อารยธรรมกร�กจั�ดทำ��โดย

น�ย จัตุ�ภู มิ� รั�กษธรัรัมิ มิ 6.6 เลขทำ�� 24

เสนอ คุ�ณคุรั เตุ�อนใจั ไชยศิ�ลป์#

โรังเรั�ยนส�มิ�คุคุ�วิ�ทำย�คุมิ

อารยธรรมกร�ก- กาเนิ�ดบร�เวณชายฝั่�� งทะเลอ�เจี�ยนิ หม��เกาะต่�าง ๆ และด�นิ

แดนิกร�ซ

- สภาพภ�ม�ประเทศเป&นิห'บเขา ทาให*แต่�ละร+ฐจี-งเป&นิอ�สระต่�อ ก+นิ เป&นิร+ฐ

เล.กๆมากมาย

- เกาะคร�ต่ Crete เป&นิเกาะใหญ่�และม�ความสาค+ญ่ของกร�ก

สภาพภ�ม�ศาสต่ร1ของกร�กด�นิแดนิของกร�กบนิพ23นิแผ่�นิด�นิในิทว�ปย'โรปแบ�งได*เป&นิ 3 ส�วนิ ค2อ

         1.1 ภาคเหนิ2อ ได*แก� แคว*นิมาซ�โดเนิ�ย (Macedonia) เทสซาล� (Thessaly) และอ�ไพร+ส (Epirus)

         1.2 ภาคกลาง ได*แก� บร�เวณท��เป&นิเนิ�นิเขาส�ง เป&นิท��ต่+ 3งของนิครท�บส1 (Thebes) นิครเดลฟี9 (Delphi) ช�องเขาเทอร1มอป:เล (Thermopylae) และยอดเขาพาร1แนิสซ+ส (Parnassus) ซ-�งเป&นิท��สถิ�ต่ของอะพอลโล (Apollo) หร2อส'ร�ยเทพ ต่รงปลายส'ดของด*านิต่ะว+นิออก ค2อ แคว*นิอ+ต่ต่�กา (Attica) ซ-�งม�เม2องหลวง ค2อ นิครเอเธนิส1 (Athens) แหล�งกาเนิ�ดการปกครองระบอบประชาธ�ปไต่ย

      1.3 บร�เวณคาบสม'ทรเพโลพอนินิ�ซ+ส (Peloponnesus) อย��ต่อนิใต่*อ�าวคอร�นิท1 เป&นิท��ต่+ 3งของนิครร+ฐสปาร1ต่า (Sparta) ท��ม�ช2�อเส�ยงด*านิการรบ และโอล�มเป9ย (Olympia) ซ-�งเป&นิท��ส�งสถิ�ต่ของบรรดาเทพเจี*ากร�ก

ป�จีจี+ยทางภ�ม�ศาสต่ร1ท��ส�งผ่ลต่�ออารยธรรมกร�ก

  ภ�ม�ประเทศของกร�ก ประกอบด*วย ภ�เขา พ23นิด�นิ และทะเล  โดยกร�กม�พ23นิท��ราบนิ*อย พ23นิท��ส�วนิใหญ่�เป&นิภ�เขา และหม��เกาะในิทะเลอ�เจี�ยนิ ประชาชนิอาศ+ยอย��ต่ามหม��บ*านิในิบร�เวณท��ราบเล.กๆ ในิห'บเขาท��ล*อมรอบด*วยภ�เขาส�ง ซ-�งเป&นิอ'ปสรรคสาค+ญ่ในิการต่�ดต่�อส2�อสาร ซ-�งสภาพภ�ม�ศาสต่ร1เช�นินิ�3ทาให*แยกช'มชนิต่�างๆออกจีากก+นิ ส�งผ่ลให*แต่�ละเม2องแต่กแยกเป&นินิครร+ฐต่�าง ๆ มากมายซ-�งเป&นิอ�สระไม�ข-3นิแก�ก+นิ นิครร+ฐท��สาค+ญ่ได*แก� นิครร+ฐเอเธนิส1 และนิครร+ฐสปาร1ต่า พ23นิด�นิส�วนิใหญ่�ของกร�กขาดความอ'ดมสมบ�รณ1และม�พ23นิด�นิขนิาดเล.ก ประกอบก+บม�แม�นิ3าสายส+3นิ ๆ นิ3าไหลเช��ยวและพ+ดพาเอาความอ'ดมสมบ�รณ1ของด�นิไป และจีากล+กษณะภ�ม�ประเทศท��ม�ล+กษณะคล*ายแหลมย2�นิไปในิทะเล ทาให*กร�กม�ชายฝั่�� งทะเลท��ยาว ซ-�งความเว*าแหว�งของทะเลเป&นิท��กาบ+งคล2�นิลมได*เป&นิอย�างด� ใช*เป&นิอ�าวสาหร+บจีอดเร2อ ทาให*ชาวกร�กเป&นิคนิชอบค*าขายทางทะเล นิอกจีากนิ�3ด�นิแดนิกร�กย+งเป&นิด�นิแดนิท��ม�ทร+พยากรธรรมชาต่�มากมาย เช�นิ เหล.ก ทอง เง�นิ ห�นิอ�อนิ เป&นิต่*นิ

