Upload
aingura
View
2.808
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Hirien susperraldia
GAIA
2.- Hirien pizkundea
Gai honetan ikasiko dugu:
1.-XIII. Mendetik aurrera ekonomia asko hobetu zen. Nekazaritzan teknika berriak
2.-Hiriak hazi ziren
3.-Artisau kopurua gora egin zuen. Gremioak sortu ziren
4.- Monarkiak indartu eta Parlamentuak sortu ziren.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
1.- XIII.mendeko ekonomia-oparotasuna
Ekonomia asko hobetu zen, eta jendearen bizi modua ere. Zergaitik?
1 Nekazaritzaren hobekuntza a- Lur gehiago landu zuten. hiru urteko labore-txandak egiten
zituzten.
b- Teknikak ere hobetu ziren, Goldeak, ureztaketa eta labore berriak egiten zituzten (islamari kopiatuz).
ondorioz eman zen Biztanleriaren hazkundeaElikagai gehiago lortzen zituzten eta gosea gutxitu zen, biztanleria asko hazi zen.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Nekazaritzaren hobekuntza
Soroen hiru urterik behingo errotazioa2 lurra
3 lurra
1 lurra
2 lurra
3 lurra
1 lurra
2 lurra
3 lurra
1 lurra
oloa
oloa
oloa
gana
gana
gana
lugorria
lugorria
lugorria
1. urtea
2. urtea
3. urtea
1.Labora.2.Labore.3.Lurgorri.1. urtea
2. urtea3. urtea
lan sakonago
Goldeak, lan sakonago egiten zuen,
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Europar biztanleen garapena 1000. eta 1300. urteen artean
Biztanleriaren hazkundeaElikagai gehiago lortzen zituzten eta gosea gutxitu zen, biztanleria asko hazi zen.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
2 Merkataritzaren garapena
Populazioa handitzearekin batera, janari eta produktu gehiago behar ziren.
Merkataritza asko zabaldu zen XII. mendetik aurrera.
Produktoak, gurdietan eta itsasontzietan eramaten zituztenBi bide nagusi zeuden
• Mediterraneoko bideak. Honek Espainiako eta Italiako produktoak, musulman portuekin eta Bizantziar inperiokoekin lortzen zituzten.
• Atlantikoko eta Baltikoko bidea: Lisboa, Bilbo ,(Hansa), Brujas eta Anberes (Flandes), Hanburgo…
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Garraiobideak
Produktoak, gurdietan eta itsasontzietan eramaten zituzten
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Merkataritzaren eta bankuen garapena
Erdi Aroko merkataritzaren bide nagusiak
Atlantiko eta baltiko bidea Mediterraneo bidea
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Merkatariek azoketan biltzen ziren eta produktuak.elkartrukatzen zituzten (Champagne-Frantzian)
Merkataritzaren handitzeak, ekarri zuen: Bankuen garapena Bidaiak garestiak zirenez, merkatariak kreditua bidez finantziatzen ziren.
Lapurretik babesteko Kanbio-letrak sortu zituzten.
Merkataritzaren eta bankuen garapena
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Merkataritzaren eta bankuen garapena
Medina del Campoko azokaren berreraiketa, Valladolid
Merkatariek azoketan biltzen ziren
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Urrezko txanpon berriak
XIII. mendean merkataritza jardueraren hazkundea zela eta urrezko txanpon berriak txanpondu ziren. Garrantzitsuenak Florentziako florina eta Veneziako dukata izan ziren, europako Estatu guztietan erreferentzia bihurtu ziren horiek biak.
Florina. Florentziako errepublikan sortu zen 1252an eta 3.5 gramo urrerekin txanpondu zen. Bere kalitateak kontinenteko txanpon garrantzitsuena bilakatu zuen. Beste estatu batzuk, Aragoiko Koroak adibidez, bere florin propioak txanpondu zituzten.
Dukata. Veneziako errepublikako txanpon ofiziala 3,5 gramo urrerekin txanpondu zuten. Behe Erdi Aroko beste txanpon handia izan zen eta beste Estatu batzuek ere, euren dukatak txanpondu zituzten.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
2.- Hirien pizkundea
Erromatar inperioaren krisiaren ondoren, hiriak gainbehera zeuden.
XII. mendetik aurrera hiriak hazi ziren.
Hala ere, Erdi Aroko hiriak txikiak ziren. Handienek 50.000 biztanle zituzten.
Hiri handienak: Paris, Brujas, Genova, Florentzia, Venezia..
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Hiri ospetsuak
Brujas Brujas
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Hirien hazkundearen zergaitia
• Biztanleak herrietatik hirietara emigratu zuten. Nekazaritza teknika berriei esker, nekazari
gutxiago behar ziren
• Hirietan, astean behin azokak egiten ziren. Nekazal produktoak saldu eta hirian beste batzuk
erosten zituzten.
