33 chiến lược của chiến tranh

1. 1 33 CHIN LC CA CHIN TRANH ROBERT GREENE NH XUT BN TR Xy dng ebook: Groups T Sch Ca Bn Link: https://www.facebook.com/groups/TuSachTamLy/ Bin tp ebook: ng Tun Chnh sa chnh t: Nh Ho Cung cp sch: H Kh i ng nh my: Linh VBoice Nga Nguyen Nh Ho Trinh Ba Duong L Lc Mt B i Ba Nguyn Dng Ph Thy Cn Th Vit Phng Tho Ng L Thanh An Vn Bp t Trung Nguyen Hong Mnh Tun Nguyn ng Hi Thy V H Cao Duyn Gia Huy Duong S Egte Trng Quang Sn Nguyn c Kit Dam Tran Khanh Mo Hoang Nguyn Bnh Minh Tanpopo Hang Le

2. 2 Mc lc LI NI U.............................................................................................................................................................................3 TUYN CHIN VI K TH .................................................................................................................................................. 13 NG CHIN U VI CUC CHIN VA QUA ............................................................................................................... 27 GIA NHNG S KIN RI LON, NG NH MT S MINH MN .......................................................................... 40 TO MT THC V S KHN CP V TUYT VNG .................................................................................................. 56 TRNH NHNG CI BY CA T DUY THEO NHM ...................................................................................................... 70 PHN TN CC LC LNG ............................................................................................................................................... 85 CHUYN CUC CHIN TRANH CA BN THNH MT CUC THP T CHINH .......................................................... 95 CHN LA TRN CHIN MT CCH CN THN............................................................................................................ 120 XOAY CHUYN CUC DIN............................................................................................................................................... 134 TO RA MT V NGOI C TNH CHT E DA ........................................................................................................... 149 I KHNG GIAN LY THI GIAN ................................................................................................................................... 163 THUA TRONG NHNG TRN NH NHNG THNG CUC CHIN TRANH TNG CHIN LC ............................ 173 NHN BIT K TH............................................................................................................................................................. 193 P O S CNG KHNG VI TC V S T NGT ........................................................................................ 207 KIM SOT NG LC....................................................................................................................................................... 215 TN CNG VO NI D TN THNG CA I TH................................................................................................... 231 NH BI K TH TNG PHN........................................................................................................................................ 242 CHUYN HNG V TN CNG VO HNG I TH.................................................................................................. 257 VY BC QUN TH .......................................................................................................................................................... 271 LM CHO K TH SUY YU............................................................................................................................................... 283 M PHN TRONG KHI TIN TI...................................................................................................................................... 302 BIT CCH KT THC ........................................................................................................................................................ 315 DT MT MNG KHNG NG NI GIA S THT V H CU............................................................................. 330 CHN TUYN NG T K VNG NHT....................................................................................................................... 346 CHIM LNH VNG T CAO O C .......................................................................................................................... 365 KHNG CHO K TH NHN THY MC TIU................................................................................................................. 377 LM RA V NH ANG HOT NG CHO LI CH CA NGI KHC TRONG LC TNG CNG CHO CC LI CH CA CHNH MNH ........................................................................................................................................................ 393 TRAO CHO CH TH DY THNG H T TREO C......................................................................................... 409 CN TNG MING NH...................................................................................................................................................... 429 THM NHP VO TM TR K TH ................................................................................................................................. 437 HY DIT T BN TRONG.................................................................................................................................................. 452 THNG TR TRONG KHI T V PHC TNG.................................................................................................................... 464 GIEO RC TNH TRNG PHP PHNG S HI THNG QUA CC HNH NG KHNG B..................................... 480

3. 3 Li ni u Chng ta sng trong mt nn vn ha vn c ng cho nhng gi tr mang tnh dn ch ca vic sng ngay thng vi tt c mi ngi; cho tm quan trng ca vic thch ng vi mt nhm; v cho vic hiu bit cch thc cng tc vi nhng ngi khc. Chng ta c dy d ngay t b rng nhng ngi c v ngoi hiu chin v hay gy s phi tr mt ci gi v mt x hi: khng c qun chng a thch v b c lp. Nhng gi tr ca s ha hp v cng tc ny c duy tr theo mt cch thc tinh vi hoc th thin - thng qua nhng quyn sch v cch thc thnh cng trong cuc sng; thng qua nhng hnh x b ngoi vui v, ha bnh m nhng ngi thnh t hn ngi trn th gii th hin trc mt qun chng; thng qua nhng nim v s ng n ang thm m trong khng gian cng ng.Vn i vi chng ta l chng ta c o to v c chun b sng ha bnh, ch khng h c chun b cho iu m chng ta ang i mt trong th gii hin thc chin tranh. Cuc chin ny tn ti nhiu cp khc nhau.Hin nhin nht l chng ta c nhng i th pha bn kia.Th gii ngy cng tr nn y tnh cnh tranh v him c. Trong chnh tr , trong kinh doanh, thm ch trong ngh thut , chng ta i mt vi nhng i th hu nh s lm bt c iu g chim li th. Tuy nhin, rc ri v phc tp hn nhiu, l nhng cuc chin m trong chng ta phi chm trn vi nhng ngi c xem l v pha ca chng ta. C nhng ngi ngoi mt l ng i nhng k hnh x rt thn thit v d thng- nhng li l nhng k ngm ph hoi chng ta hu trng, s dng nhm c ng cho nhng vic ring ca h. Nhng k khc, kh pht hin hn, thc hin nhng tr gy hn th ng tinh vi, xut s gip khng bao gi n, ngm ngm chi xu chng ta. ngoi din, mi s dng nh kh bnh n, nhng ngay bn di n, l mi ngi n ng hoc n b ch v bn thn h, ng lc ny tim nhim ngay c trong nhng gia nh hay nhng mi quan h. Vn ha c th chi b thc t ny v c ng cho mt bc tranh ha nh hn, nhng chng ta bit v cm nhn c n, trong nhng vt so chinh chin ca mnh. Qui desiderat pacem, praeparet bllium. (Hy cho anh ta, k thch ha bnh, chun b cho chin tranh). VEGETIUS Th k 4 Tr.CN. i ngi trn ci th l mt bi chin trng. JOB 7:1 (Chin lc) cao hn l mt khoa hc: n l s vn dng kin Khng phi v chng ta v cc ng nghip ca chng ta l nhng sinh vt thiu hiu bit, nhng k tht bi trong vic sng theo nhng l tng ha bnh v v tha, m v chng ta khng th l nh th. C nhng xung ng hiu chin m chng ta khng th lm ng hay kim ch c. Thi trc, cc c nhn c th mong ch mt nhm mt nh nc, mt gia nh m rng, mt cng ty lo liu cho h, nhng iu ny khng cn ng na, v trong th gii v tnh ny chng ta phi suy ngh trc tin v trn ht cho chnh bn thn v nhng li ch ca chng ta. iu chng ta cn khng phi l theo ui nhng tng bt kh thi v phi nhn tnh v ha bnh v s hp tc, m hn th, l tri thc c tnh thc hnh v cch thc x l mi xung t v nhng cuc chin hng ngy m chng ta ang chm trn .V tri thc ny khng phi

4. 4 thc vo thc t i sng, l s pht trin kh nng t duy b sung cho tng dn dt ban u di nh sng ca nhng hon cnh khng ngng thay i; n l ngh thut hnh ng di p lc ca nhng iu kin kh khn nht. HELMITH VON MOLTKE (1800-1891) c, vy th, con trai ta, hy pht trin chin lc ca con. cc phn thng trong cc trn u khng thot khi tay con. Chin lc lm nn mt ngi tiu phu tt hn l sc mnh. Chin lc gi cho con tu ca ngi hoa tiu i ng hng khi gi chng ni ln trn i dng xanh thm. V chin lc gip cho nhng xa phu chin thng cuc ua ti. C mt loi xa phu tin vo nhng con nga v c xe ca hn. V c nhng c ngot di dt ni ny ni khc, trn sut con ng m khng km cng nga. Nhng mt ngi bit cch thng cuc vi s nga t hn, lun cng mt nhn vo ct mc v ngot st cua. V ngay t khi l v cch lm th no mnh m hn trong vic t c nhng g chng ta mun v t bo v chng ta, m ng hn, lm th no c l tr v c chin lc hn khi xy ra xung t, nh hng cho cc xung ng gy hn ca chng ta thay v chi b hoc km nn chng. Nu c mt mc tiu phi hng ti, th nn l mt chin lc gia, mt con ngi gii quyt c nhng tnh hung kh khn v iu khin c mi ngi thng qua th on kho lo v thng minh. Nhiu nh tm l hc v x hi hc l lun rng chnh nh thng qua xung t m cc vn c gii quyt v nhng khc bit tht s c ha gii. C th truy nguyn nhng thnh cng hay tht bi ca chng ta trong cuc sng t vic chng ta x l tt hoc ti nhng xung t khng th trnh khi s i mt vi chng ta trong x hi. Nhng cch thc thng thng m mi ngi x l chng c trnh mi xung t, tr nn y cm xc v d kch ng, tr nn gi nhn gi ngha v mnh khe tt c rt cuc u phn tc dng, bi v chng khng t di s kim sot ca lng tm v l tr v thng khin cho hon cnh xu i. Cc chin lc gia hnh ng khc hn. H suy ngh xa hn v nhng mc tiu di hn, quyt nh nhng cuc chin no cn trnh v cuc chin no l khng th trnh khi, bit cch lm th no kim sot v nh hng nhng cm xc ca h. Khi buc phi chin u, h chin u theo ng li lt lo quanh co vi mt th thut tinh t, khin cho cc mnh khe ca h kh b pht hin. Bng cch ny h c th duy tr s ha bnh b ngoi cn thit trong nhng thi k chnh tr. tng v s chin u theo l tr ny n vi chng ta t chin tranh c t chc, ni m ngh thut v chin lc c pht minh v ci tin. Thot tin, chin tranh khng c tnh chin lc g c. Cc trn chin gia cc b lc din ra theo mt cung cch tn bo, mt loi nghi thc bo lc m trong nhng c nhn c th biu l c tnh anh hng ca h. Nhng khi cc b lc m rng v pht trin thnh cc quc gia, hon ton r rng rng chin tranh c qu nhiu tn ph chm n, rng vic tin hnh n mt cch m qung thng dn ti s suy kit v t hy dit, ngay c i vi k chin thng. Bng mt cch no , cc cuc chin cn phi c tin hnh mt cch l tr hn. T chin lc ( strategy) xut x t t c Hy Lp strategos, c ngha chnh xc l ngi ch huy ca mt o qun. Chin lc theo ngha ny l ngh thut ca vic ch huy, ca vic iu ng ton b n lc chin tranh, ca vic quyt nh nhng i hnh phi trin khai, a hnh chin u, nhng th thut cn p dng chim li th. V khi tri thc ny pht trin, nhng v ch huy qun i pht hin ra rng cng c t duy v k hoch xa rng hn, h cng c nhiu kh nng thnh cng hn. Cc chin

