1

(ราง) กรอบแนวคดการออกแบบพฒนาหองสมด

ส านกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการมหาชน)

กรอบแนวคด ......................................................................................................................................................... 3

วสยทศน (ราง) ................................................................................................................................................ 4

พนธกจ (ราง) .................................................................................................................................................. 4

หนาทของหองสมด (ราง) ............................................................................................................................... 5

โครงสรางการบรหารจดการ (ราง) .................................................................................................................. 6

งาน.... ........................................................................................................................................................ 6

งาน.... ........................................................................................................................................................ 6

งาน.... ........................................................................................................................................................ 6

ทรพยากรทตองจดหา ............................................................................................................................................ 7

วสดตพมพ ...................................................................................................................................................... 7

วสดไมตพมพ .................................................................................................................................................. 8

การด าเนนการเกยวกบทรพยากรขององคกร................................................................................................... 9

แนวปฏบตดานการผลต ............................................................................................................................ 9

แนวปฏบตดานการจดเกบ ....................................................................................................................... 10

แนวปฏบตดานการลงรายการ ................................................................................................................. 10

แนวปฏบตดานการใหบรการ .................................................................................................................. 11

การด าเนนการจดซอทรพยากรจากทองตลาด ............................................................................................... 11

ระบบบรหารจดการหองสมด .............................................................................................................................. 12

2

ILS: Integrated Library System และ Digital Library ................................................................................... 12

Library Website ............................................................................................................................................ 13

Online Database ............................................................................................................................................ 13

ความรวมมอกบหนวยงานเครอขาย .................................................................................................................... 14

3

กรอบแนวคด

การจดท าหองสมดในยคปจจบน จ าเปนตองก าหนดกรอบแนวคดใหเหมาะสมทงตอบรบทการ

ใหบรการตามความตองการของหนวยงาน รวมถงบรบทอนๆ ดงน

บรบทแรก คอ Modern Library เปนแนวคดการจดหองสมดใหทนสมยอยเสมอสอดคลองกบยคสมยท

เปลยนแปลงไป เพอดงดดความสนใจใหผใชเขามาใชบรการของหองสมดมากขน อยางเชน ลกษณะการจด

หองสมดซงนบเปนสงแรกทผใชมองเหน จงถอวาเปนสงทดงดดใหผใชมาใชบรการหองสมด นอกจากนยงถอ

วาเปนความประทบใจแรกทผใชพบเหนอกดวย จงควรใหความสนใจกบภาพลกษณภายนอกนเปนพเศษ ทงน

ยงรวมถงการจดภมทศนภายในหองสมดทใหความรสกปลอดโปรง บรรยากาศด มการจดแสง เฟอรนเจอรท

เหมาะสมภายใตการใชประโยชนอยางเตมท และเนนความสะดวกของการใหใชงาน

Smart Library เปนอกแนวคดทมงเนนความสะดวกสบายของผใชงาน มการใหบรการเบดเสรจแบบจด

เดยวทงการใหบรการสบคน การยมคน การใหบรการตอบค าถาม ทงในรปแบบปกตและการบรการผานสอ

ออนไลน อยางเชนเวบไซต มการน าเทคโนโลยคอมพวเตอร สารสนเทศ และการสอสารมาบรณาการกบการ

ใหบรการตางๆ เพอเสรมจดแขง ท าใหผใชบรการสามารถเขาถงขอมลไดทกจดในหองสมดผานเทคโนโลยท

เหมาะสม เชน RFID

4 Digital Library มการแปลงผน (Digitized) ทรพยากรตางๆ ใหอยในรปแบบดจทล สามารถเขาถงได

ผานคอมพวเตอรทกรปแบบ รวมทง Smart Phone และ Tablet PC ทงนการแปลงผนอาจจะเปนการด าเนนการ

เองจากทรพยากรทหนวยงานเปนเจาของ หรอการวาจาง หรอการจดซอจดหาทรพยากรจากผใหบรการดาน

ขอมลกได

Living Library การจดพนทและสภาพแวดลอมของหองสมด เพออ านวยความสะดวกใหผใชบรการ

เขาถงทรพยากรในรปแบบทหลากหลาย อาท หองสมมนากลม หองอานหนงสอ หองแนะน าการเรยนการสอน

วชาหองสมด หองพกผอน และบรการส าหรบผทมความบกพรองประเภทตางๆ

จากกรอบแนวคดขางตน การจดท าหองสมดส านกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการ

มหาชน) จงควรพจารณาถงความเปนไปไดในทกบรบทใหผสมผสานสอดคลองกน โดยเรมจากการก าหนด

วสยทศนของหองสมดฯ ตลอดทงพนธกจเพอเปนแนวทางการจดท าหองสมดตอไป

วสยทศน (ราง)

