7. Przygotowanie materiałów stomatologicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Alicja J ędrzejczyk

Przygotowanie materiałów stomatologicznych 322[01]Z1.02

Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1

Recenzenci: dr n. med. Małgorzata Figurska mgr Katarzyna Zarębska Opracowanie redakcyjne: mgr Alicja Jędrzejczyk Konsultacja: mgr inŜ. Halina Śledziona Poradnik stanowi podstawę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[01]Z1.02 „Przygotowanie materiałów stomatologicznych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu asystentka stomatologiczna. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007


SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7

4.1. Klasyfikacja materiałów stomatologicznych 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 10 4.1.3. Ćwiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postępów 11

4.2. Materiały do wypełnień czasowych 12 4.2.1. Materiał nauczania 12 4.2.2. Pytania sprawdzające 14 4.2.3. Ćwiczenia 14 4.2.4. Sprawdzian postępów 15

4.3. Materiały podkładowe 16 4.3.1. Materiał nauczania 16 4.3.2. Pytania sprawdzające 17 4.3.3. Ćwiczenia 18 4.3.4. Sprawdzian postępów 19

4.4. Materiały do wypełnień stałych i uŜywane w profilaktyce 20 4.4.1. Materiał nauczania 20 4.4.2. Pytania sprawdzające 22 4.4.3. Ćwiczenia 22 4.4.4. Sprawdzian postępów 23

4.5. Materiały uŜywane w endodoncji, w protetyce i ortodoncji 24 4.5.1. Materiał nauczania 24 4.5.2. Pytania sprawdzające 25 4.5.3. Ćwiczenia 26 4.5.4. Sprawdzian postępów 27

4.6. Materiały sanitarne i implantologiczne 28 4.6.1. Materiał nauczania 28 4.6.2. Pytania sprawdzające 29 4.6.3. Ćwiczenia 29 4.6.4. Sprawdzian postępów 30

5. Sprawdzian osiągnięć 31 6. Literatura 35


1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności dotyczącej przygotowania i zastosowania materiałów stomatologicznych.

W poradniku zamieszczono: − wymagania wstępne, w których wyszczególniono jakie umiejętności powinieneś posiadać

przed przystąpieniem do realizacji jednostki modułowej, − cele kształcenia, pokazują jakie umiejętności opanujesz po przeprowadzeniu procesu

kształcenia, − materiał nauczania, w którym zawarte są niezbędne treści teoretyczne, aby umoŜliwi ć

wykonanie ich w praktyce, − pytania sprawdzające, które umoŜliwi ą ocenę przygotowania do wykonania ćwiczeń

potwierdzających nabycie umiejętności, − ćwiczenia do samodzielnego rozwiązania zawierają: polecenie, sposób wykonania oraz

wykaz materiałów do wykonania ćwiczenia, pomogą ukształtować umiejętności praktyczne i zweryfikować nabytą wiedzę teoretyczną,

− sprawdzian postępów pomoŜe ocenić poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń, − sprawdzian osiągnięć, po zrealizowaniu wszystkich tematów jednostki modułowej

pozwoli ocenić poziom nabytych umiejętności w procesie kształcenia, − wykaz literatury.


Schemat układu jednostek modułowych

322[01]Z1 Organizacja pracy

w gabinecie stomatologicznym

322[01]Z1.01 Przygotowanie gabinetu

stomatologicznego do pracy

322[01]Z1.02 Przygotowanie materiałów

stomatologicznych

322[01]Z1.03 Przygotowanie aparatury

oraz instrumentów stomatologicznych


2. WYMAGANIA WST ĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej i ochrony

środowiska, − organizować pracę w gabinecie stomatologicznym, − stosować wiadomości dotyczące budowy anatomicznej, fizjologii i patofizjologii narządu

Ŝucia, − przeprowadzać badania jamy ustnej, − przeprowadzać wywiad chorobowy, − opracować plan profilaktyczno-leczniczy, stosować zasady prowadzenia dokumentacji

medycznej.


3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − dokonać klasyfikacji materiałów stomatologicznych, − scharakteryzować materiały do wypełnień czasowych i określić zasady ich

przygotowywania, − przygotować materiały do wypełnień czasowych, − rozróŜnić materiały do wypełnień ostatecznych, − scharakteryzować cementy fosforanowe, krzemowe, karboksylowe i wodorotlenkowo-

wapniowe, − określić zasady przechowywania cementów, − określić zasady przygotowywania cementów, − zaplanować pracę i zorganizować stanowisko pracy, − dobrać materiały stomatologiczne do rodzaju zabiegu i wypełnienia, − przygotować cementy fosforanowe, krzemowe, karboksylowe, lecznicze i tlenkowo-

cynkowo-eugenolowe, − rozróŜnić i określić zastosowanie materiałów złoŜonych, − określić wady i zalety amalgamatu, − określić zasady postępowania z resztkami amalgamatu, − scharakteryzować materiały do wypełniania kanałów korzeniowych, − przygotować materiały do wypełnień kanałów korzeniowych, − scharakteryzować materiały stosowane w protetyce i ortodoncji, − przygotować materiały do wykonania wycisków, − dokonać oceny przygotowanych materiałów stomatologicznych, − określić asortyment i zastosowanie implantów, − scharakteryzować materiały pomocnicze, − scharakteryzować materiały opatrunkowe stosowane w stomatologii, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz

ochrony środowiska.


4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Klasyfikacja materiałów stomatologicznych 4.1.1. Materiał nauczania

Materiałoznawstwo stomatologiczne znajduje się w programach nauczania jako osobna dyscyplina naukowa. Zespół stomatologiczny realizuje świadczenia lecznicze w zakresie stomatologii, dlatego waŜne jest, aby kaŜdy z członków zespołu posiadał gruntowną wiedzę i umiejętności stosowania, przygotowania i doboru materiałów dentystycznych.

Dla uŜytkowników materiałów stomatologicznych waŜnymi informacjami o materiale

czy leku są: 1) charakterystyka biofizykochemiczna materiału czy leku, 2) wpływ miejscowy i ogólny na tkanki ustroju, 3) zastosowanie, wskazania do uŜycia (szczególnie waŜne), 4) sposób przygotowania postaci uŜytkowej (gotowy, ręczny, mechaniczny, automatyczny), 5) zasady przechowywania, 6) bezpieczeństwo dla personelu i pacjenta w czasie stosowania, np. amalgamat, 7) certyfikacja

WaŜne są takŜe informacje o dostępności na rynku, zgodności z innymi materiałami, np. podkładowymi i wypełnieniowymi oraz cena.

