A naturezaTraballo realizado polo alumnado e profesorado de 1º de ESO con imaxes propias e de Internet.

IES FRANCISCO ASOREY (CAMBADOS) Xuño 2009

Xardín

Espazo sen acondicionar

Patio interior-estanque

Plantas cultivadas

Plantas silvestresPREMER NOS NOMES PARA VER AS PRESENTACIÓNS

animais

PREMER NO NOME PARA VER A PRESENTACIÓN

1

1

1

1

2

2

2

4

56

789

10 111213

14

11

15

16

16

17

18

19

20

3

2122

2324

as árbores1- CARBALLO2- CATALPA3- ULMEIRO4- FREIXO COMÚN5- TILLEIRA6- CARBALLO AMERICANO7- CERDEIRA8- LIQUIDÁMBAR9- TULIPEIRO10- ÁRBORE DO AMOR11-PLÁTANO12- ARCE13- TUIA14- MIMOSA15- ALBICIA16- ACIVRO17- LOUREIRO18- FREIXO DE FOLLA ESTREITA19- BIDUEIRO20- GINKGO21- CAMELIA22- MAGNOLIA23- CEDRO24- ALCIPRESTE

N

PREMER NOS NÚMEROS PARA VER AS PRESENTACIÓNS

os arbustos25- RELOXIÑO26- PIRACANTA27- CHUCHAMELES28- XAZMÍN29- SILVEIRA30- ADELFA31-GLICINIA32- TROMPETA33- AZALEA

25

25

2627

28

29

30

3132

33

acivro (Ilex aquifolium)

acebohollyhoux

azevinho

Árbore propia de zonas de montaña, de copa cónica, ramificada desde a base, e coa follaxe moi densa cando medra illado. Pode acadar os 5 m de altura.

TALOO toro é recto coa tona lisa de cor verde-gris e coas ponlas máis verdes.

FOLLASSimples e alternas, coirentas e brillantes, co limbo de forma elíptica coa beira dentada e espiñenta e cor verde escura. Nas ponlas altas dos exemplares adultos aparecen follas sen espiñas.

FLORESSon xeralmente unisexuais e nacen en pés separados. Son de cor branca-rosada, con catro sépalos e catro pétalas e aparecen nas axilas das follas illadas ou en acios. Nos exemplares masculinos teñen catro estames, no femininos un pistilo globoso e nos hermafroditas todo xunto

FROITOSBagas de forma esférica e cor encarnada de menos de 1 cm de diámetro.

UTILIDADEXardineríaCoa tona do acivro facíase o visgo ou liga para cazar paxaros.

CURIOSIDADESAs follas e os froitos son tóxicos para as persoas.En estado silvestre está protexida.

As folerpas auleando polos cómaros,aristas do silencio como espías,mandan a súa mensaxe ao corazón do solitario:vermello do grial en río quenteconmovendo as raices dos acibos.

Manuel Lourenzo en “Santuario”

Acacia, albiciaAlbizzia julibrissin

acacia de Constantinopla albizia, árbol de la seda, acacia de Persia

persian silk tree arbre de soie

Árbore orixinaria de Asia subtropical (Irán, China, Taiwán…).A copa ten forma de parasol coas ponlas horizontais.TALO Toro leñoso, cilíndrico e dereito. A tona é de cor gris con finas fendas verticais.

FOLLAS Doblemente compostas, pinnadas e alternas. Compostas por foliolos pequenos de forma de forma oval-alongada en posición oblícua, de cor verde viva e coa beira enteira.

FLORES Espidas, agrupadas en cabezas globosas de cor amarela ou rosa, moi perfumadas.Polinízanso por insectos.

FROITOS Vaíñas alongadas e carnosas e forma de cinta con varias sementes de forma oval aplanada.As sementes caen ao abrir o froito cando seca.

APROVEITAMENTO: adorno

Data en que foi plantado no centro: setembro 1998. Logo arrincouse fara facer o patio cuberto.En 2005 naceu unha das sementes dun xardín veciño.

alcipresteCupressus sp

cypresscyprès

cipreste

Árbore de copa aberta e estendida que raramente supera os 2 m de altura.

TALOToro leñoso curto, moi ramificado coa tona de cor castaña avermellada con estrías finas. As ponlas son cilíndricas.

FOLLASSimples, escamiformes, opostas de 1 mm de lonxitude de cor verde escura.

FLORESConos masculinos de cor amarela, situados no remate das ponlas novas. Conos femininos globulares.

FROITOSConos leñosos esféricos que se abren para soltar as sementes.

DATA DE PLANTACIÓN: 2001

UTILIDADE: ornamental

“O ALCIPRÉS E A ERMIDA”,Millenta soles deron volta ó mundodesque unha santa man benedictinachantou en terra este alciprés altivocabo da ermida. As sedentas raíces alongadasó maino río, as ponlas arrandeana luminosa outura dos frolidoscampos de estrelas.O tronco forte, ríxido e cincentoenmantado en follaxe verdemouro,vive sereo, estático, calado,místico ensono. ..... Ramón Cabanillas en

“Samos”, 1958.

árbore do amor, árbore de XudeaCercis siliquastrum

árbol del amor, algarrobo locoJudas-tree.

arbre de Judée olaia

Árbore orixinaria do Mediterráneo oriental que pode acadar os 10 m de altura. A copa é irregular e algo colgante.

TALOToro leñoso coa tona escura, case negra, con fisuras finas e rectas.

FOLLASSimples, alternas, co limbo case redondo coa base acorazonada (10 cm de lonxitude) e coa beira enteira. O peciolo mide de 8 a 10 cm de lonxitude.

FLORESSimples, hermafroditas, leguminosas, de cor rosa. Agrúpanse en pequenos ramiños de 3-8 que saen nas ponlas vellas e no toro.Polinízanse por insectos.

