Als de middelmaat de norm wordtvrijdag 11 mei 2012

Hervormingen secundair onderwijs zijn niet de juiste

© BDW

De hervorming van het secundair onderwijs moet ertoe leiden dat we minder denken intermen van watervallen ‘lage richtingen'. Dat is niet alleen bijzonder naïef, schrijvenCARL VAN KEIRSBILCK en GEERT NOELS, het is een hervorming die voorbijgaat aande echte problemen in het onderwijs.

Onlangs stelde het Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs zijnhervormingsplannen voor (DS 9 mei), De plannen lopen tamelijk gelijk met die vanminister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A). In de eerste graad wordt gekozen voor eenbrede algemene vorming, met aanvullende keuzevakken. Zo wil men een definitievestudiekeuze wat uitstellen. In de tweede en de derde graad komen vijf studiedomeinendie de huidige opdeling aso, tso, bso en kso vervangen. Dat zou de hiërarchischeperceptie moeten wegwerken. Maar het is naïef om te geloven dat ouders en leerlingenin de nieuwe studiedomeinen niet heel snel een nieuwe hiërarchie zouden ontwaren.

Maar het grootste probleem met de hervormingsplannen is dat ze geen antwoordbieden op de zes belangrijkste uitdagingen van ons onderwijs.

1. Afremmen van de sterkste leerlingen. Uit divers onderzoek (de Pisa-studiesbijvoorbeeld) is duidelijk gebleken dat onze sterkste leerlingen zwaar worden afgeremden helemaal niet zo goed presteren als algemeen wordt aangenomen. Door de nieuweplannen zal de klasomgeving heterogener worden, wat zal leiden tot een verderenivellering naar beneden. Differentiatie (remediëring voor de ene, uitdieping voor deandere) zou de grotere verschillen tussen leerlingen moeten opvangen, maar dat ishelaas utopisch. Leerkrachten zijn daar niet voor opgeleid, stelde de Vlaamseonderwijsinspectie al, en onderzoek van de Universiteit Amsterdam geeft aan datdifferentiëren een van de moeilijkste vaardigheden is voor een leerkracht. Jan VanDamme (KULeuven) stelt vast dat leraren de klassen nu al homogeen maken.

http://www.standaard.be/Artikel/PrintArtikel.aspx?artikelId=...

1 van 3 21/05/12 20:49

Sterke leerlingen die in zwakkere klassen terechtkomen worden daardoor benadeeld.Dat effect is zelfs sterker voor minderheidsgroepen, suggereert onderzoek. Differentiatieis daarom in het beste geval een rookgordijn, of gewoon pure nonsens, zo klink het. Hetvalt dus te vrezen dat deze hervorming alleen maar zal leiden tot een verdere dalingvan het prestatieniveau van onze sterkste leerlingen.

2. Exit zonder diploma. Tussen 1999 en 2008 steeg het percentage uitstromerszonder diploma van 12 procent tot 14,2 procent. Zittenblijven is een belangrijkevoorspellende factor. Een eerste maal dubbelen verhoogt de kans op een exit zonderdiploma met 50 procent, een tweede keer al met 90 procent.

3. Zittenblijven. De hervorming biedt geen verbetering voor de 33.000 jongeren diejaarlijks moeten dubbelen. Twee derde daarvan ‘dubbelt' in het secundair onderwijs.

Zittenblijven voor een tekort in enkele vakken blijft een extreme maatregel, die zwaregevolgen heeft voor het kind en het overheidsbudget. De vraag is zelfs of deze ‘straf' detest van de grondwet of internationale verdragen zou doorstaan. Een reden te meer omdit fundamenteel aan te pakken, en de enorme kosten van zittenblijven om te buigen ineen investering in bewustmaking en opleiding van leerkrachten, en het vroegerbegeleiden van leerlingen.

4. Te weinig leraars, te weinig lokalen. Ook voor dit bekende probleem is geenbeterschap in zicht. Minder zittenblijvers zouden een heilzaam neveneffect hebben:door de snellere doorstroming wordt de schoolpopulatie kleiner en neemt ook het tekortaan leerkrachten en schoolgebouwen af. Ook de arbeidsmarkt zou er wel bij varen.

