НЕГА НА БОЛЕН СО ПЕРФОРИРАН И КРВАРЕЧКИНЕГА НА БОЛЕН СО ПЕРФОРИРАН И КРВАРЕЧКИ ПЕПТИЧЕН УЛКУС ПЕПТИЧЕН УЛКУС

Весна НаковаВесна Накова

АбстрактАбстракт

Во секојдневната работа, медицинскиот Во секојдневната работа, медицинскиот персонал се среќава со најразлични пациенти кои персонал се среќава со најразлични пациенти кои бараат лекарска помош, водени од различна бараат лекарска помош, водени од различна етиологија. Една од честите состојби кои се етиологија. Една од честите состојби кои се среќаваат во секојдневната работа е лекувањето среќаваат во секојдневната работа е лекувањето и негата на пациент со перфориран улкус на и негата на пациент со перфориран улкус на желудникот или дванаесет палачното црево. желудникот или дванаесет палачното црево. Поради тоа, во овој труд ќе се осврнеме токму на Поради тоа, во овој труд ќе се осврнеме токму на болеста, ургентноста, лекувањето и негата при болеста, ургентноста, лекувањето и негата при ваквата состојба.ваквата состојба.

ВоведВовед

• Желудникот е форма на Желудникот е форма на вреќа и е дел од системот вреќа и е дел од системот на варење (слика бр.1). Долг на варење (слика бр.1). Долг е околу 25 cm, а широк од е околу 25 cm, а широк од 10-20cm. Неговиот 10-20cm. Неговиот капацитет изнесува околу капацитет изнесува околу 1200 до 1500 cm3. се состои 1200 до 1500 cm3. се состои од два дела:од два дела:

• хоризонтален хоризонтален или или пилоричен пилоричен дел дел (pars (pars pylorica), pylorica),

• Тело на желудникотТело на желудникот (corpus (corpus ventriculi) или кардијален делventriculi) или кардијален дел

Пептичен улкус( ulcus pepticum)Пептичен улкус( ulcus pepticum)

претставува претставува помал или поголем помал или поголем губиток ( дефект ) губиток ( дефект ) на желудочниот зид на желудочниот зид или булбусот на или булбусот на дванаесет дванаесет палачното црево кој палачното црево кој се одржува долго и се одржува долго и дава доста дава доста разнолика слика на разнолика слика на улкусна болест. улкусна болест.

• Разликуваме две врсти на улкус – акутен и Разликуваме две врсти на улкус – акутен и хроничен .хроничен .

- - Акутен пептички улкус се јавува поединечно или Акутен пептички улкус се јавува поединечно или мултипно како мултипни ерозии. мултипно како мултипни ерозии.

- Хроничен пептичен улкус се јавува многу почесто Хроничен пептичен улкус се јавува многу почесто на дуоденумот,(80 %), отколку на желудникот.на дуоденумот,(80 %), отколку на желудникот.

Улкус на желудникот се појавува исто така во Улкус на желудникот се појавува исто така во секоја животна возраст, но обично помеѓу 40 и 50 секоја животна возраст, но обично помеѓу 40 и 50 годгод.. и почесто кај мажи отколку кај жени (3 : 1). и почесто кај мажи отколку кај жени (3 : 1).

Етиологија и патогенезаЕтиологија и патогенеза

- Инфекција со Инфекција со хеликобактер пилори,хеликобактер пилори,

- Анти инфламаторни Анти инфламаторни лекови – аспирин,лекови – аспирин,

- Останати причиниОстанати причини - - вирусни инфекциивирусни инфекции,, зголемената секреција зголемената секреција на хлороводородна на хлороводородна киселина ,генетската киселина ,генетската предиспозиција и предиспозиција и пушење.пушење.

СимптоматологијаСимптоматологија

- болка,болка,

- Повраќање,Повраќање,

- Горушница (печење),Горушница (печење),

- Пореметен апетит,Пореметен апетит,

- Промени во столицатаПромени во столицата

Дијагностички постапкиДијагностички постапки

- гастроскопија,гастроскопија,

- Изолација на Изолација на helicobacter helicobacter pylori pylori во крвта,во крвта,

- Рентгенски преглед со Рентгенски преглед со бариумова каша,бариумова каша,

- Тест на окултно крварењеТест на окултно крварење

Лекување кај пептичен улкусЛекување кај пептичен улкус

- - Некомплицираниот Некомплицираниот пептичен улкус се пептичен улкус се лекува конзервативнолекува конзервативно

- Хируршко лекување е по - Хируршко лекување е по правило потребно кај правило потребно кај улкус кој не реагира на улкус кој не реагира на конзервативната конзервативната терапија и кој често терапија и кој често рецидивира.рецидивира.

Компликации кај пептичен улкусКомпликации кај пептичен улкус

- - Перфорација на пептичен улкус ( ulcus duodeni / Перфорација на пептичен улкус ( ulcus duodeni / venticuli perforans). Почесто се јавува кај venticuli perforans). Почесто се јавува кај дуоденалниот отколку кај желудочниот чир и дуоденалниот отколку кај желудочниот чир и истата се јавува кај околу 10% од случаевите. истата се јавува кај околу 10% од случаевите. Перфорацијата почесто се среќава кај хроничниот Перфорацијата почесто се среќава кај хроничниот улкус, но може да се сретне и кај акутен улкус. улкус, но може да се сретне и кај акутен улкус.