อารยธรรมเร��มต่*นิของอารยธรรมกร�ก1. อารยธรรมไมนิวนิ (Minoan Civilization)

          เป&นิอารยธรรมท��เก�ดข-3นิท��เกาะคร�ต่ โดยม�ชาวคร�ต่หร2อชาวคร�ต่+นิเป&นิชนิพ23นิเม2องของเกาะนิ�3  กษ+ต่ร�ย1ท��ม�อานิาจีมากท��ส'ด ค2อ พระเจี*าม�นิอส พระราชว+งท��สาค+ญ่ ค2อ พระราชว+งคนิอสซ'ส

ความเส2�อมของอารยธรรมไมโนินิ 1) เก�ดจีากการปะท'ของภ�เขาไฟีท��ทาลายเม2อง 2) การร'กรานิของพวกไมซ�นิ�จีากแผ่�นิด�นิใหญ่�

2. อารยธรรมไมซ�นิ� (Mycenae Civilization) เป&นิอารยธรรมของพวกไมซ�เนิ�ยนิ ม�ศ�นิย1กลางอย��ท��เม2อง

ไมซ�เนิบนิคาบสมทรเพโลพอนินิ�ซ+ส โดย บรรพบ'ร'ษของชาวไมซ�เนิ�ยนิ ค2อ พวกเอเค�ยนิ  ม�ความสามารถิในิการรบและการค*า ซ-�งพวกนิ�3โจีมต่�เกาะคร�ต่ ทาลายพระราชคนิอสซ'ส และได*สร*างเม2องไมซ�เนิข-3นิ ซ-�งม�ป>อมปราการท��แข.งแรง ทาให*พวกเอเค�ยนิม�ช2�อใหม�ว�าไมซ�เนิ�ยนิต่ามช2�อเม2อง ต่�อมาพวกเอเค�ยนิได*ไปทาสงครามก+บเม2องทรอยในิสงครามโทจี+นิ เนิ2�องจีากเม2องทรอยต่+3งอย��ทางท�ศต่ะว+นิออกเฉี�ยงเหนิ2อของเอเช�ยไมเนิอร1 ซ-�งเป&นิค��แข�งทางการค*าก+บเม2องไมซ�เนิจีนิสาเร.จี

      - มรดกของอารยธรรมไมซ�เนิ ค2อ การนิ+บถิ2อเทพเจี*าหลายองค1รวมท+3งเทพเจี*าซ'ส (Zeus) เฮรา (Hera) และโพไซดอนิ เป&นิต่*นิ

       - ความเส2�อมของอารยธรรมไมซ�เนิ ค2อถิ�กพวกดอเร�ยนิซ-�งเป&นิชาวกร�กเผ่�าหนิ-�งเข*ามาร'กรานิจีนิทาให*ความเจีร�ญ่หย'ดลงช+�วขณะ