Wszystkie materiały i leki stomatologiczne stosowane w praktyce muszą mieć atesty krajowe i międzynarodowe oraz uzyskać atest Zakładu Materiałów Medycznych Instytutu Leków.

Od 1 maja 2004 r., czyli od dnia uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej, obowiązuje Dyrektywa nr 93/583 EWO. Stosowanie jakichkolwiek materiałów, będących wyrobami medycznymi, bez tego atestu jest bezprawne i ryzykowne.

Podstawowe wymagania uŜytkowe, dotyczące wszystkich materiałów

stomatologicznych, sprowadzić moŜna do następujących: 1) bezpieczeństwo biologiczne dla tkanek i całego ustroju, 2) neutralność chemiczna w środowisku ustrojowym - obojętność dla tkanek i obojętność

wobec aktywności biochemicznej tkanek, 3) wymagana dla danej grupy materiału odporność mechaniczna, 4) zespół właściwości fizycznych, odrębnych jakościowo dla kaŜdej z grup uŜytkowych

omawianych materiałów, takich jak: a) szczelność brzeŜna, hermetyczność, b) twardość i odporność na działanie sił Ŝucia, c) homogenność wewnętrzna i porowatość zewnętrzna, d) rozszerzalność liniowa i objętościowa, e) trwałość uŜytkowa właściwa dla danej grupy, f) aktywność leczniczo-profilaktyczna. Cechy idealnego materiału do wypełniania ubytków twardych tkanek zęba

(wg Skawińskiego) to: 1) odpowiednią twardość i wytrzymałość na szkodliwe oddziaływanie wpływów

mechanicznych, 2) odporność na działanie czynników chemicznych i elektrochemicznych,


3) trwałość kształtu i objętości zarówno w okresie kondensacji, jak i po całkowitym związaniu materiału,

4) minimalny stopień przewodnictwa cieplnego, wysoki stopień przylegania do ścian ubytku zarówno w stanie plastycznym, jak i później po jego ostatecznym utwardzeniu,

5) odpowiedni, zbliŜony do zęba naturalnego, połysk, wygląd i barwę, 6) łatwość obróbki i moŜliwość usuwania bez znacznej szkody dla tkanek zębowych, 7) moŜliwość oddziaływania przeciwbakteryjnego.

WaŜne przy wyborze materiału są praktyczne właściwości, np.: 1) łatwość i bezpieczeństwo stosowania w warunkach jamy ustnej, 2) łatwość przygotowania postaci uŜytkowej, 3) plastyczność uŜytkowa, 4) data produkcji i termin waŜności, 5) odporność na czynniki środowiska.

Ze względu na zastosowanie materiały stomatologiczne (z wyjątkiem materiałów laboratoryjno-protetycznych i ortodontycznych) moŜna podzielić na: − podstawowe, − pomocnicze − leki do stosowania miejscowego.

W tradycyjnym podziale materiałów stomatologicznych, podawanych w większości publikacji, wyróŜnia się: 1) materiały do wypełnień czasowych, zwane stomatologicznymi materiałami

opatrunkowymi, 2) materiały podkładowe, zwane cementami podkładowymi, w tym cementy lecznicze, 3) cementy glassjonomerowe – GI (glassjonomery), 4) konwencjonalne materiały do wypełnień ostatecznych - trwałych, stałych:

a) cementy krzemowe, tzw. porcelany, b) amalgamaty,

5) materiały kompozycyjne, kompomerowe, ormocerowe i preparaty pomocnicze (wytrawiacze, systemy wiąŜące)

6) materiały wypełnieniowe, np. stopy złota, tworzywa akrylowe, 7) materiały do leczenia endodontycznego, 8) laki i lakiery profilaktyczne, 9) masy wyciskowe.

Uwzględniając przeznaczenie uŜytkowe, wyróŜnia się: 1) materiały do wypełniania zębów:

a) czasowe (opatrunkowe), b) podkładowe, c) do wypełnień stałych (trwałych),

2) materiały endodontyczne (pasty), 3) materiały wyciskowe (masy), 4) laboratoryjne materiały protetyczno-ortodontyczne, 5) leki stomatologiczne, 6) materiały i preparaty pomocnicze, 7) laki i uszczelniacze bruzd.


W opracowaniu pod redakcją prof. Ilewicza - „Materiały do wypełnień we współczesnej dentystyce odtwórczej" znajdujemy aktualny podział materiałów, w którym autorzy wyróŜniają: 1. Materiały tymczasowe:

− dentyna wodna, − eugenolan cynku, − masy samoutwardzalne, − cementy prowizoryczne.

2. Materiały podkładowe - materiały izolacyjne: − cementy fosforanowe, − cementy karboksylowe, − cementy szkło-jonomerowe (glassjonomerowe), − lakiery podkładowe, − linery na bazie Ŝywic polimerowych.

3. Materiały izolacyjno-lecznicze: − eugenolan cynku/cementy cynkowo-eugenolowe, − twardniejące preparaty na bazie wodorotlenku wapnia.

4. Materiały lecznicze: − nietwardniejące preparaty na bazie wodorotlenku wapnia, − biopreparaty.

5. Materiały do wypełnień stałych - materiały ceramiczne: − cementy krzemowe, − cementy krzemowo − fosforanowe.

6. Materiały ceramiczno-organiczne: − cementy szkło-jonomerowe (glassjonomerowe).

7. Materiały złoŜone na bazie Ŝywic polimerowych: − materiały kompozytowe, − ormocery, − kompomery.

8. Materiały organiczne: − szybko polimeryzujące masy akrylanowe.

9. Stopy i roztwory metali: − amalgamaty srebra, − złoto kohezywne. Materiały do profilaktycznego wypełniania bruzd

międzyguzkowych/wypełniacze szczelin/laki szczelinowe: − laki na bazie materiałów kompozycyjnych, − laki na bazie kompomerów, − laki na bazie cementów szkło-jonomerowych (glassjonomerowych). Wszystkie preparaty naleŜ przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta. Przestrzegać daty waŜności oraz unikać ekspozycji na światło, ciepło oraz wilgoci.


