Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο, σχέδιο μαθήματος 2

1

Χριστούλα Λουκά και Βαλέρια Κυριακίδου Σύµβουλοι Ελληνικών

∆΄ ΤΑΞΗ

Ενότητα 7: Η ελιά

∆ιάρκεια : 3Χ40

Μέθοδος: ∆ιερευνητική, συνεργατική σε οµάδες µικτής ικανότητας

(δυάδες ή τετράδες), σε οµοιογενείς οµάδες και ατοµικά

Στόχοι:

Οι µαθητές να:

1. ανιχνεύουν τις αραγράφους ενός κειµένου όχι µόνο µε τα

τυογραφικά του στοιχεία αλλά και νοηµατικά στοιχεία

2. αραγραφοοιούν ένα κείµενο

3. συνθέτουν αραγράφους µε βάση εικόνες

4. διακρίνουν τα κύρια αό τα κοινά ονόµατα και να τα γράφουν µε

κεφαλαίο

5. να αράγουν και να γράφουν ορθογραφηµένα τα εριεκτικά

ουσιαστικά.

6. Να γνωρίσουν βασικά στοιχεία του ολιτισµού της ελιάς.

Υλικά και µέσα

- Ηλεκτρονικός Υολογιστής – Προβολέας

- Πίνακας

- Βιβλίο µαθητή

- Πινακίδια οµάδων

- Φύλλα εργασίας

Υοενότητα 3: Η ελιά στην Ελλάδα και

στη Μεσόγειο

2


Πορεία διδασκαλίας - δραστηριότητες:

1ο ογδοντάλετο

Αφόρµηση:

� Με αφορµή το θέµα του µαθήµατος «Η ελιά στην Ελλάδα και στη

Μεσόγειο» ροβάλλονται εικόνες µε µεσογειακά τοία στα οοία

κυριαρχεί η ελιά.

� Ακολουθεί συζήτηση και σύντοµη αναφορά στις κλιµατολογικές

συνθήκες ου ευνοούν την καλλιέργεια της ελιάς.

� Αναφέρουν τι γνωρίζουν ήδη για την ελιά µέσα αό ό,τι έµαθαν

ως τώρα (σύνδεση µε ροϋάρχουσες γνώσεις).

Μεγαλόφωνη ανάγνωση:

� Οι µαθητές ανοίγουν το βιβλίο τους, σχολιάζουν την εικόνα και

εντοίζουν ληροφορίες για το κείµενο (ρόκειται για

διασκευασµένο κείµενο ληροφοριακού τύου ου εριέχεται σε

ιστοσελίδα του διαδικτύου)

� Ο εκαιδευτικός γράφει στον ίνακα τις ακόλουθες ερωτήσεις

εστίασης: α) Σε οιες εριοχές της Ελλάδας οι αρχαιολόγοι

ανακάλυψαν ευρήµατα σχετικά µε την ελιά; β)Ποια ήταν η

σχέση της ελιάς µε τον αθλητισµό στην αρχαιότητα;

� Ακολουθεί µεγαλόφωνη ανάγνωση αό τον εκαιδευτικό.

� Αάντηση στις ερωτήσεις εστίασης.

� Ένταξη του κειµένου σε κειµενικό είδος: ενηµερωτικό κείµενο

(άρθρο διαδικτύου)

Σιωηρή ανάγνωση - διευρεύνηση στις οµάδες –νοηµατική

εεξεργασία κειµένου

Γίνεται σιωηρή ανάγνωση αό τους µαθητές µε στόχο τη

συµλήρωση του 1ου φύλλου εργασίας.

3


∆ηµιουργική δραστηριότητα

� Οι µαθητές αρατηρούν µε ροσοχή τα ιδεογράµµατα του

δέντρου της ελιάς, του ελαιόλαδου και του καρού της ελιάς σε

ινακίδες της Γραµµικής Α και Β γραφής.

� Εργάζονται σε δυάδες και ροσαθούν σχηµατίσουν δικά τους

ιδεογράµµατα µε θέµα την ελιά.