กร�กย'คม2ด เนิ2�องจีากการขาดหล+กฐานิการเข�ยนิทาให*ความร� *ของ

เราเก��ยวก+บเร2�องนิ�3ถิ�กจีาก+ด โดยสงครามเป&นิเหต่'ให*เศรษฐก�จีกร�กพ�นิาศ ซ-�งสร*างความยากจีนิและส+บสนิ ทางการเม2องซ-�งยาวนิานิ  กษ+ต่ร�ย1ไมซ�เนิ�ยนิถิ�กแทนิท��ด*วยห+วหนิ*าเล.ก ๆ ผ่�*ม�อานิาจีและทร+พย1ส�นิจีาก+ด ศ�ลป:นิหย'ดการวาดคนิและส+ต่ว1บนิหม*อไห กร�กเพาะปล�กในิพ23นิด�นินิ*อยนิ�ด ม�คนิมาต่+3งถิ��นิฐานินิ*อย และการค*าสากลนิ*อยกว�าท��เคยม�มาก�อนิ ซ-�งเร2�องราวต่�าง ๆ ของกร�กย'คม2ดปรากฏอย��ในิวรรณกรรมม'ขปาฐะ เร2�องมหากาพย1อ�เล�ยด และโอด�สซ� ของมหากว�โฮเมอร1 (Homer) ซ-�งมหากาพย1อ�เล�ยดเป&นิเร2�องเก��ยวก+บการทาสงครามก+บทรอย ส�วนิมหากาพย1โอด�สซ�เป&นิเร2�องเก��ยวก+บช+ยชนิะจีากการทาสงครามก+บทรอย

อารยธรรมของกร�ก อารยธรรมกร�กประกอบด*วย อารยธรรมเฮเลนิ�ก และ

อารยธรรมเฮเลนิ�สต่�ค

      - อารยธรรมเฮเลนิ�ก (Hellenic Civilization) หร2อย'คคลาสส�ก

(Classical Age) ในิสม+ยนิ�3ม�การสร*างอาณานิ�คมเก�ดข-3นิ ม�การปฏ�ร�ปทาง

เศรษฐก�จีและผ่�*นิาช'มชนิเร��มต่+3งสภาและกล'�มต่�าง ๆ เพ2�อจี+ดก�จีกรรมสาธารณะท��อกอรา ซ-�งเป&นิท��พบปะส+งสรรค1ก+นิของผ่�*คนิในินิครร+ฐ ซ-�งย'คคลาสส�คนิ�3ได*เก�ดนิครร+ฐขนิาดใหญ่� 2 นิครร+ฐ ได*แก� นิครร+ฐสปาร1ต่า และนิครร+ฐเอเธนิส1

ในิย'คคลลาสส�คนิ�3เก�ดสงครามคร+3งย��งใหญ่� 2 คร+3ง ได*แก� สงครามเปอร1เซ�ยและสงครามเพโลพอนิเนิเช�ยนิ

1) สงครามเปอร1เซ�ยสาเหต่'เก�ดจีากความข+ดแย*งระหว�างเอเธนิส1ก+บเปอร1เซ�ย เพราะเปอร1เซ�ยขยายอานิาจีเข*า

มาในิเอเช�ยไมเนิอร1 ผ่ลของสงคราม ค2อ เอเธนิส1ชนิะเปอร1เซ�ย

2) สงครามเพโลพอนิเนิเช�ยนิ               ชาวกร�กเก�ดความค�ดในิการเต่ร�ยมการป>องก+นิชาวเปอร1เซ�ย นิครร+ฐต่�างๆ

