ANTIGA ROMA

monarquía: S. viii-vi A. c.República: S. v- i A. c.Imperio: S. i a. c. – S. V D.c.

LOBA DO CAPITOLIO, S. VII A. cSEGUNDO A LENDA AMANTOU A RÓMULO E REMO, FILLOS DE Marte e de Silvia.Rómulo funda Roma no 750 a. c., sendo o primeirorei dos sete deste período

MONARQUÍA (750 A.c.-

509a. c.)

Os romanos emprenden guerras cos pobos veciños

e

vanse apoderando

do Latium (Lacio, rexión

central de Italia)

a Italia arcaica

Rapto das sabinas: a necesidade de mullres fai que os romanos rapten ás dos pobos veciñosOs sabinos declaran a guerra aos romanosAs mulleres interpóñense e conséguen a paz. Os sabinos intégranse en Roma

OS ETRUSCOS

Brillante civilización do norte de Italia, más desenvolvida que Roma. Nos s. V e IV expándensepolo centro de italia, sendo etruscos os tres últimos reis do período monárquico.Os etruscos convirten a Roma nunha nunhagrande cidade rica e poderosa •

Sarcófago dos esposos de Cerveteri

(Etruria, s,. VI a. C.)

necrópoles etruscas

•

Frescos representando unha

cerimonia

fúnebre.

Tumbas tarquinias

A cidade

na

monarquía

copian o trazado dos gregos: modelo reticular proposto polo arquitecto hipodamo

as vias principais son o cardo (n-s) e decumanus (l-o)No cruce destas vías está o foro, centro da vida social e relixiosa

Na época dos reis etruscos COMPLÉTASE A UNIFICACIÓN DAS SETE COLINAS QUE CONFIGURAN rOMA.

Os etruscos comezan a edificación de obras públicas como a cloaca máxima e o templo de XúpiterCapitolino.

Reconstrucción do templo de Xúpiter Capitolino en época Etrusca

fin da monarquíaServio Tulio, penúltimo rei, divide a poboación en “comitia” centuriata(asembleas de 100 persoas) para favorecer o recrutamento no exército. Os comicios elixen ósmaxistrados.Os abusos dos últimos reis etruscos fan que o pobo se subleve e expulse óúltimo rei, Tarquinio o soberbio.

suicidio de Lucrecia, matrona romana, ultraxada

por un fillo

de Tarquinio

o soberbio

A REPÚBLICA (509 A. C.-18 A. C.)Senado: 300 membrosantigos maxistrados. Promulgan leis, deciden sobre a paz e a guerraPobo: reunido en “comitia” (asembleas) elixen ós maxistrados e ratifican as decisisónsdo senado.Maxistrados: cargos públicos elixidos por un ano. Non reciben soldo, son “honores” e deben desempeñarse comezando polo máisbaixo ata chegar ó másialto: os dous cónsules que están ó fronte da república.

•

novo orde político:

gobernan

o senado e o pobo romano (spqr)

REPÚBLICA: crases

sociaisPatricios: nobres propietarios das terras, con todos os dereitos políticosPlebeios: pobo chan sen dereitos.Loita de crases: os plebeiosretíranse en “folga” ó monte sacro”. conseguen ter un representante (tribuno da plebe) e as primeiras leisescritas: Lei das XII táboas.Os plebeios equiparán totalmente os seus dereitoscos dos patricios cara fins da república. destacan nestaloita os irmáns Graco, defensores dos dereitos do plebeios.

Expansión de Roma

s. iii a C. domina o Lacio (centro Italia)s. III-II A.C.: sicilia, Norte de África (Cartago),leste pen. ibérica, grecia, asia menors. I A-C.: Resto de Hispania, Galias

GUERRAS PÚNICAS (roma/cartago)

Tres guerras contra os Cartaxineses nos s.III, II e I a.C.A victoria sobre os cartaxineses supón a Roma o dominio do MediterraneoOccidental

anibal, xeneral

cartaxines, protagonista

da ii guerra púnica, foi

un dos peores

inimigos

de roma

AS GUERRAS DAS GALIAS

As Galias foronconquistadas por Xulio César no s. I a.C.

O seu triunfo como militar deixounonun primeiro plano na escena política.

O FINAL DA REPÚBLICACoa incorporación de novos territorios, a República non semellapara algúns ser a forma de goberno idónea para Roma.NO s. I a. C. prodúcenseloitas polo poder persoal: César, Pompeio e Craso (Triumvirato) repártenseo poder.Pompeio e César enfróntanse nunhaGuerra Civil. César, o vencedor, autonoméasedictador vitalicio.César é asasinado no 44 a. C. por Bruto e Casio, partidarios da República.

