1

Ang Republika mula noong 1945

Panimula

Sa pagwawakas ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ganap na nakamit ng Pilipinas ang kalayaan nito noong Hulyo 4, 1946. Pinamunuan ng mga Pilipino ang pamahalaang matagal na nilang inaasam. Hinarap ng mga Pangulong sina Manuel A. Roxas, Elpidio R.Quirino, Ramon F. Magsaysay, Carlos P. Garcia, Diosadado P. Macapagal, at Ferdinand E. Marcos ang mga balakid sa pamamahala ng isang malayang republika. Ito ay higit mong naunawaan sa nakaraang modyul na iyong pinag-aralan.Sa modyul na ito na iyong pag-aaralan, tatalakayin ang pangyayari sa bansa. sa kasaysayan na itinuturing ng ilan na balakid din sa pagtatamasa ng malayang republika, ito ay ang panahon Batas Militar. Maraming naniniwala na hindi makatwiran at makatarungan ang pagpapairal ni Pangulong Marcos ng Batas Militar. Ito ay naging sanhi ng paglawig ng panahon ng pamamahala ng pangulo na itinuturing na pinakamatagal sa kasaysayan. Sa panahong umiiiral ang Batas Militar sa bansa tumaas ang bilang ng mga mamamayang naabuso ang karapatang pantao. Naging mapagmalabis din ang Hukbong Sandatahan ng Pilipinas sa paggamit ng kanilang kapangyarihan.Suriin mo ang flowchart sa ibaba upang maunawaan ang mga naganap tungo sa pagpapairal ng Batas Militar

Markahan: Ikaapat Modyul 4: Batas Militar: Banta sa Demokrasya Mga Paksa:

1. Deklarasyon ng Batas Militar 2. Kawalan ng Karapatang Pantao 3. Pagtutol sa Batas Militar

Mga Kakayahan:

1. Naipaliliwanag ang ibat ibang pananaw ukol sa dahilan at layunin ng pagdeklara ng batas militar 2. Natataya ng kabisaan ng mga pananaw ukol sa dahilan at layunin ng paghayag ng batas militar 3. Nailalarawan ang pagbabago sa pamamalakad at patakaran ng gobyerno sa ilalim ng batas militar 4. Natutukoy ang epekto ng mga pagbabagong ito sa kalayaan ng bayan 5. Natataya sa paraan ng paggamit ng kapangyarihan ng gobyerno noong batas militar 6. Naipaliliwanag ang kalagayan ng karapatang pantao sa panahon ng batas militar sa pamamagitan ng

pagsulat ng sanaysay 7. Naiuugnay ng karapatang pantao sa kalayaan at demokrasya 8. Naipaliliwanag ang pagtutol sa batas militar tungo sa malaya at demokratikong pamamalakad 9. Nakakukuha at nakahihinuha ng impormasyon mula sa ibat ibang primaryang sanggunian 10. Nakabubuo ng paglalahat tungkol sa tungkulin ng gobyerno at ng bawat isa na ipatupad ang karapatang

pantao Oras: Anim (6)

2

Basahin ang batayang aklat Pilipinas, Isang Sulyap at Pagyakap mga pahina 239-243.

Ang Pilipinas sa Panahon ng Batas Militar

Flow Chart ng mga Kaganapan Tungo sa Pagpapairal ng Batas Militar

March 29, 1969. Jose Sison formally organizes the military arm of the Communist Party.

November 7, 1969. Ferdinand Marcos re-elected President of the Republic of the Philippines

August 21, 1971. Plaza Miranda bombed during the election campaign of the Liberal Party

August 22, 1971. President Marcos suspends the Writ of Habeas Corpus

1972 .Suspicious bombing incidents increase all over the country. The MNLF launches its campaign for the

independence of the Muslim provinces.

September 21, 1972. President Marcos signs the Martial Law Edict (at that time not publicly announced).

September 22, 1972. Marcos places the entire country under martial law

September 23, 1972. Senator Benigno Aquino, Jr. is arrested

September 26, 1972. The whole country is proclaimed a land reform area and an Agrarian Reform Program is

decreed

February 27, 1974. Presidential appointments to local elective positions declared legal by virtue of another referendum

October 16, 1976. Martial Law allowed to extend by virtue of a Plebiscite

January 4, 1976.New People's Army Spokesman Satur Ocampo arrested

November 10, 1977. The CPP head Jose Maria Sison arrested

January 20, 1977. The Armed Forces of the Philippines enters into a ceasefire agreement with the MNLF.

December 16, 1977. A referendum is held, the result of which again empowers the President to continue in

office, and to become Prime Minister as well.

