8
1 2 . 4 2 . 4 2 . 4 2 . 4 p¡j¡¢SL AwnNË qZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ p¡j¡¢SL AwnNË qZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ p¡j¡¢SL AwnNË qZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ p¡j¡¢SL AwnNË qZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ 90 90 90 90 ¢j¢eV ¢j¢eV ¢j¢eV ¢j¢eV 1z 1z 1z 1z A¢d−hn−el A¢d−hn−el A¢d−hn−el A¢d−hn−el E−ŸnÉ E−ŸnÉ E−ŸnÉ E−ŸnÉ (Session Objectives) : fË ¢nrZ −n−o AwnNË qeL¡l£l¡ ¢ejÀ ¢m¢Ma ¢ho−u cra¡ m¡i Ll−he - pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡l j§ m e£¢a J pñ¡he¡ hÉ¡M¡ pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡l l£¢a h¡ f¿Û¡ fË cnÑ e pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡l ¢LR¥ pjpÉ¡ J a¡−cl pj¡d¡−el Ef¡u ¢Q¢q²aLlZ 2z 2z 2z 2z A¢d−hn−el A¢d−hn−el A¢d−hn−el A¢d−hn−el j§ m ¢nr¡ j§ m ¢nr¡ j§ m ¢nr¡ j§ m ¢nr¡ (Key Learning Point) : ÙÛ ¡e£u j¡e¤ o Hm¡L¡l −L¡e pjpÉ¡ c§l Ll¡ / Lj¡−e¡l ph−Q−u hs pÇfc z pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡ j¡−e −Lhmj¡œ L−uLSe hÉ¢š²−L ¢e−u L¡S Ll¡ eu z Hl AbÑ qm HL¢V L¡l−Z ph −m¡−L−cl HLp−‰ ¢e−u Bp¡ z ¢h¢iæ ¢hfæ −nËZ£l j¡e¤ o −kje, ¢nö, j¢qm¡, huú, fË ¢ahå£ pLm−L ¢Q¢q²a L−l a¡−cl AwnNË qZ p¤ ¢e¢ÕQa Ll−a q−h z pjpÉ¡l pj¡d¡−el SeÉ fË i¡¢ha hÉ¢š²−cl p−‰ L¡S Ll−a q−h z 3z −S−e l¡M¤ e 3z −S−e l¡M¤ e 3z −S−e l¡M¤ e 3z −S−e l¡M¤ e (Hand Out) : pj¡S hm−a ¢L −h¡T ? HLC −i±−N¡¢mL A’−m hph¡pL¡l£ Hhw HLC lL−jl Ty ¥ ¢L J c¤ −kÑ ¡N −i¡NL¡l£ j¡e¤ o−cl HL¢V pj¡S hm¡ qu z HLC ¢hfkÑ−ul à¡l¡ fË i¡¢ha q−u−R ¢Lwh¡ haÑ j¡−e HLC ¢hfkÑ −ul pÇj¥M£e z k¡−cl fËb¡, pÇfc, f¢l−hn J l¦Q£ HLC p¡j¡¢SL AwnNË qZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ L¡−L h−m p¡j¡¢SL AwnNË qZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ L¡−L h−m p¡j¡¢SL AwnNË qZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ L¡−L h−m p¡j¡¢SL AwnNË qZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ L¡−L h−m ? ? ? ? HC fÜ¢al j¡dÉ−j pj¡−Sl fË ¢a¢V pcpÉ ¢pÜ¡¿¹ NË q−e Hhw Eæu−el L¡S−L h¡Ù¹ h¡u−e p¢Çj¢ma qJu¡l p¤ −k¡N f¡−h z Ec¡qlZ: j¢qm¡−cl rja¡ue, S£¢hL¡l SeÉ fËLÒf, ü¡ÙÛÉ hÉhÙÛ ¡l Eæ¢a, ¢nr¡, ¢hfkÑ −ul −j¡L¡¢hm¡, n¡pe CaÉ¡¢c z a¡l¡ hÉ¢š²Na J pj¢øNa Eæu−el E−Ÿ−nÉ HL p¡−b L¡S L−le z p¡j¡¢SL AwnNË q p¡j¡¢SL AwnNË q p¡j¡¢SL AwnNË q p¡j¡¢SL AwnNË q−Zl Zl Zl Zl E−ŸnÉ E−ŸnÉ E−ŸnÉ E−ŸnÉ : ¢hfæa¡ L¢j−u j¡e¤ −ol p¡j¡m −cJu¡l rja¡−L phm Ll¡ z pj¡−S fË −u¡Se£u pÇfc hª ¢Ü Ll¡ z pj¡S / pÇfË c¡−ul j−dÉ j¡¢mL¡e¡ j−e¡i¡h °al£ Ll¡ fË L−Òfl ÙÛ ¡¢uaÆ m¡−il −Qø¡ Ll¡ z h¡C−ll p¡q¡−kÉl Efl pj¡−Sl ¢eiÑ ln£ma¡ Lj¡−a q−h z

2.4

Embed Size (px)

DESCRIPTION

 

Citation preview

Page 1: 2.4

1

2 . 42 . 42 . 42 . 4 p¡j¡¢SL AwnNËqZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡p¡j¡¢SL AwnNËqZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡p¡j¡¢SL AwnNËqZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡p¡j¡¢SL AwnNËqZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡

90 90 90 90 ¢j¢eV¢j¢eV¢j¢eV¢j¢eV

1z 1z 1z 1z A¢d−hn−el A¢d−hn−el A¢d−hn−el A¢d−hn−el E−ŸnÉ E−ŸnÉ E−ŸnÉ E−ŸnÉ (Session Objectives) :::: fË¢nrZ −n−o AwnNËqeL¡l£l¡ ¢ejÀ¢m¢Ma ¢ho−u cra¡ m¡i Ll−he - � pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡l j§m e£¢a J pñ¡he¡ hÉ¡M¡ � pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡l l£¢a h¡ f¿Û¡ fËcnÑe � pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡l ¢LR¥ pjpÉ¡ J a¡−cl pj¡d¡−el Ef¡u ¢Q¢q²aLlZ 2z 2z 2z 2z A¢d−hn−el A¢d−hn−el A¢d−hn−el A¢d−hn−el j§m ¢nr¡ j§m ¢nr¡ j§m ¢nr¡ j§m ¢nr¡ (Key Learning Point) :::: � ÙÛ¡e£u j¡e¤o Hm¡L¡l −L¡e pjpÉ¡ c§l Ll¡ / Lj¡−e¡l ph−Q−u hs pÇfc z � pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡ j¡−e −Lhmj¡œ L−uLSe hÉ¢š²−L ¢e−u L¡S Ll¡ eu z Hl AbÑ qm

HL¢V L¡l−Z ph −m¡−L−cl HLp−‰ ¢e−u Bp¡ z � ¢h¢iæ ¢hfæ −nËZ£l j¡e¤o −kje, ¢nö, j¢qm¡, huú, fË¢ahå£ pLm−L ¢Q¢q²a L−l a¡−cl

AwnNËqZ p¤¤¢e¢ÕQa Ll−a q−h z � pjpÉ¡l pj¡d¡−el SeÉ fËi¡¢ha hÉ¢š²−cl p−‰ L¡S Ll−a q−h z 3z −S−e l¡M¤e 3z −S−e l¡M¤e 3z −S−e l¡M¤e 3z −S−e l¡M¤e (Hand Out) :::: pj¡S hm−a ¢L −h¡T ? � HLC −i±−N¡¢mL A’−m hph¡pL¡l£ Hhw HLC lL−jl Ty¥¢L J c¤−kÑ¡N −i¡NL¡l£ j¡e¤o−cl

HL¢V pj¡S hm¡ qu z � HLC ¢hfkÑ−ul à¡l¡ fËi¡¢ha q−u−R ¢Lwh¡ haÑj¡−e HLC ¢hfkÑ−ul pÇj¥M£e z � k¡−cl fËb¡, pÇfc, f¢l−hn J l¦Q£ HLC p¡j¡¢SL AwnNËqZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ L¡−L h−mp¡j¡¢SL AwnNËqZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ L¡−L h−mp¡j¡¢SL AwnNËqZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ L¡−L h−mp¡j¡¢SL AwnNËqZ / pj¡−Sl p¡−b p¢Çj¢ma q−u L¡S Ll¡ L¡−L h−m ? ? ? ? HC fÜ¢al j¡dÉ−j pj¡−Sl fË¢a¢V pcpÉ ¢pÜ¡¿¹ NËq−e Hhw Eæu−el L¡S−L h¡Ù¹h¡u−e p¢Çj¢ma qJu¡l p¤¤−k¡N f¡−h z Ec¡qlZ: j¢qm¡−cl rja¡ue, S£¢hL¡l SeÉ fËLÒf, ü¡ÙÛÉ hÉhÙÛ¡l Eæ¢a, ¢nr¡, ¢hfkÑ−ul −j¡L¡¢hm¡, n¡pe CaÉ¡¢c z a¡l¡ hÉ¢š²Na J pj¢øNa Eæu−el E−Ÿ−nÉ HL p¡−b L¡S L−le z p¡j¡¢SL AwnNËqp¡j¡¢SL AwnNËqp¡j¡¢SL AwnNËqp¡j¡¢SL AwnNËq−−−−Zl Zl Zl Zl E−ŸnÉE−ŸnÉE−ŸnÉE−ŸnÉ :::: � ¢hfæa¡ L¢j−u j¡e¤−ol p¡j¡m −cJu¡l rja¡−L phm Ll¡ z � pj¡−S fË−u¡Se£u pÇfc hª¢Ü Ll¡ z � pj¡S / pÇfËc¡−ul j−dÉ j¡¢mL¡e¡ j−e¡i¡h °al£ Ll¡ � fËL−Òfl ÙÛ¡¢uaÆ m¡−il −Qø¡ Ll¡ z � h¡C−ll p¡q¡−kÉl Efl pj¡−Sl ¢eiÑln£ma¡ Lj¡−a q−h z

Page 2: 2.4

2

p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl p¡d¡lZ pjpÉ¡ :p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl p¡d¡lZ pjpÉ¡ :p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl p¡d¡lZ pjpÉ¡ :p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl p¡d¡lZ pjpÉ¡ : � −c−nl plL¡l£ ab¡ −h-plL¡l£ ph pwÙÛ¡C Eæu−el ¢ejÀj§M£ pwú«¢a Ae¤plZ L−l Hhw ph