Γλωσσικά µέσα – Λειτουργική γραµµατική

∆ιδασκαλία της έννοιας της αραγράφου

� Οι µαθητές ανιχνεύουν τις αραγράφους του κειµένου και τις

αριθµούν (ασκ. 2 σελ. 37)

� Ο εκαιδευτικός ζητά αό τα αιδιά να του ουν µε οιο τρόο

διέκριναν τόσο γρήγορα τις αραγράφους. Τα αιδιά αναµένεται

να αναφερθούν στα τυογραφικά στοιχεία (εσοχή στην αρχή της

αραγράφου)

� Ο εκαιδευτικός εξηγεί ότι η κάθε αράγραφος αναφέρεται σε

ένα ειµέρους θέµα του κειµένου το οοίο και ανατύσσει.

� ∆ίνεται σε κάθε οµάδα ένα διαφορετικό κείµενο για την ελιά αό

το οοίο αουσιάζουν οι αράγραφοι. Τα αιδιά αφού

αραγραφοοιήσουν το κείµενο δίνουν ένα τίτλο σε κάθε

αράγραφο (φύλλο εργασίας 2)

� Η άσκηση 1 στο Τετράδιο εργασιών (σελ.71) µορεί να ανατεθεί

ως κατ’ οίκον εργασία.

Παραγωγή γρατού λόγου: Η ελιά στην τέχνη

� ∆ίνεται σε κάθε οµάδα ένα διαφορετικό έργο τέχνης µε θέµα την

ελιά. Η κάθε οµάδα δίνει ένα τίτλο στο έργο. Ακολούθως

ανατύσσει ένα κείµενο έκτασης τουλάχιστον δύο αραγράφων

ροκειµένου να διηγηθεί µια ιστορία µε αφορµή το έργο τέχνης.

Οι οµάδες διαβάζουν τα κείµενά τους και αιτιολογούν την

αραγραφοοίησή τους.

� Οι οµάδες αξιολογούν την εργασία της κάθε οµάδας

(ετεροαξιολόγηση)

4


3ο σαραντάλετο

Γλωσσικά µέσα – Λειτουργική γραµµατική

Κύρια και κοινά ονόµατα

� Τα αιδιά εργάζονται ατοµικά και συµληρώνουν την εργασία 3

(σελ. 37)

� Η άσκηση 3 του Τετραδίου εργασιών µορεί να ανατεθεί ως κατ’

οίκον.

∆ραστηριότητες λεξιλογίου και ορθογραφίας

Περιεκτικά ουσιαστικά


(σελ. 38)

� Τα αιδιά εργάζονται οµαδικά και ροσαθούν να καταγράψουν

όσα ερισσότερα εριεκτικά ουσιαστικά γνωρίζουν (.χ.

ανθώνας, κοιτώνας, ξενώνας, καλαµιώνας, ορνιθώνας,

σιτοβολώνα). Νικήτρια είναι η οµάδα ου θα καταγράψει τα

ερισσότερα εριεκτικά ουσιαστικά.


(σελ.39).

Λέξεις και φράσεις του κειµένου

� Οι µαθητές αντιστοιχούν λέξεις και φράσεις του κειµένου µε

εικόνες ου τους δίνονται (βλ. φύλλο εργασίας)

∆ηµιουργικές εργασίες

Σταθµοί µάθησης - ενδεικτικές δραστηριότητες

Στην αίθουσα διδασκαλίας έχουν δηµιουργηθεί σταθµοί µάθησης.

Στην ορεία της διδασκαλίας ειλέγει η εκαιδευτικός κάοιες

στιγµές για διαφοροοίηση µε κριτήριο τα ενδιαφέροντα και τις

ιδιαίτερες ανάγκες των µαθητών της. Τα αιδιά ενώ εργάζονται στις

οµάδες µικτής ικανότητας σε κάοια στιγµή κατά τη διάρκεια του

µαθήµατος εντάσσονται σε οµάδες οµοιογενείς. Κάθε µια αό τις

οµοιογενείς οµάδες εισκέτεται το δικό της σταθµό για να

ασχοληθεί µε τη/τις δραστηριότητα/τες ου της ανατέθηκαν . Η

εκαιδευτικός ετοίµασε σταθµούς µε διαφορετικό βαθµό δυσκολίας

ροσαθώντας να ικανοοιήσει τις µαθησιακές ανάγκες όλων των

αιδιών της τάξης. ∆ηµιουργήθηκαν 4 σταθµοί µε ονοµασίες

χρωµάτων.