FROITOSLegumes de 5 a 9 cm de lonxitude verdes ou vermellas cando son novas e castañas na madurez. Ábrense e deixan libres as sementes.

UTILIDADE: ornamental.

DATA DE PLANTACIÓN: 2002

ArceAcer palmatum

arce japonésjapanese maple

érable palmébordo japonês

Árbore de pequeno tamaño que pode acadar 8 m de altura.TALOToro dereito, moi ramificado, coa tona lisa, parda ou gris e con estrías máis clara.

FOLLASSimples, opostas, co limbo de forma palmeada (5-10 cm de lonxitude) dividida en 7, 7 ou 9 lóbulos agudos coa beira serrada de cor verde crara, e cun peciolo de 3-5 cm de lonxitude.No outono póñense de cores moi vistosas desde amarela clara ata púrpura.

FLORESAgrupadas en pequenas cimas. Cada flor ten 5 sépalos de cor vermella ou púrpura, e 5 pétalos brancos.

FROITOSDobles sámaras de 2 cm de lonxitude, coas ás en ángulo obtuso.

UTILIDADEPara xardíns e bonsais. Cultivado polos xaponeses desde hai moitos anos e en Europa desde o século XIX.

DATA DE PLANTACIÓN: 2005

bidueiro (Betula celtiberica)

abedulbirch

bouleaubétula

Árbore común en toda Europa Central e Septentrional. De crecemento rápido, prefire as zonas húmidas de media e grande altitude.A copa é cónica e estreita nos exemplares novos e máis redondeada e coas ponlas colgantes nos vellos. Pode acadar os 20 m de altura.

TALOO toro está cuberto por unha tona lisa de cor branca prateada con liñas horizontais grises. As ponlas novas teñen a tona de cor púrpura.

FOLLASSimples, de forma romboidal ou ovo-triangular coa beira doblemente dentada. Miden de 2 a 6 cm de lonxitude e son de cor verde escura. O peciolo é cilíndrico e longo.

FLORESAs flores femininas son acios de 5 ou 6 amentos de cor verde pálida. As flores masculinas son amentos de cor amarela pálida de 2 a 3 cm de lonxitude.Aparecen no verán antes da caída das follas e abren en febreiro-marzo.

FROITOS Aquenios de pequeno tamaño, de forma oval-aplanada e con dúas ás, agrupados nunha falsa piña que se desfai no outono ao madurar.

Data de plantación: 1998

UTILIDADEÁ madeira, branda e lixeira, úsase para facer cestos, zocas, culleres...

GÁNDARA A Floro L. Cuevillas

Naquel biduído dos bidos louzanoso páxaro Sol non pía os seus raios,e morre de amor.Naquel biduído dos lanzales bidoso páxaro Sol non criba os seus píose morre de amor.Fermín Bouza Brey “Nao senlleira”, 1933.

camelia Camelia japonica

japanese camellia camélia

camelia

Árbore de folla perenne orixinaria do Xapón, moi abundante en Galicia sobre todo nas Rías Baixas onde se cultiva desde hai máis de cen anos.

TALOO toro ten a tona de cor verdosa ou castaña-gris e as ponlas ascendentes saen case desde o pé.

FOLLASSimples, alternas, elíptico-apuntadas, coa beira suavemente serrada, de ata 10 cm, coa superficie lisa, coirenta e brillante.

FLORESSimples e completas, con 6 pétalos redondeados de cores diferentes segundo a variedade (branca, rosa ou vermella), un pistilo e numerosos estames de cor amarela.

As variedades cultivadas adoitan ser estériles por teren os órganos reprodutores transformados en pétalos. A do Instituto é de cor branca.

FROITOSCápsulas duras e leñosas de forma esférica de entre 2 e 5 cm de diámetro. Ao abrir soltan varias sementes grandes e duras.

UTILIDADEPlanta ornamental.O cultivo de camelias ten unha gran tradición en Galicia onde se celebran varios concursos e festas de exaltación. Existen máis de mil variedades que se distinguen polo tamaño, a forma e a cor das súas flores.

Data de plantación: cando se fixo o centro,En 1990.

Carballo americanoQuercus rubra

roble americanonorthern red oak

chêne rouge d'Amérique carvalho vermelho americano

Árbore orixinaria de América do Norte, de copa cónica cando é nova e en forma de cúpula cando é máis vella. Pode medir ata 35 m de altura.

TALO Toro macizo e curto, con ponlas grandes e fortes que ascenden ou alónxanse ordeadas en pisos.A tona é de cor gris prateada crara, lisa. Co tempo fórmanse fendas.

FOLLAS Simples, de 10 a 25 cm de lonxitude. O limbo é oval e está dividido en lóbulos rematados en tres dentes. O peciolo é cilíndrico e mide de 2 a 3 cm. Antes de caír mudan de cor podendo chegar a porse vermellas nos terreos ácedos.

FLORES MASCULINAS: amentos delgados e amarelos, pouco mestos. FEMININAS: individuais, espidas.Polinización polo vento.

FROITOS De forma ovoide, duros e lisos, de cor parda encarnada escura, metidos parcialmente nunha cúpula escamosa. Tardan dous anos en completar o seu desenvolvemento.As sementes dispérsanse caendo da árbore ou polos animais.

APROVEITAMENTO Adorno e madeira

Data en que foi plantado no centro: 1995

CarballoQuercus robur

robleoak

chêne

carvalho

CARBALLO (Quercus robur)Árbore de copa alta e ancha. Pode acadar os 45 m de altura.É a árbore autóctona máis representativa, común en toda Galicia, especialmente en alturas inferiores aos 800 m.

O toro é moi ramificado, coa tona de cor gris ou castaña con fisuras verticais.

FOLLASSimples, ovais e lobuladas, de 10-12 cm de lonxitude e 8 cm de anchura, de cor verde escura mate co peciolo curto.