L¡SC f¢l−oh¡ −L¢¾cÊL - j¡eh −L¢¾cÊL eu z � hªqšl p−Qaea¡ °al£l p¡−b p¡−bC rja¡ue J j¡e¢pL f¢lhaÑe clL¡l z � pjÙ¹ Awn£c¡l−cl p¢Çj¢ma L−l p¡d¡lZ ILÉ °al£ Ll−a q−h z pj¡−Sl phÑ Ù¹−ll j¡e¤o,

ph hu−pl j¡e¤o ab¡ ph ¢m‰ J ph −nËZ£l j¡e¤o−L HL q−u pj¡S pwq¢al j¡dÉ−j L¡S Ll−a q−h z Hl SeÉ NË¡j Ù¹−ll LjÑ£−L A−eL −hn£ f¡lcnÑ£ q−a q−h z

� pÇf−cl fË¡fÉa¡ � fË¢aù¡e…¢ml j−dÉ f¡lØf¢lL pq−k¡N£a¡l Ai¡h z � B¢bÑL ü¡bÑ fË¡d¡eÉ −f−u b¡−L z AeÉ¡eÉ l¦¢Ql Jfl eSl ¢c−a q−h z � abÉ J ‘¡−el Af§ZÑa¡ � ¢e¢cÑø ¢hnÄ¡p J l£¢a e£¢a � l¡S°e¢aL rja¡ Hhw fË¢a¢e¢daÆ Ll¡l p£j¡hÜa¡ � hÉ¢š²Na ab¡ p¡j¡¢SL j−e¡i¡−h ¢h−ic � S¡a£u J ÙÛ¡e£u Ù¹−l n¢š²n¡m£ p¡wNW¢eL f¢lL¡W¡−j¡l Ai¡h z p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl j¡dÉj j¡dÉj j¡dÉj j¡dÉj :::: ¢h¢iæ j’ J j¡dÉj à¡l¡ p¡j¡¢SL AwnNËqZ−L Evp¡¢qa Ll¡ k¡u −kje : � Bh¡¢pL p¢j¢a � p¡j¡¢SL pwNWe � p¡j¡¢SL LÓ¡h � ÙÛ¡e£u ú¥m J L−m−Sl L¡kÑœ²j � −üµR¡−ph£ � ü¢eiÑl cm � k¤h LÓ¡h � pwO (nql J NË¡jÉ Hm¡L¡u) � pwÙÛ¡ / f’¡−ua pi¡

p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl f¿Û¡ :p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl f¿Û¡ :p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl f¿Û¡ :p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl f¿Û¡ : p¡j¡¢SL AwnNËqZ j§ma 2 i¡−h q−u b¡−L : fËaÉr fËaÉr fËaÉr fËaÉr ---- fË−aÉ−Ll p¡−b Lb¡ hm¡ Abh¡ cmNa pi¡, NË¡jÉ B−m¡Qe¡ pi¡l B−u¡Se, LjÑn¡m¡, −p¢je¡l, hš²«a¡ pi¡, EÜ¡l L¡−kÑ jqs¡, fË¡b¢jL fË¢a¢hd¡e pð¢åa J p¡hd¡ea¡l Ae¤n£me J cmNa B−m¡Qe¡ z f−l¡rf−l¡rf−l¡rf−l¡r - j¤¢âa ¢h‘¡fe, −q¡¢XÑw, −f¡ØV¡l, T.V l j¡dÉ−j B−m¡Qe¡, p−Qaea¡j¤mL −mMe£, E¢Qv-Ae¤¢Q−al ¢m¢Ma ¢h¢mfœ J ¢el¡fš¡l âhÉ¡¢c ¢hale z

Page 3: 2.4

3

p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl p¡j¡¢SL AwnNËq−Zl e£¢a :e£¢a :e£¢a :e£¢a :

� pj¡S−L −h¡T¡ : fË−aÉL pj¡−Sl j§mÉ−h¡d, Q¡¢qc¡ J l¦¢Q AeeÉ � AwnNËqej§mL c§lc¢nÑa¡ / f¢lLÒfe¡ J LjÑp§Q£ NWe � p¡j¡¢SL LjÑp§Q£l j¡¢mL¡e¡ −h¡d � fËS−eÈl −k¡N¡−k¡N ÙÛ¡fe � üµRa¡ J c¡uhÜa¡ � p¤¤pwNa f¿Û¡ � fË¢aù¡−el B−f¢rL rja¡ ¢Q¢q²aLlZ � j§m Awn£c¡l−cl ¢Q¢q²aLlZ J ILÉja NWe z � ÙÛ¡e£u J S¡a£u Ù¹−ll −k¡N¡−k¡N ÙÛ¡fe z � fË¢nr−Zl fË−u¡Se£u EfLlZ, j¢XEm J ¢LV fËÙ¹¥¢a z � fl£r¡j§mL f¢lLÒfe¡ z � j§mÉ−h¡d S¡¢N−u −a¡m¡l L¡kÑœ²j z � pÇf−cl pjhãe - AbÑ°e¢aL, L¡l£Nl£ J hÙ¹¥−L¢¾cÊL z p¡j¡¢SL AwnNËqZp¡j¡¢SL AwnNËqZp¡j¡¢SL AwnNËqZp¡j¡¢SL AwnNËqZ LjÑp§Q£l ¢hÙ¹¡¢la fc−rf :LjÑp§Q£l ¢hÙ¹¡¢la fc−rf :LjÑp§Q£l ¢hÙ¹¡¢la fc−rf :LjÑp§Q£l ¢hÙ¹¡¢la fc−rf :