5


Κόκκινος σταθµός (δραστηριότητες µικρού βαθµού δυσκολίας)

Κρυτόλεξο

Τα αιδιά εργάζονται σε δυάδες και ετοιµάζουν το Κρυτόλεξο

της ελαίας

Ακροστίχίδα

∆ηµιουργία ακροστιχίδας για την ελιά

Πράσινος σταθµός (δραστηριότητα µέτριας δυσκολίας)

Το δέντρο της ελαίας

Τα αιδιά εργάζονται σε δυάδες και γράφουν στο δέντρο της

ελιάς λέξης ου ανήκουν στην ίδια οικογένεια µε τη λέξη ελιά.

Μλε σταθµός (δραστηριότητα ου εριλαµβάνει βαθµό

δυσκολίας)

«∆ηµιουργία αφίσας

Τα αιδιά σε οµάδες ετοιµάζουν τη δική τους αφίσα για την ελιά

µε ένα οικολογικό σύνθηµα.

Παραλλαγή της δραστηριότητας

Αντί για αφίσα µορούν να ετοιµάσουν µια έντυη διαφήµιση

για να ροωθήσουν ένα νέο ελαιόλαδο ου µόλις έχει

κυκλοφορήσει στην αγορά.

Μωβ σταθµός (δραστηριότητα µε αυξηµένο βαθµό δυσκολίας)

Σύνθεση οιήµατος ή έργου τέχνης µε θέµα την ελιά

Σηµείωση: Κάοιες οµάδες µορούν να ετοιµάσουν την

εργασία τους στον Η.Υ.

Παρουσίαση εργασιών στην ολοµέλεια

Οι οµάδες αφού ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα τους την

αρουσιάζουν στην ολοµέλεια της τάξης

Αξιολόγηση

� Για τελική αξιολόγηση συµληρώνεται αό κάθε µαθητή έντυο

αυτοαξιολόγησης. Οι µαθητές καλούνται να σηµειώσουν το

βαθµό στον οοίο έχουν ειτευχθεί οι στόχοι του µαθήµατος.

«ελαιόλαδο»

«Είµαι η ελιά η

τιµηµένη»

� …………………………………………………………………………………

� …………………………………………………………………………….

ΕΛΙΑ

Το πολύτιµο κι αγαπηµένο δέντρο

των Ελλήνων

ΕΡΓΑΣΙΑ:

• H ελιά είναι ένα σηµαντικό δέντρο

στη ζωή των Ελλήνων από τα αρχαία

χρόνια.

• Το κείµενο είναι γεµάτο µε εικόνες από την ελιά.

• Εντοπίστε µερικές και ζωγραφίστε τες.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1

Ελιά

Το πολύτιµο κι αγαπηµένο δέντρο στην

Ελλάδα και στη Μεσόγειο

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:

Βρίσκουµε στην οµάδα µας πληροφορίες από το κείµενο.

ΘΕΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Πότε και πού

εµφανίστηκε η ελιά

Τι συµβολίζει

Ο πολιτισµός της ελιάς

• οι αγώνες στην

αρχαιότητα

• χριστιανισµός

Ο πολιτισµός της ελιάς

• τέχνη

• λογοτεχνία


Οµάδα Α

Στο πιο κάτω κείµενο έπρεπε να υπάρχουν 3 παράγραφοι ανάλογα µε την

ιδέα που αναπτύσσει η κάθε µια. Εντοπίστε τις και στη συνέχεια δώστε τους

ένα τίτλο.