FLORESPouco aparentes. As masculinas, amarelas, agrúpanse en amentos delgados de uns 4 cm. As femininas, espidas, de forma globosa, de cor parda cos estigmas vermellos. Nacen en grupos de 2 a 4 nos agromos novos. Polinízase polo vento.Florece de febreiro a marzo.

FROITOSAs landras son froitos secos, miden de 3 a 4 cm de longo e entre 1,5 e 2 cm de ancho. Aparecen, en grupos de 2 a 4, sobre rabiños de 4 a 6 cm de lonxitude.

É frecuente atopar sobre os carballos distintas formacións producidas pola reacción da árbore ás postas de diferentes insectos (bugallos ou cocos, mazáns de cuco...)

No centro hai catro carballosPlantados de semente.O máis antigo ten 15 anos.

USOS:Madeira dura e de boa calidade, resistente á putrefacción (mesmo na auga) para móbeis, recipientes, ferremantas e construción. As ponlas novas fendidas en tiras úsanse para facer cestas.As landras utilízanse como alimento para os porcos.

O CARBALLOCando soio, ó serán, vou paseniñocara ó fogar, de volta do traballo.sempre detén meus ollos un carballoergueito nun mallón, sobre o camiño.Lanzal o tronco, as ponlas alongadas,o follaxe en dosel, forte, senlleiro,ten a medosa traza dun guerreirovixiante de castros e valgadas.Ó chegar ó pé del na atardecida,da lexendaria edade saudoso,quixérao ver cadeira frorecidadun rei celta, barbudo, fazañoso,ou soleada, verdecente ermidadun santiño aldeán e miragroso.

Ramón Cabanillas. DA TERRA ASOBALLADA

catalpaCatalpa bignonoides

catalpa

Árbore Orixinaria de América do Norte onde os indios lle chaman árbore dos cigarros pola forma dos froitos.A copa é ampla, extendida e clara. Pode medir ata l5-20 m de altura.

TALO Toro cilíndrico, curto e xeralmente curvado coas ponlas ascendentes ou extendidas e ás veces curvadas. A tona é castaña ou agrisada, nun comezo lisa e a medida que envellece despréndese en escamas redondeadas ou rectangulares.

FOLLAS Simples, opostas ou en verticilos de tres, co limbo acorazonado (10-20 cm de lonxitude) e a beira enteira. O envés está cuberto de pequenos peliños. O peciolo é cilíndrico e longo, de 6 a 10 cm de lonxitude. Toda a folla desprende un cheiro desagradable cando se espreme. No outono póñense amarelas.

FLORES Completas, (3-5 cm de anchura) con cinco pétalos soldados de cor branca con manchas encarnadas no interior. Agrúpanse en acios xeralmente ergueitos de ata 20 cm de lonxitude.Polinízanse por insectos.

FROITOS Legumes cilíndricas grandes (30 cm de lonxitude) de cor castaña escura con numerosas sementes provistas de peliños que caen ao secar os froitos e dispérsanse polo vento.

Data en que foi plantado no centro: o primeiro exemplar en abril de 1999 e dous máis en 2003.

APROVEITAMENTO: Adorno

cedroCedrus atlantica

cedarcèdrecedro

Árbore de copa estreita coas ponlas colgantes e longas.É orixinaria das montañas do Atlas de Marrocos e Arxelia.

TALO Cilíndrico e dereito coa tona de cor gris escura, lisa cando e novo e con grandes placas e fisuras escamentas a medida que se fai vello.

FOLLAS Forma acicular de sección cilíndrica de cor verde escura.As dos brotes longos teñen de 1 a 3 cm de lonxitude. As dos brotes curtos (braquiblastos) dispóñense en espiral formando grupos de ata 45.

FLORES Conos masculinos de cor amarela-parda de 3 a 5 cm de lonxitude, de forma cilíndrica, máis estreitos no remate e lixeiramente curvados.Conos femininos cilíndricos de 1 cm de lonxitude, de cor verde crara coas escamas escuras.Polinízanse polo vento.

FROITOS Conos de ata 8 cm de lonxitude de forma cilíndrica, coa punta máis estreita e algo afundida. A cor é de castaña a púrpura crara ao madurar.Maduran no segundo ano.As sementes dispérsanse polo vento.

APROVEITAMENTO: adorno e madeira.

Data en que foi plantado no centro: marzo 1999.

cerdeira, cereixeira

Prunus aviumcerezo

wild cherry merisiercerejeira

Árbore de copa aberta que pode chegar ata 4-5 m de altura.

TALO Toro cilíndrico recto, moi ramificado con ponlas ascendentes.A tona é castaña-avermellada, lixeiramente brillante e despréndese en bandas transversais estreitas ou alongadas con pequenas marcas redondeadas perpendiculares.

FOLLAS Simples, alterna, co limbo de forma oval-lanceolada coa beira dentada irregularmente, duns 7-12 cm de lonxitude e 4-8 cm de anchura e de cor verde escura. O peciolo é cilíndrico, de 2 a 4 cm de lonxitude, de cor encarnada e con dúas glándulas na base do limbo.

FLORES Simples, hermafroditas, formadas por cinco sépalos verdes e cinco pátalos de cor branca, un pistilo e cinco estames. Teñen uns rabos longos e agrúpanse en ramiños (umbelas). Polinízanse por insectos.

FROITOS (CEREIXAS)

Drupas esféricas de 9-12 mm de diámetro, de cor encarnada ou case negra. Maduran a comezos do verán e son comestibles.

As sementes dispérsanse ao comelos os animais.

APROVEITAMENTO: froita, madeira e adorno.

Data en que foi plantada no centro: marzo 2003.

Houbo outra plantada en febreiro 1999 que secou.