4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są najwaŜniejsze informacje o materiale czy leku. 2. Jak dzielimy materiały ze względu na zastosowanie? 3. Jak dzielimy materiały ze względu na przeznaczenie uŜytkowe? 4. Jaki jest aktualny podział materiałów do wypełnień? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Dokonaj podziału materiałów stomatologicznych ze względu na zastosowanie i przeznaczenie uŜytkowe.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować artykuły piśmienne, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) wykonać tabelę, 5) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 6) dokonać podziału, 7) zaprezentować otrzymane wyniki.

Podział wg zastosowania Podział wg przeznaczenia

WyposaŜenie stanowiska pracy:

− broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna, − materiały wypełnieniowe, − narzędzia do przygotowania materiałów, − poradnik dla ucznia.


Ćwiczenie 2 Dokonaj podziału tabelarycznego materiałów podkładowych. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować artykuły piśmienne, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) wykonać tabelę, 5) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 6) dokonać podziału, 7) zaprezentować otrzymane wyniki.


− broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna, − materiały wypełnieniowe, − narzędzia do przygotowania materiałów, − poradnik dla ucznia. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wskazać najwaŜniejsze informacje, jakie trzeba wiedzieć o materiale

stomatologicznym czy leku? � � 2) podzielić materiały stomatologiczne ze względu na zastosowanie? � � 3) podzielić materiały ze względu na przeznaczenie uŜytkowe? � � 4) wskazać materiały do wypełnień wg aktualnego podziału? � �


4.2. Materiały do wypełnień czasowych 4.2.1. Materiał nauczania

Materiałami czasowymi zwanymi tez opatrunkami są: 1) gutaperka, 2) cement cynkowo-siarczanowy, 3) cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy, 4) materiały samotwardniejące:

a) chemoutwardzalne w warunkach jamy ustnej, b) światłoutwardzalne,

5) cementy prowizoryczne. Są to materiały stosowane czasowo, przed załoŜeniem materiału ostatecznego. Trwałość

tych materiałów określona jest na kilkanaście dni – do kilku tygodni. Powinny być łatwe do zakładania i łatwe do usuwania z ubytku. WaŜną praktyczną cechą tych materiałów powinna być neutralność wobec leków, które

stosujemy w leczeniu, oraz korzystne oddziaływanie na tkanki zęba i przyzębia, szczególnie na miazgę.

Gutaperka

Jest to Ŝywica roślinna o właściwościach termoplastycznych (w temperaturze 50-60oC) i chemoplastycznych (w obecności eteru lub chloroformu). Stosuje się ją bardzo rzadko jako opatrunek, głównym jej zastosowaniem jest uszczelnianie kanałów w leczeniu endodontycznym w postaci pałeczek dokanałowych. Cement cynkowo-siarczanowy

Potocznie zwany fleczerem. Jest to materiał wieloskładnikowy, produkowany do uŜytku stomatologicznego w postaci proszku i płynu.

Skład proszku: tlenek cynku, bezwodny siarczan cynku, tymol, mastyks, sproszkowana guma arabska, dekstryna, magnezja.

Skład płynu: aqua destillata jako samodzielny składnik, często dodaje się fabrycznie eugenol, fenol, boraks, gumę arabską.

Fleczer - bezpośrednio przed uŜyciem – zarabia się metalową szpatułką na matowej powierzchni szklanej płytki, mieszając proszek z równą ilością płynu i dosypując porcjami proszek do płynu.

Czas zarabiania, w zaleŜności od Ŝądanej konsystencji masy, wynosi od 15 do 25 s. Czas wiązania uzaleŜniony jest od konsystencji masy, temperatury otoczenia, temperatury płynu i od techniki mieszania. Cement cynkowo-siarczanowy poza przeznaczeniem opatrunkowym znajduje zastosowanie do czasowego mocowania elementów protetycznych, np. koron; zarabia się go wówczas do konsystencji zagęszczonej śmietany. Dla celów opatrunkowych sporządza się pastę konsystencji kitu.

Rys 1. Przykłady cementu cynkowo-siarczynowego [rysunek autora]

FLECZER Multidentin, Tymodentin, Aquadentin, Oxidentin, Fletscher, Providentin


Do tej grupy naleŜą równieŜ pasty fleczerowe– preparaty samotwardniejące. WiąŜą one pod wpływem temperatury i wilgoci w jamie ustnej. Materiały te nie wymagają przygotowania, są w postaci gotowej do uŜycia.

Rys 2. Przykłady past fleczerowych [rysunek autora]

Materiały samotwardniejące

Są zbliŜone do past fleczerowych. W ich składzie znajduje się: tlenek cynku, dwutlenek krzemu i składniki syntetyczne. Są w postaci gotowej pasty. Cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy

Wśród materiałów stomatologicznych do czasowych wypełnień znaczące miejsce zajmuje cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy. Podstawowy skład materiału to proszek i płyn.

Proszek Płyn tlenek cynku – 60%, dwutlenek krzemu – 34% i kalafonia

eugenol – 37,5%, kwas ortoetoksybenzoesowy – 62,5%.

Zaletami uŜytkowymi cementu tlenkowo-cynkowo-eugenolowego są:

1) działanie lecznicze – odontropowe, przeciwbólowe, wysuszające, 2) działanie bakteriobójcze (eugenol), 3) dobra adhezja do ścian ubytku, zapewniająca hermetyczność, 4) homogenność masy, 5) wiązanie w obecności śliny, 6) duŜa trwałość w jamie ustnej (sięgająca kilku tygodni), 7) długi czas plastyczności poza jamą ustną (jednorazowe zarobienie większej ilości

materiału).

Wadami są: 1) aktywność chemiczna z innymi materiałami, np. kompozycyjnymi, 2) moŜliwość uszkodzenia miazgi przy niewłaściwym zarobieniu, 3) utrzymujące się zaburzenia smaku (goździkowy).