• Hirikogobernuak Udalak sortu zituzten. Hiriko biztanleak, jaun feudalen kontrolik gabe,
hobeto bizi ziren.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Erdi Aroko hiri baten berreraiketa.
Jende asko herrietatik hirietara joan zen:emigratu zuen
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Azokako plaza
Azokak hasi ziren egiten hirietan
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Nik babestu egiten zaitut
erasotzaileengandik !
Nire babesaren truke, zergak
ordaindu behar dizkidazu
urtero, generotan edo
dirutan.
Nire lurrak ere landu
beharko dizkidazu.
Nik atsedenik
gabe lan eta lan hauei
ordaintzeko
Gizarte Feudalean
Hirietan,jaun feudalen kontrolik gabe bizi ziren. Udalak sortu zituzten
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
.
Hirien pizkundea
Hirietako biztanleak
Hirietan bizi zirenei, Burgesak deitzen ziren.
Baina, biztanleen artean desberdintasun handiak zeuden:
• Aberatsak, lantegi handien jabeak.Gobernua kontrolatzen zuten.• Biztanle gehienak dendariak eta eskulangileak ziren.• Pobreak, eskean eta lapurretan ibiltzen ziren.
Erdi Aroko Europan gehienak kristauak ziren, baina juduak eta islamiarrak ere bizi ziren
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Bilbo Gasteiz-Vitoria
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Erdi Aroko egitura duten hiriak - Durango
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
3.- Eskulangintzaren garapena
Eskulangileak Populazioaren eta hirien hazkundeak artisau kopurua handitu zuen
Jantzi eta tresna (metal edo zurezko) gehiago behar zituzten. Lanak, eskuz egiten ziren.
-Gremioak• Lanbide berdina zutenak, elkartu eta gremioak sortu zituzten. • Ofizio berdinekoak, kale berean zeuden. Ehuleak, upelgileak, okinak, arotzak, ….
Gremio bakoitzak -Estatutu bat egiten zuen, eskubide eta betebeharrak zehazten.
-Produktoa kontrolatzen zuten, prezioa ere. -Laguntzak banatzen zituen(ospitaleak, …)Lan egiteko, gremioko kidea izan behar zen. Lantokia tailerra zen.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Hirietan artisauak eta merkatariak
Ofizio berdinekoak elkartu eta gremioak sortu zituzten.
artisau kopurua handitu zen
Lanak, eskuz egiten ziren.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Gasteiz-Vitoria
Zapatería
Herrería
Pintorería
Cuchillería
Correría
Ofizio berdinekoak, kale berean zeuden
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Lanbideen osaera
Ofizio bakoitzeko langileak, hiru kategorietan banatzen zen: maisuak, ofizialak eta mutilak. Eskulangile mailak
maisuak ofizialak ikastunak(Jabeak,aitak semeei pasatzen zien) (adituak) (ikasten).
ESKU LANGILEAK
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Artilezko ehun bat egiteko zazpi urratsak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
4.- Monarkien indartze-aldiaXII. mendetik aurrera, erregeen boterea handitu zen,
Lurraldeak handitu eta ekonomia hobetu zen eta erregeek diru gehiago lortzen zuten.
• Armadak sortu zituzten, eta administrazioa indartu ere, • Erregeek hiriei, pribilegio-gutunak eman zizkien, nobleen
mendekotasunetik askatzeko.
Parlamentuaren sorrera• Parlamentu hauetan, bakarrik erregeak, nobleak, kleroa eta hirietako
gobernariak zeuden. • Parlamentuaren funzioa diru biltzea zen (zergak= gerrak ordaintzeko…)
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Erregea eta bere gortea
Erregeak eta parlamentuak Jaime I. erregea Aragoiko
gorteetan saio bat gidatzen
Erregeak Korteei eta Parlamentuei dei egiten hasi ziren. Bertan nobleak, klerikoak eta hiri batzuk ordezkatuta zeuden. Horrela, erregeak nobleen boterea gutxitzen saiatzen ziren.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Hiribilduak • Erregeek hiribilduak sortzen joan ziren.
Zertarako: • merkataritza garatzeko,• lurraldeak jendez betetzeko, • Jauntxoei boterea kentzeko,
Horretarako :
Hiri Gutunak ematen zituzten,
hau da, fundazioko baldintzak,
bertoko jendearentzat “pribilegoiak”
• Arrakasta handia izan zuten.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Europako erresumen arteko gatazkak
• Lurralde gehiago eskuratzeko, nobleen edo beste erregeen arteko borroka asko zeuden.
• Gerra asko, erregea oinordetza gabe hil ondoren gertatzen ziren. Adibidez: (Ehun urteetako Gerra 1337-1453. Ingalaterrak, Frantzia nahi zuen –
Joana Arcekoa-
Mugak ez zeuden argi, eta honek, gerra asko ekarri zituen.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
XIV. mendeko europear erreinuak