5. 5 xut pht lun km chc dy cng. Vi i tay cng rn khi nhn v k ch huy. ILIAD, HOMER, Khong Th k 9 Tr.CN. lc mi l c th cho php h nh bi nhng k th ln mnh hn nhiu, nh Alexander i thc hin trong nhng chin thng ca ng trc ngi Ba T. Vic i u vi nhng i th cng hiu bit v p dng chin lc to nn mt p lc vn ng i ln: chim u th, mt vin tng phi c u c chin lc hn, lt lo v thng minh hn i phng. Theo thi gian, nhng ngh thut ch huy qun s dn dn tr nn phc tp hn, cng nh c nhiu chin lc c pht minh hn. Mc d bn thn t strategy bt ngun t Hy Lp, song khi nim ny vn xut hin mi nn vn ha, trong mi thi k. Cc nguyn tc bn vng v cch x l cc s c bt kh khng ca chin tranh, cch ln k hoch sau cng, cch t chc qun i tt nht tt c nhng iu ny c th tm thy trong nhng cm nang chin tranh t Trung Hoa c i cho n chu u hin i. Th thut phn cng, tn cng bn sn hoc pht trin i hnh, v cc ngh thut nghi binh l chuyn bnh thng i vi cc i qun ca Thnh Ct T Hn, Napoleon v vua Shaka ca ngi Zulu. Nhn tng th, cc nguyn tc v chin lc ny biu th mt kiu tr tu qun s ph qut, mt tp hp nhng khun mu thch ng c kh nng gia tng cc c may chin thng. C l chin lc gia v i nht trong tt c nhng ngi l Tn T, tc gi ca quyn c th Trung Quc Binh Php. Trong cun sch ny c l c vit vo th k th 4 trc Cng nguyn chng ta c th truy nguyn hu nh tt c nhng khun mu v nguyn tc chin lc s c pht trin trong sut nhiu th k sau . Nhng iu ni kt chng li trong thc t l iu thit lp nn binh php trong cch ngh ca Tn T - l tng v vic chin thng m khng mu. Bng cch li dng nhc im tm l ca i phng, bng cch la i phng vo nhng v tr him ngho, bng cch to ra nhng cm gic tht vng v bi ri, mt chin lc gia c th khin cho i phng sp v mt tinh thn trc khi u hng v th cht. Theo cch ny, chin thng c th t c ci gi thp hn rt nhiu.V quc gia thng trn vi t tn tht nhn mng v kh ti hn l quc gia c th thnh vng trong mt qung thi gian lu di hn. Tt nhin, phn ln nhng cuc chin tranh khng c tin hnh mt cch thun l tr, nhng nhng chin dch trong lch s tun theo nguyn tc ny (Scipio Africanus Ty Ban Nha, Napoleon Ulm, T.E. Lawrence vi nhng chin dch tiu th trong Th chin th I) tr nn ni bt v c vn dng theo. Chin tranh khng phi l mt lnh vc ring bit tch ri vi phn cn li ca x hi. N l mt phm vi hot ng hin nhin ca con ngi, y nhng iu tt p v xu xa nht trong bn cht ca chng ta. Chin tranh cng phn nh nhng xu th trong x hi. S tin ha ti cc chin lc phi truyn thng hn chin tranh du kch, ch ngha khng b - phn nh mt tin ha tng ng trong x hi, ni hu ht mi s vt ang vn ng. Cc chin lc thnh cng trong chin tranh, d l theo truyn thng hay phi truyn thng, u da vo tm l mun i; v nhng tht bi qun s ln dy cho chng ta nhiu iu v s ngu xun ca con ngi v nhng gii hn ca sc mnh trong bt k u trng no. Quan im mang tnh chin lc trong chin tranh tnh cht cc k l tr v cn bng v cm xc, n lc chin thng vi tn tht ti thiu v mu

6. 6 v kh ti c tm ng dng v hn v thch ng vi nhng cuc chin hng ngy ca chng ta. Vi nhng gi tr ca cc thi i in su trong tm khm, nhiu ngi s l lun rng chin tranh c t chc vn c tnh d man mt di tch ca qu kh bo lc ca loi ngi v l mt iu cn khc phc. C ng cho cc ngh thut chin tranh trong mt mi trng x hi, h s ni, l cn tr s tin b v khuyn khch s xung t v bt ng. Chng l th gii ny cha th hay sao? L lun ny rt hp dn, nhng khng hp l cht no c. Trong x hi v trong th gii ni chung, lun lun s c nhng k hung hng hiu chin hn chng ta, nhng k tm mi cch t c nhng g h mun, bng trm phng nghn k. Chng ta phi cnh gic v phi bit cch t bo v bn thn chng li nhng dng ngi ny. Cc gi tr vn minh s khng tin trin nu chng ta buc phi u hng nhng k xo quyt v hng mnh. Trong thc t, nhng ngi theo ch ngha ha bnh khi i mt vi l si nh th l ci ngun ca mt tn bi kch v tn. Mahatma Gandhi, ngi nng s bt bo ng thnh mt v kh v i cho bin chuyn x hi, sau ch c mt mc tiu gin d trong i: a n thot khi nhng lnh cha ngi Anh vn lm n ln bi sut nhiu th k. Ngi Anh l nhng nh cai tr thng minh. Gandhi hiu rng nu mun bt bo ng t hiu qu, n phi cc k c tnh chin lc, i hi phi nhiu t duy v k hoch. ng tin mt bc kh xa khi gi bt bo ng l mt phng cch tin hnh chin tranh mi. c ng cho mt gi tr bt k no, bn phi sn sng chin u v n v hng v cc kt qu - ch khng ch l ci cm gic tt p, nng nhit khi th hin cc tng . Mt khi hng ti cc kt qu, bn i vo lnh vc chin lc. Chin tranh v chin lc c mt logic khng th chuyn di: nu bn mun hoc kht khao bt c iu g, bn phi sn sng v c kh nng chin u v n. T ng l bn ca mt con ngi bit lm ch bn thn. Nhng vi ai khng bit lm ch chnh mnh, t ng ging nh mt qun th trn chin trn. Kinh BHAGAVAD GITA, n Khong Th k 1 Tr.CN. Mc d l n thn chin tranh (Athena) khng vui th g vi chin tranh m yu chung cch gii quyt tranh chp, v duy tr lut php bng nhng Nhng ngi khc s l lun rng chin tranh v chin lc l nhng vn ch yu m n ng quan tm, c bit l nhng k hiu chin hoc nm trong s tng lp u t nhiu quyn lc. H s bo rng vic nghin cu chin tranh v chin lc l mt mu cu thuc v ging c, thuc tng lp u t v c tnh p ch, mt phng thc quyn lc duy tr chnh n. Mt l lun nh th tht phi l v nguy him. Khi u, chin lc tht s thuc v mt t thnh phn chn lc mt v tng, ban tham mu ca ng ta, nh vua, mt s triu thn. Nhng ngi lnh khng c hc chin lc, bi n s khng gip ch g cho h trn chin trn. Ngoi ra, trang b cho nhng ngi lnh ca mnh mt loi tri thc thc hnh c th gip h t chc mt cuc binh bin hay ni lon l vic km khn ngoan. K nguyn thc dn ch ngha cn nng nguyn tc ny ln cao hn: nhng ngi dn bn x ca cc thuc a ca chu u b cng bch gia nhp cc i qun phng Ty v thc hin nhiu qun v, nhng ngay c nhng ngi ln ti cc chc v hnh chnh cao vn khng c