Zarabianie: na matowej powierzchni płytki szklanej szpatułką metalową do odmierzonej

ilości płynu dodaje się porcjami proszek - nieustannie mieszając, aŜ do uzyskania jednorodnej, połyskliwej masy, o plastelinowej konsystencji. Efektywny czas zarabiania, w zaleŜności od ilości materiału, wynosi od 60 do 90 s. Dobrze zarobiony materiał zachowuje plastyczność uŜytkową do 3 godzin, którą moŜna przedłuŜyć przechowując go w zamkniętym szczelnie słoiczku.

Głównym wskazaniem do stosowania cementu tlenkowo-cynkowo-eugenolo-wego jest próchnica głęboka niepowikłana oraz zaopatrzenie czasowe ubytków w leczeniu planowym próchnicy z wysokim wskaźnikiem PUW.

Do tej grupy materiałów, nazywanych cementami cynkowo-eugenolowymi, zaliczamy np.: Caryosan, Oxycinc, Vivat, Super EBA, Harvard Eugenat i inne.

PASTY FLECZEROWE

Chemiczne: Provident, Cavit G i M, Improvin, Temprit, Citodur, Coltosol, Provipast, Światłoutwardzalne: Clip F


Cementy prowizoryczne W poszukiwaniu materiałów trwalszych materiałów szczelniejszych od materiałów

opatrunkowych wprowadzono tzw. cementy prowizoryczne. Materiały te oparte są na mieszaninie tlenków cynku i krzemu, zarabianych roztworem kwasu fosforowego techniką analogiczną do techniki sporządzania cementów fosforanowych czy krzemowych.

Zastosowanie: długoterminowe opatrunki, czasowe wypełnienia. Wskazaniami do stosowania cementów prowizorycznych są:

1) konieczność załoŜenia hermetycznego opatrunku leczniczego na pośrednie lub bezpośrednie przykrycie miazgi preparatami wodorotlenku wapnia,

2) konieczność załoŜenia szczelnego, długoterminowego opatrunku w leczeniu endodontycznym,

3) w trudnych warunkach dla retencji materiału typu fleczer lub podobnego, 4) w przypadku przewidywanych długich przerw w leczeniu (urlop, choroba), 5) w razie klinicznej potrzeby odroczenia ostatecznego wypełnienia.

Przykładami sa.: Multiplen, Plerodont, Harvard Verschluss-cement, Septo-Pack, Tem-Pack, Ultraphos Temporary-Pack, Vonder-Pack. 4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz materiały do wypełnień czasowych? 2. Jaki jest skład i sposób zarabiania fleczeru? 3. Jaki jest skład i sposób zarabiania cementu tlenkowo-cynkowo-eugenolowego? 4. Jakie znasz materiały samotwardniejące? 5. Jakie znasz cementy prowizoryczne? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przygotuj cement cementowo-siarczanowy do czasowego zamocowania korony i do opatrunku. WskaŜ róŜnice w konsystencji.


1) zgromadzić odpowiednie narzędzia i wypełnienia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) wykonać polecenie i zarobić preparat, 6) zaprezentować otrzymane wyniki.


− broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna, − materiały wypełnieniowe, − narzędzia do przygotowania preparatu, − cement cynkowo-siarczanowy, − poradnik dla ucznia.


Ćwiczenie 2 Przygotuj cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy. Omów jego właściwości. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić odpowiednie narzędzia i wypełnienia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) wykonać polecenie i zarobić preparat, 6) zaprezentować otrzymane wyniki.


− broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna, − materiały wypełnieniowe, − narzędzia do przygotowania preparatu, − cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy, − poradnik dla ucznia. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wskazać materiały do wypełnień czasowych? � � 2) omówić skład i sposób zarabiania fleczeru? � � 3) omówić skład i sposób zarabiania cementu tlenkowo-cynkowo-

eugenolowego? � � 4) wskazać materiały samotwardniejące. � � 5) wskazać cementy prowizoryczne � �


4.3. Materiały podkładowe 4.3.1 Materiał nauczania

Ta grupa materiałów stosowana jest jako zabezpieczenie miazgi zęba, leczonego z powodu uszkodzenia twardych tkanek (ubytek), przed szkodliwym, toksycznym działaniem materiałów uŜywanych do wypełnień ostatecznych (stałych).MoŜna je nazwać materiałami izolującymi.

Cementy podkładowe, poza zastosowaniem wynikającym z ich nazwy, uŜywane są szeroko jako materiały mocujące elementy protetyczne, np. korony czy wkłady protetyczne. Stosuje się je często jako materiał wypełnieniowy w zębach mlecznych, niekiedy w endodoncji.

Do cementów podkładowych zalicza się;

1. Cynkowo-fosforanowe (fosforanowe), uŜywane pod materiały wypełnieniowe, jakimi są amalgamaty i cementy krzemowe. NaleŜą tu np.:Agatos – „W" i „S", Adhesor, Harvard cement, Poscal, Elitę Cement,

Variofix.

Przygotowanie: − na matowej stronie płytki szklanej, metalową szpatułką, − bezwzględna czystość narzędzi (płytki i szpatułki), − właściwa, 12–18°C, temperatura płynu i płytki, − czas zarabiania: 30–45 s., − dokładne proporcje składników: proszek + płyn (wg zaleceń producenta), − równomierne mieszanie, z dodawaniem proszku do płynu, bez zmiany proporcji, − zakaz mieszania składników cementu od róŜnych producentów. 2. Polikarboksylowe, stosowane są do cementowania koron protetycznych, oraz jako

materiały podkładowe. NaleŜą tu np.: Harvard Cement CC, Adhesor.

Technika zarabiania: − właściwe dla danego cementu, zgodne z instrukcją producenta proporcje, najczęściej

1,5–2,5części proszku na 1 część płynu, − odpowiedni czas zarabiania, zaleŜny od przeznaczenia, ale nie dłuŜszy niŜ 30 s do

uzyskania masy połyskującej, − zarabianie na płytkach papierowych szpatułkami z tworzywa syntetycznego lub

metalowymi, − umycie pod bieŜącą wodą szpatułki i uŜywanych instrumentów (nakładacz, upychadło),

póki materiał jest plastyczny, lub zamoczenie po jego stwardnieniu w 10% roztworze ługu sodowego.