Naniniwala ang dating pangulo na ang batas militar ang pinaka mabisang pamamaraan upang muling maibalik ang kapayapaan at kaayusan ng bansa. Sa panahong umiiral ang batas militar, ipinagpatuloy ng pangulo ang mga programang naglalayong matugunan ang pangangailangan ng taong bayan na kinakatawan ng acronym na PLEDGES ( Peace and Order, Economic Reforms, Development of Moral Values, Government Reforms, Education Reforms, at Social Services). Sa kabila ng mga pagbabagong isinagawa sa panahon ng batas militar, nagpatuloy ang pagtutol ng mga rebeldeng grupo at kilalang mga lider na bumabatikos sa awtoritaryang pamumuno ni Pangulong Marcos. Sa kanilang pananaw ay hindi nagkaroon ng kapayapaan sa bansa, ang katahimikang tinamasa nito ay resulta ng labis na pagkatakot sa mga militar na kaagapay ng pamahalaan sa pamumuno. Tanging ang mga “crony” o mga taong tapat at kaalyado ng pangulo ang labis na nasiyahan at nakinabang sa mga panahong umiiral ang batas military sa bansa.Noong Enero 17,1981 ay nilagdaan ni Pangulong Marcos ang Proclamation No.2045 na nagpapawalang bisa sa batas militar na tumagal ng walong taon at walong buwan. Hindi ito labis na ikinatuwa ng sambayanan sapagkat nanatili pa rin na makapangyarihan ang pamahalaan at military kung kaya’t pabala’t bunga lamang ang tingin nila dito.

Batas Militar: Banta sa Demokrasya

Deklarasyon ng Batas Militar

A. Kung ikaw ang pangulo ng bansa, ano ang iyong gagawin kung laganap ang kaguluhan sa iyong nasasakupan bunsod ng mga malawakang kilos protesta ng iba’t ibang sektor ng lipunan at mga rebeldeng grupo? Magbigay ka ng limang mungkahing solusyon ukol dito gayundin ang maaaring epekto nito. Ilahad mo ang iyong sagot sa pamamagitan ng chart.

3

B. Sumali sa grupo at ibahagi ang inyong mga nabuong kasagutan. Bumuo ng kaisahan mula sa inyong mga naging kasagutan. Ibahagi sa harap ng klase ang inyong mga napagkasunduang sagot.

Batas Militar: Banta sa Demokrasya

Sanggunian 1 Upang higit mong maunawaan ang dahilan kung bakit ito ipinahayag ni Pang.Marcos,

basahin mo ang ilang bahagi ng sipi sa ibaba ng aktuwal na nilalaman ng Proklamasyon 1081na binasa ng Pangulo sa harap ng telebisyon.

Pinagkunan: wikipilipinas.org

Suliranin

1. Malawakang kilos

protesta ng ibat

ibang sektor ng

lipunan

2. Rebeldeng grupo

Mungkahing

Solusyon

Positibong

Epekto

Negatibong

Epekto

Proklamasyon 1081

….WHEREAS, the Supreme Court in its said decision concluded that

the unlawful activities of the aforesaid lawless elements actually pose a clear, present and grave danger to public safety and the security of

the nation and in support of that conclusion found that:

" x x x the Executive had information and reports-subsequently

confirmed, in many respects, by the above-mentioned Report of the Senate Ad Hoc Committee of Seven to the effect that the Communist

Party of the Philippines does not merely adhere to Lenin's idea of a

swift armed uprising; that it has, also, adopted Ho Chi Minh's terrorist tactics and resorted to the assassination of uncooperative local

officials ; that, in line with this policy, the insurgents have killed 5

mayors, 20 barrio captains and 3 chiefs of police; that there were fourteen (14) meaningful bombing incidents in the Greater Manila

area in 1970; that the Constitutional Convention Hall was bombed on

June 12, 1971; that, soon after the Plaza Miranda incident, the

NAWASA main pipe at the Quezon City San Juan boundary, was bombed; that this was followed closely by the bombing of the Manila

City Hall,

4

the COMELEC Building, the Congress Building and the MERALCO substation at Cubao, Quezon City; and that the respective residences of Senator Jose J. Roy and Congressman Eduardo

Cojuangco were, likewise, bombed, as were the MERALCO main office premises, along Ortigas

Avenue, and the Doctor's Pharmaceuticals, Inc. Building, in Caloocan City. " x x x the reorganized Communist Party of the Philippines has, moreover, adopted Mao's concept

of protracted people's war, aimed at the paralyzation of the will to resist of the government, of the

political, economic and intellectual leadership, and of the people themselves; that conformably to such concept, the Party has placed special emphasis upon a most extensive and intensive program

of subversion by the I establishment of front organizations in urban centers, the organization of

armed city partisans and the infiltration in student groups, labor unions, interests, that, as of August,

1971, the KM had two hundred forty-five (245) operational chapters through out the Philippines, of which seventy-three (73) were in the Greater Manila Area, sixty (60) in Northern Luzon, forty nine

(49) in Central Luzon, forty-two (42) in the Visayas and twenty-one (21) in and farmer and

professional groups; that the CPP has managed to infiltrate or establish and control nine (9) major labor organizations; that it has exploited the youth movement and succeeded in making Communist

fronts of eleven (11) major student or youth organizations;. that there are, accordingly, about thirty