7. 7 phng tin ha bnh hn. B khng mang th v kh no trong nhng lc ha bnh, v nu cn, thng s mn mt b t thn Zeus. Tnh thng ca b bao la Th nhng khi b giao chin, b khng bao gi tht bi, ngay c khi chng li bn thn Ares, v c trang b chin thut tt hn v chin lc tt hn ng ta; v cc thuyn trng khn ngoan lun tm n b xin mt li khuyn. THN THOI HY LP Tuyn tp 1, ROBERT GRAVE 1995 hc hi g v chin lc, ci c xem l qu nguy him nu truyn t cho h bit. Chin lc v cc ngh thut chin tranh vn l mt ngnh tri thc c bit tht s ch nm trong tay nhng tm lp u t v chnh quyn chuyn ch, nhng k thch chia ct v thng tr. Nhng nu chin lc l ngh thut ca vic t ti nhng kt qu, ca vic bin cc tng thnh hnh ng, n phi c ph bin xa v rng, c bit l trong nhng ngi c truyn thng khng bun m xa ti n, bao gm c nhng ngi ph n. Trong nhng cu chuyn thn thoi ca hu ht tt c nhng nn vn ha, nhng v thn chin tranh v i l ph n, trong c Athena ca Hy Lp c i. S thiu quan tm ca mt ph n i vi chin lc v chin tranh khng phi l mt thuc tnh sinh hc m l mt thuc tnh x hi, v c l c thuc tnh chnh tr na. Thay v khng c li sc ht ca chin lc v nhng u im ca vic tin hnh chin tranh theo l tr hoc cho rng n khng ng quan tm, i din vi s cn thit ca n l iu tt hn nhiu. Lm ch ngh thut ny rt cuc s ch lm cho cuc i ca bn bnh n v phong ph hn, v bn s bit cch thc tham gia cuc chi v chin thng m khng cn bo lc. Thiu hiu bit s dn ti mt cuc i hn lon khng ngng v y tht bi Sau y l su m hnh l tng c bn bn nn hng ti t bin bn thn thnh mt chin lc gia trong cuc sng hng ngy. Nhn vo s vic theo chnh bn thn ca chng, khng phi theo cc cm xc ca bn. Trong chin lc bn phi xem cc phn ng xc cm ca bn i vi cc s kin nh l mt cn bnh phi c cha tr. Ni s hi s khin bn nh gi qu cao k th v hnh ng c tnh cht t v thi qu. S gin d v nng ny s y bn ti nhng hnh ng hp tp lm mt i cc c hi chn la ca bn. S t tin thi qu, c bit khi l kt qu ca s thnh cng s khin cho bn i qu . Tnh yu v s cm ng s khin bn m qung trc nhng th on xo tr ca nhng k nhn b ngoi ang ng v pha bn. Ngay c nhng cp vi t nht ca nhng cm xc ny cng c th lm thay i cch thc bn nhn vo cc s kin. Liu php duy nht l nhn thc rng khng th trnh khi sc ht ca cm xc, nhn ra n ngay khi n xy ra v b p cho n. Khi bn thnh cng, hy v cng thn trng. Khi bn gin d, khng hnh ng g c. Khi bn s hi, bit rng bn s cng iu nhng mi him nguy m bn ng u. Chin tranh i hi s duy thc tt cng, nhn s vt theo bn thn ca chng. Cng hn ch hoc cng b p c cho cc phn ng xc cm ca bn, bn cng tin ti gn m hnh l tng ny. Xt on mi ngi theo hnh vi ca h. im ni bt ca chin tranh l khng h c mt s hng bin hoc cuc i thoi no c th thanh minh cho mt tht bi chin trng. Mt v tng a cc i qun ca mnh ti ch bi trn, lm lng ph sinh mng, v l cch m

8. 8 lch s s phn xt ng ta. Bn phi c vn dng chun mc tn nhn ny vo cuc sng hng ngy ca mnh, xt on mi ngi theo kt qu cc hnh vi ca h, nhng hnh vi c th nhn thy v o lng c, cc th on h s dng t c quyn lc. iu m mi ngi ni v mnh khng quan trng; ngi ta s ni bt c th g. Hy nhn vo iu h lm; hnh vi khng bit ni di. Bn cng phi p dng logic ny cho chnh bn thn. Khi nhn li mt tht bi, bn phi nhn din c nhng iu m l ra bn phi thc hin theo cch khc. Khng phi s chi xu ca i th, m chnh chin lc ti t ca bn l iu ng khin trch v tht bi ca bn. Bn chu trch nhim v nhng iu tt p v ti t trong i bn. Nh mt h qu tt yu ca iu ny, hy nhn vo mi iu m nhng ngi khc lm nh mt th on chin lc, mt n lc ginh chin thng. V d, nhng ngi t co bn chi xu, k lm cho bn cm thy c li, k ni v cng bng v o c, [ l nhng ngi]1 ang c gng ginh li th trn bn c. Trng cy vo v kh ca chnh bn. Trong s kim tm thnh cng cuc sng, mi ngi c khuynh hng trng cy vo nhng iu c v n gin, d dng hoc trc c hiu qu. iu ny c th l vic tch ly ti sn, nhng bit ti xoay x, c nhiu ng minh, hoc c cng ngh mi nht v li th m n mang ti. N mang tnh vt cht v c hc. Nhng chin lc chn chnh c tnh tm l mt vn ca tr tu ch khng phi ca sc mnh vt cht. Mi th trong i c th b tc ot khi bn v nhn chung s l nh th vo mt thi im no . Ti sn tiu tan, b cui cng t nhin tr thnh li thi, cc ng minh la b bn. Nhng nu tm tr bn c trang b ngh thut chin tranh, khng mt sc mnh no c th tc ot c n. gia mt cn khng hong, tm tr bn s tm ra con ng i ti gii php ng ca n. C nhng chin lc cao cp trong tay, bn s c mt sc mnh bt kh cng khng li. Nh Tn T ni: S bt nng khut nm trong bn thn ngi. (1) T y n ht cun sch, nhng phn nm trong du [] l ca ngi dch, nhm lm r ngha cu, hoc ghi ch mt t /cm t nguyn vn trong bn ting Anh m c th c gi cn i chiu, tham kho. V Athena, mt tinh nh mt c, ni: Diomedes, con trai ca Tydeus Ngi khng cn phi s Ares hay bt k K bt t no khc. Hy nhn xem ai ang bn ngi. Hy phi nga thng ti Ares, v khi ngi ti ni, hy tn cng. ng s hi Ares. Hn ta chng l g khc hn mt g th l gian manh V khi Diomedes phng ti, b cha mi gio ca mnh vo c ca Ares ni nhng np vi che ph n[Ares] phng nhanh ln nh ni Olympus, Tn th Athena ch khng phi Ares. Theo thn thoi Hy Lp c i, ngi thng minh nht trong tt c nhng v thn bt t l n thn Metis. phng nga b nh la v hy dit mnh, thn Zeus ci b, ri nut chng b vo bng, hy vng s hp nht c vi tr thng minh ca b. Nhng Metis mang thai vi Zeus v c con l n thn Athena, ngi sau c sinh ra t trn ca ngi. thch hp vi dng di ca mnh, Athena c ban cho tnh xo tr ca Metis v kh nng chin u ca Zeus. Ngi Hy Lp xem b l n thn ca chin tranh c chin lc, k m b yu thch nht trong s nhng phm nhn l Odysseus mu lc. Ares l thn chin tranh di hnh thc tn bo v trc tip. Ngi Hy Lp xem thng Ares v tn th Athena, ngi lun lun chin u vi tr thng minh v s tinh t tt bc. Mi quan tm ca bn trong chin tranh khng phi l bo lc, s d man, s lng ph nhn mng v kh ti, m l tnh hp l v hnh ng thc t buc phi tin hnh n vi l tng chin

9. 9 hn di qu bn cnh thn vng Zeus. Ch cho ngi thy dng mu bt t ang tro ra t vt thng ca mnh, v than van nhng li nh sau: Hi Cha Zeus, ngi nhn thy s hnh hung ny m khng ni cn cung n hay sao? Nhng v thn chng con lun gp iu ti t nht t nhau bt c khi no chng con c gip ngi ca mnh V Zeus tr i lng my sm st ln: Tn th kch gian xo kia. ng ngi cnh ta v than van rn r. Ngi l v thn xu nt nht trn ni Olympus. Ngi tht s thch nh nhau v chin tranh. Ngi ging ht b m Hera cng u ca ngi. Ngay c ta cng kh m cai qun c b ta D l nh th, ta khng th chu ni khi nhn thy ngi ang au n V ngi gi Paieon ti cha vt thng cho Ares Th ri quay v cung in ca thn Zeus v i Argive Hera v Athena K bo v, ngn khng cho Ares th l tn st con ngi. ILIAD, HOMER, Khong Th k 9 Tr.CN. thng m khng mu. Nhng mu ngi kiu Ares trn th gii tht s hon ton ngu xun v d b lm cho m mui. S dng s thng tu ca Athena, mc tiu ca bn l chuyn bo lc v tnh hiu chin ca dng ngi chng li chnh h, lm cho s tn bo ca h tr thnh nguyn nhn ca s suy vong. Nh Athena, bn lun i trc mt bc, di ng mt cch lt lo. Mc tiu ca bn l phi hp trit hc v chin tranh, s khn ngoan v chin trn thnh mt hn hp v ch. Nng cao bn thn bn ln trn cuc chin. Trong chin tranh, chin lc l ngh thut ch huy ton b hot ng qun s. Cc chin thut, mt khc, l k nng by binh b trn trn chin a v x l nhng nhu cu ti ch ca chin trn. Phn ln chng ta trong i l nhng chin thut gia ch khng phi l nhng chin lc gia. Chng ta tr nn qu vng vu vo nhng xung t m chng ta i u n ni ch c th ngh v cch lm th no t c iu chng ta mun trong cuc chin ang xy ra. T duy mt cch chin lc l iu kh khn v tri vi t nhin. Bn c th tng rng bn l mt chin lc gia, nhng rt c kh nng bn ch n gin l mt chin thut gia. c c sc mnh m ch c chin lc gia mi mang ti c, bn phi c kh nng nng cao chnh bn thn ln trn cuc chin, tp trung vo nhng mc tiu di hn ca mnh, hnh dung ra mt chin dch tng th, thot khi kiu phn ng m bn quen thuc trong rt nhiu cuc chin trong i. Gi cc mc tiu tng th ca bn trong tm tr, bn s d dng quyt nh c khi no chin u v khi no rt lui. iu lm cho nhng quyt nh c tnh chin thut hng ngy tr ln n gin v hp l hn. Cc chin thut gia lun lun nng n v dnh cht vo mt t; cc chin lc gia th khinh khoi v c th nhn xa trng rng. Tinh thn ha cuc chin ca bn. Mi ngy bn phi i din vi nhng cuc chin l thc t i vi mi sinh vt trong cuc u tranh sinh tn. Nhng cuc chin ln nht l cuc chin vi chnh bn thn vi s nhu nhc ca bn, nhng cm xc ca bn, s thiu kin quyt ca bn trong vic nhn nhn mi s vt cho ti im tn cng. Bn phi tuyn chin khng ngng vi chnh bn. Vi t cch l mt chin binh trong cuc sng, bn cho n chin trn v xung t nh l nhng cch thc t chng t mnh, trau di nhng k nng, t c lng can m, s t tin v kinh nghim. Thay v km nn nhng nghi vn v s hi ca mnh , bn phi i din vi chng, chin u vi chng. Bn mun c nhiu thch thc hn, v bn cho