3. Wodorotlenkowo-wapniowe, uŜywane głównie do bezpośredniego pokrycia miazgi oraz

w leczeniu endodontycznym. Uznawane są za cementy lecznicze, poniewaŜ: − silnie alkalizują środowisko – pH od 10 do 12,5, − działają odontotropowo na miazgę, działają przeciwbakteryjne, − nie działają draŜniąco na miazgę. NaleŜą tu np.: Biopulp, Calcipulpe, Roegan, Calxyl,

Dycal, Life, Ultra-Blend,Cavallite.


Mogą występować w postaci: − jako dwie pasty, − jako proszek i płyn (0,9% NaCl), − jako pasta samoutwardzalna, − jako liner światłoutwardzalny. Przygotowanie:

Wymagające ręcznego zarabiania przygotowuje się z zachowaniem zasad aseptyki (jałowa szpatułka i jałowa płytka). Konsystencja uzaleŜniona jest od wykorzystania. Mogą być w postaci dwóch past, które łączymy w równych proporcjach, w samomieszającej strzykawce lub w postaci kapsułek do przygotowania w utrząsarce ewentualnie nakładamy bezpośrednio ze strzykawki i utwardzamy lampą polimeryzacyjną. 4. Glassjonomerowe (GI) inaczej szklano-jonomerowe lub szkło-jonomerowe, stosuje się do

odbudowy ubytków twardych tkanek zęba niepróchnicowego pochodzenia, wypełniania ubytków próchnicowych w zębach mlecznych, jako podkłady wielowarstwowe pod wypełnienia konwencjonalne, a szczególnie kompozycyjne, jako podkłady linearne w płytkich ubytkach, do uszczelniania bruzd, szczelin, rowków i dołków szkliwnych, stanowiących miejsca i punkty zmniejszonej odporności na próchnicę, do cementowania ćwieków okołomiazgowych, wkładów dokanałowych, oraz odbudowy koron na wkładach dla celów protetycznych. Cementy te wymagają ścisłego przestrzegania instrukcji określającej zasady

przygotowywania materiału do uŜytku. Technika przygotowania:

− uŜywamy czystych narzędzi do zarabiania (najlepiej narzędzi jednorazowego uŜytku, np. szpatułka i płytka papierowa),

− przestrzegamy suchości narzędzi, − właściwie dozujemy składniki: proszek + płyn, − przechowujemy składniki w warunkach zalecanych przez producenta (temperatura,

suchość), − zabezpieczamy materiały gotowych przed dostępem światła i eliminujemy naświetlenie 5. Cementy tlenkowo-cynkowo-eugenolowe (omówione wcześniej). 4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz materiały podkładowe? 2. Jaki jest sposób zarabiania i wykorzystania cementów fosforanowych? 3. Jaki jest sposób zarabiania i wykorzystania cementów polikarboksylowych? 4. Jaki jest sposób zarabiania i wykorzystania cementów wodorotlenkowo – wapniowych? 5. Jaki jest sposób zarabiania i wykorzystania cementów glassjonomerowych?


4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wpisz do tabeli przykłady odpowiednich cementów.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 3) zaplanować tok postępowania, wykonać tabelę 4) dokonać podziału cementów, 5) zaprezentować otrzymane wyniki.

Cementy fosforanowe

Cementy polikarboksylowe

Cementy wodorotlenkowo-

wapniowe Cementy GI


− broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna, − materiały cementowe, − narzędzia do przygotowania materiałów, − poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wybierz i przygotuj cementy wodorotlenkowo- wapniowe. Zwróć uwagę na sposoby zarabiania.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 3) zaplanować tok postępowania, 4) dokonać podziału cementów wodorotlenkowo - wapniowych, 5) wykonać polecenie, 6) zaprezentować otrzymane wyniki.


WyposaŜenie stanowiska pracy: − broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna, − materiały cementowe, − narzędzia do przygotowania cementów, − poradnik dla ucznia. 4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wskazać materiały podkładowe? � � 2) wyjaśnić sposób zarabiania i wykorzystania cementów

fosforanowych? � � 3) wyjaśnić sposób zarabiania i wykorzystania cementów

polikarboksylowych? � � 4) wyjaśnić sposób zarabiania i wykorzystania cementów

wodorotlenkowo – wapniowych? � � 5) wyjaśnić sposób zarabiania i wykorzystania cementów

glassjonomerowych? � �


4.4. Materiały do wypełnień stałych i uŜywane w profilaktyce 4.4.1. Materiał nauczania

Do wypełnień stałych jako wypełnienia ostateczne oprócz omówionych wcześniej glassjonomerów zaliczamy: 1) cementy krzemowe i krzemowo-fosforanowe 2) amalgamaty (ortęcia). 3) materiały złoŜone (kompozycyjne), 4) materiały kompomerowe, 5) materiały ormocerowe. Cementy krzemowe i krzemowo-fosforanowe

Składają się z płynu i proszku. Przykładem są tu: Achatit, Silicap, Keratit, Cristal. PoniewaŜ podczas mieszania proszku z płynem następuje uwalnianie wolnego kwasu krzemowego, istnieje niebezpieczeństwo chemicznego uszkodzenia miazg (martwica kwasowa). W związku z tym przy zakładaniu wypełnień tzw. krzemowych obowiązuje zakładanie cementu podkładowego, np. fosforanowego, glassjonomerowego, z wodorotlenku wapnia bądź podwójnego.

Do zmieszania proszku z płynem stosujemy gładką powierzchnię płytki szklanej i niemetalową szpatułkę. Mieszamy w proporcjach zalecanych przez producenta. Cementy te występują takŜe w postaci kapsułek. Amalgamaty (ortęcia)

Podstawowymi składnikami amalgamatów stomatologicznych są rtęć i srebro. Amalgamaty dzielimy na: 1) wysokosrebrowe, 2) niskosrebrowe, 3) wysokomiedziowe, 4) niskomiedziowe.

Techniki przygotowania amalgamatu: 1) kapsułkowane – wstrząsarki, 2) w mieszalnikach ze wstrząsarką - automatyczne dozowanie i wstrząsanie w kapsułce, 3) ręczne zarabianie – w moździerzu i pistelem szklanym, po uprzednim dokładnym

odmierzeniu, wymaganych do wielkości wypełnienia, ilości składników: rtęci i opiłków metali w proporcji wagowej 1:1.