Ελιά Το πολύτιμο κι αγαπημένο δέντρο των Ελλήνων

Εδώ και χιλιετίες, το κατ' εξοχήν δέντρο του μεσογειακού χώρου,

η ελιά, συνυπάρχει με τους λαούς της Μεσογείου, έχει συνδεθεί

με την καθημερινότητα και τις συνήθειές τους και, έχοντας

ξεπεράσει τα όρια του τοπίου, έχει αφήσει τα ίχνη της σε όλους

τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στα παράλια της. Ελιά, ένα

δώρο της φύσης, μια λέξη-κλειδί για την κατανόηση της εξέλιξης

πολλών περιοχών αλλά και μια πρόκληση για να ταξιδέψεις

ακολουθώντας τους δρόμους και την πλούσια ιστορία της γύρω

από τη Μεσόγειο, τη Μεσόγειο της Ελιάς. Για τους Έλληνες και

τους άλλους μεσογειακούς λαούς, αν θα έπρεπε να

κατονομάσουμε ένα χαρακτηριστικό της οικείας σ' αυτούς

φύσης, ένα καρποφόρο δένδρο που επέδρασε όχι μόνο στην

κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, αλλά και στο πεδίο

της λατρευτικής τους πρακτικής, των δοξασιών και των εθίμων,

την πρώτη θέση κατέχει αναμφισβήτητα, η ελιά.

Πηγή: Διαδίκτυο, Ελιά λάδι ένα eΤwinning πρόγραμμα

1η παράγραφος:




Οµάδα Β Στο πιο κάτω κείµενο έπρεπε να υπάρχουν 4 παράγραφοι ανάλογα µε την


ένα τίτλο.

Το Ελαιόλαδο

Από τους προϊστορικούς ακόμη χρόνους το ελαιόλαδο

χρησιμοποιήθηκε για την κάλυψη διαφόρων αναγκών. Σε

οροπέδιο των Μεθάνων βρέθηκε από τον Δέφνερ το αρχαιότερο

ελαιοτριβείο (όπως υπολογίζεται της 4ης π.Χ. χιλιετίας)- πράγμα

που μαρτυρεί ότι η χρήση του λαδιού ήταν γνωστή από την εποχή

εκείνη. Κατά τους ομηρικούς χρόνους, το λάδι χρησιμοποιείται

κυρίως για την επάλειψη του σώματος και όχι για τροφή ή

φωτισμό. Από πινακίδες της Γραμμικής Β, που βρέθηκαν στην

Πύλο και όπου διαβάζουμε τη λέξη po-qa (φοβρή / φοβράς),

συμπεραίνουμε ότι την περίοδο εκείνη ο καρπός της ελιάς

χρησιμοποιείται ως τροφή των κτηνών. Εξάλλου οι συνεχείς

αναφορές σε αρωματικά ελαιόλαδα μας κάνει να συμπεράνουμε

ότι τουλάχιστον στη συγκεκριμένη εποχή η χρήση του λαδιού

εντοπίζεται κυρίως στις θρησκευτικές τελετές, στον καλλωπισμό

του σώματος και στην παρασκευή θεραπευτικών αλοιφών.



2η παράγραφος: 3η παράγραφος:



Οµάδα Γ Στο πιο κάτω κείµενο έπρεπε να υπάρχουν 4 παράγραφοι ανάλογα µε την


ένα τίτλο.

H αξία της μεσογειακής διατροφής

Στις αρχές τις δεκαετίας του '60, ξεκίνησε μια έρευνα της Παγκόσμιας

Οργάνωσης Υγείας, με στόχο τη μελέτη των διατροφικών συνηθειών,

ανθρώπων από 7 διαφορετικές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Γιουγκοσλαβία,

Ολλανδία, Φινλανδία, ΗΠΑ και Ιαπωνία). Διήρκεσε 30 χρόνια και πήραν

μέρος περίπου 13.000 άτομα ηλικίας 40-59 ετών.Τα αποτελέσματα αυτής της

έρευνας έδειξαν ότι άνθρωποι που ζούσαν στις μεσογειακές χώρες και

κυρίως στην Ελλάδα, εμφάνιζαν τα μικρότερα ποσοστά θνησιμότητας από

καρκίνο και στεφανιαία νόσο και είχαν το μεγαλύτερο μέσο όρο ζωής, σε

σχέση με τους κατοίκους των άλλων χωρών. Προσπαθώντας οι επιστήμονες

να ανακαλύψουν το μυστικό, οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι ο ιδιαίτερος