Paxariño comechónque me andas nas cereixas,come paxariño come,pero a ver as que me deixas. POPULAR

Souto sen follas! Cerdeirasroxas e bidueiras marelas!días breves en que un está sempre nunha cousa!As bouzas verdes fóronse pondo marelas e roxas.As bouzas roxas pardean cas choivas.O vento solono souto do outo outono.

Uxío Novoneira “Os Eidos”, 1981

freixa freixo de folla estreita, Fraxinus angustifolia

narrow-leafed ashfrêne à feuilles étroites

freixo

Árbore de copa alta, ovoide e pouco densa que pode acadar os 25 metros de altura. É orixinaria do sur de Europa, norte de África e oeste de Asia. Atópase en ribeiras e bosques caducifolios húmidos. En Galicia atópase no oeste, centro e sur.TALOO toro é recto, coa tona lisa, de cor gris-verdosa nos exemplares novos e castaña-gris, con retículas profundas nos exemplares adultos. Os gomos son de cor castaña escura.

FLORESSen pétalos, están agrupadas en panículas que poden conter flores masculinas e femeninas mesturadas ou separadas.

FOLLASCaedizas, opostas, compostas, pinnadas de 15 a 25 cm de lonxitude. Formadas por 5-7 foliolos estreitos de forma lanceolada, coa beira dentada, de cor verde escura polo dereito e máis clara polo revés.

FROITOS Sámaras, con ás de forma lanceolada de ata 5 cm de lonxitude, de cor castaña.

UTILIDADEA madeira emprégase en ebanistería e para facer ferramentas. A leña e o carbón son de gran calidade.As follas son purgantes e a tona febrífuga e tónica.

Foi plantado arredor de 1989 e trasplantado en 2008 para facer os accesos ao aparcamento e pabillón.

freixoFraxinus excelsior

ashfrêne freixo

Árbore típica dos bosques de ribeira e de solos frescos e ricos de toda Europa.

Pode acadar ata os 40 metros. A copa dos exemplares novos é bastante laxa, coas ponlas ascendentes. Nos exemplares vellos é alta e aberta, de desenvolvemento irregular.

TALO Toro cilíndrico recto coas ponlas bastante rectas e ás veces verticiladas.A tona é lisa nos exemplares novos, pero co tempo vai formando fendas entramadas. A cor é castaña-gris.Os brotes son son grosos, de cor gris pálida e algo aplanados. Os gomos son de cor negra, apuntados e opostos.

FOLLAS Compostas, pinnadas de 20 a 25 cm de lonxitude. Formadas por 9-13 foliolos de forma oval-apuntada, coa beira dentada, de cor verde mate pola cara superior e máis clara pola inferior.

FLORES Amentos de cor verde cos rabos longos que poden conter flores masculinas e femininas mesturadas ou separadas e sen pétalos. Os elementos masculinos son simples estames (dous por flor). As flores femininas son pistilos solitarios en forma de frasco. Polinízanse polo vento.

FROITOS Secos (sámaras), con ás de forma lanceolada duns 3 cm de lonxitude, de cor castaña cando están maduros.Dispérsanse polo vento.

APROVEITAMENTO: Adorno e madeira. A madeira é resistente e utilízase para mangos de ferramentas e pezas de carros.

Se queres que o carro andeforte, a un tempo e velaíño,

bótalle o eixo de freixo e as treitoiras de sanguiño. POPULAR

Data en que foi plantado no centro: setembro 1990.

gingkoGinkgo biloba

ginkgo

Árbore orixinaria da China. É moi primitiva e está moi próxima ás coníferas.Pode acadar os 30 metros de altura, de copa de forma piramidal, xeralmente delgada e estreita.

TALO Toro leñoso, cilíndrico e dereito pouco ramificado.A tona é de cor gis-castaña con profundos sucos e fendas facendo un entramado.

FOLLAS Limbo plano en forma de abano con dous lóbulos, duns 10 cm de lonxitude e de cor verde clara. O peciolo é longo e dispóñense en verticilos en brotes curtos.

FLORES É unha especie dioica, con árbores masculinas e femininas.Masculinas: os estames agrúpanse en amentos cilíndricos de cor amarela. Femininas: de forma esférica, pequenas e de cor verde, sen pétalas e formadas por un único ovario. Nacen en grupos de 2-3.Polinízase polo vento.

SEMENTE Rodeada dunha envoltura carnosa que cando está madura é de cor verde-gris ou amarela e de olor desagradable.

APROVEITAMENTOAdorno en xardíns.

Da follas do ginkgo obtense un extracto que contén flavonoides que favorecen a circulación sanguínea.

Data de plantación: xaneiro de 1999.Secou no verán de 2006 e volveu a agromar.

liquidambarLiquidambar styraciflua

liquidámbar, árbol del ámbar, ocozol, árbol del estoraque

american sweetgum, redgumcopalme d'Amérique

Árbore orixinaria do Leste e Sudoeste dos Estados Unidos de América onde pode chegar a medir ata 40 m de altura.A copa é cónica cando é nova e máis ancha e abombada cando vella.

TALO Toro cilíndrico, recto, coas ponlas, que comezan case desde a base, dispostas horizontalmente ou lixeiramente dirixidas cara arriba.A tona é lisa e gris nas árbores novas e nos de máis anos dividida en placas con fendas fondas. Nas ponlas é de cor amarela ou encarnada e con costelas de cortiza.

FOLLAS Simples, alternas, co limbo de forma palmeada dividido en 5 ou 7 lóbulos triangulares coa beira serrada (10-15 cm de lonxitude). A cor é verde brillante e no outono cambian a amarela, vermella ocre ou carmín. O peciolo é cilíndrico e longo (6-12 cm de lonxitude).

FLORES MASCULINAS: inflorescencias globulares (grupos de estames) en acios de cor verde cun rabo de 4 a 7 cm de lonxitude. FEMININAS: cabeza (grupos de pistilos) de aproximadamente 3 cm, de diámetro cun rabo longo.