Zaletami materiałów amalgamatowych, są:

− trwałość, − tolerancja na warunki jamy ustnej podczas ich zakładania, szczególnie na wilgotność, − łatwość i szybkość zakładania,

− nieszkodliwość dla tkanek zęba i przyzębia, − działanie przeciwpróchnicowe (przez dodawanie fluoru w postaci fluorku cynawego), − taniość materiału i jego dostępność.

Wady amalgamatów: − niskie walory kosmetyczne, ograniczenie zastosowania do zębów bocznych, − metaliczne przewodnictwo termiczne,


− aktywność elektrochemiczna (elektrogalwamzacja jamy ustnej), − konieczność wtórnego opracowywania (polerowanie).

Zalecenie bhp: 1) stosowanie bezpiecznych technik sporządzania amalgamatów, np. wstrząsarki,

mieszalniki z automatycznymi dozownikami, 2) stosowanie nowoczesnych materiałów, eliminujących ręczne zarabianie, 3) właściwe dozowanie materiału do wielkości ubytku, eliminujące powstawanie

szkodliwych resztek (kapsułki), 4) racjonalizowanie czynności usuwania amalgamatowych wypełnień – z maska ustno-

nosową, usuwanie na mokro, z uŜyciem spryskiwacza i chłodzenia wodnego, 5) przechowywanie składników (dotyczy rtęci i opiłków do ręcznego zarabiania)

w hermetycznych pojemnikach, w zamkniętych szafkach, dobrze oznakowanych, 6) przechowywanie odpadów amalgamatowych - nadmiaru wypełnienia, starych, usuniętych

wypełnień – w oznakowanych, hermetycznych słoiczkach szklanych lub porcelanowych, wypełnionych 5% roztworem jodowym (Belladonny), traktujemy je jako odpadyniebezpieczne,

7) obowiązkowe wietrzenie gabinetu lub stosowanie wymuszonej wentylacji. Materiały złoŜone

Materiały kompozytowe, kompomerowe i ormocery mogą występować w postaci rozrzedzonej tzw. flow oraz w postaci nierozrzedzonej. Kompozyty – materiały estetyczne, polimeryzujące pod wpływem światła (np. Charisma, Tetric, Te Econom, Miris, Enamel Plus) lub chemicznie (np. Isopast, Evicrol, Degufil) po zmieszaniu bazy i katalizatora. Kompomery – stanowią połączenie kompozytów z glassjonomerami, wiązanie ich następuje dwufazowo pod wpływem działania światła oraz chemicznie, uwalniają fluor, np. Dyract Extra, Twinky Star, Compoglass. Ormocery – mają zdolność uwalniania fluoru, są alternatywą dla amalgamatów, np. Definite, Admira. Materiały pomocnicze a) wytrawiacze, b) systemy wiąŜące.

Nowoczesne systemy wiąŜące posiadają zdolność samowytrawiania, nie uŜywamy wtedy wytrawiaczy w Ŝelu. Materiały stosowane w profilaktyce

Do profilaktyki stosujemy: − laki szczelinowe do uszczelniania bruzd, − lakiery do impregnacji szkliwa, − glassjonomery do uszczelniania bruzd.

Laki słuŜą do zabezpieczania zębów przed próchnicą w sposób mechaniczny i chemiczny. Mechanicznie – blokują dostęp czynników kariogennych. Chemicznie – impregnują szkliwo.

Lakiery stosujemy głównie do profilaktyki gładkich powierzchni szkliwa, wokół aparatów ortodontycznych, remineralizacji, przy nadwraŜliwości szyjek zębów.


4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz lakiery i laki szczelinowe stosowane w profilaktyce? 2. Jakie znasz cementy krzemowe? 3. Jakie znasz sposoby zarabiania i postępowania z resztkami amalgamatów? 4. Czym róŜnią się materiały złoŜone: kompozyty, kompomery i ormocery? 4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przygotuj wypełnienie krzemowe. Podaj przykłady nazw fabrycznych dwóch preparatów krzemowych.


1) zgromadzić odpowiednie wypełnienia i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) przygotować wypełnienie, 6) zaprezentować otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna, − materiały wypełnieniowe, − narzędzia do przygotowania wypełnień, − poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 2

Przygotuj amalgamat do wypełnienia z uŜyciem wstrząsarki. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić odpowiednie wypełnienia i narzędzia i urządzenia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) przygotować wypełnienie, 6) zaprezentować otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna,


− materiały wypełnieniowe, − narzędzia do przygotowania wypełnień, − poradnik dla ucznia. 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wskazać lakiery i laki szczelinowe stosowane w profilaktyce? � � 2) wskazać cementy krzemowe? � � 3) scharakteryzować amalgamaty, sposoby zarabiania i postępowania

z resztkami? � � 4) wskazać materiały złoŜone: kompozyty, kompomery i ormocery? � �


4.5. Materiały uŜywane w endodoncji, w protetyce i ortodoncji 4.5.1. Materiał nauczania Materiały do leczenia endodontycznego 1. Środki do dewitalizacji miazgi – działają mumifikująco na miazgę, obecnie stosuje się

pasty bezarszenikowe. Wystepują wpostaci gotowych past. Przykładem są: Parapasta, Caustinerff, Depulpin, Devipasta.

2. Leki endodontyczne – słuŜą do oczyszczania, poszerzania kanałów, leczenia stanów zapalnych tkanek okołowierzchołkowych, stosujemy je w postaci wkładek lub płukanek.

Tabela 1. Przykłady leków endodontycznych

Nazwa leku Postać Zastosowanie

Antiforminum roztwór OdkaŜanie kanałów korzeniowych w przebiegu zgorzeli miazgi zęba

Biopulp proszek wodorotlenku wapnia

Pokrycie miazgi, leczenie tkanek okołowierzchołkowych

Camfenol roztwór OdkaŜanie kanałów korzeniowych

Chakaem roztwór OdkaŜanie kanałów korzeniowych W leczeniu zgorzeli miazgi

Chloraminum roztwór Oczyszczanie kanału

Chlorphenol roztwór PrzyŜeganie niedostatecznie zdewitalizowanej miazgi

Endosal płyn Chemiczne opracowanie kanału

Eugenol płyn Do odkaŜania

Parapasta pasta Środek dewitalizacyjny

Tymol proszek OdkaŜanie kanałów

Maści i pasty o działaniu bakteriobójczym, przeciwzapalnym, przeciwbólowym: np.