και φυσικός τρόπος ζωής τους (εργασία στην ύπαιθρο, αυξημένη φυσική

δραστηριότητα), αλλά και η απλή και λιτή διατροφή τους, η οποία έγινε

παγκοσμίως γνωστή ως Μεσογειακή Διατροφή, ήταν η αιτία αυτού του

φαινομένου. Πρόσφατη μεγάλη έρευνα της Ιατρικής Σχολής του

Πανεπιστημίου Αθηνών και της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, που

δημοσιεύτηκε πριν από ένα χρόνο στο περιοδικό New England Journal of

Medicine, επιβεβαιώνει ότι η μεσογειακή διατροφή παρατείνει τη ζωή και

προστατεύει από τις καρδιοπάθειες και τον καρκίνο.



2η παράγραφος: 3η παράγραφος:



Οµάδα Δ Στο πιο κάτω κείµενο έπρεπε να υπάρχουν 3 παράγραφοι ανάλογα µε την


ένα τίτλο.

Λατρευτική – συμβολική χρήση της ελιάς

Η χρησιμοποίηση των ελαιόκλαδων σε πολλών ειδών αρχαίες τελετουργίες

(όπως εξαγνισμοί, καθαρμοί) προσδιορίζει το συμβολισμό της ελιάς ως

δέντρο του καλού. Η έμμεση σύνδεσή του με το φως ( το καιόμενον έλαιον

είναι η αρχέγονη πηγή του φωτός) αντιμετωπίστηκε από τον άνθρωπο με

την ιδιαιτερότητα του δέντρου που συμμετέχει στη λατρεία. Στην Παλαιά

Διαθήκη είναι το δέντρο της ελπίδας, αλλά και το δέντρο – αγγελιοφόρος του

θείου ελέους. Είναι το δέντρο που καταδεικνύει τη γαλήνη μετά τον

κατακλυσμό του Νώε: «Το βραδάκι επέστρεψε το περιστέρι και κρατούσε

ένα φύλλο ελιάς στο στόμα του και κατάλαβε ο Νώε ότι το νερό είχε

υποχωρήσει στη στεριά…» Στην ελληνική παράδοση είναι το δέντρο της

ειρήνης. Η ίδια η Ειρήνη (θεότητα που ήταν κόρη του Δία και της Θέτιδας)

εικονιζόταν με κλαδί ελιάς στα χέρια της. Στους πολέμους δεν υπήρχε

καλύτερος τρόπος αλλά και καλύτερο σύμβολο για τη λήξη των

επιχειρήσεων. Οι αγγελιοφόροι που στέλνονταν για να μεταφέρουν το

μήνυμα της ειρήνης ή να ζητήσουν ανακωχή έπρεπε να κρατούν στο χέρι

τους κλάδον ελαίας. Ήταν το αναμφισβήτητο ιερό σύμβολο που δήλωνε τις

προθέσεις εκείνων που αποφάσιζαν να το στείλουν.






Ομάδα Δ ∆ώστε ένα τίτλο στο έργο τέχνης. Με τις σκέψεις και τα

συναισθήµατα ου σας δηµιουργεί συνθέστε µια µικρή ιστορία.


Ομάδα Β ∆ώστε ένα τίτλο στο έργο τέχνης. Με τις σκέψεις και τα



Ομάδα Γ ∆ώστε ένα τίτλο στο έργο τέχνης. Με τις σκέψεις και τα


Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο

Τα ιδεογράμματα της ελιάς

Η ελιά ως αυτοφυές δέντρο - αγριελιά - πρωτοεμφανίστηκε στην ανατολική Μεσόγειο εκεί δηλαδή όπου αναπτύχθηκαν μερικοί από τους αρχαιότερους πολιτισμούς. Πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες στις Κυκλάδες, την καρδιά του Αιγαίου, έφεραν στο φως απολιθωμένα φύλλα ελιάς, τα οποία σύμφωνα με τις σύγχρονες μεθόδους χρονολόγησης φαίνεται να είναι ηλικίας 50-60.000 ετών.

