ΔΕ 31. Προβληματισμοί για τη λειτουργική γλώσσα και τη

μουσική

ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

α) Ποια είναι η γλώσσα στη λατρεία; Αρχικά ήταν η κοινή,

ελληνιστική μορφή της και αργότερα η αττικίζουσα γλώσσα των Πατέρων.

Η λειτουργική μας γλώσσα δεν επιδιώκει τον εντυπωσιασμό, αλλά την προσέγγιση του πιστού και τη δημιουργία κατάνυξης στην καρδιά του.

Η ανάγκη όμως της συνέχειας και ο κίνδυνος διάσπασης της παράδοσης συνέβαλαν στη διατήρηση της γλωσσικής μορφής της λατρείας παρά την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας (ομιλουμένη-λαϊκή) μετά τον 11ο αιώνα.

Γι' αυτό σήμερα η γλώσσα της

λατρείας μας φαίνεται αρχαΐζουσα.

β) Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας και το θέμα της μετάφρασης των λειτουργικών κειμένων

Η κατανόηση της λειτουργικής γλώσσας απαιτεί:

α. Σχολική παιδεία

β. Τακτική συμμετοχή στη λατρευτική ζωή, για να υπάρχει εξοικείωση με τα κείμενα της λατρείας.

γ. «λατρευτική αγωγή» των πιστών με τη χρήση μεταφράσεων.

Στη «λατρευτική αγωγή» των πιστών, μεγάλη είναι η συμβολή των μεταφράσεων. Ήδη υπάρχουν μεταφράσεις για πολλές ακολουθίες.

Για πολλούς η ορθή λύση είναι: διατήρηση της γλωσσικής μορφής της λατρείας μας, που για μας τους Έλληνες έχει και εθνική σημασία, και βοηθητική χρήση μεταφράσεων.

Οι νέοι όμως ύμνοι και ευχές μπορούν να γράφονται στη σημερινή γλωσσική μορφή.

γ) Η μουσική στη λατρεία της Εκκλησίας

Η βυζαντινή μουσική είναι συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής. Η εκκλησιαστική μουσική δεν είναι τέχνη αυτόνομη, αλλά το ένδυμα του λόγου των ύμνων. Σκοπός της είναι να δημιουργεί και αυτή πνεύμα κατάνυξης και ευλάβειας.

Είναι καθαρά φωνητική και απέκλεισε από την αρχή τη χρήση των μουσικών οργάνων. Μουσικό όργανο γίνεται στη λατρεία ο ίδιος ο πιστός, που αινεί το Θεό με την ψυχή πρώτα και μετά με τη φωνή του.

δ) Βασικοί σταθμοί εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής

Η εκκλησιαστική μουσική ακολούθησε την εξέλιξη των ύμνων. Στην αρχή ήταν απλούστερη. Από τον 4ο αι. έγινε πλουσιότερη σε μελωδίες.

Στηρίζεται στο σύστημα 7 φθόγγων, που εκφράζονται με τα 7 πρώτα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου: πΑ, Βου, Γα, Δι, κΕ, Ζω, νΗ.

ε) Εκκλησιαστική μουσική παράδοση και νεωτεριστικές τάσεις

Είναι κοινά παραδεκτό ότι η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική έχει άμεση σχέση με τη βυζαντινή λαϊκή μουσική παράδοση, που σώζεται ως σήμερα στο δημοτικό τραγούδι.

Τη βυζαντινή επίδραση σώζει και το «λαϊκό» λεγόμενο τραγούδι.

Σήμερα καλλιεργείται σε ευρεία κλίμακα και με μεγάλη επιτυχία η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική της παράδοσής μας.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική σκοπό

έχει:

α. να εντυπωσιάσει τον ακροατή

β. να μεταδώσει στον πιστό της αλήθειας της ορθόδοξης πίστης

γ. να μεταδώσει στον πιστό την άκτιστη θεία χάρη

δ. να οδηγήσει τον πιστό σε κατάνυξη (ευλάβεια)

Η ορθόδοξη πίστη και προσευχή δεν επιτρέπεται να γίνεται σε όλες τις ανθρώπινες γλώσσες

α. Σωστό

β. Λάθος

Σε ποιο εκκλησιαστικό γεγονός οι άνθρωποι άκουγαν το κήρυγμα των αποστόλων στη μητρική τους γλώσσα;

α. Πύργος της Βαβέλ

β. Γάμος της Κανά

γ. Μεγάλη Εβδομάδα

δ. Πεντηκοστή

Η βυζαντινή μουσική έχει διαδοθεί: α. στη Δυτική

χριστιανοσύνη

β. μόνο στον ελληνικό ορθόδοξο χώρο

γ. στους Άραβες

δ. στους Αιγύπτιους

Στις ημέρες μας υπάρχουν μεταφράσεις στα νέα ελληνικά για πολλές ορθόδοξες ακολουθίες.

α. Λάθος

β. Σωστό

Η γλώσσα της λατρείας διατήρησε την αρχαΐζουσα μορφή της:

α. διότι ήταν εντολή της Ζ' οικουμενικής Συνόδου

β. γιατί οι Πατέρες της Εκκλησίας έγραφαν τα λατρευτικά κείμενα σε αρχαία Ελληνικά

γ. επειδή υπήρχε ο κίνδυνος αιρέσεων

δ. για να μην γίνεται αντιληπτή η χριστιανική διδασκαλία από τους λατρευτικούς κατακτητές

Οι ιεραπόστολοι που μετέδωσαν το χριστιανισμό στους Σλάβους ήταν οι άγιοι:

α. Ιωαννίκειος και Βόγορης

β. Κύριλλος και Μεθόδιος

γ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός και Ανδρέας Κρήτης

δ. Δημήτριος ο νέος και Γεώργιος ο μεταφραστής

Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στη λατρεία είναι η:

α. όλες οι υπόλοιπες 3 απαντήσεις

β. αττικίζουσα

γ. ελληνιστική

δ. κοινή

Σήμερα η βυζαντινή μουσική, εκτός από τη λατρεία, διασώζεται:

α. στον ελληνικό εθνικό ύμνο

β. στα λαϊκά τραγούδια

γ. στις τετραφωνίες των παραδοσιακών τραγουδιών

δ. στην εκκλησιαστική μουσική της Δύσης

Στη βυζαντινή μουσική πόσους ήχους (τρόποι ψαλμωδίας) έχουμε;

α. 4

β. 8

γ. 1

δ. 2

Οι βυζαντινές νότες είναι:

α. α, κα, τα, μα, κα, τα, σου, κου, του, μπε

β. ντο, ρε, μι, φα, σολ, λα, σι

γ. πα, βου, γα, δι, κε, ζω, νη

δ. α', β', γ', δ', πλ.α', πλ. β', πλ. γ', πλ. δ'.