( 30) mass organizations actively advancing the CPP interests, that, as of August, 1971, the KM had

two hundred forty-five (245) operational chapters through out the Philippines, of which seventy-three (73) were in the Greater Manila Area, sixty (60) in Northern Luzon, forty nine (49) in Central

Luzon, forty-two (42) in the Visayas and twenty-one (21) in Mindanao and Sulu; that in 1970, the

Party had recorded two hundred fifty-eight (258) major demonstrations, of which about thirty-three (33) ended in violence, resulting in fifteen (15) killed and over five hundred (500) injured; that

most of these actions were organized, coordinated or led by the aforementioned front organizations;

that the violent demonstration were generally instigated by a small, but well-trained group of armed agitators; that the number of demonstrators heretofore staged in 1971 has already exceeded those of

1970: and that twenty-four (24) of these demonstrations were violent and resulted in the death of

fifteen (15) persons and the injury of many more.

"Subsequent events xxx have also proven xxx the threat to public safety posed by the New People's Army. Indeed, it appears that, since August 21, 1971, it had in Northern Luzon six (6) encounters

and staged one (1) raid, in consequences OJ which seven (7) soldiers lost their lives and two (2)

other: were wounded, whereas the insurgents suffered five (5) casualties; that on August 26, 1971, a well-armed group of NPA trained by defector Lt. Victor Corpus, attacked the very command post

of TF LAWIN in Isabela, destroying two (2) helicopters and one (1) plane, and wounding one (1)

soldier that the, NPA had in Central Luzon a total of four (4) encounters, with two (2) killed and three .(3) wounded on the side of the Government, one (1) BSDU killed and three (3 KM-SDK

leaders, an unidentified dissident, and Commander Panchito, leader of the dissident group were

killed; that on August 26, 1971, there was an encounter in the barrio of San Pedro, Iriga City,

Camarines Sur, between the PC and the NPA, in which a PC and two (2) KM members were killed, that the current disturbances in Cotabato and the Lanao provinces have been rendered more

complex by the involvement of the CPP /NPA, for, in mid 1971, a KM group, headed by Jovencio

Esparagoza, contacted the Higa-onan tribes, in their settlement in Magsaysay, Misamis Oriental, and offered them books, pamphlets and brochures of Mao Tse Tung, as well as conducted teach-ins

in the reservation; that Esparagoza was reportedly killed on September 22, 1971, in an operation of

the PC in said reservation; and that there are now two (2) NPA cadres in Mindanao.

…WHEREAS, the violent disorder in Mindanao and Sulu has to date resulted in the killing of over 1,000 civilians and about 2,000 armed Muslims and Christians, not to mention the more than five

hundred thousand of injured, displaced and homeless persons as well as the great number of

casualties among our government troops, and the paralyzation of the economy of Mindanao and Sulu.

5

4

Pinagkunan: (http://www.filipiniana.net/publication/proclamation-no-1081/

…WHEREAS, I have already utilized the first two courses of action, first, by calling upon the armed

forces to suppress the aforesaid lawless violence, committing to that specific job almost 50% of the entire armed forces of the country and creating several task forces for that purpose such as Task Force

Saranay, Task Force Palanan, Task Force Isarog, Task Force Pagkakaisa and Task Force Lancaf, and,

second, by suspending the privilege of the writ of habeas corpus on August 21, 1971 up to January 11, 1972, but inspite of all that, both courses of action were found inadequate and ineffective to contain,

much less solve

…NOW, THEREFORE, I, FERDINAND E. MARCOS, President of the Philippines, by virtue of the

powers vested upon me by Article VII, Section 10, Paragraph (2) of the Constitution (=1935

Constitution), do hereby place the entire Philippines as defined in Article I, Section 1 of the Constitution under martial law and, in my capacity as their commander-in-chief, do hereby command the armed

forces of the Philippines, to maintain law and order throughout the Philippines, prevent or suppress all

forms of lawless violence as well as any act of insurrection or rebellion and to enforce obedience to all the laws and decrees, orders and regulations promulgated by me personally or upon my direction.

In addition, I do hereby order that all persons presently detained, as well as all others who may hereafter

be similarly detained for the crimes of insurrection or rebellion, and all other crimes and offenses

committed in furtherance or on the occasion thereof, or incident thereto, or in connection therewith, for crimes against national security and the law of nations, crimes against public order, crimes involving

usurpation of authority, rank, title and improper use of names, uniforms and insignia, crimes committed

by public officers, and for such other crimes as will be enumerated in Orders that I shall subsequently promulgate, as well as crimes as a consequence of any violation of any decree, order or regulation

promulgated by me personally or promulgated upon my direction shall be kept under detention until

otherwise ordered released by me or by my duly designated representative.

IN WITNESS WHEREOF, I have hereunto set my hand and caused the seal of the Republic of the

Philippines to be affixed.