Dekadent maść Leczenie zgorzeli i stanów zapalnych tkanek okołowierzchołkowych

Pulpomixine maść

Grinazol pasta

3. Wypełnienia endodontyczne – pasty uszczelniające stosowane razem z gutaperką.

Przykładem są: Caryosan, Diaket, AH Plus, Apexit, Endomethason, Resilon.


Materiały protetyczno-ortodontyczne 1) masy podścielające- czasowe i stałe, 2) materiały korekcyjne, 3) materiały do tymczasowych uzupełnień protetycznych, 4) kleje protetyczne, 5) cementy ortodontyczne, 6) zamki i pierścienie ortodontyczne. 7) materiały wyciskowe.

Masy wyciskowe dzielimy je na sztywne i elastyczne. Najczęściej stosowane są masy elastyczne alginatowe, polisulfidowe, silikonowe i polieterowe. Mogą być mieszane maszynowo w specjalnych mieszalnikach lub ręcznie wg. Instrukcji zarabiania.

*gips * masy termoplastyczne sztywne * woski wyciskowe * masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowe.

Masy agarowe - odwracalne wyciskowe. hydrokoloidowe alginatowe - nieodwracalne

elastyczne polisulfidowe

kondensacyjny Elastomery silikonowe

addycyjny polieterowe

Rys 3. Schemat materiałów podobierania wycisków 4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz środki do dewitalizacji miazgi? 2. Jakie znasz leki stosowane w endodoncji? 3. Jakie znasz wypełnienia endodontyczne? 4. Jakie znasz masy wyciskowe?


4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przygotuj dwa wypełnienia endodontyczne o róŜnym sposobie zarabiania. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić odpowiednie wypełnienia i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) przygotować wypełnienia, 6) zaprezentować otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna, − materiały wypełnieniowe, − narzędzia do przygotowania wypełnień, − poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 2

Przygotuj masę alginatową do wycisku, wg zaleceń producenta. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić odpowiednią masę wyciskową i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) przygotować masę do wycisku, 6) zaprezentować otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna, − materiały alginatowe stosowane do wycisków, − narzędzia do przygotowania masy wyciskowej, − poradnik dla ucznia.


4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić środki do dewitalizacji miazgi? � � 2) określić leki stosowane w endodoncji? � � 3) wskazać wypełnienia endodontyczne i opisać je? � � 4) określić masy wyciskowe? � �


4.6. Materiały sanitarne i implantologiczne 4.6.1. Materiał nauczania

Materiały sanitarne – naleŜą do podstawowych i niezbędnych artykułów podczas

wykonywania zabiegów stomatologicznych. Bezpieczeństwo pracy zapewnia, stosowanie sprzętu i materiałów jednorazowego uŜycia,

takich jak: 1) sterylne strzykawki i igły iniekcyjne, 2) tampony, gaziki, wałeczki, prostokąty, 3) rękawice ochronne, 4) maski, osłonki i okulary ochronne, 5) kubki, ślinociągi i ssaki, 6) śliniaki i serwety papierowo-foliowe, 7) ręczniki papierowe, 8) fartuchy, torebki i rękawy ochronne papierowo-foliowe, 9) opakowania zabezpieczające powierzchnie zabiegowe narzędzi itp.

Obecnie dostępne są fabrycznie przygotowane, sterylne i odpowiednio opakowane materiały opatrunkowe i bielizna zabiegowa do jednorazowego uŜycia. Materiały opatrunkowe

Do wykonywania materiałów opatrunkowych wykorzystywanych do zabiegów stomatologicznych stosuje się watę, gazę i ligninę.

Wata SłuŜy do przygotowania kulek i kuleczek stosowanych do przemywania ubytków

próchnicowych, sączków do leczenia kanałowego zębów oraz wacików Sposób przygotowania. Z odpowiedniej ilości waty dłońmi obu rąk formuje się luźne

kulki (ok. 1x1 cm) oraz kciukiem i palcem wskazującym jednej ręki - kuleczki (ok. 1x1 mm). Przygotowywanie sączków polega na nawijaniu, za pomocą kciuka i palca wskazującego, małego paseczka waty na igłę Millera. Przygotowane materiały naleŜy poddać sterylizacji w autoklawie, a najlepiej nabyć gotowe – sterylne, fabrycznie przygotowane.

Gaza Gazy uŜywa się do wykonywania gazików, tamponów, sączków (seto-nów), opatrunków

uciskowych, stosowanych w chirurgii stomatologicznej i periodontologii. Sposób przygotowania. Gaziki wykonuje się z płatka gazy (ok. 8x8 cm lub 10x10 cm),

której brzegi składa się do środka, a następnie wpół, do uzyskania gazika wielkości ok. 4x4 cm lub 5x5 cm.

Tampony wykonuje się z płatka gazy ok. 8x8 cm, przez złoŜenie górnego i dolnego brzegu do środka. Potem zwija się gazę tak, aby jej końce były idealnie schowane do środka (nie mogą wystawać strzępy).

Sączki robi się z wąskiego paska gazy (szerokości 2–3 cm). Brzegi naleŜy złoŜyć z dwóch stron do środka, całość złoŜyć wpół i ciasno nawinąć na siebie.

Lignina Stosuje się ją do wykonywania róŜnej wielkości wałeczków (kwadracików,

prostokątów), mających na celu ochronę zębów przed dostępem śliny, oraz płatów do przykrywania lub zawijania narzędzi.


Sposób przygotowania. Zwijając płatek ligniny w rulonik za pomocą np. łopatki metalowej, a następnie tnąc go noŜyczkami otrzymuje się odpowiedniej wielkości wałeczki (ok. 2x1 cm lub 3x1 cm). ZłoŜenie kilku płatów ligniny i odpowiednie ich pocięcie pozwoli uzyskać kwadraty (prostokąty) wielkości ok. 2x2 cm lub 3x4 cm. Materiały te moŜna nabyć gotowe, róŜnej wielkości, z udogodnieniami, sterylne [2].

Implanty W zaleŜności od tkanek do, których je wprowadzamy moŜemy podzielić na:

− podokostnowe, − śluzówkowe, − endodontyczne, − wewnątrzkostne.