แหลงรวมความรดานกฎหมายและขอมลตางๆ เพอพฒนาสงเสรม และสนบสนนการท าธรกรรมหรอ

การใหบรการทางอเลกทรอนกสของประเทศ

พนธกจ (ราง)

ศนยกลางขอมลระบบธรกรรมทางอเลกทรอนกสททนสมย ครบถวนสมบรณของประเทศโดยผานกระบวนการรวบรวมทรพยากรสารสนเทศทเกยวของตามมาตรฐานสากล

หองสมดทพรอมใหบรการดวยทรพยากรสารสนเทศททนสมยผานอปกรณและเทคโนโลยทเหมาะสม ภายใตสภาพแวดลอมทเปนมตร

ผน าการสรางพนธมตรและเครอขายการจดการองคความรดานธรกรรมทางอเลกทรอนกส เพอกาวสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนร

5

หนาทของหองสมด (ราง)

1. จดท าและด าเนนการแผนงานบรการสารสนเทศดานระบบธรกรรมทางอเลกทรอนกสใหสอดคลองกบนโยบายของ สพธอ.

2. รวบรวมทรพยากรสารสนเทศทเกยวของกบระบบธรกรรมทางอเลกทรอนกสตามมาตรฐานสากล 3. รวบรวมเอกสาร ผลงานตางๆ ของ สพธอ. (ETDA Repository) 4. บรหารจดการงานจดหมายเหตของ สพธอ. 5. จดหาและท าทะเบยนทรพยากรสารสนเทศส าหรบฐานขอมลและหองสมด เพอใหบรการแกบคคล

ผสนใจจากทงภายในและภายนอก 6. บรการฐานขอมลความรทเกยวของรวมถงบรการหองสมดเพอสนบสนนงานวจยและพฒนา 7. สรางพนธมตรและเครอขายการจดการองคความรดานธรกรรมทางอเลกทรอนกส เพอกาวสสงคม

แหงภมปญญาและการเรยนร

6 โครงสรางการบรหารจดการ (ราง)

งาน....

1. หนาท 2. หนาท

งาน....

1. หนาท 2. หนาท

งาน....

1. หนาท 2. หนาท

7

ทรพยากรทตองจดหา

การด าเนนการหองสมด จ าเปนตองจดหาทรพยากรเพอการบรการทเหมาะสม ทงนแบงกลมทรพยากร

ทตองจดหา ไวดงน

วสดตพมพ

หนงสอทเกยวกบกฎหมายทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ หนงสอทเกยวกบธรกรรมทางอเลกทรอนกสทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ หนงสอทวไปทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ หนงสออางองทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ วารสาร จลสาร หนงสอพมพทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ

o Business Law and Human Resources o Customs Magazine o Tax & Business Law Magazine o ค าพพากษาฎกา o ค าพพากษาศาลฎกา o จลนต o ดลพาห o เทศาภบาล o เนชนสดสปดาห o บทบณฑตย o ราชกจจานเบกษา o วารสารกฎหมายใหม o วารสารนตศาสตร o วารสารผตรวจการแผนดน o วารสารวชาการศาลปกครอง o วารสารศาลยตธรรมปรทศน o วารสารศาลรฐธรรมนญ o วารสารสภาทนายความคด

8

o วารสารสโขทยธรรมาธราช o วารสารอนญาโตตลาการ o สยามรฐสปดาหวจารย o สรรพากรสาสน o หลากกฎหมายหลายธรกจ o อนสาร อ.ส.ท. o เอกสารภาษอากร o บานและสวน o บนทกคณแม o Food of Life

วสดไมตพมพ

แผนท/ลกโลก หนจ าลอง ของตวอยาง เกม วสดเสรมทกษะ หนงสออเลกทรอนกส วารสารอเลกทรอนกส บทเรยนคอมพวเตอร CD DVD iPad Apps Androids Apps

ทงนการด าเนนการจดหาทรพยากรเพอใหบรการ แบงได 2 รปแบบ ดงน

การด าเนนการเกยวกบทรพยากรขององคกร การด าเนนการจดซอทรพยากรจากทองตลาด

9 การด าเนนการเกยวกบทรพยากรขององคกร

สบเนองจาก สพธอ. มการผลตเอกสาร คมอ บทความอยางสม าเสมอ ดงนนเอกสารทงหมดทผลตจง

ควรเปนทรพยากรของหองสมดโดยปรยาย โดยก าหนดแนวปฏบตการผลต การจดเกบ การลงรายการ และการ