Done in the City of Manila, this 21st day of September, in the year of Our Lord, nineteen hundred and seventy two.(Sgd.) FERDINAND E. MARCOS President Republic of the Philippines

By the President: (Sgd.) ROBERTO V. REYES Acting Executive Secretary

6

Gawain 1: Kuha Mo? Gamit ang 3-2-1 tsart. Gumawa ng pagbubuod sa iyong binasang sipi, punan ang tsart batay sa iyong mga naunawaan. Itala ang mga ito ayon sa mga hinihingi sa bawat bilang.

Humandang maibahagi ito sa klase ang iyong natapos na gawain.

Pamprosesong Tanong

1. Ano-ano ang dahilan bakit idineklara ni Pangulong Marcos ang batas militar? 2. Legal ba ang ginawang pagpapairal ni Pangulong Marcos ng batas militar? Patunayan. 3. Bakit mahalaga ang papel na ginampanan ng Armed Forces of the Philippines (AFP) sa panahong

pinairal ang batas militar? Ipaliwanag ang sagot. 4. Sumasang-ayon ka ba sa ginawang pasya ni Pangulong Marcos na pairalin ang batas militar

matapos mong basahin ang sipi? Ipaliwanag.

3 Mga Bagay na iyong Natuklasan

2 Mga Bagay na Pumukaw ng iyong pansin

1 M ga Katanungang Nanatili sa iyong isipan

Glosari Lawless Elements- mga elementong laban sa batas Assassination- pataksil na pagpatay Greater Manila- sa kalakhang Maynila Protracted- pinahaba Demonstrators-mga taong nagsasagawa ng kilos protesta Subsequent- kasunod Insurgents- naghihimagsik Insurrection- himagsikan Promulgated- magproklama Furtherance- pagsulong Unsurpation of Authority- pangangamkam ng kapangyarihan Insignia- sagisag

7

Gawain 2: Alam Ko at Dama Ko. Sa tulong ng Thinking at the Right Angle Chart buuin ng inyong grupo ito, pumili ng sampung mahalagang datos (Facts) na makikita mula sa siping binasa. Itala din ang kaugnay na saloobin ng inyong pangkat sa mga datos na inyong napili.

Pamprosesong Tanong

1. Bakit iyon ang mga napili mong datos mula sa sipi? 2. Bakit ganun ang iyong naging damdamin para sa nasabing datos?

3. Ano ang kahalagahan sa iyo bilang mag-aaral at kabataan ng sipi ukol sa Proklamasyon 1081 ni Pang.Marcos?

Paksa: Batas Militar

Mga Datos:

1.________________________________ 2.________________________________ 3.________________________________ 4.________________________________ 5. ________________________________ 6._________________________________ 7._________________________________ 8._________________________________ 9_________________________________ 10.________________________________

Mga Saloobin:

1.________________________________ 2.________________________________ 3.________________________________ 4.________________________________ 5. ________________________________ 6._________________________________ 7._________________________________ 8._________________________________ 9_________________________________ 10.________________________________

8

Sanggunian 2 Halaw sa Diary ni Pangulong Marcos “In his own words: Marcos on martial law”

Pinagkunan: abs-cbnnews.com/-depth//09/21/12/

Sept. 18, 1972

12:50 pm

Monday

The Concon and the sala of Judge Lustre of

Quezon City trying the subversives were bombed

by unidentified persons this afternoon at 3:40 pm. It caused exterior damage and injured about

twenty people.Two of the subversives were almost

able to escape.This is apparently the answer of the

subversives to the raids on their headquarters in Manila, Quezon and Pasay last Sunday morning at

4:30 where about 48 were arrested including

Calardo a former PMA cadet who is tagged as the Visayan NPA head.Ex Sec Piding Montelibano,

after bringing the problems of the PNB and the

sugar industry, pledged that he and his family (one governor and one congressman) were behind me

and Imelda even if I proclaimed martial law.One

thing about this man, he has a good nose for

survival.We finalized the plans for the proclamation of martial law at 6:00 pm to 10:00

pm with the SND, the Chief of Staff, major

service commanders, J-2, Gen. Paz, 1st PC Zone Commander, Gen. Diaz and Metrocom

commander, Co. Montoya, with Gen. Ver in

attendance.They all agreed the earlier we do it the better because the media is waging a propaganda

campaign that distorts and twists the facts.So after

the bombing of the Concon, we agreed on the 21st

without any postponement.We finalized the target personalities, the assignments, and the procedures.

9

Sept. 19, 1972, Tuesday

Released the report of Sec. Ponce Enrile of Sept. 8,

1972 where he reported that Sen. Aquino had met with Jose Maria Sison of the Communist Party and

had talked about a link-up of the Liberal Party and

the Communist Party.So since I invited Sen. Pres. Puyat, Speaker Villareal I explained to the media

which was covering us that when I invited the

leaders of the Liberal Party I had wanted a private

conference where we could, as Filipinos and for the welfare of our people, agree that neither party

(Nacionalista or Liberal) would “link-up” with the

Communist Party but their refusal to attend indicated that the Liberals were in on the deal to

“link-up”• with the Communists through Sen.

Aquino.