Polinízanse polo vento.

FROITOS Secos (cápsulas) formando unha bola espiñenta.Ao secar ábrense e caen as sementes, moi pequenas, de cor castaña e con ás.Os froitos poden permanecer na árbore durante todo o ano.

APROVEITAMENTO: Adorno

Data en que foi plantado no centro: febreiro 1999.

loureiroLaurus nobilis

laurellay laurel

laurier sauceloureiro

FLORES Nacen en distinto pé (hai árbores machos e árbores femias). Están formadas por 4 sépalas e 4 pétalas de cor branca- amarela, as femininas teñen un ovario e as masculinas ramiños de 12 estames.Polinízanse por insectos.

Árbore de copa cónica que pode medir ata 15 m de altura. Orixinario de Asia Menor e traído a Galicia posiblemente polos romanos. Na nosa zona é habitual nas sebes e valos vellos.

TALO Toro cilíndrico, vertical, moi ramificado e coas ponlas erguidas. A tona é de cor gris escura, lisa e con lixeiras fendas ou enrugas. As ponlas novas e os chupóns son de cor púrpura.

FOLLAS Simples, co limbo de forma lanceolada (5 a 10 cm, de lonxitude) coa beira lixeiramente ondeada, de cor verde escura, duras e brillantes polo dereito e mates polo revés. O peciolo é de cor púrpura escura e mide aprox, 6 mm de lonxitude.Teñen un cheiro característico.

FROITOS Carnosos, de forma oval, (1,5 cm. de lonxitude aprox) cor negra e cunha sola semente.As sementes dispérsanse ao seren comidas polos paxaros.

APROVEITAMENTO Adorno. As follas como condimento.É símbolo de premios e victorias.

Data en que foi plantado no centro: 1990

Desgraciado do loureiroque está ao pé do camiño,cada persoa que pasatíralle o seu ramiño.

magnoliaMagnolia lilifloramagnolio chinosaucer magnolia

magnolia de Chinemagnolia chinesa

Arbusto ou pequena árbore de ata 4 m de altura nativa de China.

TALOO toro é retorcido, coa tona de cor castaña gris e con fendas finas. Ramifícase moito e forma unha copa aberta.

FOLLASSimples, co limbo de forma oval-lanceolada de 10-15 cm de lonxitude, co beira enteira e o peciolo curto. Caen no inverno.

FLORESCompletas, grandes, cos pétalos soltos de cor branca por dentro e de rosa craro a rosa púrpura por fóra. Saen antes que as follas.

FROITOSCono leñosos con aberturas das que colgan as sementes.

UTILIDADEPlanta ornamental moi valorada pola floración.

Data en que foi plantada: 2004

Crara noite,piano entre magnolias,voz de mirto ou de oboe. Luis Pimentel “Sombra do aire na herba”

mimosa chorín

(Acacia dealbata)mimosa

silver wattle mimosa

Árbore orixinaria de Australia que se atopa silvestre por moitas zonas de Galicia, en especial no litoral e Ourense. Foi introducida como especie ornamental e nalgunhas zonas constitúe unha praga xa que se propaga facilmente por sementes e por brotes da propia raíz.Ten a copa esférica e pode acadar 20 m de altura.

TALOToro recto, coa tona de cor gris-púrpura escura nos exemplares adultos.

FOLLASPersistentes, alternas, compostas, doblemente pinnadas de ata 12 cm de lonxitude, cos foliolos de forma lanceolada e moi finos (3-4 mm de lonxitude), de cor verde-azulada e lixeiramente veludos.

FROITOSLegumes aplastadas, de 5 a 7 cm de lonxitude agrupados en acios. Ao secar abren e lanzan as sementes.

FLORESEspidas e agrupadas en acios de cabezas esféricas de 1 a 2 cm de diámetro, de cor amarela intensa. Despiden un arume característico.

UTILIDADEPara xardíns.A madeira emprégase en carpintería.

plátanoPlatanus hibrida

plátano de sombralondon plane

platane commun

Árbore de copa ampla e alta que se fai máis aberta nos exemplares vellos. Pode chegar a medir ata 40 m de altura.É unha árbore de crecemento rápido que tolera moi ben os ambentes das cidades e a contaminación.

TALO Toro cilíndrico, vertical e forte, coa tona de cor castaña-gris con láminas redondeadas que se desprenden deixando manchas de cor amarela crara. As ponlas son grandes e retorcidas.

FOLLAS Simples, planas, co limbo de forma palmeada dividido en lóbulos triangulares que se subdividen en outros máis pequenos (poden medir de 15 a 20 cm de ancho). Son de cor verde brillante polo dereito e máis claras, e con pequenos peliños, polo revés. O peciolo, de forma cilíndrica, mide arredor de 5 cm. Na zona de suxección anchea e envolve ás xemas novas. As follas están dispostas de forma alterna.No outono póñense amarelas antes de caer.

FLORES MASCULINAS: amentos con 2 a 3 cabezas florais cheas de estames de cor amarela.FEMININAS: grupos de ovarios agrupados en inflorescencias esféricas que aparecen en ramos de dúas cun rabiño de 6 a 8 cm, de lonxitude. Son de cor amarela e púrpura.Polinización, polo vento.

FROITOS Agrupacións esféricas (2-3 cm de diámetro) de froitos secos. As sementes son cilíndricas e teñen un anel de pelos nun extremo.Dispersión das sementes: polo vento.

plátano

APROVEITAMENTO: sombra e adorno. É moi abundante nos parques. Madeira para mobles e embalaxes.

No centro hai dous plátanos, plantados en xaneiro de 1999.

tilleiraTilia platyphylios

tilotilia

Árbore de copa ampla, abombada e mesta, que se fai estreita na parte superior. Pode medir ata 35-40 m de altura.Nativa de Europa central. Existen moitas especies híbridas.

