Ang republic ng rome at ang imperyong roman

Ang Republic ng Rome at ang Imperyong Roman

Iniulat ni:Rendell ApalinBernard Austria

Araling Panlipunan 2

Heograpiya

Ang Italy ay parang isang bota sa gitna ng Mediterranean Sea.Napalilibutan ito ng Ionian Sea sa Timog at Tyrrhenia Sea sa Kanluran.Ang kabundukan ng Alps sa Hilaga at Apennines ang nagsisilbing hadlang sa kaaway.Nahahati ang Italy sa lupaing coastal sa silangan at kanluran dahil sa Apennines.Mataba ang lupa sa bahaging ito ng bansa kaya angkop sa agrikultura at masagani ang ani sa mga lambak at kapatagan.



Italy

ITALYA – tangway na nagmumula sa Timog Europa patungo sa Dagat Mediterranean.Italya – salitang Latin na “italus” – “bota”Maburol at bulubundukinNasasakop ng Kabundukang Appenine ang tangaway ng ItalyaMainam taniman ang kapatagan


Ang Pasimula ng Roma


Alamat ng Roma

Nagsimula sa pagsilang ng kambal na si Remus at RomulusKambal na anak ni Mars at ang kadalisayan Rhea SiliviaItinatag sa pitong burol sa may Ilog TiberItinatag ito ni Romulus




Ang pasimula ng Rome


Unang Pamayanan sa Italya


Ang Mga Latin


Nanirahan sa “Latium”

Unang nanirahan sa Roma, sa gawing hilaga ng Ilog Tiber

Mga katutubo sa Roma

Mga magsasaka at taga pag-alaga ng mga hayop



Ang Mga Etruscans


Nanirahan sa hilaga at kanluran Mga barbaryong mayayaman

Pamahalaang MonarkiyaMay kapagyarihang pangmilitar

Naghari sa Roma sa loob ng 100 taon Lumawak ang kapangyarihan


Ang Kahariang Romano

•Patrician- mayayamang tao- mahahalagang tao sa lipunan- karamihan ay may-ari ng malalaking lupain

•Plebeian- karaniwang taong malaya- magsasaka at mangangalakal

•Senate- Isang lupon ng tagapayo sa hari

Ang Republikang Romano

(509 B.C.E-287 B.C.E)


Pagtatag ng RepublicIpinatalsik ang hari noong 509 B.C.E

The Senate300 men, binubuo ng patricians (landowners)

Magistrates2 consuls (highest position)control army, 1 yr term

The AssemblyMade of common people called plebeians


SenateBinubuo ng 300 tao galing sa pinakamayayamang pamilyaNaghalal sila ng dalawang konsul na puno ng hukbo upang magsilbi bilang punong mahistrado sa loob ng isang taonAng dalawang consuls ay pinipili ng Assembly(plebeians)Ang consuls ay dapat miyembro ng senateHabang buhay ang termino ng mga senadorSa mga panahon ng kagipitan, ang senado na binubuo ng mga patrician na nanunungkulan habang buhay, ay patuloy na humahawak ng iba't-ibang pwesto.


Senate


AssemblyBinubuo ng lahat ng mamamayanMay maliit na kapangyarihanBagamat sila'y nakaboto, ang bilang ng kanilang boto ay hindi gaanong pinahahalagahan kaysa sa mga patrician

Tribunenilikha upang pangalagaan ang karapatan ng mga plebeian laban sa mga mapang-abusong opisyal.

Twelve TablesAng unang batas sa Roma na nakasulatIsinulat sa 12 bronze tablets na naka post sa Roman Forum at pampublikong lugar


Ang rome bilang makapangyariha

n sa meditteranean


Latin LeagueIpagtanggol ang mga estado nitoMakakuha ng karagdagang lupa na maaaring sakahin

Mga sagabalPagsalakay ng GaulPagbaklas ng mga kaalyansa ng romaPakikipag-agawan sa Griyego (Magna Graecia)

Pagsapit ng 270 B.C.E, ang Roma ay naging pangunahing lungsod sa gitna at timog Italy.


Rome laban sa carthage


carthageItinatag ng mga Phoenician noong 814 B.C.EMayroong malakas na plota na siyang naging balakid sa hangarin ng Rome na mangingibabaw sa Mediterranean Sea.

Mula 264 hanggang 146 B.C.E, sumabak ang Rome at ang Carthage sa tatlong digmaan na tinatawag na Digmaang Punic.


Ang unang digmaang punic

Ang digmaan ay naganap para sa pag-kontrol ng Sicily at control ng Western Mediterranean SeaNaganap sa SicilyTumagal ng 23 yearsWalang nanalo pagkatapos ng 20 yrs.Natalo ng mga Romano ang mga Carthaginian at ito’y pinilit na magbayad ng malaking bayad-pinsala at isuko ang Sicily sa Rome.Corvus- ginamit ng mga Romano sa pakikidigma,

“rotating bridge w/ a spike on the end”




Ikalawang digmaang punic


Si Hannibal ang pinakamagiting na heneral na Carthaginian, ay bumuo ng isang makapangyarihang hukbo.50,000 infantry, 9000 cavalry, and 60 elephants.Dumaan ng Spain & France to cross Alps & invade RomeSa tatlong pagkakataon, natalo nina Hannibal ang mga pwersang Romano na sumalubong sa kanila sa Trebbia, Ilog Trasimene at Cannae.Nahuli niya ang buong Italy ngunit hindi ang RomaAng mga Roman ay nagulantang at sa loob ng 15 taon ay napanatili ni Hannibal ang kanyang hukbo sa lupain ng mga Romano na hindi nadaig kahit na sa isang digmaan.Ang mga Roman ay nagulantang at sa loob ng 15 taon ay napanatili ni Hannibal ang kanyang hukbo sa lupain ng mga Romano na hindi nadaig kahit na sa isang digmaan.