ของกร�กจี-งต่�างเข*ามาเป&นิสมาช�ก และสมาช�กแต่�ละนิครร+ฐม�ส�ทธ�เท�าเท�ยม ทาให*นิครร+ฐกร�กร�วมก+นิต่+3งสหพ+นิธ1แห�งเกาะเดลอส  สหพ+นิธร+ฐใช*เป&นิศ�นิย1กลางและเป&นิท��เก.บทร+พย1สมบ+ต่� แต่�ในิความเป&นิจีร�งแล*วนิครร+ฐเอเธนิส1ม�อ�ทธ�พลในิการเป&นิผ่�*นิา ต่�อมาสหพ+นิธร+ฐเปล��ยนิสภาพเป&นิจี+กรวรรด�ของเอเธนิส1 เอเธนิส1ใช*เง�นิเพ2�อผ่ลประโยชนิ1ของต่นิเอง  ลดฐานิะสมาช�กอ2�นิ ๆ ให*อย��ในิฐานิะบร�วาร และห*ามไม�ให*ร+ฐสมาช�กแยกต่+วออกจีากสหพ+นิธ1 เม2�อร+ฐใดก�อกบฏก.จีะใช*กาล+งปราบโดยย-ดกองทหารเร2อและเก.บเคร2�องราชบรรณาการ ว�ธ�นิ�3ทาให*นิครร+ฐสปาร1ต่ากล+วว�า เอเธนิส1จีะเป&นิผ่�*นิากร�กท+3งหมด และเนิ2�องจีากสภาพส+งคมของท+3ง 2 ร+ฐแต่กต่�างก+นิ จี-งทาให*เก�ดสงครามข-3นิ ผ่ลของสงคราม ค2อ นิครร+ฐสปาร1ต่าชนิะ ทาให*นิครร+ฐสปาร1ต่าได*เอเธนิส1ไว*ในิอานิาจี และนิาระบอบการปกครองแบบคณาธ�ปไต่ยมาใช* แต่�การปกครองของสปาร1ต่าไม�ม+�นิคงจี-งทาให*นิครร+ฐสปาร1ต่าพ�ายแพ*ต่�อกองท+พของนิครธ�บ�สและเอเธนิส1 ในิท��ส'ดกร�กท+3งหมดก.ต่กอย��ภายใต่*อ�ทธ�พลของมาซ�โดเนิ�ย

อารยธรรมเฮเลนิ�สต่�ก เป&นิช�วงท��นิครร+ฐต่�างๆ ของกร�กเส2�อมลง เนิ2�องมาจีาก

  สงครามเพโลพอนิเนิเช�ยนิ และแคว*นิมาซ�โดเนิ�ยเจีร�ญ่ข-3นิ โดยแคว*นิมาซ�โดเนิ�ยม�กษ+ต่ร�ย1องค1สาค+ญ่ ได*แก� พระเจี*าฟี:

ล�ปท�� 2 ได*นิครร+ฐกร�กไว*ในิอานิาจี และกษ+ต่ร�ย1องค1ต่�อมา ค2อ พระเจี*าอเล.กซานิเดอร1มหาราช ได*ทาการปลดปล�อย

ห+วเม2องกร�กต่�างๆ บนิเอเช�ยไมเนิอร1ให*พ*นิจีากการปกครองเปอร1เซ�ย

มรดกทางอารยธรรมกร�ก - สถิาป�ต่ยกรรม ใช*ระบบโครงสร*างแบบเสาและคานิ แผ่นิผ่+งอาคารเป&นิร�ป

ส��เหล��ยมผ่2นิผ่*า ม�การสร*างเสารายรอบอาคาร ซ-�งจีะม�ความแต่กต่�างต่รงห+วเสา สามารถิแบ�งออกเป&นิ 3 แบบ ค2อ แบบดอร�ก (Doric) แบบไอโอนิ�ก (Ionic) และแบบคอร�นิเธ�ยนิ (Corinthian) และส�วนิใหญ่�ย+งนิ�ยมก�อสร*างอาคารเพ2�อก�จีกรรมสาธารณะ เช�นิ ว�หาร สนิามก�ฬา และโรงละคร ว�หารท��ม�ช2�อเส�ยง สร*างบนิภ�เขาท��ม�ช2�อเร�ยกว�า อะครอโพล�ส (Acropolis) ค2อ ว�หารพาร1เธนิอนิ สร*างเพ2�อถิวายแด�เทพ�อะธ�นิา (Athena)