Implanty wewnątrzkostne stanowią najbardziej rozpowszechnioną grupę. Wprowadza się je do kości po wykonaniu tunelu frezem lub wiertłem. Implant składa się z części znajdującej się w kości i z części znajdującej się w jamie ustnej. Po wprowadzeniu chirurgicznym i okresie gojenia zaopatruje się go protetycznie. Nadbudowę stanowi łącznik protetyczny i właściwe uzupełnienie. Implanty wykonane są z tytanu bądź materiału ceramicznego, mogą teŜ być tytanowe pokryte ceramiką. Kształt implantów wewnątrzkostnych najczęściej jest cylindryczny lub stoŜkowy, nagwintowanie przebiega na całej ich długości z pominięciem szyjki. Do implantacji potrzebny jest specjalny zestaw narzędzi oraz fizjodyspenser.

W implantologii oprócz samych implantów stosuje się równieŜ materiały kościozastępcze oraz membrany do odbudowy wyrostka zębodołowego i kości. 4.6.2 Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz materiały sanitarne? 2. W jakim celu stosujemy: watę, gazę i ligninę? 3. Co to są implanty? 4. Do czego słuŜą materiały kościozastępcze? 4.6.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wykonaj kuleczki z waty do zastosowania w leczeniu stomatologicznym. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić odpowiednie materiały, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) wykonać ćwiczenie, 6) zaprezentować otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne,


− odzieŜ ochronna, − wata, − pojemniczek na kuleczki z waty, − poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wykonaj wałeczki z ligniny słuŜące do izolacji od śliny. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić odpowiednie materiały, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) wykonać ćwiczenie, 6) zaprezentować otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − broszury i instrukcje, − artykuły piśmienne, − odzieŜ ochronna, − lignina, łopatka, − pojemniczek na wałeczki, − poradnik dla ucznia. 4.6.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wskazać materiały sanitarne? � � 2) określić cel stosowania: waty, gazy i ligniny? � � 3) zdefiniować implanty? � � 4) określić zastosowanie materiały kościozastępczych? � �


5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Zestaw zawiera 20 zadań. 5. Do kaŜdego zadania przyporządkowane są 4 moŜliwości odpowiedzi, jedna odpowiedź

jest prawdziwa. 6. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak X. W przypadku

pomyłki zakreśl błędną odpowiedź kółkiem i zaznacz x odpowiedź prawidłową. 7. Za kaŜdą prawidłową odpowiedź otrzymujesz 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak

0 punktów. 8. Rozwiązuj zadania samodzielnie. 9. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

ZESTAW PYTAŃ TESTOWYCH 1. Preparatem, który nie naleŜy do materiałów czasowych jest

a) fleczer. b) ormocer. c) tlenek cynku z eugenolem. d) cement prowizoryczny.

2. Materiały kompozytowe nie mają w swoim składzie

a) eugenolu. b) wypełniacza c) Ŝywicy. d) substancji polimerycznej.

3. Przygotowanie amalgamatu wymaga

a) przygotowaniu płytki szklanej. b) szpatułki metalowej. c) utrząsarki. d) a i b prawidłowe.

4. Usuwanie resztek amalgamatu polega na

a) wyrzuceniu do śmieci. b) traktowania jako materiał łatwopalny. c) traktowania jako materiał niebezpieczny. d) wyrzuceniudo kanalizacji.

5. Do cementów fosforanowych zaliczamy

a) fleczer. b) agatos. c) adhesor. d) amalgamat.


6. Preparatem nie zaliczanym do grupy cementów wodorotlenkowo-wapniowych jest a) Agatos. b) Biopulp. c) Calxyl. d) Calcipulpe.

7. Płytki papierowe słuŜą do

a) przygotowania materiałów do wypełnień b) podawania narzędzi c) demonstracji higienicznych d) sprawdzania działania wierteł.

8. Materiałem nie zaliczanym do opatrunków jest

a) wata. b) gaza. c) ręcznik. d) lignina

9. Do wykonania wałeczków chroniących od śliny stosujemy

a) watę. b) gazę. c) włókninę. d) ligninę.

10. Lakiery uszczelniające naleŜą do

a) narzędzi chirurgicznych. b) materiałów profilaktycznych. c) materiałów izolacyjnych. d) materiałów wyciskowych.

11. Fleczer to

a) materiał profilaktyczny. b) podkład. c) materiał endodontyczny. d) cement cynkowo-siarczanowy.

12. Fluor nie jest uwalniany przez materiały z grupy

a) ormocerów. b) kompomerów. c) amalgamatów. d) glassjonomerów.

13. W postaci tzw. flow mogą występować

a) kompomery. b) cementy krzemowe. c) fleczer. d) środki do dewitalizacji.


14. Ormocery mają właściwości a) kompomerów i fleczeru. b) amalgamatów i glassjonomerów. c) cementów krzemowych. d) kompozytów i i glassjonomerów.

15. Resilon to

a) materiał tymczasowy. b) gutaperka. c) masa wyciskowa. d) materiał do wypełnień kanałowych.

16. Cementy wodorotlenkowo-wapniowe

a) uwalniają fluor. b) nie działają odontotropowo. c) alkalizują środowisko. d) zakładamy je z formówkami.

17. Preparatem, którego nie moŜemy zaliczyć do leków endodontycznych jest

a) Dikamfen. b) Biopulp. c) Agatos. d) Kamfenol.

18. Parapasta jest preparatem do

a) endodoncji. b) wypełnień czasowych. c) stosowania w pracowni protetycznej. d) wypełnień stałych.

19. Preparatem nie zaliczanym do uszczelniaczy kanałowych jest

a) ormocer. b) Endomethason. c) Apexit. d) AH Plus.

20. Rtęć wchodzi w skład

a) ormocerów. b) kompozytów. c) amalgamatów. d) podkładów.


KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko ................................................................................................

Przygotowanie materiałów stomatologicznych Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem:


6. LITERATURA 1. Brandy H. H.: „Wprowadzenie do implantologii”. Urban & Partner, Wrocław 1998 2. Jańczuk Z.: „Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych”. PZWL,

Warszawa 2006

Education

7. Przygotowanie materiałów stomatologicznych