1. LjÑÙÛm f¢lcnÑe J B¿¹¢lLa¡ ÙÛ¡fe LjÑÙÛm f¢lcnÑe J B¿¹¢lLa¡ ÙÛ¡fe LjÑÙÛm f¢lcnÑe J B¿¹¢lLa¡ ÙÛ¡fe LjÑÙÛm f¢lcnÑe J B¿¹¢lLa¡ ÙÛ¡fe ---- HC fË¢œ²u¡u LjÑ£ j¡e¤−ol p¡−b BaÈ£ua¡ Hhw B¿¹¢lLa¡ fË¢a¢ùa Ll−h f¡lØf¢lL pÇj¡e J ¢hnÄ¡−pl j¡dÉ−j z

2. p¡j¡¢SL f¢l¢ÙÛ¢a ¢h−nÔnZp¡j¡¢SL f¢l¢ÙÛ¢a ¢h−nÔnZp¡j¡¢SL f¢l¢ÙÛ¢a ¢h−nÔnZp¡j¡¢SL f¢l¢ÙÛ¢a ¢h−nÔnZ ---- p¡j¡¢SL abÉ pwNËq kb¡ fË¡L«¢aL °h¢nøÉ, SepwMÉ¡l

°h¢nùÉ, AbÑ°e¢aL, p¡j¡¢SL J l¡S°e¢aL °h¢nùÉ pwNËq Ll−a q−h z

3. ANË¡¢dL¡l −rœ pe¡š²LleANË¡¢dL¡l −rœ pe¡š²LleANË¡¢dL¡l −rœ pe¡š²LleANË¡¢dL¡l −rœ pe¡š²Lle ---- ANË¡¢dL¡l −rœ pe¡š²Lle LjÑp§Q£ / −r−œ ph−Q−u −hn£ k¡l¡ T¥y¢LpÇfæ J fË−u¡Se −hn£ k¡−cl a¡−cl ¢Q¢q²aLlZ z

4. fË¡L«¢aLfË¡L«¢aLfË¡L«¢aLfË¡L«¢aL −e−e−e−ea¡ ¢ehÑ¡Qe a¡ ¢ehÑ¡Qe a¡ ¢ehÑ¡Qe a¡ ¢ehÑ¡Qe ---- fËN¢an£m J fË¡L«¢aL −ea¡l ¢ehÑ¡Qe q−h T¥y¢LpÇfæ c−ml jdÉ

−b−L Abh¡ p¡j¡¢SL pwNW−el jdÉ −b−L z −L¡l NË¥f HC ¢ehÑ¡Q−e Awn ¢e−u b¡−L z

5. p¡j¡¢SL f¢l¢ÙÛ¢a p¡j¡¢SL f¢l¢ÙÛ¢a p¡j¡¢SL f¢l¢ÙÛ¢a p¡j¡¢SL f¢l¢ÙÛ¢a ¢h−nÔo−Zl Efl ja¡ja ¢h−nÔo−Zl Efl ja¡ja ¢h−nÔo−Zl Efl ja¡ja ¢h−nÔo−Zl Efl ja¡ja ---- j§m E−ŸnÉ qm SeNe−L Ah¢qa Ll¡e Hhw pjpÉ¡l −rœ…¢m−a L¡S öl¦ Ll¡ z

6. pjppjppjppjpÉ¡ / fË−u¡Se É¡ / fË−u¡Se É¡ / fË−u¡Se É¡ / fË−u¡Se ¢h−nÔoZ ¢h−nÔoZ ¢h−nÔoZ ¢h−nÔoZ ---- p¡j¡¢SL B−m¡Qe¡ J ¢h−nÔo−Zl j¡dÉ−j j§m pjpÉ¡ J a¡

pj¡d¡−el Ef¡u−L mrÉ h¡ BL¡´M¡u l©f¡¿¹l Ll¡ z

7. pj¡d¡−el f¢lLÒfe¡ pj¡d¡−el f¢lLÒfe¡ pj¡d¡−el f¢lLÒfe¡ pj¡d¡−el f¢lLÒfe¡ ---- HC fÜ¢a−a pj¡−Sl j¡e¤o ¢e−S−cl pjpÉ¡ pj¡d¡−el f¢lLÒfe¡ Ll−h z

Page 4: 2.4

4

8. cm−L pwN¢Wa Ll¡ cm−L pwN¢Wa Ll¡ cm−L pwN¢Wa Ll¡ cm−L pwN¢Wa Ll¡ ---- pj¡−Sl LjÑp¤¤Q£ pÇf−LÑ fË−aÉL pc−pÉl c¡¢uaÆ J LaÑ−hÉl ILÉja ÙÛ¡fe z AeÉ¡eÉ pwNW−el p¡−b pw−k¡N ÙÛ¡f−el j¡dÉ−j cra¡l Eæue p¡de z

4z 4z 4z 4z A¢d−hneA¢d−hneA¢d−hneA¢d−hne f¢lLÒfe¡ f¢lLÒfe¡ f¢lLÒfe¡ f¢lLÒfe¡ (Session Plan):

pjupjupjupju A¢d−hn−eA¢d−hn−eA¢d−hn−eA¢d−hn−el L¡kÑ ¢hhle£l L¡kÑ ¢hhle£l L¡kÑ ¢hhle£l L¡kÑ ¢hhle£

fËbj 20 ¢j¢eV c−m i¡N q−u L¡S Ll¡

• Ae¤n£m−el E−ŸnÉ hÉ¡MÉ¡ ¢c−u öl¦ Ll−a q−h z • AwnNËqZL¡l£−cl f¡−Wl SeÉ 1 ew −Lp ØV¡¢X ¢hale Ll−a q−h J

c−m i¡N q−u L¡S Ll−a hm−a q−h z • ¢ejÀ¢m¢Ma fËnÀpj§q −h¡−XÑ ¢mM−a q−h :

� ¢L i¥m q−u¢Rm ? � NË¡jh¡p£l¡ HC LjÑp§Q£ pð−å ¢el¦vp¡q£ ¢R−me −Le ? � Øj«¢a ¢L Ll¢Rm, −Le NË¡jh¡p£l¡ a¡ S¡e−ae e¡ ? � pcpÉl¡ −L−¾cÊ Bp−ae e¡ −Le ?