Sept. 20, 1972, 10:40 pm

This afternoon General Staff with the SND and the

Chiefs of the major services came to see us to submit the Assessment of Public Order wherein they

recommend the use of “other forms of countering

subversion/insurgency should be considered.” This means they recommend the use of Emergency

Powers including Martial Law, formally.

Sept. 21, 1972, Thursday (Sept. 22nd at 1:45 am)

Delayed by the hurried visit of Joe Aspiras and

Nating Barbers who came from the Northern bloc of

congressmen and senators who want to know if there is going to be Martial Law in 48 hours as

predicted by Ninoy Aquino.Of course Imelda and I

denied it.But Johnny Ponce Enrile, Gen. Paz, Gen. Nanadiego, Kits Tatad and I with Piciong Tagmani

doing the typing finished all the papers (the

proclamation and the orders) today at 8:00

pm.[U.S.] Amb. Byroade came to see me at 11:15 pm and was apparently interested to know whether

there would be Martial Law. He seemed to favor it

when I explained it is intended to primarily reform our society and eliminate the communist threat. But

he suggested that a proclamation before the

American elections may be used by MacGovern, the Democratic presidential candidate, as proof of the

failure of the foreign policy of the present president.

Sept. 22, 1972, Friday, 9:55 p.m.

Sec. Juan Ponce Enrile was ambushed near

Wack-Wack at about 8:000 pm tonight. It

was a good thing he was riding in his security car as a protective measure.

This makes the martial law proclamation a

necessity.

Sept. 23, 1972, Saturday, 12:20 pm

Things moved according to plan although out

of the total 200 target personalities in the

plan only 52 have been arrested, including the three senators, Aquino, Diokno and Mitra

and Chino Roces and Teddy Locsin.

At 7:15 pm I finally appeared on a

nationwide TV and Radio broadcast to announce the proclamation of martial law,

the general orders and instruction.

I was supposed to broadcast at 12:00 p.m. but technical difficulties prevented it. We had

closed all TV stations. We have to clear KBS

which broadcast it live. VOP and PBS broadcast it by radio nationwide.

10

Gawain 3: Pag isipan Natin. Gamit ang Tri –Dimensional Question pag usapan ng bawat pangkat ang kanilang mga sagot sa sumusunod na tanong.

1. Ano-ano ang mga pangyayari sa bansa ang naging batayan ni Pangulong Marcos sa pagpapairal ng Batas Militar? Sapat ba ang mga ito para sa kanyang isinagawa? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________

2. Anong katauhan ni Senador Benigno “Ninoy” Aquino Jr. ang inilahad sa diary ni Pangulong Marcos? Sumasang-ayon ka ba dito? Bakit? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________

3. Ano ang kalakasan at kahinaan ng pasyang ginawa ni Pangulong Marcos? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________

Ang pagtataguyod ng Saligang Batas 1973 ay isa sa pinakamahalagang naganap sa bansa sa

ilalim ng Batas Militar . Suriin sa ibaba ang mga bahagi at ilang mahalagang probisyon ng Saligang Batas 1973 sa pamamagitan sa paghahambing nito sa Saligang Batas 1987 na kasalukuyang gamit ng bansa.

Basahin ang batayang aklat Pilipinas, Isang Sulyap at Pagyakap, sa mga pahina 241-242.