5. Bijzonder onderwijs. In twintig jaar tijd werden 50 procent meer kinderendoorverwezen naar het bijzonder onderwijs, dat nu in totaal goed is voor 50.000leerlingen. De stroom van kinderen die (al in het basisonderwijs) vaak onnodig wordendoorverwezen naar het driemaal duurdere bijzonder onderwijs zal gewoon voortgaan.

6. Sociale discriminatie en taalachterstand. Dit dient vanaf het basisonderwijsintensief te worden aangepakt. De sociale ongelijkheid is in Vlaanderen minder eenprobleem dan specifiek de integratie van allochtonen. Sociale achterstand wordt nietgebroken door uitstel van studiekeuze en heterogene klassen, wat men daar ook vandenkt. Onderzoek in Duitsland, waar ze zowel het systeem van vroege selectie kennenals een minder hiërarchisch systeem, bewijst dat. Nederland trok dezelfde conclusie.Daar werd ook gekozen voor een gemeenschappelijke basisvorming, maar eenparlementaire onderzoekscommissie stelde dat daarmee grote risico's zijn genomenmet kwetsbare leerlingen. De nadruk kwam immers te liggen op wat ze niet konden. Zekregen te veel theorie, terwijl het beter was hun talenten te ontwikkelen.

Voor de meeste uitdagingen is meer remediëring een cruciaal element, en dat in een zovroeg mogelijk stadium, dus vanaf het basisonderwijs. De meeste problemen kunnen opdie manier bij de wortel worden aangepakt.

Dat kan snel en zonder enig risico. Het kan ook eenvoudig: een aantal lestijden in hetsecundair onderwijs ruil je in voor extra uren voor remediëring en zorg in het lager en

http://www.standaard.be/Artikel/PrintArtikel.aspx?artikelId=...

2 van 3 21/05/12 20:49

secundair onderwijs.Dat hoeft het secundair onderwijs niet te benadelen. In vergelijkingmet hun buitenlandse leeftijdsgenoten maken jongeren lange schooldagen en bestedenze veel tijd aan huistaken. Bovendien leidt een hoog aantal lesuren niet noodzakelijk totbetere onderwijsprestaties. Finland combineert minder lestijden met heel veel zorg, enzittenblijven is er bijna uitgedoofd.

Het gaat dus niet alleen om alleen om centen, maar toch moet het onderwijs ookvoldoende middelen krijgen. De recente beslissing om de werkingsmiddelen maar voor60 procent te indexeren is geen kaasschaaf, maar een botte besparing en eenkoopkrachtverlies voor de scholen. En het komt bovenop andere: de index is al eensaangepakt, de mentoruren zijn verdwenen. Wat is het volgende ? Moeten scholenbinnenkort nog massaler wafelenbak en vlooienmarkten organiseren om denoodzakelijke extraatjes te kunnen betalen? Er zijn miljoenen euro's overheidsgeldbeschikbaar voor innovatie, voor infrastructuurwerken en voor bodemloze putten zoalsDexia. Met een fractie daarvan zou ons onderwijs een quantum leap kunnen maken.Onderwijs is en blijft de beste langetermijninvestering voor de Vlaamse economie. Gaanwe daarop eerst besparen?

We mogen het belang van leraren niet onderschatten. Iedereen kan wel terugdenkenaan een leraar die een bepalende rol heeft gespeeld in onze verdere carrière.Leerkrachten kunnen de sociale promotie van allochtonen en kansarmen ondersteunen.Een duwtje in de rug van een leerkracht kan later een wereld van verschil maken.Coach de leerkrachten daar dan ook in. Manage hen in hoe ze dat moeten doen. Hetonderwijs kan zo de lont halen uit het kruitvat dat nu groeit in kansarme wijken.

Ons onderwijssysteem heeft aan excellentie verloren en stelt het gemiddeldetegenwoordig als norm. Toch slagen we er niet in om een hele groep jongeren met eendiploma te laten uitstromen en slaagt het onderwijs niet in zijn rol van sociale promotie.

Dat verdient een stevig debat, en een brede reflectie in onze maatschappij en bij dejeugd zelf.

Carl Van Keirsbilck en Geert Noels

http://www.standaard.be/Artikel/PrintArtikel.aspx?artikelId=...

3 van 3 21/05/12 20:49