• fËnÀ…¢m pLm−L −S¡−l f−s ö¢e−u, cm −b−L Ešl ¢S‘¡p¡ Ll−a q−h ?

• fË−aÉL pc−pÉl Ešl −h¡−XÑ ¢mM−a q−h z • f−ll d¡−fl SeÉ AwnNËqZL¡l£−cl fËÙ¹¥a Ll−a q−h z

20 - 40 ¢j¢eV AwnNËqZj§mLAwnNËqZj§mLAwnNËqZj§mLAwnNËqZj§mL B−m¡Qe¡ B−m¡Qe¡ B−m¡Qe¡ B−m¡Qe¡ ::::

• pj¡S J p¡j¡¢SL AwnNËqe L¡−L h−m a¡ hÉ¡MÉ¡ Ll−a hm¤e z • ph L¢V Ešl pLm−L S¡¢e−u −h¡−XÑ ¢m−M p¢WL pw‘¡ ¢c−a q−h z • −Lp ØV¡¢Xl f¢l−fË¢r−a pj¡−Sl p−‰ L¡S Ll¡l pñ¡hÉ phL¢V pjpÉ¡

a¥−m dl−a q−h z 40 - 60 ¢j¢eV c−m i¡N q−u L¡S Ll¡ : c−m i¡N q−u L¡S Ll¡ : c−m i¡N q−u L¡S Ll¡ : c−m i¡N q−u L¡S Ll¡ :

AwnNËqZL¡l£−cl f¡−Wl SeÉ 2 ew −LpØV¡¢X ¢hale Ll−a q−h z • ¢ejÀ¢m¢Ma fËnÀ…¢m −h¡−XÑ ¢mM−a q−h z

� −L¡e ¢S¢ep LjÑp§Q£−L p¡gmÉ −cu ? � L¡−cl p¡gmÉ ?

• fËnÀ f−s −n¡e¡−a q−h Hhw AwnNËqZL¡l£−cl −cJu¡ Ešl −h¡−XÑ ¢mM−a q−h z

• p¡lpw−rf ¢c−u −no Ll−a q−h z LjÑp§Q£ p¡g−mÉl L¡lZ…¢m qm -

� j¡e¤−ol p¡−b L¡S Ll¡ q−u¢Rm j§mÙ¹l −b−L (f¡¢lh¡¢lL Ù¹−l) � ¢h¢iæ cm J fË¢aù¡−el −k¡Np§œ Ll−a prj q−u¢Rm z � j¡e¤o−L fËd¡e pÇfc ¢qp¡−h j§mÉ −cJu¡ q−u¢Rm

Page 5: 2.4

5

� ¢hfæ −nËZ£ J a¡−cl Q¡¢qc¡…¢m ¢Q¢q²aLlZ q−u¢Rm � rja¡ h¡¢s−u T¥y¢L Lj¡−e¡l fË−Qø¡ q−u¢Rm z � Eæu−el p¡−b ¢hfkÑu Ty¥¢L qÊÊ¡pLle−L p¢Çj¢ma Ll¡ qu z

¢àa£u fË−nÀl Ešl - ¢LR¥ p¡q¡−kÉl p¡−b pcpÉl¡ ¢e−S−cl pjpÉ¡l pj¡d¡e Ll−a −f−l¢Rm z flhaÑ£ Ae¤n£m−el SeÉ AwnNËqZL¡l£−cl fËÙ¹¥a Ll¡ z

60 - 80 ¢j¢eV AwnNËqZAwnNËqZAwnNËqZAwnNËqZj§mLj§mLj§mLj§mL B−m¡Qe¡ B−m¡Qe¡ B−m¡Qe¡ B−m¡Qe¡ :::: • pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡l j¡dÉj J fÜ¢a B−m¡Qe¡ Ll−a q−h z • pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡l −j±¢mL fÜ¢a hÉ¡M¡ Ll−a q−h z • pj¡−Sl p¡−b L¡S Ll¡l ¢h¢iæ d¡f ¢e−u AwnNËqZL¡l£−cl p¡−b B−m¡Qe¡

Ll−a q−h z 81 - 90 ¢j¢eV j§m ¢nr¡ p¡lpw−rf Ll¡ 5z fË¢nrZ 5z fË¢nrZ 5z fË¢nrZ 5z fË¢nrZ fÜ¢afÜ¢afÜ¢afÜ¢a (Training Method)

A¢d−hn−eA¢d−hn−eA¢d−hn−eA¢d−hn−el Awnl Awnl Awnl Awn fÜ¢afÜ¢afÜ¢afÜ¢a

1 ew −Lp ØV¡¢X, 2 ew −LpØV¡¢X f¡W c−m i¡N q−u L¡S Ll¡ pj¡S J p¡j¡¢SL AwnNËqe L¡−L h−m, pj¡−Sl p¡−b L¡S