11

Sanggunian 3 Mga Bahagi ng Saligang Batas

Saligang Batas 1973

Panimula

Artikulo I Ang Pambansang Teritoryo

Artikulo II Pagpapahayag ng mga Simulain at Patakaran ng Estado

Artikulo III Pagkamamamayan

Artikulo IV Katipunan ng mga Karapatan

Artikulo V Mga Tungkulin at Pananagutan ng mga Mamamayan

Artikulo VI Karapatan sa Halal

Artikulo VII Ang Pangulo Artikulo VIII Ang Pambansang Asamblea

Artikulo IX Ang at ang Gabinete

Artikulo X Ang mga Hukuman Artikulo XI Pamahalaang Pampook

Artikulo XII Ang mga Komisyong Likha ng

Saligang-Batas

A. Mga Karaniwang Tadhana B. Ang Komisyon ng Serbisyo Sibil

K. Ang Komisyon sa Halalan

D. Ang Komisyon sa Audit Artikulo XIII Kapanagutan ng mga Pinunong

Pambayan

Artikulo XIV Ang Pambansang Kabuhayan at

ang Kayamanang Mana ng Bansa Artikulo XV Mga Tadhanang Pangkalahatan

Artikulo XVI Mga Susog

Artikulo XVII Mga Tadhanang Lilipas

Saligang Batas 1987

nimula

Artikulo I: Ang Pambansang Teritoryo

Artikulo II: Pahayag ng mga Simulain at mga Patakaran ng Estado

Artikulo III: Katipunan ng mga

Karapatan

Artikulo IV: Pagkamamamayan Artikulo V: Karapatan sa Halal

Artikulo VI: Ang Kagawarang

Tagapagbatas Artikulo VII: Ang Kagawarang

Tagapagpaganap

Artikulo VIII: Ang Kagawarang Panghukuman

Artikulo IX: Ang mga Komisyong

Konstitusyonal

A. Mga Karaniwang Tadhana B. Ang Komisyon sa Serbisyo Sibil

K. Ang Komisyon sa Halalan

D. Ang Komisyon sa Awdit Artikulo X: Pamahalaang Lokal

Mga Rehyong Awtonomus

Artikulo XI: Kapanagutan ng mga

Pinunong Bayan Artikulo XII: Pambansang Ekonomiya at

Patrimonya

Artikulo XIII: Katarungang Panlipunan at mga Karapatang Pantao

Paggawa

Repormang Pansakahan at Panlikas na Kayamanan

Reporma sa Lupang Urban at sa Pabahay

Kalusugan

Kababaihan Mga Karapatang Pantao

Artikulo XIV: Edukasyon, Syensya at

Teknolohya, mga Sining, Kultura, at Isports Wika

Syensya at Teknolohya

Mga Sining at Kultura Isports

Artikulo XV: Ang Pamilya

Artikulo XVI: Mga Tadhanang

Pangkalahatan Artikulo XVII: Mga Susog o mga

Pagbabago

Artikulo XVIII: Mga Tadhanang Lilipas

Pinagkunan: (http://www.filipiniana.net/publication/ang-konstitusyon-ng-republika-ng-pilipinas-1987/12791881597682)

12

Ilang Mahalagang Probisyon ng Salig Batas ng Pilipinas

Saligang Batas 1973

Artikulo VII Ang Pangulo

Buod: Ipinahahayag ng Artikulo VII na ang Pangulo ang simbolikong puno ng Estado, na maihahalal mula

sa mga kagawad ng Pambansang Asamblea. Nakatala

rin dito ang mga katangian, kapangyarihan, tungkulin, taning ng panunungkulan, mga pagbabawal, at

immunity ng pangulo ng Pilipinas.

Artikulo IX Ang at ang Gabinete Buod: Itinatakda ng Artikulo IX ang komposisyon,

tungkulin, at kapangyarihan ng sangay ng

Tagapagpaganap. Ang prime minister, bilang pinuno ng pamahalaan, ang mayroong kapangyarihang

tagapagpaganap sa tulong ng Gabinete. Ang prime

minister din ang commander-in-chief ng lahat ng

sandatahang lakas ng Pilipinas. Ilan sa kanyang kapangyarihan ay ang pagkakaroon ng kontrol sa lahat

ng ministry; hirangin ang pinuno ng mga kawanihan at

sandatahang lakas; suspindihin ang pribilehiyo ng writ of habeas corpus; ipailalim sa martial law ang

Pilipinas; magkaloob ng amnesty sa pagsang-ayon ng

Pambansang Asamblea; at, lahat ng mga kapangyarihang itinalaga sa Pangulo ng Pilipinas sa

ilalim ng Saligang-Batas ng 1935.

Artikulo VIII Ang Pambansang Asamblea Buod: Nakapaloob sa Artikulo VIII ang pagkakatatag

ng isang Pambansang Asamblea, kabilang ang

komposisyon, tungkulin, at kapangyarihang itinatalaga dito ng Saligang-Batas. Nakasaad din dito

ang mga katangian, taning ng panunungkulan,

pribilehiyo, mga pagbabawal, kapangyarihan, at tungkulin ng mga Kagawad nito. Ilan sa mga

kapangyarihan ng Pambansang Asamblea ay ang

paggawa ng batas, pagbubuwis, pagpasa ng laang-

gugulin, pagbawi ng kompiyansa sa Prime Minister, at magpahayag ng pagkakaroon ng kalagayang digma.

Saligang Batas 1987

Artikulo VII Ang Kagawarang Tagapagpaganap

Buod: Itinatakda sa Artikulo VII ang mga katangian, tungkulin, at kapangyarihan ng Pangulo at Pangalawang

Pangulo. Isinasaad dito na ang pangulo ng Pilipinas ang

nagtataglay ng kapangyarihang tagapagpaganap (executive power). Ang dalawang pinuno ay kapwa

tuwirang inihahalal ng mga kwalipikadong botante at

manunungkulan sa loob ng anim na taon. Gayunpaman,

ang pangulo ay hindi na muling maihahalal matapos ang panunungkulan nito samantalang ang pangalawang

pangulo ay maaaring maihalal muli ng isa pang

pagkakataon. Tinataglay ng pangulo ang iba't ibang kapangyarihan bilang pinuno ng estado (head of state),

pinunong tagapagpaganap (chief executive), at

commander-in-chief ng sandatahang lakas. Kabilang

naman sa mga itinatakdang limitasyon sa kapangyarihan ng pangulo ang hindi pagganap sa iba pang propesyon

habang nanunungkulan, pagbabawal sa paghirang sa mga

kamag-anak bilang mga pinuno sa pamahaalan, at ang pagkakaroon ng limitasyon sa pagdeklara ng batas militar

at suspensyon ng pribilehiyo ng writ of habeas corpus.