Клиничка слика при перфорација – Клиничка слика при перфорација –

- Изненадна јака болка,Изненадна јака болка,

- МачнинаМачнина

- Хематемезис и мелена,Хематемезис и мелена,

- Знаци за шок,Знаци за шок,

- Мусулен дефанс,Мусулен дефанс,

- Дифузен перитонитис,Дифузен перитонитис,

- Facies abdominalisFacies abdominalis

Во ургентните постапки важно еВо ургентните постапки важно е - -

• Поставување на назогастрична сонда,Поставување на назогастрична сонда,

• Итна хируршка интервенција,Итна хируршка интервенција,

• Конзервативното лекување може да се примени Конзервативното лекување може да се примени единствено ако операцијата е контраиндицирана единствено ако операцијата е контраиндицирана поради тешката општа состојба напоради тешката општа состојба на болниот. болниот.

ПрогнозаПрогноза

• Морталитетот во просек изнесува 5 – 10 %. Морталитетот во просек изнесува 5 – 10 %. Умираат обично оние пациенти кај кои точната Умираат обично оние пациенти кај кои точната дијагноза не е правовремено поставена, кога дијагноза не е правовремено поставена, кога операцијата е доцна извршена или во случаи кога операцијата е доцна извршена или во случаи кога поради тешката општа состојба истата не е поради тешката општа состојба истата не е извршена.Тоа се претежно стари болни над 79 извршена.Тоа се претежно стари болни над 79 годишна возраст или оние кои дошле во болница годишна возраст или оние кои дошле во болница после 12 часа од појавата на перфорацијата.после 12 часа од појавата на перфорацијата.

• Крварење ( ulcus sanguinanas – крваречки чир)- Крварење ( ulcus sanguinanas – крваречки чир)- Крварењето може да се појави кај околу 15 – 20 % Крварењето може да се појави кај околу 15 – 20 % од болните соод болните со пептичен улкус. Акутниот и пептичен улкус. Акутниот и хроничниот улкус може да крварат. хроничниот улкус може да крварат.

• Хематемеза т.е. повраќање на крвава содржина кое Хематемеза т.е. повраќање на крвава содржина кое обично изгледа како талог на црно кафе, а поретко обично изгледа како талог на црно кафе, а поретко е светлоцрвена крв ( ако крварењто е обилно)е светлоцрвена крв ( ако крварењто е обилно)

• Мелена т.е. крварење преку фецесот Мелена т.е. крварење преку фецесот

Нега на болни со крваречки и перфориран Нега на болни со крваречки и перфориран пептичен улкуспептичен улкус

Пациентите кои се примаат на болничко Пациентите кои се примаат на болничко лекување со компликација крваречки и перфориран лекување со компликација крваречки и перфориран улкус спаѓаат во групата на пациенти со прв ред улкус спаѓаат во групата на пациенти со прв ред на итностна итност ––

- Давање на крвни трансфузии,Давање на крвни трансфузии,

- Мерење на витални знаци,Мерење на витални знаци,

- Давање на течни антациди,Давање на течни антациди,

- Интраартериска инфузија со вазопресив,Интраартериска инфузија со вазопресив,

- трансендоскопската ласерска фотокоагулацијатрансендоскопската ласерска фотокоагулација . .

улогата на медицинската сестра околу улогата на медицинската сестра околу

негата на ваквите болнинегата на ваквите болни

- Одржување на лична Одржување на лична хигиена – на усна хигиена – на усна шуплина, на шуплина, на генитоанална регија, генитоанална регија,

- Спроведување на Спроведување на исхраната – преку 24 исхраната – преку 24 часовни интравенски часовни интравенски инфузии , инфузии ,

- диетадиета

Статистички иследувањаСтатистички иследувања

Возраст по Возраст по декадидекади

мажимажи женижени Со компликацииСо компликации

21 - 2921 - 29 1010 33 00

31 – 3931 – 39 1212 66 33

41 – 4941 – 49 1313 2626 1111

51 – 5951 – 59 6060 3030 3636

61 – 6961 – 69 3838 1717 55

71 – 7971 – 79 6868 4545 1515

81 - 8981 - 89 00 33 00

ЗАКЛУЧОКЗАКЛУЧОК

• Од целокупната разработена тема, може да се заклучи дека Од целокупната разработена тема, може да се заклучи дека крваречкиот и перфорираниот пептичен улкус спаѓа во групата крваречкиот и перфорираниот пептичен улкус спаѓа во групата на ургентни и критични состојби во медицината. Улогата при на ургентни и критични состојби во медицината. Улогата при интервентното лекување а истовремено и негување кај ваквите интервентното лекување а истовремено и негување кај ваквите болни е поделена помеѓу лекарот и медицинската сестра која болни е поделена помеѓу лекарот и медицинската сестра која завзема активно учество во секојдневните интервентни завзема активно учество во секојдневните интервентни постапки околу самиот болен.постапки околу самиот болен.