AwnNËqZj§mL B−m¡Qe¡

6666z fË−u¡Se£u p¡jNË£ z fË−u¡Se£u p¡jNË£ z fË−u¡Se£u p¡jNË£ z fË−u¡Se£u p¡jNË£ (Material Required) :::: � −h¡XÑ � 4¢V ¢h¢iæ l−Pl j¡LÑ¡l −fe � 8¢V Q¡VÑ � −LpØV¡¢X 1 � −LpØV¡¢X 2

Page 6: 2.4

6

−LpØV¡¢X 1−LpØV¡¢X 1−LpØV¡¢X 1−LpØV¡¢X 1���� ¢hfkÑu −j¡L¡¢hm¡ ¢hfkÑu −j¡L¡¢hm¡ ¢hfkÑu −j¡L¡¢hm¡ ¢hfkÑu −j¡L¡¢hm¡ −L¾cÊ f¢lcnÑ−el −L¾cÊ f¢lcnÑ−el −L¾cÊ f¢lcnÑ−el −L¾cÊ f¢lcnÑ−el A¢i‘a¡A¢i‘a¡A¢i‘a¡A¢i‘a¡

Bj¡l e¡j ¢Ql¿¹e (f¢lh¢aÑa e¡j) z B¢j ¢hfkÑu −j¡L¡¢hm¡ L¡kÑ¡m−u L¡S L¢l z ¢ae hRl B−N Bj¡−cl −Sm¡l L«o·N” Hhw l¡CN” (f¢lh¢aÑa e¡j) e¡jL c¤¢V NË¡j iuˆl heÉ¡u Lh¢ma qu z heÉ¡œ¡Z J p¡q¡−kÉl L¡S −no q−m, HC c¤¢V NË¡−j ¢hfkÑu fË¢a−l¡−dl SeÉ ¢hfkÑu −j¡L¡¢hm¡ −L¾cÊ ÙÛ¡¢fa qu, k¡−a NË¡jh¡p£l¡ A¢NËj fËÙ¹¥¢al j¡dÉ−j BN¡j£ ¢c−el −k −L¡e ¢hfkÑ−ul −j¡L¡¢hm¡ Ll−a f¡−l z A−eL Evp¡q E¢Ÿfe¡ ¢e−u B¢j L«o·N” NË¡−j ¢hfkÑu −j¡L¡¢hm¡ −L¾cÊ f¢lcnÑ−el SeÉ −f±yR¡m¡j z B¢j ¢N−u −c¢M h¡m−Ll¡ j¢qo Qs¡−µR Hhw ¢LR¥ −m¡L N¡−Rl am¡u h−p d§jf¡e Ll−R z B¢j a¡−cl pñ¡oZ S¡¢e−u ¢S‘¡p Llm¡j, “B¢j ¢hfkÑu −j¡L¡¢hm¡ −L¾cÊ¢V M¤yS¢R z hm−a f¡−le, HV¡ −L¡b¡u ?” a¡l¡ ¢e¢hÑL¡l i¡−h H−L Af−ll ¢c−L a¡L¡−m¡ z A−eL −M¡yS¡M¤¢S J A−eL−L ¢S‘¡p¡ Ll¡l fl Ah−n−o −pC −L−¾cÊl pwNW−Ll p¡−b −cM¡ Llm¡j z a¡yl e¡j Øj«¢a (f¢lh¢aÑa e¡j) z ¢a¢e M¤h Ah¡L q−me Bj¡−L a¡−cl NË¡−j −c−M z ¢a¢e hm−me “Hac§l −b−L Lø L−l Bf¢e e¡ H−p, Bj¡−L Mhl ¢c−mC B¢j Bfe¡l p−‰ −cM¡ Ll−a Q−m −ka¡j z Bp¤¤e, HL L¡f Q¡ −M−u k¡e z” B¢j a¡−L deÉh¡c ¢c−u hmm¡j, B¢j a¡−cl −L¾cÊ¢V −cM−a H−p¢R Hhw −L−¾cÊl ¢LR¥ pc−pÉl p−‰ Lb¡ hm−a Q¡C z BÕQ−kÉÑl Lb¡, Bj¡l j−e qm - HC Lb¡ Je¡l i¡m m¡Nm e¡ z E¢e hm−me “¢c−el HC pj−u B¢j pcpÉ−cl −L¡b¡ −b−L f¡h z a¡yl¡ −a¡ p−åÉ −hm¡u B−pe z AarZ −a¡ Bf¢e A−fr¡ Ll−a f¡l−he e¡ z” B¢j hmm¡j, “a¡q−m Qm¤e, Bfe¡l p−‰ −L¾cÊ¢V O¤−l −c¢M” z Bj¡l −S¡s¡S¥¢s−a Bj¡u −L¾cÊ −cM−a ¢e−u −N−me ¢a¢e z −c−M j−e qm, hý¢ce h¡C−l Ty¡V f−l ¢e Hhw Q¡¢lf¡n AaÉ¿¹ −e¡ws¡ z Øj«¢a clS¡ M¤m−me z ¢ialV¡ O¤VO¤−V AåL¡l z −cMm¡j ¢h¢iæ f¤¢Ù¹L¡ Bl −f¡ØV¡−l Ol −h¡T¡C q−u B−R AbQ −cJu¡m…¢m gy¡L¡ ! B¢j avre¡v O−ll h¡C−l Bpm¡j z −L−¾cÊl HC AhÙÛ¡ −c−M B¢j qah¡LÚ J ¢hqÄm z Øj«¢a Bj¡l p−‰ h¡C−l R¥−V Hm, hmm, “pÉ¡l, pÉ¡l, Bj¡−L fË¢aL̈m AhÙÛ¡l j−dÉ L¡S Ll−a qu z B¢j h¡s£ h¡s£ O¤−l pLm−L Bp−a Ae¤−l¡d S¡e¡C ¢L¿¹¥ −LE B−p e¡ z a−h ¢Q¿¹¡ Ll−he e¡, NË¡jh¡p£l¡ h−m−Re BN¡j£ j¡p −b−L a¡l¡ Bp−he z B¢j e£l−h q¡yV−a b¡Lm¡j z −L¡b¡u i¥m q−u−R ? NË¡jh¡p£l¡ −Le ¢hfkÑu −j¡L¡¢hm¡ Ll¡l fË¢nre ¢e−a Q¡e e¡ ? pcpÉl¡ Øj«¢al L¡S pð−å ¢LR¥C S¡−ee e¡ −Le ? −Le −L−¾cÊ Ef¢ÙÛa b¡L−Re e¡ ? Hj¢e ¢LR¥ fËnÀ j¡b¡u ¢e−u h¡s£ ¢glm¡j z Bfe¡l¡ Hl Ešl ¢c−a f¡−le ¢L ?