Artikulo VI Ang Kagawarang Tagapagbatas

Buod: Itinatakda sa Artikulo VI ang komposisyon, tungkulin, at kapangyarihan ng Sangay na Tagapagbatas

na kinakatawan ng Kongresong nagtataglay ng dalawang

kapulungan: ang Senado at ang Kapulungan ng mga

Kinatawan. Nagtataglay ang Kongreso ng kapangyarihang tagapagbatas bagama't itinatakda din ng

Artikulo na may kapangyarihang tagapagbatas ang mga

mamamayan sa pamamagitan ng pagpapatiuna (people's initiative) at reperendum. Magsisilbi ang bawat Senador

sa loob ng anim na taon samantalang tatlong taon naman

ang ipagsisilbi ng tinatayang 250 kasapi ng Kapulungan

ng Kinatawan. Kaugnay nito, may dalawang uri ng kinatawan sa Mababang Kapulungan: aqng kagawad

mula sa purok pangkapulungan (congressional district) at

kagawad ng kinatawang party-list. Kabilang sa mga kapangyarihan ng Kongreso ang paggawa ng batas,

pagbubuwis, paglalaan ng gugugulin ng pamahalaan,

pagpapahayag ng pag-iral ng kalagayang digma (declaration of a state of war), at ang pagtiyak, sa

pamamagitan ng Komisyon sa Paghirang, sa lahat ng

paghirang ng Pangulo.

13

Gawain 4. Kayang-Kaya Ko Ito! Gamit ang Compare and Contrast Diagram. Gumawa ng paghahambing kaugnay sa mga bahagi at ilang mahalagang probisyon ng dalawang Saligang Batas na tinalakay sa sipi sa itaas. Itala ang mga detalye sa diagram

Artikulo XIII Kapanagutan ng mga Pinunong

Pambayan

Buod: Isinasaad sa Artikulo XIII na ang pagtitiwala ng

bayan ay angkin ng katungkulang pambayan kaya't ang mga pinuno ng pamahalaan ay dapat mamalaging may

pananagutan sa mga taong-bayan. Ang mga opisyal na

maaaring sampahan ng kasong impeachment ay ang

pangulo, mga mahistrado ng Kataas-taasang Hukuman, at mga kagawad ng mga komisyon na likha ng

Saligang-Batas. Ang Pambansang Asamblea ang may

tanging kapangyarihang magpasimula, maglitis, at magpasya sa lahat ng kaso ng impeachment. Inaatasan

din ang Pambansang Asamblea na lumikha ng isang

natatanging hukuman na tatawaging Sandiganbayan, at ng tanggapan ng Ombudsman na kikilalanin bilang

Tanodbayan.

Artikulo XI: Kapanagutan ng mga Pinunong Bayan

Buod: Isinasaad sa Artikulo XI na ang mga pinuno ng

pamahalaan ay mamamalaging may pananagutan sa mga mamamayan. Kaugnay nito, itinatakda sa Artikulo

ang mga opisyal na maaaring maalis sa katungkulan,

mga dahilan ng impeachment, at ang paraan sa

paghahahain nito. Kabilang sa mga opisyal na pamahalaan na maaaring sampahan ng kasong

impeachment ay Pangulo, Pangalawang Pangulo, mga

Mahistrado ng Kataas-taasang Hukuman, mga Kagawad ng mga komisyong konstitusyonal, at ang

Ombudsman. Itinatakda rin na ang Kapulungan ng mga

Kinatawan ang tanging maykapangyarihang magpasimula ng lahat ng mga kaso ng impeachment.

Ang Senado naman ang tanging maykapangyarihang

maglitis sa lahat ng mga kasong ito. Bahagi rin sa

itinatakda sa Artikulo ang paglikha sa Tanggapan ng Ombudsman, Tanggapan ng Tanging Taga-usig (Office

of the Special Prosecutor), at Sandiganbayan, ang

hukumang lilitis sa mga kaso ng katiwalian sa pamahalaan.

Paksa 1: Saligang Batas 1973 Paksa 2: Saligang Batas 1987

Paano nagkakatulad?

14

4. Pamprosesong Tanong

1. Aling artikulo ng dalawang saligang batas makikita ang pinakamalaking pagkakaiba nito?

2. Paano nakatulong sa pamahalaan ni Pangulong Marcos ang pagpapairal ng Saligang Batas

1973?

3. Alin sa dalawang saligang batas ang para sa iyo ay mas mainam? Bakit?

Kaugnay sa:

Mga Bahagi

Sangay Tagapagpaganap

(Paraan ng Paghalal)

(Bumubuo)

(Katangian)

(Kapangyarihan)

Sangay Tagapagbatas

(Paraan ng Paghalal)

(Bumubuo)

(Katangian)

(Kapangyarihan)

Paano nagkakaiba?

Paksa 1: Saligang Batas 1973 Paksa 2: Saligang Batas 1987

15

Basahin ang batayang aklat Pilipinas, Isang Sulyap at Pagyakap, sa mga pahina 278-285.