ใหบรการอยางเหมาะสม ดงน

แนวปฏบตดานการผลต

1. ก าหนดแมแบบเอกสารทงเอกสารงานพมพ สอน าเสนอ แผนพบ โปสเตอรใหชดเจน โดยครอบคลมทงแบบอกษร (ฟอนต) ตราสญลกษณทเปนดจทลไฟล (Digital Logo) สประจ าหนวยงานและหรอชดสทหนวยงานก าหนดใหใช (Digital Color) โดยค านงถงประเดนทรพยสนทางปญญา และก าหนดใหบคลากรใชแมแบบเอกสารทก าหนดในการสรางสรรคเอกสาร

2. การจดเกบตนฉบบเอกสารทมความส าคญตอองคกร จะตองด าเนนการจดเกบแบบอกษรทเกยวของโดยเทคนคการฝงฟอนต (Font Embedded) รวมไปกบแฟมเอกสาร และหรอดวยกระบวนการอนๆ ทเหมาะสมตามลกษณะของการสรางสรรค

10

3. มการก าหนดเมทาดาทาก ากบโดยผสรางสรรค ภายใตแนวปฏบตทหนวยงานก าหนด 4. จดสงเอกสารทสรางสรรคและพรอมเผยแพรในรปแบบทเหมาะสม เชนเอกสารตวเลม หรอ

PDF แบบฝงฟอนต หรอ ePub ใหกบหองสมดเพอเขาสกระบวนการการจดเกบ การลงรายการ และการใหบรการตอไป

5. กรณทเปนการวาจางหนวยงานภายนอกด าเนนการจดท า ควรก าหนดรายละเอยดการวาจางใหชดเจน เชน ความรบผดชอบประเดนทรพยสนทางปญญา การสงมอบผลงานทตองมครอบคลมทงเอกสารสงพมพ แฟมดจทลเอกสารฉบบทเหมอนตวเลม แฟมเอกสารดจทลพรอมเผยแพรในรปแบบ PDF แบบฝงฟอนตทมความละเอยดสง และฟอรแมต ePub

แนวปฏบตดานการจดเกบ

1. เอกสารทสรางสรรค ควรจดเกบทงตวเลม แฟมเอกสารดจทลตนฉบบ และแฟมเอกสารดจทลพรอมเผยแพรแบบความละเอยดสง โดยจดเกบดวยผสรางสรรคเปนหลก ทงนเอกสารใดประเมนวาสามารถใหบรการตอผใชใหจดสงแฟมเอกสารดจทลพรอมเผยแพรใหกบหองสมดเพอด าเนนการจดเกบและลงรายการตอไป

2. หองสมดควรจดท าคลงเอกสถาบน (Institutional Repository: IR) เพอจดเกบเอกสารทสรางสรรคโดยบคลากร สพธอ. และเปนชองทางเพอการใหบรการตอผใช รวมทงเปนชองทางเชอมระบบกบหนวยงานอนๆ ทเกยวของ

3. สพธอ. ควรก าหนดแนวปฏบตดานลขสทธของผลงานใหชดเจน ทรพยากรประเภทใดเปน Copyright ทรพยากรประเภทใดเปน CreativeCommons และเปน CreativeCommons ลกษณะใด

แนวปฏบตดานการลงรายการ

1. เอกสารทสรางสรรคโดยบคลากร สพธอ. ทจดสงใหหองสมด ควรก าหนดแนวปฏบตการลงรายการใหเหมาะสมกบประเภทของทรพยากร เชน ทรพยากรทเปนหนงสอ ใหด าเนนการลงรายการทงระบบหองสมดอตโนมต ดวยชดเมทาดาทา MARC พรอมกบลงรายการในระบบ IR ดวยชดเมทาดาทา Dublin Core

2. การลงรายการ ควรก าหนดเกณฑวธการลงรายการทเหมาะสม และมงเนนการใหบรการโดยผใชเปนหลก ควบคกบหลกการวชาการดานบรรณารกษศาสตร

11

แนวปฏบตดานการใหบรการ

1. การใหบรการควรยดแนวปฏบตดานลขสทธของทรพยากรรายชน 2. มการก าหนดระบบการเขาถงอยางเหมาะสม