� Integrating Older People, by Deepak Malik, Samantha Chattoraj and Meinke Lignac; HelpAge

International and Canadian Red Cross

Page 7: 2.4

7

−LpØV¡¢X 2−LpØV¡¢X 2−LpØV¡¢X 2−LpØV¡¢X 2���� ü¡ÙÛÉLjÑ£−cl à¡l¡ L−ml¡ fË¢a−l¡dü¡ÙÛÉLjÑ£−cl à¡l¡ L−ml¡ fË¢a−l¡dü¡ÙÛÉLjÑ£−cl à¡l¡ L−ml¡ fË¢a−l¡dü¡ÙÛÉLjÑ£−cl à¡l¡ L−ml¡ fË¢a−l¡d

jdÉ B−j¢lL¡l C−L¡u¡cl e¡jL ÙÛ¡−e 6 j¡p M¤h ö×L Hhw h¡L£ 6 j¡p ¢i−S Bhq¡Ju¡ b¡−L z H−a L−l npÉ Evf¡ce Ll¡ L¢We z M¤h p¡j¡eÉ q¡V h¡S¡l B−R z plL¡l ú¥m, ü¡ÙÛÉ−L¾cÊ Hhw AeÉ¡eÉ Sl¦l£ f¢l−oh¡ −kje ¢höÜSm plhl¡q, fuxfËZ¡m£ CaÉ¡¢cl L¡S L−l z 1991 p¡−m kMe L−ml¡l jsL Hm, aMe j¡e¤oSe Hl SeÉ fËÙ¹¥a ¢Rm e¡ z a¡C A−e−LC Ap¤¤ÙÛ q−u f−s¢Rm z ¢c−el fl ¢ce ¢jSÑ¡f¤l (f¢lh¢aÑa e¡j) nq−ll ÙÛ¡e£u ü¡ÙÛÉ−L−¾cÊ Ap¤¤ÙÛ −m¡−L−cl ¢e−u f¢lh¡−ll pcpÉl¡ Bp−a b¡L−me z Ap¤¤ÙÛl¡ Apñh c§hÑm, SÆ−l LÇfj¡e, X¡C¢lu¡u Bœ²¡¿¹ Hhw a¡−cl nl£−l i£oZ i¡−h S−ml Ai¡h (¢Xq¡C−XÊne) z ü¡ÙÛÉLjÑ£l¡ h¤T−a f¡l−me H¢V L−ml¡ js−Ll mrZ z a¡−cl QVSm¢c hÉhÙÛ¡ ¢e−a q−h, AeÉb¡ fËQ¥l −m¡L j¡l¡ k¡−h z ¢hnoax L−ml¡ S£h¡e¤ Smh¡¢qa a¡C f¡e£u S−ml j¡dÉ−j A¢a pq−SC AeÉ−cl j−dÉ R¢s−u f−s z a¡C −Lhmj¡œ Ap¤¤ÙÛ −l¡N£l ¢Q¢Lvp¡ Ll−mC q−h e¡ - L−ml¡ R¢s−u fs¡ fË¢a−l¡−dl hÉhÙÛ¡J ¢e−a q−h z k¡−a nq−ll Hhw a¡l Q¡lf¡−nl NË¡j…¢m−a ¢höÜ f¡e£u Sm Hhw p¤¤l¢ra J f¢l×L¡l −n±Q¡N¡l O−l O−l b¡−L −p¢c−L eSl ¢c−a q−h z k¡l¡ HMeJ p¤¤ÙÛ B−Re a¡−cl −k¡N¡−k¡N Ll¡ qm z ÙÛ¡e£u cm…¢ml J p¡q¡kÉ Q¡Ju¡ qm z a¡l¡ ph¡C ¢j−m HL¢V ÙÛ¡e£u pwÙÛ¡−L −k¡N¡−k¡N Ll−me z pwÙÛ¡l ¢œ²u¡LjÑ ¢h¢iæ −c−n fËp¡¢la Hhw Sl¦l£ AhÙÛ¡u ¢höÜ Sm J −n±Q¡mu hÉhÙÛ¡l SeÉ B¢bÑL pq¡ua¡ L−l b¡−Le z a¡−cl HC fËLÒf "phÑp¡d¡l−Zl SeÉ ü¡ÙÛÉ' e¡−j f¢l¢Qa z ü¡ÙÛÉLjÑ£l¡ fË¢a¢V NË¡−j Seü¡ÙÛÉ pwNWe L¢j¢V ÙÛ¡¢fa Ll−me z L¢j¢Vl pcpÉl¡ “NË¡j ü¡ÙÛÉ fË¢nrL” Hl Que Ll−me z HC fË¢nrL−cl ¢Li¡−h ¢höÜ f¡e£u Sm fËÙ¹¥a Ll¡ k¡u Hhw ¢Li¡−h jmj§œ aÉ¡−Nl Ef−k¡N£ −n±Q¡N¡l h¡e¡−e¡ −k−a f¡−l - a¡ −nM¡−e¡ qm z H R¡s¡J ¢Li¡−h −n±Q¡N¡−ll lre¡−hrZ Ll−a qu ab¡ −n±−Ql fl ¢Li¡−h q¡a d¤−a q−h - k¡−a −l¡NhÉ¡¢dl pwœ²jZ e¡ qu a¡J −nM¡−e¡ qm z HC fË¢nrZ −eJu¡l fl NË¡j ü¡ÙÛÉ fË¢nrL NË¡jh¡p£−L c¡¢uaÆ ¢e−u L−ml¡ jsL fË¢a−l¡−dl Hhw NË¡−j p¤¤¾cl f¢l−hn °al£ Ll−a Eà¤Ü Ll−me z