O Imperio (18 a. C.-

476 d. C.)Octavio, sobriño de César, pon fin as guerras civís e vaiasumindo todos os poderes, recibindo os títulos de imperator e Augustus.O seu mandato ouprincipado durou máis de 40 anos e foi un período de estabilidade e paz relativa, (pax augusta), no que se consolida a nova forma de goberno.O senado e demaisinstitucións perdencompetencias a favor do imperator ou César

S. I A. C.-

I D.C: SÉCULOS DE OURO

É poca de gran desenvolvemento cultural:Poesía: Virxilio,

que compón a Eneida, OvidioHistoria: TitoLivio, Tácito,Sátira: Marcial, XuvenalFilosofía: Séneca

S.II D. C.: con Traxano

máxima expansión do Imperio Romano

•

1, 2, 3, 54: Hispania•

4,5,6,7,16,1,7,18 Galia•

8 Britania•

9, 10, 11 Xermania•

12 Retia•

13, 14 italia•

19 Norucum•

20 Panonia•

21 DAlmacia•

22 Dacia•

23 Moesia•

24, 25,26,27 Grecia•

28 Asia•

29 Bitinia•

35 Chipre•

36 Cilicia•

37 Capadocia•

38 Ponto•

43 Armenia•

46 Siria

•

47 Xudea

–Palestina, 48 Arabia•

49 Exipto, 51 Numidia•

52 Africa, 53 Mauritania

Arte romana: O urbanismo

Para os romanos a vida na cidade era superior ó do campo. A palabra “civilización”procede de “civis”(cidade), polo que urbanidade era sinónimo de progreso.Aprenden urbanismo dos etruscos, e por medio deles descubren o modelo de plano xeométrico dos gregos, que empregarán nos campamentos militares e nas novas cidades.

Plano de Lucus

Augusti

(Lugo)

comodidade

ante todoOs romanos preocúpanse máispráctico que do estéticoPreocúpanse por mellorar a calidadede vida do cidadáncon comodidades (auga, rúas beirarrúas...), hixiene(alcantarillado, termas), seguridade(murallas) e entretenimento(teatros, anfiteatros, circos...)

Via

da Abundancia, Pompeia

Termas romanasLugo

tecnicas de construcción

Aprenden:Dos etruscos: modelos urbanísticosDos gregos: os estilos arquitectónicosDe Oriente: o arco, a bóveda a cúpula e uso do ladrillo cocido...

Aportan:O invento do cementoDisimulan os materiaispobres (cemento e ladrillo) cubríndooscon mármores, frescos, escaiolas, mosaicos...

Basílica de Maxencioroma

augas

Acueductos: sumistran a auga áscidades.Coñecíantécnicas hidraúlicascoma a do sifón (~ vasos comunicantes), para salvar os desniveis)

Acueducto de Segovia

augascloacas: o sistema de alcantarillado consistía nunharede de cloacas ou galerías subterráneas que levaban as augasnegras ós ríos ouó marconstrúíanse con bóvedas de medio cañón cunhaaltura que permitise o paso de persoas, encargadas de limpalas.

cloaca Máxima roma

letrinas públicas de Pompeia

AUGASTermas: ós romanos preocupáballe a hixienepersoal. En todas as cidades existían baños públicos para os cidadánsque nontiñan baños nacasa.

Exisitían zonas separadas para homes e mulleres, e cando isto non era posible había doushorarios distintos para a súa utilizaciónquentábanse mediante un sistema de fornossubterraneos chamado hipocausto

Termas de Pompeia

(italia)

Augasestancias das termas:

Apodyterium: vestiario, sá con ocos para deixara roupaCaldarium: habitación con piscinas de augaquente e vapor. A augaquetábase co hipocaustoTepidarium: habitación intermedia para que o paso o frigidarium non fose tan brusco. Aquípodíase comer e beber algofrigidarium: Última sácon piscinas de auga fría para a natación

Apodyterium

Termas de lugo

VIASÓ convertirse en imperio, Roma necesitou crear unhaampla rede viaria que conectase todos os puntos, por razónsmilitares, e políticas.As vías contribuiron a rápida romanización dos territorios conquistados e adquiriron un carácter comercial: ERAN NECESARIAS PARA TRANSPORTAR OS PRODUCTOS OBTIDOS NOS TERRITORIOS SOMETIDOS

vÍA

apia: CONECTABA ROMA CON

Brundisium

(bridisi, NO sur)