10. 10 mi nhiu chin tranh hn. Bn ang rn luyn tinh thn ca mt chin binh, v ch c vic thc hnh thng xuyn mi a bn ti ch. 33 chin lc ca chin tranh l tinh ty ca tr tu v tn hm cha trong cc bi hc v nguyn tc ca vic thc hin chin tranh. Quyn sch c thit k nh hng bn vi tri thc thc hnh, to ra cho bn v s la chn v thun li khi i u vi nhng chin binh ln khut ang tn cng bn trong cuc chin hng ngy. Mi chng sch l mt chin lc hng ti vic gii quyt mt vn c th m bn thng gp phi. Nhng vn nh th bao gm vic chin u vi mt o qun v mc ch sau lng bn; cm gic b p o bi s xung t chin lc, tnh trng khng nht qun gia cc k hoch v thc tin; vic vng vo nhng tnh hung m bn khng th thot ra c. Bn c th c cc chng ng dng cho mt vn c th trong tng thi im. Tuy vy, tt hn bn nn c tt c cc chin lc, thm thu chng, cho php chng tr thnh mt phn trong kho v kh tinh thn ca bn. Ngay c khi bn trnh n mt cuc chin, khng chin u vi ai, nhiu chin lc trong sch ny cng ng c bit ti v nhng mc ch phng v v v chng gip bn nhn thc c iu m i phng c th tin hnh. Trong bt k trng hp no, chng khng c xem l hc thuyt hay cng thc lp i lp li m l nhng tr lc xt on trong khng kh nng bng ca cuc chin, l nhng ht ging s mc r bn trong bn v gip bn t duy v bn thn, pht trin nh chin lc tim n trong . Bn thn cc chin lc c chn lc t nhng tc phm v nhng thc tin ca cc tng lnh v i nht trong lch s (Alexander i , Hannibal, Thnh Ct T Hn , Napoleon Bonaparte, Shaka ngi Zulu, William Techumseh Sherman, Erwin Rommel, V Nguyn Gip) cng nh nhng chin lc gia v i nht (Tn T, Miyamoto Musashi, Carl von Clausewitz, Ardant du Picq, T.E Lawrence, i t John Boyd). Chng tri t cc chin lc c bn ca chin tranh c in cho ti nhng chin lc bn thu phi truyn thng ca thi hin i. Quyn sch ny phn thnh nm phn: chin tranh hng ni (cch thc chun b tm tr v tinh thn ca bn cho cuc chin); chin tranh c t chc (cch thc c cu v iu ng qun i ca bn); chin tranh phng ng; chin tranh tn cng; v chin tranh phi truyn thng (bn thu). Mi chng c minh ha bng v d lch s, khng ch t bn thn s thc hin chin tranh m cn t lnh vc chnh tr (Margaret Thatcher), vn ha (Alfred Hitchcock), th thao (Muhammad Ali), kinh doanh (John D.Rockefeller), ch ra s ni kt gia qun s v x hi. Nhng chin lc ny c th c p dng u tranh mi cp : chin tranh c t chc, cc tranh chp kinh doanh, quan h gia cc chnh tr gia ca mt nhm, v thm ch c nhng mi quan h c nhn. Nu chng chin tranh ngi ta c th ni: n khin cho k chin thng ngu xun, k bi trn th him. ng h chin tranh: thng qua vic to ra hai hiu qu ny n d man ha h v do to nn nhiu t nhin Tm li, chin lc l mt ngh thut i hi khng ch mt cch t duy khc bit m cn i hi mt cch tip cn hon ton khc i vi bn thn cuc sng. Rt thng thng, c mt cch bit ln gia mt bn l cc tng v tri thc vi bn kia l kinh nghim thc tin. Chng ta hp thu nhng th linh tinh v nhng thng tin chong ch trong tr c nhng chng mang li g cho chng ta c. Chng ta c nhng quyn sch lm cho u c th gin nhng t khi thch ng vi cuc sng hng ngy. Chng ta c nhng tng cao thng m khng bin chng thnh hnh ng. Chng ta cng c nhiu

11. 11 tnh hn; n l ma ng hay thi gian khng hot ng ca vn ha, nhn loi ny sinh t n mnh m hn c mt tt p ln xu xa. FRIEDRICH NIETZSCHE 1844-1900 Khng c chin tranh, con ngi tr nn m mm trong tin nghi v sung tc; v nh mt kh nng i vi nhng t tng v cm gic ln lao, h tr nn hoi nghi v chm vo tnh trng d man. FYODOR DOSTOIEVSKY 1821-1881 T nhin quyt nh rng loi no khng th t v c s khng c bo v. RALPH WALDO EMERSON, 1803 - 1882 kinh nghim phong ph m khng h phn tch chng mt cch trn vn, gi cho chng ta ny ra nhng tng, v ri chng ta b qua nhng bi hc ca chng. Chin lc i hi mt mi quan h thng xuyn gia hai lnh vc. N l tri thc thc hnh hnh thi cao nht. Nhng s kin trong i sng khng c ngha g c nu bn khng suy ngm mt cch su xa v chng, v cc tng t nhng cun sch cng l v ngha nu chng khng c nhng ng dng vo hin thc cuc sng. Trong chin lc, ton b cuc i l mt trn thi u m bn tham gia. Trn thi u ny l th nhng cng i hi s ch tm su sc v nghim tc. Nhng mn tin t cc qu cao. Nhng g bn bit phi chuyn ha thnh hnh ng, v hnh ng phi chuyn ha thnh chi thc. Theo cch ny, chin lc tr thnh mt thch thc trn i ngi v l ngun ci ca nim vui bt bin trong vic khc phc nhng kh khn v gii quyt nhng vn nan gii. Trong th gii ny, ni tr chi c tin hnh vi con sc sc gieo, con ngi phi c mt tnh cch st thp, vi lp o gip chng ngn c c m ca nh mnh v nhng v kh ng c vi k khc. Cuc i l mt trn chin lu di; chng ta phi chin u trn tng bc chn; v Voltaire cc k ch l khi ni rng nu chng ta thnh cng, l mi kim, v rng chng ta cht vi v kh trong tay. Authur Schopenhauer, Ch dn v chm ngn, 1851

12. 12 Phn 1 CHIN TRANH HNG NI Chin tranh, hoc bt k dng xung t no, c tin hnh v thu c thng li thng qua chin lc. T duy v chin lc nh l mt chui nhng ng thng v nhng mi tn hng vo mt mc tiu: vo vic a bn ti mt im nht nh trong th gii, vo vic gip cho bn tn cng vo mt tr ngi trn con ng ca bn, v vic tm ra cch thc bao vy v tiu dit qun th; tuy nhin, trc ht bn phi hng chng v chnh bn. Tinh thn ca bn l xut pht im ca mi cuc chin v mi chin lc. Mt tinh thn d b ch ng bi cm xc ci bt ngun t qu kh thay v hin ti, khng th nhn th gii vi s r rng v khn cp s to ra nhng chin lc lch khi mc tiu. tr thnh mt chin lc gia chn chnh, bn phi tin hnh ba bc. Trc ht, phi nhn thc v nhng yu km v nhc im ang nm trong tm tr vn lm mo m nhng sc mnh chin lc ca n. Th hai, tuyn chin vi bn thn thc y bn thn tin b. Th ba, tin hnh mt cuc chin lin tc khng ngng vi nhng k th bn trong bn bng cch vn dng nhng chin lc nht nh. Bn chng tip theo c thit k gip bn nhn thc v nhng ri lon c l ang lm nhiu nhng tm tr bn ngay lc ny, v a ra cho bn nhng chin lc c th loi b chng. Nhng chng ny l nhng mi tn hng v chnh bn. Mt khi bn hp th chng thng qua t duy v thc hnh, chng s phc v cho bn nh l mt cng c t iu chnh tt c mi trn chin sp ti ca bn, gii phng chin lc ln lao bn trong bn.

13. 13 1 TUYN CHIN VI K TH CHIN LC PHN CC Cuc i l chin tranh v xung t v tn. Bn khng th chin u c hiu qu tr phi bn nhn din c k th nhng ngi xo tr v hay ln trnh, che giu nhng d nh ca h, gi v ng v pha bn. Bn cn s sng t. Hy hc cch pht hin ra nhng k th ca bn, nhn din h bng nhng du hiu v khun mu biu l s th ch. V ri, mt khi bn c h trong tm ngm, hy thm lng tuyn chin. Ging nh hai cc ca mt thi nam chm to ra s chuyn ng nhng i cc ca bn c th gip bn ra mc ch v phng hng. Khi mi ngi chn ngang con ng ca bn, nhng ngi i din cho iu bn kinh tm, nhng ngi phn ng chng li bn, h l mt ngun nng lng. ng ngy th: vi mt s k th s khng c tha hip no ht, khng c khong t trung lp.