- ประต่�มากรรม ส�วนิใหญ่�เป&นิร�ปป�3 นิเทพเจี*าท��ม�ลายเส*นิกล*าม

เนิ23อและเส*นิเอ.นิคล*ายมนิ'ษย1ท��ม�ช�ว�ต่ ด�เป&นิธรรมชาต่�

- จี�ต่รกรรม ส�วนิใหญ่�เป&นิลวดลายท��ปรากฏบนิเคร2�องป�3 นิด�นิเผ่า เช�นิ

แจีก+นิ คนิโท ไห ฯลฯ และฝั่าผ่นิ+งท��พบในิว�หารหร2อกาแพง- นิาฏกรรม ละครประเภทโศกนิาฏกรรม (Tragedy) และส'ขนิาฏกรรม (Comedy) การแสดงจีะใช*นิ+กแสดงชายท+3งหมด โดยท'กคนิจีะสวมหนิ*ากาก และม�ผ่�*พากย1และหม��นิ+กร*อง

(Chorus) ส�งเส�ยงประกอบ- วรรณกรรม วรรณกรรมท��โดดเด�นิ ได*แก� มหากาพย1ของโฮเมอร1เร2�อง อ�

เล�ยด และ โอด�สซ� ท��สะท*อนิถิ-งความร� *ส-กท��กว�ม�ต่�อโศกนิาฏกรรมในิสงครามทรอย (Troy) นิอกจีากนิ�3ย+งให*ข*อม�ลทางประว+ต่�ศาสต่ร1เก��ยวก+บสถิานิท��ท��สาค+ญ่ ประเพณ� ว�ถิ�ช�ว�ต่ และความค�ดของชาวกร�กด*วย

- ปร+ชญ่า

1. โซเครต่�ส (Socrates) เก�ดท��เธนิส1 เขาสอนิให*คนิใช*เหต่'ผ่ลและสต่�ป�ญ่ญ่าในิการแสวงหาความจีร�งเก��ยวก+บช�ว�ต่มนิ'ษย1 ว�ธ�สอนิของเขาเร�ยกว�า “Socretic method” ไม�เนิ*นิการท�องจีาแต่�ใช*ว�ธ�ต่+ 3งคาถิามโดยไม�ต่*องการคาต่อบ แต่�ให*ผ่�*ถิ�กถิามขบค�ดป�ญ่หาเพ2�อหาคาต่อบด*วยต่นิเอง แม*โซเครต่�สม�ล�กศ�ษย1มากมาย แต่�ก.ไม�ม�ผ่ลงานิเข�ยนิของต่นิเอง ด+งนิ+3นิปร+ชญ่า และทฤษฎี�ของเขาท��ร� *จี+กจี-งเป&นิผ่ลงานิท��ถิ�ายทอดโดยล�กศ�ษย1ของเขา

2. เพลโต่ (Plato) เป&นิศ�ษย1เอกของโซเครต่�ส เป&นิผ่�*รวบรวมหล+กคาสอนิของโซเครต่�ส เร�ยกว�า Dialogue และเป&นิผ่�*ถิ�ายทอดหล+กการและความค�ดของโซเครต่�สให*ชาวโลกได*ร+บร� * เพลโต่ได*เป:ดโรงเร�ยนิช2�อ อะคาเด“ม� ” (Academy) และได*เข�ยนิหนิ+งส2อท��สะท*อนิแนิวค�ดเก��ยวก+บการปกครอง การศ-กษา ระบบย'ต่�ธรรม ผ่ลงานิท��โดเด�นิจีนิทาให*ได*ร+บยกย�องว�าเป&นิบ�ดาแห�งปร+ชญ่าการเม2องสม+ยใหม�ค2อหนิ+งส2อช2�อ สาธารณร+ฐ (Republic) ซ-�งเสนิอแนิวค�ดในิการปกครองประเทศและม�อ�ทธ�พลต่�อความค�ดทางการเม2องของผ่�*คนิท+�วโลก