TALO Toro cilíndrico recto coas ponlas da parte baixa horizontais e lixeiramente péndulas e as demais ascendentes. A tona é de cor gris escura ou castaña-gris con fendas alongadas e estreitas e raias entramadas.

FOLLAS Simples alternas, co limbo acorazonado rematado en punta prolongada, de 7-12 cm de lonxitude, e coa beira dentada. A cor é verde escura mate e a superficie veluda. No outono póñense de cor amarela-clara ou dourada.

FLORES Simples, completas, formadas por 5 sépalos verdes, cinco pétalos estreitos e libres amarelo-verdosos, numerosos estames e un pistilo. Son de pequeno tamaño e están agrupadas en cimas de 2 a 6 flores. O rabo floral leva unha bráctea laminar típica de forma oval-alongada que se separa do mesmo na metade. Desprenden unha aroma que atrae aos insectos.

FROITOS Cápsulas globulares de 1 cm de diámetro con cinco costelas angulosas que conteñen unha única semente. Ao secar despréndese todo o conxunto coa bráctea que axuda a que o vento disperse as sementes.

APROVEITAMENTO: Adorno. Flores: para facer infusións (tila)

Data en que foi plantado no centro: febreiro 1999.

tuiaThuja occidentalis

tuya occidental white cedar

thuya d‘occident tuia vulgar

Árbore orixinaria de América do Norte, coa copa cónica e estreita coa punta redondeada que pode medir ata 20 m de altura.

TALO Toro cilíndrico coas ponlas lixeiramente colgantes. A tona é de cor castaña-laranxa e nos exemplares vellos máis escura, desprendéndose en tiras estreitas.

FOLLAS Simples, pequenas, de forma oval-apuntada e dispostas a xeito de escamas opostas e alternas. As que están expostas ó sol son lisas e de cor verde e as outras cóncavas e de máis craras.

FLORES Agrupadas en conos. Masculinos: pequenos, de forma oval e cor encarnada escura, situados nas ponlas terminais. Femininos: de cor amarela, con 8-10 escamas prolongadas cara arriba. Situados no remate das ponlas.Polinízanse polo vento.

SEMENTESPequenas e leñosas, de forma oval e cunha á estreita, situadas no interior dun cono leñoso de forma oval con escamas abertas desde a base e cara arriba que miden de 10-12 mm de lonxitude.Dispérsanse co vento.

APROVEITAMENTO Adorno, madeira, para facer sebes, en aromaterapia...

Foron plantados tres exemplares en 1990 e despois trasplantados debido ás obras.

tulipeiroLiriodendron tulipifera

tulipero de Virginiatuliptree

tulipier de Virginieárbore das tulipas

Árbore orixinaria de América do Norte. Pode acadar os 40 metros de altura. Nos exemplares novos a copa é estreita e cónica e nos vellos é ampla e columnar.

TALO Toro leñoso, cilíndrico e dereito coas ponlas separadas. A tona é gris-parda ou parda-alaranxada con fisuras finas facendo un debuxo reticulado.

FOLLAS O limbo ten unha forma moi característica de contorno case cadrado e polo xeral dividida en catro lóbulos coa beira enteira de 10-15 cm de lonxitude e 10 a 20 de anchura. A cor é verde brillante. O peciolo mide de 10 a 12 cm de lonxitude.Disposición: alterna.Caen no outono e póñense de cor amarela.

FLORES Solitarias, situadas no ápice das ponlas pequenas. Teñen forma de campá aberta. Están formadas por un cálice de 3 sépalos de cor verde e seis pétalos amarelos con manchas alaranxadas. Os pistilos sitúanse arredor dun eixo carnoso central e arredor del están os estames carnosos.

FROITOS En forma de cono, de cor castaña clara. Cando maduran ábrense comezando pola parte superior e deixan libres as sementes, de forma ovalada que se dispersan polo vento.

Data en que foi plantado no centro: marzo 2003.

APROVEITAMENTO: adorno

ulmeiroUlmus glabra

elmoelm

erme ulmeiro

Árbore orixinaria do norte e centro de Europa.

Foma “péndula” co toro recto e as ponlas colgantes.

TALO Toro leñoso, cilíndrico e recto.A tona é bastante lisa e crara, de cor gris. Os gomos son grosos de cor avermellada.

FOLLAS Planas, de forma ovalada ou redondeada rematada en punta, asimétrcas, de 10 a 16 cm de lonxitude. A beira é doblemente serrada de forma irregular. Polo dereito son de cor é verde escura mate e de textura moi áspera. Polo revés son máis claras con peluxe nos nervos.O peciolo é curto e forte e está curvado.Caen no outono.

FLORES Agrupada en pequenos acios de cor púrpura situados no alto das ponlas espidas. Cada flor forma unha agrupación de 2 a 3. Están formada por unha pequena bráctea basal, un cálice de cinco sépalas, catro ou cinco estames e un pistilo central rematado nun estilo plumoso.Saen antes que as follas.

FROITOS Secos, sámaras de forma oval e aplanados, de 1,5 a 2 cm. de lonxitude. Forman acios no remate das ponlas.Fórmanse antes da saída das follas e dispersanse polo vento.

Data en que foi plantado no centro: setembro 1998.

Aproveitamento: Adorno. Outras variedades pódense usar tamén para madeira.

Á BEIRA DOS OLMEIROSparouse a tarde.Un xílgaro serviuse do momentoe engaiolou a música.E a nosa filla colleu ao mar de súpetoe trouxoo polo longo corredor coma un cadelo.E xa o teremos sempredeitado aos nosos pés naquela casa.

Miguel González Garcés. “Na faíscas dos sonos”, 1972.

adelfaNerium oleanderadelfa, baladre

oleanderlaurier rose

oleandro, espirradeira

Arbusto de forma oval de ata 4 m de altura. É de orixe mediterranea.

