Το αμπέλι και το κρασί στην λαϊκή μας παράδοση

Περιεχόμενα

1. Μύθοι2. Παροιμίες3. Αινίγματα4. Τραγούδια

5. Παραδόσεις6. Ήθη και έθιμα

7. Λαϊκά δρώμενα

1. Μύθοι• "Αμπέλι μου πλατύφυλλο...."

Το αμπέλι, ο βασιλιάς του Σεπτέμβρη, είναι ένα ευλογημένο φυτό και από την Αρχαία Ελλάδα έως σήμερα έχουν δημιουργηθεί γύρω του, πλήθος μύθων και παραδόσεων.

• Ο Διόνυσος είχε στην ακολουθία του έναν όμορφο νέο, τον Άμπελο. Μια μέρα, ο Άμπελος, καθώς έτρεχε καβάλα πάνω σε έναν άγριο ταύρο, έπεσε και σκοτώθηκε. Τότε ο Διόνυσος παρακάλεσε το Δία να τον μεταμορφώσει σε φυτό, δηλαδή το αμπέλι.

Μύθοι• Ένας άλλος αρχαίος μύθος λέει ότι ο Οινέας, βασιλιάς της

Αιτωλίας είχε ένα βοσκόπουλο που το λέγανε Στάφυλο. Ο Στάφυλος, βόσκοντας το κοπάδι του παρατήρησε μια γίδα που έτρωγε ένα παράξενο καρπό και πάχαινε περισσότερο από τις άλλες. Το βοσκόπουλο έκοψε από αυτό το καρπό και πήγε στον αφέντη του για να δοκιμάσει. Ο Οινέας ενθουσιάστηκε με την γεύση του καρπού και του έδωσε το όνομα του βοσκού Στάφυλου, δηλαδή Σταφυλή. Το μεθυστικό ποτό που βγήκε από το χυμό του σταφυλιού, πήρε το όνομα του βασιλιά Οινέα και ονομάστηκε Οίνος

2. Παροιμίες• Αν θες να δεις τον καλό

άνθρωπο, δέσ’ τον μεθυσμένο.• Άνθρωπος μεθυσμένος,

γάιδαρος σαμαρωμένος.• Από τρελό και μεθυσμένο

μαθαίνεις την αλήθεια.• Βάλε νερό στο κρασί σου.

(συμβιβάσου - υποχώρησε)• Δε βάζει νερό στο κρασί του…

(δεν υποχωρεί - δε συμβιβάζεται)

• Δώσ’ του κρασί να βγει η αλήθεια.

• Έγινε πίτα…Έγινε φέσι… (Μέθυσε)

• Είναι σκνίπα στο μεθύσι…• Εκείνα (Εκειά) που θέλεις νηστικός, τα κάνεις

μεθυσμένος.• Καλό κρασί, κακό κεφάλι.• Κουβαλάει κρασί και πίνει νερό… (Αμείβεται

λίγο)• Κρασί σε πίνω για καλό κι εσύ με πας στον

πάτο.• Μεθυσμένο στόμα, αληθινό στόμα.• Μεθυσμένο στόμα, αληθινό στόμα.• Να δούμε τι θα βγάλει ο κάτω πύρος … (Την

κατάληξη, το αποτέλεσμα)• Ο μεθυσμένος είναι χειρότερος απ’ τον τρελό.• Ο τρελός είδε το μεθυσμένο και φοβήθηκε.• Ό,τι κρύβει η ηρεμία το ξεσκεπάζει το μεθύσι.• Όποιος δε βάζει νερό στο κρασί του, πληρώνει

διπλά το φαΐ του.• Όποιος πίνει βερεσέ, δυο φορές μεθάει.• Όσο πίνει η πεθερά, τόσο διπλοχαιρετά.

• Όσοι πίνουν και μεθούν, λησμονούν όσα χρωστούν.

• Όταν μπαίνει το κρασί, βγαίνει το μυστικό.

• Όταν ο μήνας δεν έχει «ρο», το κρασί θέλει νερό.

• Όταν οι φίλοι σου μεθύσουν και μαλώνουν, πάρε το καπελάκι σου, πες τους καληνύχτα και φύγε…

• Περισσότεροι πνίγονται στο ποτήρι παρά στη θάλασσα.

• Πίνε παλιό κρασί και παίρνε παλιό γιατρό.

• Πίνει μόνο οίνον άκρατον…• Σε ξένο κρασί, νερό μη βάζεις… (μην

ανακατεύεσαι)Το αληθινό μεθύσι, το χαρακτήρα δείχνει.