การด าเนนการจดซอทรพยากรจากทองตลาด

ส าหรบทรพยากรจากทองตลาด ควรด าเนนการส ารวจความตองการการใชงานทรพยากรของบคลากร

ภายใน สพธอ. ควบคไปกบการประเมนความตองการของผใชภายนอก และก าหนดเกณฑการจดซอให

เหมาะสม จากนนจดท าบญชผจดจ าหนายพรอมเปรยบเทยบราคา แลวจงด าเนนการจดซอตอไป ทงนบรษทท

พจารณาควรมการใหบรการหนงสอในรปแบบดจทลพรอมๆ กบการจ าหนายตวเลม

ทรพยากรดานไอท

นอกจากทรพยากรทเปนหนงสอ ควรพจารณาถงอปกรณไอทอนๆ ทจ าเปนตอการใหบรการ เชน

Tablet PC รนตางๆ พรอมทงแทนวาง และตวลอคยดกบท เพอการใหบรการดวยอปกรณไอซทสมบรณแบบ

12

ระบบบรหารจดการหองสมด

ระบบบรหารจดการหองสมดทเหมาะสม ควรแบงประเภทตามลกษณะการใหบรการ โดยสามารถ

ก าหนดไดดงน

ILS: Integrated Library System หรอระบบหองสมดอตโนมตแบบบรณาการ Digital Library หรอ Institutional Repository ระบบหองสมดดจทล หรอคลงเอกสารดจทลของ

หนวยงาน Online Database ระบบฐานขอมลออนไลนทงทจดซอ และพฒนาเอง Library Website หนาเวบไซตหองสมด สพธอ.

ILS: Integrated Library System และ Digital Library

ILS: Integrated Library System หรอระบบหองสมดอตโนมตแบบบรณาการ เปนระบบหลกทหองสมด

จะตองม โดยจะมงการบรหารจดการทรพยากรทงทเปนสงพมพตวเลมอนไดแก การลงรายการ การบรหาร

จดการสมาชก และการยมคน ในขณะท Digital Library จะเปนระบบทมงเนนบรหารจดการทรพยากรรปแบบ

ดจทล อยางไรกดในปจจบนสามารถพฒนาใหมความสามารถผสมผสานทง ILS และ Digital Library รวม

ดวยกนในระบบเดยว อนจะชวยใหการบรหารจดการเปนไปอยางสะดวก และสอดคลองกบความตองการของ

ผใช ระบบหองสมดทแนะน า คอ DIMDATA Semesta http://www.dimdata.com/th/semesta

13 Library Website

ดวยเหตผลทวาระบบ ILS ทตรงใจผใชยงไมมในทองตลาด สพธอ. จงควรด าเนนการ 2 ลกษณะคอ การ

จดซอระบบ ILS ทตรงกบความตองการของ สพธอ. และด าเนนการวาจางบรษทมาจดท าหนาสบคนแสดงผล

ครอบระบบ ILS อกชนหนง โดยหนาสบคนดงกลาวเปนฟงกชนหนงของระบบเวบไซตของ สพธอ. นนเอง

Online Database

ฐานขอมลออนไลน นบเปนอกทรพยากรทหองสมดควรจดหา โดยพจารณาจากความตองการใชงาน

เปนหลกเพราะราคาฐานขอมลออนไลนจะมราคาสงมาก

Westlaw International เปนฐานขอมลออนไลนทใหบรการสารสนเทศทางกฎหมาย ขาว ขอมลทางธรกจ และสาขาทเกยวของ ครอบคลมเนอหาจากประเทศตางๆ ทวโลก และจากส านกพมพชนน าทางดานกฎหมาย เชน o Sweet & Maxwell o ELLIS Publication o Thomson West o Lawbook Co and Carswell

Lexis – Nexis ฐานขอมลทใหเอกสารฉบบเตม (Full text) ประกอบดวยขอมลทตพมพในวารสารกฎหมาย ตวบทกฎหมายตางๆ ค าพพากษาของศาลชนตน ศาลอทธรณ ศาลฎกา ของประเทศตางๆ ดานกฎหมายและสาขาทเกยวของ ใหขอมลยอนหลงโดยเฉลยตงแตป 1980 ครอบคลมเนอหาทงในประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศในแถบยโรป ไดแก ฝรงเศส เปนตน ประเทศในเครอจกรภพองกฤษ ไดแก มาเลเซย สงคโปร บรไน เปนตน

ProQuest Dissertations & Theses ฐานขอมลทรวบรวมวทยานพนธระดบปรญญาโท และปรญญาเอก ของสถาบนการศกษาทไดรบการรบรองจากประเทศสหรฐอเมรกาและแคนาดา รวมถงบางสถาบนการศกษาจากทวปยโรป ออสเตรเลย เอเชย และแอฟรกา มากกวา 1,000 แหง ประกอบไปดวยขอมลมากกวา 2 ลานระเบยน

14

ความรวมมอกบหนวยงานเครอขาย

หองสมด สพธอ. ควรด าเนนการจดท าความรวมมอกบหนวยงานเครอขายเพอการใหบรการทเปนเลศ

เชน หองสมดสถาบนการศกษา หองสมดเฉพาะดาน รวมทงการเขารวมเปนสมาชกชมรมหองสมดเฉพาะ

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