� A community guide to environmental health by Jeff Conant & Pam Fadem; Hesperian Foundation,

California, USA

Page 8: 2.4

8

f¢lhaÑf¢lhaÑf¢lhaÑf¢lhaÑe Be−a AwnNËqZe Be−a AwnNËqZe Be−a AwnNËqZe Be−a AwnNËqZ fËb−jC NË¡j fË¢nrLl¡ NË¡jh¡p£−L L−ml¡ Hhw AeÉ¡eÉ pwœ²¡¢ja hÉ¡¢d Rs¡−e¡l j¡dÉj…¢m S¡e¡−m¡ (47 −b−L 54 fªù¡ −cM¤e)z Hlfl fË¢a¢V f¢lh¡−l J fË¢a¢V NË¡−j ¢höÜ Sm plhl¡q p¤¤¢e¢ÕQa Ll−a NË¡jh¡p£−cl p¡q¡kÉ Ll−me (92 −b−L 99 fªù¡ −cM¤e)z a¡l¡ HJ S¡e¡−me, nl£l −b−L Sm ¢exp¡¢la qJu¡ h¡ ¢Xq¡C−XÊn−el SeÉ ¢L Ll¡ E¢Qv z HC L¡l−eC hý j¡e¤−ol jªaÉ¥ qu z Hl SeÉ ORS fÉ¡−LV Abh¡ e¤e J ¢Q¢e ¢c−u ¢jnËe °al£ Ll−a q−h z fËb−j Sm g¥¢V−u W¡ä¡ Ll¦e z a¡−a e¤e, ¢Q¢e ¢c−u a¡ X¡u¢lu¡ Bœ²¡¿¹ ¢nö / hÉ¡¢š²−L M¡C−u ¢c−a q−h (53 f¡a¡u −cM¤e)z HC ü¡ÙÛÉLjÑ£l¡ ¢h¢iæ ¢hcÉ¡m−u, ¢NSÑ¡u, fË¢a¢V p¡j¡¢SL fË¢aù¡−e Hhw −kM¡−e −m¡L Sj¡ qu −pM¡−e −n±−Ql fl p¢WL fÜ¢a−a q¡a −d¡Ju¡ Hhw p¤¤l¢ra −n±Q¡mu °al£l fÜ¢a pð−å S¡e¡u z HC fc−rf…¢m Ae¤ple L−l ¢LR¥¢c−el j−dÉC L−ml¡l fË−L¡f L−j B−p z ¢L¿¹¥ ü¡ÙbÉLjÑ£l¡ S¡e−ae −k L−ml¡ pÇf̈eÑ fË¢a−l¡d Ll−a a¡−cl BlJ ¢LR¥ L¡S Ll−a q−h z ÙÛ¡e£u C¢”¢eu¡l−cl p¡q¡−kÉ emh¡¢qa ¢höÜ f¡e£u Sm, p¤¤mi −n±Q¡mu °al£ Hhw fË¢a f¢lh¡−l pÀ¡e Ll¡l fkÑ¡ç Sm plhl¡q p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡ qm z NË¡jh¡p£l¡ ¢e−Sl¡C E−cÉ¡N£ q−u emh¡¢qa Sm plhl¡q hÉhÙÛ¡ Hhw −n±Q¡mu lre¡−hre ¢nM−me z fö−cl hSÑÉ −ke f¡e£u S−ml pwØfÑ−n e¡ B−p a¡l SeÉ fö−cl Bm¡c¡ L−l l¡M¡l hÉhÙÛ¡J Ll¡ qm z HR¡s¡J jn¡l hwnhª¢Ü fË¢a−l¡d Ll−a Sm −Y−L l¡M¡l p¤¤-AiÉ¡p¢VJ Ns¡ qm z HC L¡−Sl Mhl B−n f¡−nl NË¡j…¢m−a R¢s−u fsm Hhw a¡l¡J HC L¡−S k¤š² q−me z 22 ¢V NË¡j−L ¢c−u öl¦ q−u HC L¡S ¢LR¥ pj−ul j−dÉC 100 ¢V NË¡−j −f±y−R −Nm z H−a −pC A’−m L−ml¡ hå qm Hhw AeÉ¡eÉ −l¡−Nl iuJ L−j Hm z