• Το βερεσέ κρασί δυο φορές μεθάει.• Το δυνατό ξίδι τ’ αγγειό το σχίζει…

(θυμωμένος)

3. Αινίγματα• Μας το δίνει ο παπάς στην

εκκλησιά...και το πίνουν οι μεγάλοι με χαρά...Μα προσέξετε καλά!!!Δεν το πίνουν τα παιδιά!! Τι είναι;

• Φυτεύεται με το κερί και θέλει ν΄αναρριχηθεί

και σε σύρμα να πιαστεί!! Ο καρπός του είναι γλυκός και

ζουμερός! Είναι από μικρά μπαλάκια που κάνουνε τσαμπάκια! Τι είναι;

• Μπαίνει στη φακή και στη σαλάτα

στις ελιές και στο χταπόδι νοστιμίζει και ξινίζει!! Τι είναι;

4. Τραγούδια• Με το τραγούδι με το

κρασί

• Κρασί μ’ σε πίνω για καλό

5. Παραδόσεις• Όμηρος : Το κρασί της Ικαρίας, ο Πράμνειος οίνος της

αρχαιότητας, έχει μακρινή ιστορία.Γεννήθηκε μέσα στο μύθο, αφού συνδέθηκε με τις περιπέτειες και τη λατρεία του Διόνυσου στο νησί. Τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα τοπωνύμια σε πολλές περιοχές του νησιού έχουν την καταγωγή τους στη Διονυσιακή τελετουργία.Τη μαγική δύναμη του κρασιού τη γεύονται οι ήρωες της Ιλιάδας, όταν ετοιμάζονται για μάχη , καθώς δυναμώνουν το πολεμικό τους μένος, πίνοντας τον κυκεώνα, δηλαδή, Πράμνειον οίνο ανακατεμένο με χλωρό τυρί και αλεύρι από κριθάρι!

6. Ήθη και έθιμα• Σε πολλά χωριά του Ρεθύμνου οι

μερακλήδες παραγωγοί κρασιού εφαρμόζουν τους άγραφους νόμους και την Κυριακή του Νοεμβρίου πανηγυρίζουν τον Άγιο Γεώργιο όπως η παράδοση απαιτεί και μετά το τέλος της θείας λειτουργίας και την αρτοπλασία για τον Άη Γιώργη δοκιμάζουν τα φρέσκα κρασιά της σοδειάς τα οποία είχαν φέρει από το σπίτι τους, συνοδεία μεζέδων φτιαγμένων για την περίσταση.Αυτό δείχνει ότι αναβιώνει ένα παμπάλαιο έθιμο: “το άνοιγμα των πιθαριών, μετέπειτα βαρελιών και ακολουθεί η δοκιμή των κρασιών τα οποία πλέον θα καταναλώνουν για ένα έτος τουλάχιστον.

1η Φεβρουαρίου Έθιμο της γιορτής του Αγίου Τρύφωνος• Την ημέρα αυτή πήγαιναν στην

εκκλησία, για να πάρουν αγιασμό. Μετά πήγαιναν στα αμπέλια και με τον αγιασμό τα ράντιζαν. Κατόπιν κρυβόταν πίσω από τα κλίματα και φώναζαν:

• "πού σαι , πού σαι , Τρίφανε, δεν φαίνομαι από σταφύλια».

• Ύστερα τρώγανε, χορεύανε με την γκάϊντα και χορεύοντας φτάνανε στην πλατεία του χωριού, όπου το γλέντι συνεχιζόταν μέχρι το βράδυ.

7. Λαϊκά δρώμενα Σε Καλή Βρύση, Μοναστηράκι, Ξηροπόταμο,

Πετρούσα, Βώλακα, Παγονέρι και Πύργους, μέχρι τις 8 Ιανουαρίου, οι τοπικοί σύλλογοι καλούν τον κόσμο να συμμετάσχει σε πατροπαράδοτα έθιμα για την καλοχρονιά. Ανήμερα των Θεοφανείων, στο Μοναστηράκι και στην πλατεία του χωριού στις 3 το μεσημέρι, οι «Αράπηδες» κορυφώνουν το τελετουργικό τους έργο, με τον Τρανό Κυκλικό χορό που στοχεύει στην «Ευετηρία». Το βράδυ, όσοι το επιθυμούν, μπορούν να συμμετάσχουν στις διεργασίες προετοιμασίας και μύησης της «Τσέτας. Στην Καλή Βρύση εμφανίζονται στους δρόμους τα «Μπαμπούγερα», δρώμενο που κορυφώνεται με τον σατυρικό γάμο, στις 8 Ιανουαρίου στις 2 το μεσημέρι στην πλατεία του χωριού. Στην Πετρούσα, την ίδια ημέρα, στις 2 το μεσημέρι στην αυλή του σχολείου, τελείται το έθιμο της «Μπάμπως».

ΠΗΓΕΣ

• http://antikleidi.com/2012/03/25/wine/• http://www.sansimera.gr/proverbs/categorie

s/151• http://istories-me-fantasia.blogspot.gr/2013/

10/blog-post_4468.html• http://www.afianeswines.gr/Afianeswinesgr/

%CE%BF%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%BF%CF%83%CE%B7-%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%B1.html

• http://rethemnosnews.gr/2013/11/%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%AC-%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%AC-%CF%84%CE%B1-%CE%AE%CE%B8%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B1-%CE%AD%CE%B8%CE%B9%CE%BC%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%AC-%CE%BA%CF%81/

• http://www.ert.gr/drama-xekinoun-ta-laika-dromena-dodekaimerou-me-arapides-mpampougera-ke-mpampo/

Ομάδα Εργασίας

• Σιδηροπούλου Ελευθερία• Τριανταφύλλου Εύα• Ασημάκη Κυριακή • Παρουτσή Ράνια• Ιωαννίδου Γεωργία

• 4ο Γυμνάσιο Δράμας• Σχολικό έτος 2015-16