз (Metaphase)

Хроматидуудын эрчлэлт дээд , хэмжээндээ хүрч центромер. үзэгдэнэ Хроматидууд эсийн төвд , жигждрэн жагсаж хроматидууд центромерээрээ центройлийн үүсгэсэн ээрүүлэн утаслагт. бэхлэгдэнэ Энэ үед хромосомын, хэлбэр хэмжээг судлахад хамгийн.тохиромжтой

Анафаз (Anaphase)

Ээрүүлэн утаслагийн агшилтаар хромтидууд центромерүүдээрээ 2 . салж эсийн туйлруу татагдана Эсийн туйл дээр очсон хроматид .хромсом болно

Телофаз (Telophase)

Хромсомуудын мушгирсан , эрчлээс суларч уртсан нарийссаар интерфазын хэлбэрт эргэн шилжих буюу энэ үед хромсом хроматин. болно Хроматиныг тойроод бөөмийн . “бүрхүүл үүснэ Үүнийг кариокинез” . гэнэ Бөөмийн бүрхүүлийг тойроод . эсийн бүрхүүл үүснэ Үүнийг”цитокинез” .гэнэ

Профаз I (Prophase I)Центромер

Лептонем Зигонем Пахинем

Диплонем Диакинез 1Метафаз

5 . Дотроо үешаттай Лептонем буюу нарийн утас ( нарийн утаслаг

, байдалтай хроматин мушгиран богиносож хэлхсэн . “шүр мэт харагдана Түүнийг хромомер” гэнэ).

Зигонем буюу нийлсэн утас ( Бэлгийн эсийг үүсгэх гэж буй биеийн эс дэх гомолог хромсомууд бүх

. уртынхаа дагуу ойртон нийлнэ Үүнийг“коньюгаци” . гэж нэрлэнэ Коньюгацид орсон хос

“хромсомыг бивалент” .гэнэ ) Пахинем буюу бүдүүн утас ( Бивалент байдалтай

хромсомууд мушгирч бүдүүрнэ) Диплонем буюу хоймсон утас ( Бивалент үүсгэсэн

. гомолог хромсомууд холдон хөндийрдөг Энэ үед хромсом бүхэн хос хроматидоос тогтдог болох нь

. харагдана Гомолог хромсомууд холдон хөндийрөх үед Х маягийн хиазм . хэмээх дүрс үүснэ Хиазм нь

гомолог хромсомууд ижил хэсгээ солилцох . солбилцлын гадаад хэлбэр юм Гомолог хромсомууд

“ижил хэсгүүдээ солилцохыг кроссинговер” гэнэ) Диакине з буюу ходон салалт ( Ижил хэсгүүдээ

.солилцсон гомолог хромсомууд холдон сална )

Метафаз I (Metaphase I)

Бивалентуудыг үүсгэж буй хос хромсомууд нь эсийн төв хэсэгт . эгнэн байрлана Хромсом нь центромерээрээ .ээрүүлэн утаслагт бэхлэгдэнэ

Анафаз I (Anaphase I)

Ээрүүлэн утаслагын агшилтаар 2 хос хромсом дан дангаараа эсийн , туйлруу салж туйл дээр гаплойд .тооны хромсом очно

Телофаз I (Telophase I)

Эсийн туйл дээр очсон хромсомыг тойроод бөөмийн . бүрхүүл үүснэ Бөөмийн бүрхүүлийг тойроод .эсийн бүрхүүл үүснэ