Πότε και πού εμφανίστηκε η ελιά;

Σύμβολο της νίκης και της ειρήνης Κλαδί ελιάς κρατούσε το περιστέρι του Νώε,

όταν γύρισε στην κιβωτό του. Ήταν το ιερό δέντρο της θεάς Αθηνάς και

σύμβολο της νίκης και της ειρήνης. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η θεά Αθηνά έδωσε

δύο δώρα στους αρχαίους Έλληνες. Τους χάρισε την σοφία κι επειδή η σοφία δεν αρκεί για να διατηρηθεί η ζωή,

δημιούργησε γι' αυτούς το δέντρο της ελιάς. Ήταν σύμβολο προστασίας και γονιμότητας

Τα κλαδιά της έγιναν στεφάνια για να στεφανώνουν τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων και ο πολύτιμος χυμός των καρπών της, το ελαιόλαδο, ήταν το βραβείο για τους νικητές των περίφημων Παναθηναϊκών Αγώνων που γίνονταν προς τιμή της θεάς Αθηνάς.

Ο πολιτισμός της ελιάς Οι αγώνες στην αρχαιότητα

Παναθηναϊκοί αγώνες

Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους νικητές μέσα σε μεγάλα και ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς. Οι παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια και την ευθύνη της κατασκευής και την απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα της αθηναϊκής πολιτείας.

Και μια χρήσιμη πληροφορία!!! Στην αρχαία Αθήνα το βραβείο του νικητή

στο αγώνισμα του δρόμου ήταν 70 αμφορείς που περιείχαν 2,5 τόνους ελαιόλαδο.

To ελαιόλαδο για φωτισμό Από τα προϊστορικά χρόνια το ελαιόλαδο

χρησιμοποιείται για το φωτισμό των οικιών και δημοσίων οικοδομημάτων.

Στις νυχτερινές τελετές που απαιτούσαν φωτισμό ο ρόλος του ελαίου είναι ιερός, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τη σύγχρονη λατρεία.

Λύχνος με έλαιο έκαιγε όλο το χρόνο στο ναό της Αθηνάς, στην Αθήνα, καθώς και σε πολλά αγάλματα –ειδώλια, στην Ελλάδα και στην Αίγυπτο.

Το λάδι στη χριστιανική θρησκεία

Το λάδι της ελιάς, όπως το στάρι και το κρασί, αποτελεί στη σύγχρονη λατρεία θρησκευτικό αγαθό και χρησιμοποιείται σε πολλές τελετές της ορθόδοξης χριστιανικής θρησκείας.

Με λίγες σταγόνες λάδι από το

καντήλι του Αϊ-Νικόλα γαλήνευαν

οι ναυτικοί τη θάλασσα ...

Το ελαιόλαδο ως τροφή

Το έλαιον ήταν απαραίτητο ως φωτιστικό αλλά και ως βασικό διατροφικό αγαθό από την προϊστορική εποχή. Η χρήση του στη μαγειρική διευρύνεται στα κλασικά χρόνια. Επινοούνται περίπλοκοι τρόποι μαγειρικής και αναζητούνται πρωτότυπες ιδέες.

Το ελαιόλαδο ήταν απαραίτητο στη μαγειρική των δημητριακών καρπών, των λαχανικών και των οσπρίων , όπως γίνεται ακόμη και σήμερα στην παραδοσιακή κουζίνα των Ελλήνων, ιδιαιτέρως στις περιοχές όπου ευδοκιμεί η ελιά

Η ελιά στην τέχνη

Μουσείο Ολέαστρο

www.oleastro.com.cy

Eίμαι σε θέση: Πολύ Αρκετά Λίγο Καθόλου

1. Να ανιχνεύω τις παραγράφους ενός κειμένου. 2. Να δίνω τίτλους σε παραγράφους. 3. Να κάνω παραγράφους. 4. Να διακρίνω τα κύρια από τα κοινά ονόματα. 5.Να παράγω και να γράφω ορθογραφημένα τα περιεκτικά ουσιαστικά. 6. Να αναφέρω τα στοιχεία του πολιτισμού της ελιάς.

Πίνακας αυτοαξιολόγησης

Education

Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο, σχέδιο μαθήματος 2