VIASo EXCELENTE ESTADO DE CONSERVACIÓN DÉBESE A GRAN CALIDADE DE CONSTRUCCIÓN. moitasveces eran realizadas polos lexionariosnO FORO ROMANO ATOPÁBASE O PUNTO CERO DO QUE PARTÍAN TODAS AS CALZADAS (MILIARIUM AUREUM). CADA 1.000 PASOS (1427 M.) COLOCÁBASE UN MILIARIO PARA MEDIR A DISTANCA CON RESPECTO A ROMA: “TODOS OS CAMIÑOS CONDUCEN A ROMA”

sTATUMEN

NUCLEUS

sUMMA CRUSTA

Miliarios do xurés

(Ourense)

, na

via

XVIII que unía

bracara

augusta con

asturica

augusta

viasPontes: fundamentais no sistema de comunicaciónsromano para salvar desniveis e ríos.Consturíanse con bloques de pedraencaixados sen cemento.Ás veces os acueductos servían tamén de ponte mediante unhadobre arcada

Ponte romana de Mérida

Ponte romana de ourense

Pont

du

garde

(Francia)

FAROSOs grandes portosmarítimos dispuñan de grandes torres con fachos que lles servían de faros.A torre de Hércules foiconstruída polos romanos en Brigantiumno s. II d.C. constaba dun corposuperior con forma cilíndrica e dunharampa exterior.Foi restaurada nos s.XVII e XVIII, nos que se construiu a escaleirainterior e se forraron as paredes interiores.

MurallasOs romanos protexían as súascidades con murallas, símbolo de poderío e prestixioConstruíanse con materiais sólidos: pedra de sillería e cemento, con torreóns e portas anchas que permitían o paso de máquinas de guerra.Na parte exterior A muralla completábase cunfoso, e na interior cun intervallum ou“vía de servicio”

Muralla de lugo

restosdo

Fosomuralla de lugo

O FOROEra ocorazón da cidade, centro da vida social e política romana.Solía ser unhaprazarectangular porticada, na que edificios de de distintos usos: político (curia), xudicial(basílicas), comercial (stoas, tabernas), relixiosos(templos), escolas

Foro da cidade

romana de empùries

FORO ROMANO

Espectáculos

O ocio era moiimportante para os romanos. O espectáculo favorito eran xogos ouludi : combates de gladiadores, feras, carreiras.Os ludi eran costeados polos maxistrados nassúas campañas electorais.a paixón polos xogos foiparalela óalonxamento dos romanos da vida política. (panem et circenses)

violencia nos Ludi

de

nocera, cerca de pompeia

O anfiteatroNel realizábansecombates de gladiadores, combates con animaisou batallas navaissimuladas.os espectadores accedían polos vestíbulos ouvomitorium e sentaban no graderío ou cavea.eran os edificios con maior capacidade(sempre máis de 10.000 espectadores)

Plano anfiteatro de mérida

anfiteatro de itálica (sevilla)

O anfiteatroO Coliseo de Roma é o máis importante dos anfiteatros conservados.construíuse no s. I D.C.Consta de catro pisos, os tres primeiros con arcadas adornados por medis columnas dos tres estilos gregos (1ºdórico, 2º xónico, 3ºcorintio)está recuberto con mármore travertinotiña capacidade para 50.000 persoas e podía baleirarse en 10 minutos.

o circoEra o lugar onde se facían carreiras de carros (de catrocabalos,cuadrigas)

A espina era un corpo lonxitudinalque cos seusextremos marcaba as metas e o lugar no que debía xiraras cuádrigas

Planta circo de Mérida

circo máximo, roma

O teatroa aficción ó teatro non era tan grande como en Grecianon aproveitaban os desniveis de terreo, senón que levantaban unhaestructura con arcos

Teatro de mérida

Orquestra

escena cavea

TEMPLOSAseméllanse moito ósgregos pero:-

Están rodeados dun

falso peristilo

-

Están levantados sobre un pedestal

O templo principal das cidades romanas estaba dedicado átríada capitolina: Xúpiter, xuno e MinervaCo imperio establéceseo culto imperial: o emperador pasa a ser adorado coma un deus

Frontón

Maison

carrée

(Francia): templo corintio dedicado a Caio

e Lucio, netos de Augusto

O PANTEÓNDedicado a todos os deuses. Construído por Agripa (a. 27 d.C.) e reconstruído por Adriano no 126, co arquitecto Apolodoro de Damasco.O edificio, de planta circular, inscríbese nuha esfera de 43’20 m de diámetro. A semiesfera da súa cúpula ten unha abertura de 8’92 m que ilumina o interior. Estáconstruída con nervios e arcos de descarga (recheos de formigón) que se apoian no muro circular da base.Inspirou a arquitectos bizantinos e renacentistas coma Brunellesci.