3. อร�สโต่เต่�ล (Aristotle) เป&นิท+3งนิ+กปร+ชญ่าและนิ+กว�ทยาศาสต่ร1 เขาเป&นิศ�ษย1ของเพลโต่และเคยเป&นิอาจีารย1ของพระเจี*าอะเล.กซานิเดอร1มหาราช อร�สโต่เต่�ลเป&นิท+3งนิ+กปราชญ่1และนิ+กว�จี+ย ซ-�งนิอกจีากปร+ชญ่าทางการเม2องแล*ว เขาย+งสนิใจีว�ทยาการใหม�ๆ ด*วย เช�นิ ช�วว�ทยา ฟี:ส�กส1 ดาราศาสต่ร1 หล+กต่รรกศาสต่ร1 วาทกรรม จีร�ยศาสต่ร1 ฯลฯ ผ่ลงานิท��โดดเด�นิของเขาค2อหนิ+งส2อช2�อ การเม2อง (Politics)

- ประว+ต่�ศาสต่ร1 เป&นิชาต่�แรกในิโลกต่ะว+นิต่กท��เร��มศ-กษา

ประว+ต่�ศาสต่ร1ต่ามแบบว�ธ�การทางประว+ต่�ศาสต่ร1 โดยนิ+กประว+ต่�ศาสต่ร1กร�กคนิแรกท��เร��มเข�ยนิงานิ ประว+ต่�ศาสต่ร1และได*ร+บการยกย�องว�าเป&นิบ�ดาแห�งว�ชาประว+ต่�ศาสต่ร1ของโลกต่ะว+นิต่ก ค2อ เฮโรโดต่+ส (Herodotus) นิอกจีากนิ�3ย+งม� ท�ซ�ด�ด�ส (Thucydides) ซ-�งม�งานิเข�ยนิ ค2อ The Peloponnesian War ซ-�งเป&นิงานิเข�ยนิบ+นิท-กเหต่'การณ1ทางประว+ต่�ศาสต่ร1ด*วยว�ธ�การของนิ+กว�ชาการเป&นิคร+3งแรก

- คณ�ต่ศาสต่ร1และว�ทยาศาสต่ร1 นิ+กคณ�ต่ศาสต่ร1เด�นิของกร�ก ได*แก� ป:ทาโกร+ส

แห�งเม2องซามอส ผ่�*ค�ดค*นิทฤษ�บทป:ทาโกร+ส ย�คล�ดแห�งเม2องอะเล.กซานิเดร�ย ผ่�*ค�ดเรขาคณ�ต่แบบย�คล�ด และเข�ยนิหนิ+งส2อช'ด Elements ซ-�งม�จีานิวนิ 13 เล�ม เนิ23อหาส�วนิใหญ่�กล�าวถิ-งเรขาคณ�ต่ระนิาบและเร2�องส+ดส�วนิ อาร1ค�ม�ด�สแห�งเซ�ยราค�วส1 เป&นิผ่�*ค�ดระห+ดว�ดนิ3าแบบเกล�ยวล�กกรอกช'ด ต่+3งกฎีของคานิด�ดคานิง+ด และพบว�ธ�การหาปร�มาต่รของว+ต่ถิ'โดยการแทนิท��นิ3า

- การแพทย1 ฮ�ปโปเครต่�ส (Hippocrates) ได*ร+บการยกย�องเป&นิ บ�ดาแห�งการ“

แพทย1 ซ-�งค*นิพบว�าโรคร*ายต่�างๆท��เก�ดข-3นิเก�ด”จีากธรรมชาต่� ไม�ใช�การลงโทษของพระเจี*า เขาเช2�อว�าว�ธ�การร+กษาท��ด�ท��ส'ดค2อ การควบค'มด*านิโภชนิาการและการพ+กผ่�อนิ นิอกจีากนิ�3ย+งเป&นิผ่�*ร �เร��มการผ่�าต่+ด และการกาหนิดหล+กจีรรยาแพทย1ท��ถิ2อปฏ�บ+ต่�ต่�อมาจีนิถิ-งป�จีจี'บ+นิ

- ดาราศาสต่ร1และภ�ม�ศาสต่ร1 เอราทอสท�นิ�ส (Eratosthenes)

ท��เช2�อว�าโลกกลม สามารถิคานิวณความยาวรอบโลกได* และย+งค*นิพบว�าการข-3นิลงของกระแสนิ3าเก�ดจีากอ�ทธ�พลของดวงจี+นิทร1