14. 14 Xenophon cho triu tp cc s quan thuc cp ca Proxenos. Khi h n ng , ng ni: Qu v, ta khng th ng v ta ngh cc v cng th; v ta khng th di tr y khi thy chng ta ang trong mt tnh cnh tuyt vng nh th ny. Hin nhin qun th khng cng khai gy chin vi chng ta cho ti khi mi vic chun b n tha; v khng mt ai trong chng ta chu trch nhim khng c li mc tt nht c th c. Th nhng nu chng ta u hng v ri vo tay lc lng ca nh vua, s phn no s ch i chng ta? Khi ngi anh em h ca ng ta cht, ng ta ct u, ct tay ca hn v cm vo cc nhn. Khng c ai bnh vc cho chng ta, v chng ta hnh qun ti y bt nh vua lm n l hoc git cht ng ta nu c th, vy qu v ngh xem s phn chng ta s ra sao? L no ng ta khng p dng nhng cc hnh gh gm nht cho ton th gii e s vic gy chin vi ng ta? Chng ta phi lm bt c iu g thot khi sc mnh ca ng ta! Trong khi thi gian ngng chin cn ko di, ti khng thi cm thng cho bn K TH BN TRONG Ma xun nm 401 trc Cng nguyn, Xenophon, mt nh qu tc ba mi tui sng ngoi thnh Athens, nhn c mt li mi ng ng: mt ngi bn tuyn dng nhng binh s Hy Lp lm lnh nh thu cho Cyrus, anh ca vua Ba T Ataxerxes, v ngh ng ta cng i. Li ngh c iu g bt thng: ngi Hy Lp v ngi Ba T t lu l nhng k th quyt lit vi nhau. Thc t, khong tm mi nm trc, Ba T c xm chim Hy Lp. Nhng ngi Hy Lp, nhng chin binh ni ting, ngh c phc v cho ngi tr gi cao nht, v trong phm vi quc Ba T c nhng thnh ph ni lon m Cyrus mun trng pht. Nhng chin binh nh thu Hy Lp s l lc lng tip vin hon ho trong i qun to ln ca ng ta. Xenophon khng phi l mt ngi lnh. Tht s, nh vo di sn tha k, ng sng mt cuc sng hng th, nui ch v nga, du hnh vo Athena trit m vi ngi bn thn Socrates. Tuy vy, ng mun phiu lu, v ln ny ng c c hi gp Cyrus v i, tm hiu v chin tranh, thm nc Ba T. C l khi mi s kt thc, ng s vit mt cun sch. ng khng i vi t cch lnh nh thu [ng qu giu c] m vi t cch mt trit gia v s gia. Sau khi hi kin nh tin tri Delphi, ng chp nhn li mi. C khong 10.000 binh s Hy Lp tham gia trong cuc vin chinh trng pht ca Cyrus. Nhng ngi lnh nh thu ny l mt i qun hn tp t khp cc vng ca Hy Lp, ti v tin v v s mo him. H c mt thi gian th v, nhng sau vi thng, sau khi a h i su vo Ba T, Cyrus tha nhn mc ch thc s ca ng ta: ng ta ang hnh qun ti Babylon, tin hnh mt cuc ni chin lt ngi em ca mnh v ln ngi vua. Bt mn v b la gt, nhng ngi Hy Lp ci c v than phin, nhng Cyrus tr thm tin cho h, v vic ny lm h du li. Nhng o qun ca Cyrus v Ataxerxes gp nhau trn nhng cnh ng Cunaxa, gn Babylon. Ngay t u cuc chin, Cyrus b git cht, cuc chin nhanh chng i n kt thc. Lc ny v th ca nhng ngi Hy Lp t nhin tr nn bp bnh: chin u pha phi ngha, cch xa t quc v b bao vy bi nhng ngi Ba T th ch. Tuy nhin h sm c thng bo rng Ataxerxes khng mun bt ha vi h. Mong mun duy nht ca ng ta l h ri khi Ba T cng sm cng tt. Thm ch ng ta cn c ti mt s gi, vin ch huy Ba T Tissaphernes, cung cp lng thc v h tng h quay v Hy Lp. Th l, vi s ch o ca Tissaphernes v qun Ba T, i qun nh thu bt u chuyn hnh trnh xa khong nm trm dm v t quc. Mt vi ngy sau khi khi hnh, nhng ngi Hy Lp phi ng u

15. 15 thn chng ta, khng ngng chc mng cho nh vua v qun i ca ng ta. Ti thy t nc ny rng ln th no, qun lng nhiu v tn, ngi hu cn ng nh kin, gia sc, v v k vng bc, o qun! Nhng khi ti ngh ti nhng ngi lnh ca chng ta chng ta khng c phn chia no trong tt c nhng th tr phi mua chng, v li cn rt t th mua; v vic sn xut ra m khng c ai mua s b li nguyn ca chng ta. V th, i khi ti thy s cuc nh chin by gi cn hn c chin tranh, Tuy nhin, by gi h ph v tm c nh chin, thi lo xc v ng vc chng ta. Tt c nhng th tt p by ra trc mt chng ta, cc gii thng cho bt c bn no chng t mnh ti gii hn; cc thn linh l nhng trng ti phn x cuc thi ny, v tt nhin h s ng v pha chng ta Khi qu v c b nhim chc v ch huy vi s qun theo yu cu, hy tp hp cc binh lnh li v ng vin h, rng gi y c th m h mun. C l qu v s t nhn ra h chn nn th no khi vo trong tri, hoc khi canh gc; mt tnh trnh nh vi nhng ni s mi: s thc phm do ngi Ba T cung cp khng v l trnh m Tissaphernes chn cho h c vn . H c th tin vo nhng ngi Ba T ny khng? H bt u tranh lun vi nhau. Vin ch huy Hy Lp Clearchus by t nhng quan ngi ca binh lnh ng ta vi Tissaphernes, ngi t ra thng cm: Clearchus nn mang theo nhng vin s quan ca ng ti d cuc hp mt a im trung lp, ngi Hy Lp s trnh by nhng kh khn ca h, v hai bn s c th thng hiu ln nhau. Clearchus ng . Ngy hm sau, ng cng vi cc vin s quan ti ng theo thi gian v a im n nh. Tuy nhin, mt o qun ln ca Ba T bao vy v bt gi h. H b chm u ngay hm . C mt vin s quan chy thot c, quay v bo cho nhng ngi Hy Lp v s phn phc ca ngi Ba T. Chiu hm doanh tri ca ngi Hy Lp bng ha tiu iu. Mt s ngi tranh ci v li; nhng ngi khc ung ru say mm. Mt s t mun b trn, nhng v ch huy ca h cht, h cm thy n hi tn s. m Xenophon, ngi hu nh ng ngoi l trong sut cuc vin chinh, c mt gic mng: mt tia st t thn Zeus t chy cn nh ca cha ng ta. ng tnh dy, m hi tun t. t nhin ng nhn ra rng: ci cht ang i mt vi ngi Hy Lp, th m h nm ln ra rn r than van, tuyt vng v ci c nhau. Vn nm trong u ca h. Chin u v tin thay v mt mc ch hay nguyn nhn, khng phn bit gia bn v th, h lc li. Nhng ngn tr gia h v qu hng khng phi l nhng con sng, nhng ngn ni hay qun i Ba T m l tnh trng tinh thn sa st ca h. Xenophon khng mun cht mt cch nhc nh th. ng khng phi l mt nh qun s, nhng ng hiu bit trit hc v cch con ngi t duy, v ng tin rng nu nhng ngi Hy Lp tp trung vo nhng k th mun git h, h s tr nn tnh to v sng to. Nu h tp trung vo s la di hn ca ngi Ba T, h s ni gin, v s gin d s thi thc h hnh ng. H s khng cn l nhng ngi lnh nh thu hn lon v tr li thnh nhng chin binh Hy Lp, i th ca nhng ngi Ba T khng trung thc. Ci h cn l s sng sut v phng hng. Xenophon quyt nh tr thnh tia st ca thn Zeus, nh thc mi ngi dy v soi sng ng i ca h. ng triu tp mt cuc hp vi tt c nhng vin ch huy cn sng st v pht biu v k hoch ca mnh: Chng ta s tuyn chin khng thng lng vi ngi Ba T khng cn nhng ngh v vic mc c hay tranh chp. Chng ta s khng lng ph thi gian vo vic ci c hay buc ti ln nhau; mi mt phn nng lng ca chng ta s dnh cho bn Ba T. Chng ta s y sng to v y ngu hng nh t tin ca chng ta Marathon, nhng ngi chin u vi mt i qun Ba T ln hn nhiu. Chng ta s t nhng c xe, ri khi t ny v ln ng tht nhanh. Khng mt giy no chng ta h v kh hoc lng qun mi him ha vy quanh. Ch c ta hoc ch, sng hoc cht, tt p hoc ti t. Nu cn

16. 16 th ta khng bit qu v c th lm g vi h Nhng nu c ai c th gip h thi lo lng v ci g s xy ra vi h, v khin h ngh v ci m h c th lm, h s vui v hn nhiu. Qu v bit rng khng phi s qun hay sc mnh mang ti chin thng m bt k qun i no chin u vi tinh thn mnh m hn, k th ca h, k s chin thng. Anabasis: Cuc hnh qun v t nc Xenophon, 430?-355? Tr. CN. T duy chnh tr v bn nng chnh tr t chng t chng v mt l thuyt v thc hnh trong kh nng phn bit bn v th. Nhng nh cao ca cc hot ng chnh tr xy ra cng lc vi nhng thi im m trong k th, trong s r rng c th nht, c xem l k th. Carl Schmitt 1888-1985 c ngi no gy ri cho chng ta vi nhng cu chuyn thng thi hay nhng tng m h v s nhn nhng, chng ta s tuyn b rng hn qu ngu xun v hn nht c th ng v pha chng ta, v s ui c hn i. Hy cho ngi Ba T bin chng ta thnh nhng k khng bit xt thng. Chng ta phi nung nu mt tng: cn sng st tr li qu nh. Nhng vin s quan bit rng Xenophon ni ng. Ngy hm sau, mt vin s quan Ba T ti gp h, ngh s hnh ng vi t cch mt i s gia h v Ataxerxes; theo kin ca Xenophon, h nhanh chng v th bo ui anh ta v. Lc ny ch c chin tranh v khng g khc. c nh thc hnh ng, ngi Hy Lp bu nhng vin ch huy, trong s h c Xenophon, v bt u hnh qun v t quc. Buc phi da vo tr khn ngoan, h nhanh chng hc c cch thch nghi vi a hnh, trnh nh nhau, di chuyn vo ban m. H ln trnh mt cch thnh cng qun Ba T, nh tan chng mt ngn o then cht ri vt qua trc khi chng c th bt h. D vn cn nhiu b lc th ch nm gia h v Hy Lp, i qun Ba T ng s nm li pha sau lng h. Phi mt nhiu nm, nhng hu nh tt c u sng st quay v Hy Lp. Din dch Cuc i l chin trn v u tranh, v bn s lun thy rng mnh ang i mt vi nhng hon cnh xu, nhng mi quan h tiu cc, nhng rng buc nguy him. Cch bn ng u vi nhng kh khn ny s quyt nh vn mng ca bn. Nh Xenophon ni, nhng chng ngi vt ca bn khng phi l sng ni hay k khc; chng ngi vt ca bn l chnh bn. Nu bn cm thy lc li v bi ri, nu bn nh mt thc v phng hng, nu bn khng th ni c s khc nhau gia bn v th, bn ch nn t trch bn thn. Hy suy ngh v chnh mnh nh th lc no cng sp sa tham gia vo mt trn nh. Mi th ph thuc vo tinh thn bn v cch thc bn nhn th gii. Mt chuyn bin v tm nhn c th chuyn ha bn t mt ngi lnh nh thu lng tng, th ng thnh mt chin binh nng ng v sng to. Chng ta c xc nh bi mi quan h ca chng ta vi nhng ngi khc. Nh tr con, chng ta pht trin mt c tnh bng cch phn bit bn thn vi nhng ngi khc, ngay c thi im tng c h i, chi b, chng i h. Cng nhn r ai l ngi m bn khng mun tr thnh, thc ca bn v c tnh v mc ch cng r rt. Nu khng c mt thc v s phn cc , khng c mt k th chng li, bn s lc li nh i qun nh thu Hy Lp. B la bp bi s phn phc ca nhng k khc, bn do d vo giy pht nh mnh v ri vo vic than van hay tranh ci.