A BASÍLICA

Son recintos rectangulares cun ábside nos que se impartía xusticia ou se facían negocios.Posteriormente os cristiánscopiaron esta planta para os seus templos dando lugar a un tipo de iglesia.

Basílica de Maxencio

AS CASAS

Había diferentes tipos na cidade

-

Insulae: edificios de varios pisos nos que vivían as clases baixas.

-

Domus: casas suntuosas decoradas con estatuas, mármores, frescos e mosaicos

Compluvium

PeristilumTriclinium

tablinium

cubibula

peristilo de domus-pompeia

vilasAs casas de campo, onde se retiraban os ricos.A partir do s. II a.C. convírtenseen centro de actividades agrícolas, o redor delas créanse núcleos de poboación(topónimos con vila-)

VILA e castro ROMANos, s. TOMÉ

-OURENSE

MONUMENTOS CONMEMORATIVOS

En honor dalgúnxeneral para celebrar unhavictoria militarArcos de triunfoColumnasObeliscos

Arco de Tito (roma) en

memoria das victorias de tito

e vespasiano

sobre os xudeos

columna traxana,

para celebrar a conquista da dacia

polo emperador

Traxano

A PINTURA ROMANA

Na escultura os romanos imitaron os modelos gregosNa pintura os romanos acadaronun alto grado de perfección, especialmente no retratoUsan os frescos para emebelecer a paredes, tapando materiais pobes(adobe, xeso)

retrato safo

fresco pompeia

FRESCO DA VILA DOS MISTERIOS, POMPEIA

retratomatronanecrópole

al Fayyum(exipto)

Ven

us

e c

up

ido

fres

co

Po

mp

e ia

o mosaicoServe para endurecer, impermeabilizar e facer liso o chan, que antes era de terra batida. É lavable e doado de manter, polo que adquire importancia ata converterse en arte maior. Para a confección dun mosaico era necesario o traballo dun equipo de persoas (albaneis, pintores...) e antes compría instalar tres capas (statumen, Nudus, nucleus ≈ vias)Sobre o nucleus vai o supranucleus (morteiro lixeiro de 1-2 cm) sobre o que se colocan as teselas ou pedriñas de cores que configuran o mosaico.

retrato matrona

Odiseo

e as Sereas

(túnez)

“Cave canem”(pompeia)

s. II D. C.:expansión e estabilidade

do imperio

con Traxano comeza unhadinastía de emperadores de orixe hispana que manteñen as fronteiras do Imperio:Adriano: renuncia a novas conquistas e reorganiza o imperio. gran admirador do mundo grego.Marco aurelio: emperador filósofo. resiste a presión dos pobos xermanos e do Leste.

s. III D. C: PERÍODO DE CRISES

Tras o asasinato de Cómodo, fillo de Marco Aurelio, comeza un período de revoltasmilitares e socias e ataques dos bárbaros.A fins do S.III: pequenarecuperación,o poder concéntrase aínda máisno emeprador.Diocleciano emperador: crea a tetraquía(reparte o poder entre 2 césares que nomeandous colaboradores-sucesores). Perseguecultos: cristiáns e maniqueos

Constantino o GrandeÉ proclamado emperador polos soldados. Conseguequedar como único emperador tras eliminar óstetrarcas (e a parte da súa propia familia)Crea unha nova capital no itsmo de Bizancio: Constantinoplaproclama a liberdade de cultos e á súa morteconvértese ócristianismo.

DIVISIÓN DO IMPERIO FINS S. IV d.c.Teodosio imprantao cristanismocomo relixiónoficial e divide definitivmente o imperio entre os seus fillos: Oriente con capital en Constantinopla para Arcadio e Occidente, con capital en Roma para Honorio.

Os cultos pagáns quedan prohibidos e a cultura clásica entra en decadencia

A igrexa cristiana lexitima o poder e colabora con el.

Caída do imperio romano de occidente

Durante o s. V os godos saquean roma en distintas ocasión. No 476 é derrotado Rómulo Augusto, último emperador definitivamente.O Imperio romano de Oriente perdurábaixo o nome de Imperio Bizantino ata o s. XV, no que os otománs toman Constantinopla

•

Feito por Susana Losada Soto•

IES de Melide (A Coruña)