Map ng second punic war


Hannibal Scipio Africanus


Pangatlong digmaang punic

Sinalakay ng carthage ang isang alyado ng Rome.Sinalakay ng Rome ang CarthageSinunog nila ang lungsod at ipinagbili ang mga mamamayan bilang mga alipinKinuha ng Rome lahat ng pag-aari ng Carthage


Tagumpay sa silanganPagkatapos ng Ikalawang Digmaang Punic, ang mga hukbo ng Rome ay pumunta sa Silangan.Tinalo ng Roma ang Macedonia.Nagsimulang mapasakamay ng Rome ang marami pang lupainSa pagsapit ng 100 B.C.E, lahat ng lupain sa baybayin ng Mediterranean Sea ay napasakamay na ng RomeTinawag nila ang Mediterranean Sea na Mare Nostrum o Aming DagatAnatolia to Spain


Pagbabago dulot ng paglawak ng kapangyarihang roman

Senate – dinagdagan ang kanilang kapangyarihanAssembly – tagapagpatibay ng mga nais ng senateWar Booty – yumaman ang RomaLumaki ang gap between rich at poorAgrikultura – nasira ang timog na bahagi ng Italy dahil sa pamiminsala ni HannibalNaniwala sila sa imperialism


Banta ng digmaang sibil


Gracchus Brothersmga unang pinuno na nagtangkang lumutas sa problema ng RepublikaAng kanilang ina ay ang anak ni Scipio AfricanusSila ay mula sa pangkat ng mga plebeian sa Rome.


Tiberius GracchusNaging tribune si Tiberius noong 133 B.C.E.Sa kanyang panunungkulan, ipinasa niya ang batas na nagbibigay ng limitasyon sa pag-angkin ng mga lupain at sa paghahati ng malalawak na lupain sa mga walang lupa.Nakaaway niya ang maraming myembro ng Senado na kanyang nasaktan dahil sa mga batas na kanyang ipinasa.Napatay si Tiberius sa gitna ng kaguluhan.


Gaius GracchusNaging tribune si Gaius noong 123 B.C.E.Tulad ni Teberius, nagsagawa siya ng mga reporma gaya ng panunumbalik ng kapangyarihan ng Asamblea ng mga Tribune.Sa pangunguna ni Gaius, nagamit ng mga tribune ang pampulitikong pondo sa pagbili ng mga butil na itinitinda sa mahihirap sa mas mababang halaga.Ang pagbibigay ng lupa sa mga magsasaka at pagpapatatag sa kalagayan ng mga equities ang iba pang reporma ni Gaius.Ang kamatayan ni Gaius noong 121 B.C.E, ay tulad ng naging kamatayan ni Tiberius.


Gaius Gracchus, Tribune of the People


Julius caesar



Nagmula sa pamilyang patricianRoman soldier and political leaderNamuno noong Oktubre 49 BC–Marso 15, 44 BCFirst Triumvirate – isang unyon na mangangasiwa ng pamahalaan - binuo ni Julius Caesar, Pompey at Crassus noong 60 BCE.Naging gobernador ng GaulNapalawak ang mga hangganan ng Roma


Naging tanyag dahil sa kanyang mga tagumpay.Pinabalik siya ng Senate na hindi kasama ang hukbo ngunit sinalungat niya ito. Sa takot ng Senate sa kapangyarihan ni Caesar, tumakas sila sa Greece kasama si Pompey ngunit hinabol parin sila at pinatay.Ginawang diktador sa kanyang pagbabalik sa Roma.Binawasan niya ang kapangyarihan ng Senate ngunit ginawa namang 900 ang miyembro.


Binigyan niya ng Roman Citizenship ang mga nakatira sa Italy.Inayos ang pagbabayad ng buwis sa mga lalawigan at pinagbuti ang pamamahala.Pinasuweldo ng mataas ang mga sundaloInalis ang pagkakautang ng mga magsasakaMarso 15, 44 BCE – sinaksak si Caesar habang nasa Senate at namatay.Marcus Brutus – matalik na kaibigan ni Caesar - kasali sa sabwatang pagpatay ng Senate

kay Julius Caesar.Tuluyan ng nagwakas ang Republika ng Roma


The First Triumvirate

Binubuo nina Pompey, Crassus, at Julius Caesar.Nahirang na konsul si Julius Caesar.Pinaghatian nila ang Roma:

Crassus - Rome at Kanluran Julius Caesar -Gaul(France at Belgium) Pompey -Asia(Silangan)




Education

Ang republic ng rome at ang imperyong roman