17. 17 Hy tp trung vo mt k th. c th l mt ai ngn tr con ng ca bn hoc ngm ph hoi bn, mt cch tinh vi hay r rt; c th l mt ai lm tn thng bn hay tn cng bn mt cch hn; c th l mt gi tr hoc mt tng ng ght m bn nhn ra mt c nhn hay mt nhm. c th l mt iu tru tng: s ngu xun, s lm m, ch ngha thc dng th thin. ng nghe nhng k bo rng s phn bit gia bn v th c h v li thi. H ch che y cho s s xung t ca h bn di lp v nng nhit gi to. H ang c y bn ra khi cuc chi, tim nhim cho bn nhng cm gic m h ca h. Mt khi bn cm thy sng t v c ng c, bn s c khong trng cho tnh bn chn chnh v s tha hip chn chnh. K th ca bn l ngi sao Bc u dn ng cho bn. nh c phng hng ri, bn c th tin hnh cuc chin. V bn cht, ti l ngi hiu chin. Tn cng l bn nng ca ti. N cn nhng tr khng, v tm kim nhng tr khng Sc mnh ca k tn cng nm s i khng m anh ta cn nh mt thc o: mi s tng trng t h l vic tm ra mt i th hng mnh: v mt trit gia hiu chin cng phi ng u vi nhng vn nan gii. Nhim v l phi chin thng, khng ch bt k tr khng no tnh c xut hin, m c nhng tr khng chng li chng ngi ta phi mang ht sc lc, s mm do v s s dng thnh tho cc th v kh chin thng nhng i th ngang ti ngang sc. Friedrich Nietzsche 1844-1900 Salvador Dali khng c thi gian cho nhng ai khng ng vi cc nguyn tc ca ng, v gy chin vi k th bng nhng l th cho bn b m ng kt thn trong phong tro Residencia, gi h l l ln. ng sung Ai khng i vi ta l chng li ta, v ai khng cng ta thu gp l phn tn (Cha Jesus ni vi Qu vng) Luke 1:23 K TH BN NGOI Vo u thp nin 1970, h thng chnh tr Anh Quc c n nh theo mt m hnh thun tin: nu ng Lao ng thng trong mt t bu c, th t ti ng Bo th s thng. Quyn lc c chuyn giao qua li, mi th u cao thng v vn minh mt cch cng bng. Trong thc t, hai chnh ng ny t ti s tng ng vi nhau. Nhng khi ng Bo th thua cuc vo nm 1974, mt s ngi trong h qu chn ngn. Mun khuy ng mi s ln, h c Margaret Thatcher lm lnh o. Nm , ng b phn ha, Thatcher li dng s rn nt v thng c. Cha ai tng thy mt chnh tr gia ging nh Thatcher. Mt ngi ph n trong mt th gii do n ng iu hnh, b cn t ho l mt ngi thuc giai cp trung lu con gi ca mt nh bun tp ha trong mt ng truyn thng ca tng lp qu tc. Trang phc ca b nghim tc, trng ging nh ca mt b ni tr hn l ca mt chnh tr gia. B khng phi l mt u th ca ng Bo th; thc ra, b thuc vo thnh phn cc oan cnh hu. iu gy sng st nht l phong cch ca b: trong khi nhng chnh tr gia khc t ra ha nh v c tinh thn ha gii th b li ng u vi cc i th, trc din tn cng h. B kht khao chin u. Phn ln cc chnh tr gia xem s thng c ca Thatcher nh l mt iu may mn, v khng tin rng b s tn ti lu. Trong nhng nm u lnh o chnh ng ca mnh, khi ng Lao ng cn nm quyn lc, b lm h thay i kin i cht. B x v h thng x hi ch ngha, m theo b lm tc nghn mi sng kin v phi chu trch nhim ln i vi s suy sp ca nn

18. 18 sng v mnh nh mt con b rng thng minh bit trnh n nhng g cao bi, v c v s vic chng tai gai mt vi hu ht mi tr thc Catalan tn tui. Dali c tnh t nhng cy cu ca ng. Chng ti (Dali v nh lm phim Luis Bunuel) quyt tm gi mt l th ti mt trong nhng ngi c tn tng nht Ty Ban Nha. Dali sau k vi Alain Bosquet, nh vit tiu s: Mc ch ca chng ti l s lt n thun C hai chng ti chu nh hng mnh m ca Niezsche Chng ti tn cng vo hai ci tn: Manuel de Falla, nh son nhc v Juan Ramn Jimnez, nh th. Chng ti rt thm chn v Jimnez thng v th chng ti son mt l th in cung v tc tu d di khng th so snh c ri gi n cho Juan Ramn Jimnez. N nh th ny: Anh bn ni ting ca chng ti, chng ti tin rng bn phn ca mnh l thng bo cho anh bit rng chng ti ght cay ght ng tc phm ca anh v s v o c, s cung lon, v phm cht c on ca n N khin Jimnez rt au n S dai dng ca k c: Tiu s ca Dali, Meredith Etherington Smith, 1992 kinh t Anh Quc. B ch trch Lin X mt thi im m tnh hnh chnh tr gia cc nc ang lng du. Ri, vo ma ng nm 1978-1979, nhiu t chc cng on quyt nh nh cng. Thatcher tip tc con ng chin tranh, ni kt nhng cuc nh cng vi ng Lao ng v Th tng James Callaghan. y l mt cuc i thoi to bo, c tnh cht chia r, tt cho vic a tin tc bui chiu nhng khng tt cho vic thng c. Bn phi t nh vi c tri, cam oan vi h ch khng phi e da h. t ra, cng l mt s khn kho mang tnh truyn thng. Nm 1979, ng Lao ng tin hnh mt cuc tng tuyn c. Thatcher vn duy tr cuc tn cng, nh gi cuc tuyn c nh l mt cuc thp t chinh chng li ch ngha x hi v nh l c hi cui cng hin i ha ca Anh Quc. Callaghan l hnh nh thu nh ca mt chnh tr gia trng gi, nhng Thatcher nhn thu tim en ca ng. ng chng c g ngoi s khinh th i vi nh chnh tr xut thn ni tr ny, v ng p li s tn cng ca b: ng ng rng cuc tuyn c l mt bc ngot, v nu Thatcher thng c, b s to nn mt c sc trong nn kinh t. Chin lc ny dng nh c phn hiu qu: Thatcher khin cho nhiu c tri e ngi, v thm d d lun theo di s phn cc c nhn cho thy s phiu ca b h xung thp hn nhiu so vi ca Callaghan. Tuy vy, cng lc , kh nng hng bin ca b v phn ng ca Callaghan i vi s hng bin ny lm phn cc ton b c tri, cui cng to ra mt s khc bit su sc gia hai chnh ng. Tch cng chng thnh cnh t v cnh hu, b tn cng vo khe h, thu ht s ch v li cun nhng ngi do d. B thng m. Thatcher nh cc c tri, nhng gi y, vi t cch th tng, l ra b phi h thp ging, hn gn li nhng vt thng lm theo nhng kin ca d lun, v bt c gi no l ci m cng chng mun. Nhng nh thng l, Thatcher lm iu ngc li, ban hnh nhng khon ct gim ngn sch cn cao hn so vi con s m b xut trong chin dch vn ng tranh c. Khi chnh sch ca b c trin khai, nn kinh t tht s b chn ng, nh Callaghan d on, v tnh trng tht nghip tng vt. Nhng ngi trong chnh ng ca b, nhiu ngi trong s h trc thi im phn n vi cch hnh x ca b i vi h trong nhiu nm, bt u cng khai t du hi v cc kh nng ca b. Nhng ngi m b gi l nhng chnh tr gia n ha ny, l nhng thnh vin c tn trng nht ca ng Bo th, v h ang trong tnh trng kinh hong: b ang a t nc ti mt thm ha kinh t m h e rng h phi tr gi bng chnh s nghip ca mnh. Phn ng ca Thatcher l thi hi h ra khi vn phng chnh ph ca b. C v nh b c khuynh hng y mi ngi ra xa; m