TALO Numerosos toros desde a base, cilíndricos, leñosos, flexibles, coa tona de cor gris-crema con marcas horizontais á altura dos nós. Ponlas erguidas e verticiladas.

FOLLAS Persistentes, simples, co limbo de forma oval-lanceolada de 25 cm de lonxitude e 3 cm de anchura, coa beira enteira; duras e coirentas; co nervo central moi marcado; de cor verde-gris ou verde-amarela. Agrupadas en verticilos de 3.

FLORES Simples, completas, campaniformes de 5 cm de diámetro, formadas por cinco sépalos verdes moi pequenos, cinco pétalos soldados na base, de cor rosa ou branca, cinco estames e un pistilo. Agrúpanse en cimas terminais. Polinízanse por insectos.

FROITOS Cápsulas cilíndricas erguidas de ata 20 cm de lonxitude, de cor castaña. Cando se abren liberan moitas sementes ovais alongadas, lixeiras e cubertas de pelos longos de cor castaña crara que se dispersan polo vento.

APROVEITAMENTO: ornamental.

CURIOSIDADES: toda a planta é tóxica.

Data en que foi plantada no centro: 1990

Foi trasladada en 2002.

azaleaRhododendron azalea

azaleaazalée azálea

Pequeno arbusto de forma esférica ou irregular de ata 1 m de altura. Orixinaria de China, Xapón, O Cáucaso... Existen moitas variedades e híbridos de floración en distintas épocas.

TALO Leñoso, moi ramificado desde a base, coa tona de cor castaña con estrías nos exemplares máis grandes, e pelos.

FOLLAS Simples, alternas, moi agrupadas (aparentemente verticiladas) co limbo de forma oval, de 1,5-2 cm. de lonxitude, de cor verde con peliños polas nerviacións e as beiras (máis abundantes polo envés), e o peciolo curto.

FLORESSimples, completas de ata 5 cm. de diámetro, formadas por cinco sépalos pequenos soldados na base, cinco pétalos de forma oval e cor rosa forte, soldados en forma de campá, cinco estames e un pistilo. Aparecen en pequenos grupos moi numerosos que chegan a cubrir por completo a planta.Polinízanse polos insectos.

FROITOSCápsulas ovais apuntadas e peludas de menos de 1 cm de lonxitude, divididas en cinco partes que ao secar abren e dispersan unhas sementes diminutas e de cor castaña.

UTILIDADE:Ornamental.Hai máis de 800 variedades.

DATA EN QUE FOI PLANTADA:Xaneiro de 1997.

chuchamelesherba salgueira

Lonicera japonicaeuropean honeysuckle

chèvrefeuillemadresilva

Planta arbustiva trepadora moi ramificada. Hai numerosas variedades silvestres e cultivadas.

TALO Leñoso, delgado e flexible.

FOLLAS Simples, opostas,sen peciolo e co limbo de forma oval-apuntada e a beira enteira.

FLORESSimples, completas, coa corola en forma de tubo aberto polo extremo en dúas partes. Son de cor branca e agrúpanse en umbelas. Teñen un arume moi agradable.Polinízanse por insectos.

FROITOSBagas esféricas de cor azul escura, case negra, de aproximadamente 1 cm de diámetro. Agrúpanse en umbelas formando unha bola.Son tóxicos.

UTILIDADE:Ornamental.As flores úsanse para a herba de San Xoán.

DATA EN QUE FOI PLANTADA: 2003

gliciniaWisteria sinensis

glicinia chinese wisteria

Arbusto trepador que se enlea aos obxectos. A lonxitude e altura (que pode ser moita) depende do soporte e das podas.Orixinaria de América do Norte, China e Xapón.

TALO Toro cilíndrico leñoso coa tona castaña-encarnada ou gris- castaña cunha retícula máis crara. As ponlas son longas finas e flexibles.

FOLLAS Alternas, de 30-40 cm. de lonxitude, compostas pinnadas, formadas por 5 a 7 pares de foliolos e un terminal, de forma oval-apuntada, e cor verde clara.

FLORESSimples, completas, papilonáceas con cinco sépalos soldados, cinco pétalos ovais de cor azul clara ou malva, desiguais, (a impar máis grande e ancha érguese ao abrir a flor e as dúas inferiores están soldadas formando unha quilla), cinco estames e un pistilo moi longo e enroscado. Son moi abundantes e agrúpanse en acios de ata 30 ou 40 cm. Son moi aromáticas e polinízanse por insectos.

FROITOSLegumes (cornas) de ata 30 cm de lonxitude, de cor castaña escura e cubertas dunha abundante peluxe clara. Ao secar abrense e deixan cair varias sementes en forma de lentella, duras, de cor castaña escura e 1 cm de diámetro.

DATA DE PLANTACIÓN: setembro 1999

UTILIDADE:

ornamental

piracantaPyracantha coccinea

espino de fuego firethorn

buisson ardentpiricanto

Arbusto persistente ou semipersistente, de 1,5 a 3 m de altura. Orixinario do sudoeeste de Europa e sur de China.

TALOLeñoso con espiñas fortes e a tona de cor castaña bastante lisa.

FOLLASSimples, alternas co limbo de foma elíptica-lanceolada de ata 2 cm de lonxitude, coirentas e coa beira dentada.

FLORESBrancas, hermafroditas, pequenas, con cinco pétalos redondeados e agrupadas e acios.

FROITOSPomos pequenos (1 cm de diámetro) de cor laranxa ou vermella, agrupados e acios.

UTILIDADE:Ornamental.Os froitos teñen propiedades astrinxentes.

DATA EN QUE FOI PLANTADA: 2007

Reloxiñopasionaria

Passiflora caeruleapasionaria, flor de pasión

blue passion flower

Planta arbustiva trepadora moi ramificada.É orixinaria das zonas tropicais.