19. 19 S phn i ca mt thnh vin i vi mt t chc khng n thun l mt nhn t x hi tiu cc, nu ch v mt phn i nh th thng thng l phng tin duy nht lm cho cuc sng vi nhng ngi tht s khng th chu ni t ra cng c th kh thi. Nu chng ta khng c ngay c kh nng v quyn hn phn khng chng li s chuyn quyn, s c on, s v cm, s th lu, chng ta khng th chu ni vic c bt k quan h vi ngi no c nhng tnh cch nh th. Chng ta cm thy b thi thc phi bc nhng bc chn tuyt vng v nhng bc ny, tht s, s kt thc mi quan h, nhng c l khng to nn xung t. Khng ch v thc t l s p bc lun gia tng nu n c chu ng mt cch nhn nhc v khng c s phn khng, m cn v s chng i mang li cho chng ta s tha mn ni tm, s xao lng, s ngui khuy S chng i ca chng ta khin chng ta cm thy rng chng ta khng hon ton l nn nhn ca nhng hon cnh. George Simmel 1858-1918 k th ca b tng ln, con s phiu ng h theo thm d ca b tt xung trm trng. Chc chn cuc tuyn c sp ti cng l dp cui ca b. Ri, nm 1982, b bn kia i Ty Dng, y ban qun qun cai tr Argentin cn mt nguyn c lm cho dn chng xao lng nhng vn t nc, xm lc qun o Falkland, mt thuc a ca Anh, tuy rng Argentin c quyn yu sch v mt lch s i vi qun o ny. Nhng s quan ca y ban qun qun cm thy chc chn l Anh s t b nhng hn o xa xi v cn ci ny. Nhng Thatcher khng do d: bt k khong cch tm ngn dm xa xi, b c mt lc lng hi qun ti Falkland. Nhng nh lnh o ng Lao ng ch trch b v cuc chin v mc ch v tn km ny. Nhiu ngi trong ng ca b kinh hong; v nu n lc ly li qun o tht bi, ng ny c th sp . Thatcher n c hn bao gi ht. Nhng nhiu ngi trong cng chng gi nhn thy nhng phm cht vn c v qu d b kch ng ca b di mt nh sng mi: s bng bnh tr thnh lng can m v cao thng. So vi nhng ng my ru hay dao ng, l m v tham danh vng quanh b, Thatcher dng nh kh kin nh v t tin. Ngi Anh thu hi li Falkland mt cch thnh cng, v uy tn ca Thatcher ln cao hn bao gi ht. t nhin nn kinh t t nc v nhng vn x hi b lng qun. Gi y Thatcher chi phi ton cnh, v trong hai t tuyn c k tip b bp ng Lao ng. Din dch Margaret Thatcher n vi quyn lc nh mt k ngoi cuc: mt ph n tng lp trung lu, mt ngi cp tin cnh hu. Bn nng u tin ca nhng ngi ngoi cuc t c quyn lc l tr thnh ngi trong cuc cuc i bn ngoi vn kh khn nhng khi lm nh th h nh mt c tnh, s khc bit ca mnh, iu khin h ni bt trong con mt ca cng chng. Nu Thatcher cng tr thnh ging nh nhng ngi n ng quanh b, b s n gin b thay th bi mt ngi n ng khc. Bn nng ca b l vn gi v tr ca mt ngi ngoi cuc. Trn thc t, b a vic l ngi ngoi cuc ti mt mc xa nht c th c: b bin mnh tr thnh mt ngi ph n n c chng li c mt i qun n ng. mi bc ca con ng, to cho mnh s tng phn cn thit, Thatcher tm ra mt i th: nhng ngi theo ch ngha x hi, nhng chnh tr gia n ha, nhng ngi Argentin. Nhng k th ny gip to nn hnh nh ca b nh xc nh, y quyn lc v t hy sinh. Thatcher khng b cm d bi s phn cc, vn ph du v hi ht. Cc nh bnh lun c th b m nh v nhng con s phn cc, nhng trong u ca cc c tri

20. 20 Khi i du lch dc theo nhng con sng rng (ca Borneo), ngi ta bt gp nhng b lc ngy cng hiu chin hn. nhng min duyn hi c nhng cng ng ha bnh khng bao gi nh nhau ngoi tr t v, v ch thnh t mt cch ngho nn. Trong khi , nhng min trung tm, ni cc dng sng nm cao hn, l mt s b lc cc k hiu chin. H l ngun khng khip thng xuyn i vi cc cng ng sng vng h lu cc con sng. Ngi ta cho rng nhng ngi dn duyn hi ha bnh c nhng phm cht o c cao hn cc lng ging hiu chin ca h, nhng trong trng hp ny th tri li. mi phng din, cc b lc hiu chin c s tin b hn. Nh h c xy dng tt hn, rng ri v sch s hn; nn o c trong b lc ca h cao cp hn; h c th cht khe mnh hn, dng cm hn v v mt th cht cng nh tinh thn linh hot hn, v ni chung cng ng tin cy hn. Nhng, cao hn ht, t chc x hi ca h bn vng v hu hiu hn v h tn trng v tun phc cc th lnh ca mnh v v lng trung thnh ca h i vi cng ng ln hn nhiu; mi ngi ng nht ha bn thn mnh vi ton th cng ng, chp nhn v m vi mt chnh tr gia, l trn a mt s th hin c tnh ch ng c sc ht hn l v ng yu. C cho mt s cng chng ght bn; bn khng th lm va lng tt c. Nhng k th ca bn, nhng ngi m bn i chi mt cch su sc, s gip bn to nn mt nn tng h tr m khng rung b bn. ng c len vo gia, ni mi ngi khc ang ; khng cn ch chin u trong mt m ng. Hy lm phn cc mi ngi, y mt s trong bn h ra ngoi, v to mt khong trng cho chin cuc. Mi th trn i hip lc nhau y bn vo gia trung tm, v khng ch v mt chnh tr. Trung tm l lnh a ca s tha hip. Ha ng vi nhng ngi khc l mt k nng quan trng cn c, nhng n n cng vi mt nguy c: do lun kim tm mt con ng c t tr khng nht, con ng ca s ha gii, bn s qun bn l ai, v bn chm vo trung tm cng vi mi ngi khc. Thay v vy, hy coi bn thn bn l mt u s, mt k ngoi cuc b vy quanh bi k th. Chin u thng trc s gip bn mnh m v linh hot. N s gip xc nh ci m bn tin tng, c vi bn thn bn v vi mi ngi khc. ng lo lng v nhng ngi phn khng; khng c s phn khng th khng c chin cuc; v khng c chin cuc th khng c c hi chin thng. ng b cm d bi nhu cu c yu thch: tt hn bn nn c tn trng, thm ch b e s. Chin thng trc k th s mang ti cho bn mt thanh danh tn ti lu di hn. ng cy vo vic qun th khng ti; hy cy vo vic sn sng n tip qun th. Tn T Binh php (Th k 4 Tr. CN.) NHNG YU T C BN Chng ta sng trong mt k nguyn m mi ngi t khi t thi th ch mt cch trc tip. Cc nguyn tc ca giao tranh x hi, chnh tr, qun s thay i, v v th phi thay i nim ca bn v k th. Mt k th trc mt by gi rt him v tht s l mt php mu. Ngi ta hu nh khng cn tn cng bn mt cch cng khai, bc l cc nh, s khao kht tiu dit bn ca h na; thay v th, h hnh ng mt cch khn kho v gin tip. D th gii c tnh cnh tranh hn bao gi ht, s gy hn ngoi mt khng c khuyn khch, v th mi ngi hc cch n th, tn cng mt cch t ngt v qu quyt. Nhiu ngi s dng tnh bn nh mt cch ngy trang cho cc mong mun cng kch: h n gn bn gy tn hi nhiu hn. (Mt ngi bn l k bit r nht cch lm bn tn thng.) Hoc, d khng thc s l bn b g c, h ngh s h tr hoc lin minh: c v nh h s em n s tr gip, nhng cui cng h s thc

21. 21 thc hin mt cch trung thnh cc bn phn x hi t ra cho h. William MC Dougall 1871-1938 hin nhng quan tm ring ca h vi ph tn ca bn. Ri, c nhng k thng tho cch thc hin chin tranh o c, ng vai nn nhn, lm cho bn cm thy c li v mt iu g m h m bn thc hin. Chin a y nhng chin binh ny, lu c, ln nhanh nh chch v thng minh. Thu hiu: t k th (enemy) xut x t ch Latin inimicus, khng phi l bn b qu ha [nguyn vn: demonized] v chnh tr ha. Cng vic u tin ca bn vi t cch l mt chin lc gia l m rng khi nim ca bn v k th, bao gm trong nhm ngi ang lm cng vic i chi vi bn, ngn tr bn, d bng nhng cch kho lo. (i khi thi trung lp v s th l nhng v kh cn tt hn s gy hn, v bn khng th nhn thy s th ch m h che giu.) D khng hoang tng, bn cn nhn thc rng c nhng ngi mong mun bn suy nhc v hot ng chch hng. Nhn din h v t nhin bn s c ch dng th on. Bn c th ng li li, ch xem sao, hoc bn c th hnh ng, d l c tnh cht gy hn hay lng trnh, trnh hu qu xu nht. Thm ch bn c th hnh ng bin k th ny thnh mt ngi bn. Nhng d lm g i na, ng l mt nn nhn ngy th. ng phn ng li nhng th on ca k th. V trang bn thn vi s cn trng v khng bao gi hon ton h v kh, ngay c vi nhng bn b. Mi ngi thng che y tt thi th ch ca h, nhng h cng hay v thc bc l nhng du hiu cho thy rng mi s khng phi nh n c v th. Mt trong nhng bn hu v c vn thn cn nht ca lnh t ng Cng sn Trung Quc Mao Trch ng l Lm Bu, mt y vin cao cp ca B Chnh tr v c kh nng k nhim gh ch tch. Tuy nhin, vo cui thp nin 1960, u thp nin 1970, Mao pht hin mt thay i Lm: ng ta tr nn nnh b qu mc. Mi ngi u ca tng Mao, nhng s ca tng ca Lm th nng nhit n mc ng ngc nhin. Vi Mao, iu ny c ngha l c ci g khng n. ng theo di Lm mt cch cht ch v quyt nh rng ngi ny ang m mu mt cuc tip qun quyn lc, hay t nht cng l t t a v cho mnh ngi cao nht. V Mao on ng: Lm ang ro rit mu . Tiu im y khng phi l khng nn tin cy vo tt c mi c ch thn tnh m l nn ch ti chng. Ghi nhn bt k thay i no trong nhit cm xc: nhng s gn gi bt thng, mt mong mun i trao tm s mi l, li ca ngi thi qu bn hoc bn th ba no , nim mong mun c mt ng minh c th c li cho ngi hn cho bn. Hy tin vo bn nng ca bn: nu hnh vi ca mt ai c v ng ng, rt c kh nng n l nh vy. Rt c th ha ra n ch l lng tt n thun, nhng tt nht vn l lun cnh gic. Bn c th ngi li, c nhng du hiu, hoc bn c th hot ng tch cc pht hin ra k th p c ui rn, nh ngi Trung Quc ni. Trong Kinh thnh, chng ta bit David nghi ng ngi cha v, vua Saul, ngm ngm mong mun anh phi cht. Lm th no David tm ra? Anh tm s vi Jonathan, con trai ca Saul, bn thn ca anh. Jonathan khng tin vo iu , v th David xut mt cuc th nghim. Anh s c mi ti hong cung d mt ba tic. Anh s khng n; Jonathan s n v chuyn li xin li ca David va phi nhng khng khn