TALO Leñoso e delgado coa tona de cor gris-castaña e ponlas moi longas que se suxeitan a calquera obxecto con gabiáns enroscados en espiral.

FOLLAS Simples, palmeadas-dixitadas, formadas por lóbulos ovais de beira lisa e cor verde escura coa superficie brillante, de tamaños variados (ata 15 x15 cm). O peciolo é cilíndrico e mide 2 cm de lonxitude.

FLORESSimples, completas, grandes (5-6 cm de diámetro). Formadas por cinco sépalos e cinco pétalos libres de forma oval-apuntada e cor branca-crema; cinco estames grandes en forma de maza e un pistilo co ovario á vista rematado en tres estigmas con forma de cravo. Arredor do ovario ten varias coroas de filamentos de cor azul, branca e negra moi chamativos.Fecúndanse por insectos.

FROITOSDe forma oval de aproximadamente 5 cm de lonxitude, de cor laranxa e moi lixeiros. No interior teñen unha polpa esponxosa e as sementes rodeadas de zume que se dispersan ao caer e romper os froitos.

UTILIDADE:Ornamental.Algunhas variedades dan froitos comestibles (maracullá).

DATA DE PLANTACIÓN:As primeiras en 1998.

silveiraRubus fruticosus

zarzadewberry

ronceamora

Arbusto trepador, moi ramificado, de ata 2 m de altura.É unha planta silvestre moi abundante nos valos e beirais. Existen variedades cultivadas como plantas ornamentais.

TALO Varios talos leñosos, cilíndricos angulosos, xeralmente con regos, de cor castaña-vermella e cubertos de espiñas robustas, aplanadas e algo curvadas. Os talos son primeiro erectos e despois colgantes en arco, algúns con crecemento reptante sobre o chan ou trepadores mediante as espiñas.

FOLLAS Alternas, compostas, formadas por cinco foliolos peciolados de forma oval-apuntada coa beira serrada de diferentes tamaños e lixeiramente pregados, de cor verde escura e máis crara e con peliños polo revés.

FLORESCompletas, formadas por cinco sépalos, cinco pétalos redondeadas de cor rosa, numerosos estames, e varios pistilos. Están agrupadas en acios no remate das ponlas.

Polinízanse por insectos.

FROITOSAgrupación de froitos carnosos pequenos, de forma esférica (polidrupa), lisos e de cor negra. Pódense comer e teñen sabor dóce. As sementes dispérsanse ao ser comidos os froitos polos animais, especialmente polos paxaros.

UTILIDADEEn xeral está considerada unha planta molesta que medra moi rápido.

Os froitos úsanse para facer dóces, licores, confituras…

TrompetaCampsis radicans

enredadera de trompeta jazmín de Virginia

trumpet vinetrompette de Virginie

Planta arbustiva trepadora que pode acadar ata 12 m de altura.Orixinaria das zonas temperadas do Norte de América.

TALO Leñoso, fráxil e delgado, de cor castaña crara.

FOLLAS Opostas, compostas, formadas por 7 a 11 foliolos oval-apuntados, de cor verde viva e coa beira serrada.

FLORESHermafroditas, completas con forma de trompeta de ata 7 cm de lonxitude, cunha corola de 6 pétalos de cor laranxa-vermello. Agrúpanse en cimas.

FROITOSCápsulas cilíndricas, leñosas, lisas, de cor castaña e 10-15 cm de lonxitude.

UTILIDADE: ornamental.

DATA EN QUE FOI PLANTADA: 1999.

xazmínJassminum officinale

jazmínjasminejasminjasmin

Arbusto trepador nativa do Cáucaso, o norte de Irán, Afganistán, Pakistán, o Himalaia, India, Nepal e China occidental.

TALOLeñoso, delgado, flexible e voluble. Enróscase arredor de calquera soporte e propágase por estolóns con moita facilidade.

FOLLAS:Opostas, compostas, formadas por sete foliolos verdes de forma oval-lanceolada coa beira enteira.

FLORES:Hermafroditas con catro pétalos de cor branca e agrupadas en cimas moi numerosas. Desprenden un intenso arume.

FROITOS:Cápsulas moi pequenas que se abren e deixan caír as sementes.

UTILIDADE:Ornamental para fabricar perfumes.

DATA EN QUE FOI PLANTADO: 1998

Erigeron

Plantas cultivadas

Fento (Nephrolepis)

Ave do paraíso

ambroíño

ambroíño rosa

papiro

Plantas silvestres

xunco (Cyperus)

Cultivos nos terreos lindeiros

Plantas silvestres

Hedra (Hedera helix)

Trevo branco (Trifolium repens)

Lingua de boi (Echium vulgare)

Lingua de boi (Echium vulgare)

Salgueiriño (Lytrum salicaria)

Mentrastes (Mentha suaveolens)

Mentrastes (Mentha suaveolens)

Correola (Calystegia sepium)

Língua de ovella (Plantago lanceolata)

Cardo (Cirsium vulgare)

Trevo (Trifolium pratense)

Mexacán (Phytolacca americana)

maravallas (Crepis capillaris)

Chuchameles (Oxalis pescapreae)

Mexacán (Taraxacum officinale)

xurxa (Cyperus longus)

Xunco (Juncus effussus)

animais

Pulgón nun cedro

Abellón (Bombus terrestris)

Bolboreta (Pararge aegeria)

Bolboreta (Cynthia cardui)

Xoaniña (Coccinella septempunctata)

Escaravellos (Phyllopertha horticola)

formigas

formigueiro

mosca

Araña de xardín (Araneus diadematus)

Caracol (Cepaea nemoralis)

Caracola (Cryptomphalus aspersus)

Lagartixa galega (Podarcis bocagei)

Pardal (Passer domesticus)

Merlo (Turdus merula)

Rulas (Streptopelia decaocto)