22. 22 ni. D nhin, li xin li lm Saul ni gin, ng qut to: Ln ng ngay v a hn ti y hn ng phi cht! Th nghim ca David thnh cng v n m h khng r. Li xin th li ca anh v b l ba tic c th c hiu theo nhiu cch: nu Saul c thin vi David, ng c th xem s vng mt ca ngi con r t nht ch l do lng ch k, nhng v ng ngm ght David, ng xem nh l mt thi ngo mn, v n lm ng ni cu. Hy theo tm gng ca David: ni hay lm iu g c th hiu theo nhiu cch, c th l mt v lch thip b ngoi, th hin mt s trm tnh v pha bn, nhng c th b ngi khc xem l mt s s nhc kho lo. Mt ngi bn c th thc mc nhng ri s b qua. Tuy nhin, k th b mt s phn ng vi s gin d mt cm xc mnh m no v bn s bit c ci g sc si bn di b mt. Con ngi ch tn ti khi no n c s phn khng. George Hegel 1770-1831 Thng thng, cch tt nht lm cho mi ngi h l bn thn h l gi nn s cng thng v tranh lun. Nh sn xut Hollywood Harry Cohn, ch tch hng phim Universal Pictures, thng s dng chin lc ny tm ra v tr tht s ca mi ngi trng quay nhng ngi t chi cho thy h ng v pha no: ng thng t ngt cng kch cng vic ca h hoc ng vo mt v tr cc oan, thm ch l mt v tr c tnh xc phm, trong mt cuc tranh lun. Nhng o din v kch tc gia s nh mt s cnh gic thng ngy v biu l nhng nim tin tht s ca h. Thu hiu: mi ngi thng c khuynh hng lng l v lu c vt v n an ton hn l t v oan quyt vo mt iu g. Nu bn l ng ch, h s bt chc theo nhng tng ca bn. S ng thun ca h thng ch l s tun th thun ty. Hy lm cho h xc ng; mi ngi thng chn thnh hn khi h tranh lun. Nu bn tranh ci vi mt ai v anh ta chy theo cc tng ca bn, c l bn ang quan h vi mt con ngi khng kin nh, mt kiu ngi c bit nguy him. Hy cnh gic vi nhng ngi np ng sau mt v ngoi l m lng l v v t: chng c mt ai v t c. Mt cu hi nhn nh sc so, mt kin c tnh cht xc phm s khin h phn ng v ng hn v mt pha. i khi, tt hn nn dng mt cch tip cn t trc tip hn vi nhng k th tim nng ca bn t ra khn kho v xo quyt nh h. Nm 1519, Hernn Corts ti Mexico cng on thm him ca ng. Trong nm trm ngi c mt s k ng ng v lng trung thnh. Trong sut hnh trnh, mi khi c bt k ngi lnh no ca Corts lm iu g m ng thy ng ng, ng khng bao gi ni gin hay kt ti anh ta. Thay v vy, ng v nh ng v pha h, chp nhn v tn ng nhng g h lm. Cho rng Corts nhu nhc hoc cho rng ng ng v pha h, h s dn thm bc k tip. By gi ng c ci m ng mun: mt du hiu r rng, i vi bn thn ng v nhng ngi khc, cho thy nhng tn ny l phn phc. Lc y, ng c lp v tiu dit h. Hy lm theo phng php ca Corts: nu nhng bng hu v thuc cp m bn ng rng c nhng ng c thm kn th hin mt thi th ch tinh vi no , hoc i ngc li nhng li ch ca bn, hoc ch n thun c v khc l, hy c trnh khi s cm d phn ng li

23. 23 bng cch ph quyt hoc ni gin, hoc ngay c d hi. Hy cng ng hnh, hay c v nh tai ng mt ic: k th ca bn chng bao lu s dn bc xa hn, bc l tim en ca h r hn. Lc ny bn t h vo tm ngm, v bn c th tn cng. Thng thng, mt k th c tm mc rng ln v kh xc nh chnh xc mt t chc, hoc mt c nhn n np sau lng mt h thng phc tp no . iu bn cn lm l phi nhm vo mt b phn ca nhm mt v lnh o, mt pht ngn vin, hay mt thnh vin ch cht ca ni b nhm. cng l cch m nh hot ng chnh tr Saul Alinsky x tr vi cc on th v cc b my chnh quyn. Trong chin dch vo thp nin 1960 nhm xa b s phn bit chng tc trong h thng nh trng ca Chicago, ng tp trung vo cc gim th cc trng hc, bit rt r rng h s c trch nhim ln cp trn. Bng cch tn cng khng ngng vo vin gim th, ng c th cng khai ha cuc u tranh ca mnh, v cc gim th ny khng th no trnh n. Cui cng ng bn phi t th. Hy lm nh Alinsky, ng nhm vo mt k th m h tru tng. Kh m xoay x trong mt trn chin khng mu nh th, mt cuc chin m trong bt c tnh hung no k th ca bn cng v hnh. Hy c nhn ha cuc chin, mt i mt. Nguy c c khp ni. Lun lun c nhng ngi th ch v nhng mi quan h tiu cc. Cch thc duy nht kch n mt khi thuc n tiu cc l ng u vi n. Kim ch s gin d ca bn, n trnh k ang e da bn, lun lun tm kim ng minh nhng chin lc ny ch a ti tht bi. Vic n trnh xung t tr thnh mt thi quen, v bn nh mt i tinh thn chin u. C cm gic ti li l iu v ngha; nu bn c k th, khng phi do li ca bn. C cm gic mnh sai lm hoc l nn nhn cng ph phim khng km. Trong c hai trng hp bn ang nhn vo ni tm, tp trung vo bn thn v nhng cm gic ca bn. Thay v ch quan ha mt hon cnh xu, hy ngoi gii ha n v i din vi k th. l con ng thot thn duy nht. Nh tm l hc thiu nhi Jean Piaget xem xung t l mt phn ch yu trong qu trnh pht trin tm tr. Thng qua cc cuc chin vi bn b v b m, tr em hc c cch thch ng vi th gii v pht trin cc chin lc x l cc vn nan gii. Nhng em tm cch n trnh xung t bng mi gi, hoc nhng em c ph huynh bo v thi qu kt cc s b khim khuyt v mt x hi v tm tr. iu ny cng ng cho c ngi trng thnh: chnh nh nhng cuc chin u vi k khc m bn bit c ci g c hiu qu, ci g khng, v lm cch no bo v bn thn. Thay v trnh n ngh v vic c k th, hy bm cht vo n. Xung t tr nn l mt liu php. K th mang li cho bn nhiu mn qu. Chng hn, h thi thc bn v tp hp li nhng nim tin ca bn. Ha s Salvador Dali sm nhn ra rng c nhiu phm cht ng khng th so vi nhng ngi khc: s thch ng, tnh lng mn, lng m o. mi giai on trong i, ng lun tm ra ai m ng ngh l hin thn ca nhng phn tng ny mt k th trt gin. u tin l nh th lng mn Federico Garcia Lorca; ri ti Andr Breton, nh lnh t c on ca tro lu siu thc. Vic chng li nhng k th nh th khin cho Dali cm thy t tin v hng khi.

24. 24 Vic thng xuyn nghe b ch nh ca ti c Thnh kinh v b ta thng c to khi chng vng mt sm nh thc s t m ca ti vn lin quan ti b n ca vic c ny, v trong ti ny sinh nim kht khao hiu thu n. Khng cht s st (chng c l do g s c), ti thng thn yu cu b dy cho ti c; v khng cht ngn ng, ngi ph n thn mn bt u cng vic. V chng bao lu sau, vi s gip ca b, ti nh vn thng tho, v c th c nhng t c ba hay bn mu tng ch Hugh kinh ngc vi s tunh tong mc mc ca v mnh v c l l ln u tin, ng ta tit l vi b trit l tht s v ch n l, v cc nguyn tc ring cn thit do chnh bn thn cc ng ch hay b ch thc hin trong vic qun l nhng ng sn con ngi ca h. Ngay lp tc, b Auld khng dy ti c na; c l b cho rng ngay t u bn thn vic l khng hp l, rng n cng khng an ton, v ch a ti ly phin R rng b Auld cm thy sc mnh ca nhng nhn xt ca ng ta; v, l mt b v ngoan ngon, bt u i theo con ng m chng b vch ra. nh hng ca nhng li ni ca ng ta ln ti khng nh nhng m cng chng ngn ngi t no. Nhng cu ni st thp ca ng - lnh lng v th bo - hn su xung tim ti, v khuy ng K th cn a ti cho bn mt chun mc m nh bn phn xt bn thn, c v mt c nhn ln x hi. Chin binh Nht Bn khng c g o lng ti nng ca mnh nu h khng tm c mt kim th gii nht; iu ny cng khin Joe Frazier xem Muhammad Ali l mt i th tht s v i. Mt i th c khi s mang li iu tt nht cho bn. i th cng ln, s tng thng bn nhn c cng to, ngay c khi bn b bi trn. Thua mt i th xng ng vn tt hn l n p c nhng k th v hi. Bn s tm c s ng cm v lng tn trng, to thnh sc mnh h tr cho cuc chin u tip theo. B tn cng l mt du hiu cho thy rng bn kh quan trng tr thnh mt mc tiu. Bn nn thng thc s ch v c hi chng t bn thn. Tt c mi ngi chng ta u c nhng xung ng hiu thng m chng ta buc phi km nn; mt k th cung cp cho bn ni trt x cc xung ng . Cui cng bn c ai bung lng tnh hiu chin ca bn m khng c cm gic ti li. Cc nh lnh o lun thy rng c mt k th trc din vo nhng thi im rc ri l iu hu ch v n li qun chng khi cc kh khn ca h. Trong khi s dng k th cng c cc o qun ca bn, hy phn cc h cng nhiu cng tt: h s chin u d di hn khi h c cm gic cm ght. V th hy cng iu ha nhng khc bit gia bn v k th vch ra mt gii tuyn r rng. Xenophon khng ph cng t ra cng bng; ng khng ni rng qun Ba T khng tht s l mt bn ti v lm nhiu iu thc y vn minh ha. ng gi h l bn d man, l k i u ca ngi Hy Lp. ng m t s phn phc va mi xy ra ca h v xem h thuc v mt n

Education

33 chiến lược của chiến tranh