Kawalan ng Karapatang Pantao

Ang panahon ng Batas Militar ay itinuturing ng ilan na panahon ng karimlan sa bansa. Ito ay bunsod ng malawakang paglabag sa karapatang pantao. Masasalamin sa mga larawan ang ilan sa mga halimbawa nito.

Sanggunian 4 Mga Imahe ng Batas Militar

Larawan A Larawan B

www.google.com.images (lifestyle.inquirer.net/64316/better-dead-than-read-the-years-of-writing-dangerously)

Larawan C Larawan D

(www.tumbler.com/tagged/martial-law?before=1296184516) (philrights.org/?.p=212)

16

Gawain 5. Picture Talk : Gamit ang mga larawan, magbigay ng iyong sariling interpretasyon at saloobin ukol sa mensahe na ipinahihiwatig nito. Larawan A: ________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________

Larawan B: ________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ Larawan C: ________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________

Larawan D: ________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________

Pamprosesong Tanong

1. Ano ang maaaring naging saloobin ng mga mamamayan sa panahong iyon nang ipahayag ang Batas Militar? o mabasa ang balita ukol dito?

2. Bakit kinailangang dakpin ang mga mamamahayag? Sang-ayon ka ba rito? Bakit? 3. Dapat bang pigilan ng pamahalaan ang mga nagsasagawa ng kilos protesta? Bakit? 4. Ano ang iyong mabubuong konklusyon sa sitwasyon ng mga mamamayan sa panahon ng

Batas Militar? 5. Nagaganap pa rin ba sa kasalukuyang panahon ang mga pangyayaring nasa mga

larawan?

Ang pagkakaroon ng karapatang pantao ay isa sa mahalagang itinatadhana ng isang Saligang

Batas. Dito masasalamin ang uri ng pamahalaang umiiral sa isang bansa. Sa Saligang Batas 1973

matatagpuan sa Artikulo IV ang Katipunan ng mga Karapatan (Bill of Rights). Sa panahon na umiral ang

Batas Militar sa bansa at maging sa ito ganap na alisin, maraming mga paglabag sa karapatang pantao

ang naganap, isa sa mga patunay nito ay ang mga tinatawag na “Desaparecidos”. Ito ay salitang

Espanyol na ang ibig sabihin ay "mga nawawala". Sa Pilipinas, ang DESAPARECIDOS ay bukluran ng mga

pamilya ng mga biktima ng sapilitang pagkawala. Ito ay isang kolektibong ekspresyon ng pagnanais ng

mga kaanak na hanapin at matagpuan ang kanilang mga mahal sa buhay sa pamamagitan ng pagbibigay

at pagtangan ng lakas mula sa isa't isa.

Narito ang sipi na isang halimbawa ng kaso ng desapericidos na naganap sa bansa.Humandang masuri ito sa pamamagitan ng pagsagot ng mga katanungan sa ibaba.

17

Sanggunian 5 “Desaparecidos”

THIS PHOTO of police brutality on protesters is among those displayed in the exhibit, “Himagsik at Protesta,” put up by Karapatan at the University of the Philippines Library until Sept. 21 for the 40th anniversary of the declaration of martial rule. PHOTO REPRO DUCTION BY TONETTE OREJAS

Kin of ‘desaparecidos’

keep up fight

By Tonette Orejas

Philippine Daily Inquirer

CITY OF SAN FERNANDO—At 92, Cecilia Castelar-Lagman died on Aug. 13 without finding her son, Hermon, a labor and human rights lawyer during martial rule.

Must be because she was a public school teacher or a devoted mother, Lagman showed exceptional

tenacity during the 35 years she had looked for Hermon, says her daughter, Nilda Lagman-Sevilla. She never surrendered Hermon, then 32, to oblivion ever since a group of men, believed to be soldiers,

abducted him and labor leader Victor Reyes on May 11, 1977, on the heels of successful strikes waged

by his clients, the 10 labor unions that openly defied the strike ban during martial rule imposed by strongman Ferdinand Marcos, Sevilla says.

In the depth of her grief, she drew courage from the Tayag, Crismo, Yap, Ontong, Del Rosario, Pardalis,

Reyes and Romero families whose relatives were “desaparecidos” (involuntarily disappeared) like

Hermon. The Task Force Detainees of the Philippines (TFDP) was their beacon of hope, guiding them in their search. Sevilla says that although Marcos lifted martial law in 1981 to put up a humane front

ahead of the visit of Pope John Paul II, the nine families founded the Families of Victims of Involuntary

Disappearance (FIND) in 1985 as repression heightened and the ranks of the missing swelled. “They began with personal crusades and embarked on a collective crusade that continued even after martial

rule of Marcos,” says Sevilla. Weeks before her death, Lagman consented to make a film on the life of

Hermon to make the younger generation remember martial rule and gain lessons from it.

She looked forward to watching it and she said, „I will watch it and I‟m ready to cry over and over and over again. I have not run out of tears for Hermon,‟” Sevilla says. Lagman‟s son, Felimon, more known

as “Ka Popoy” in the revolutionary socialist movement, was murdered in 2001. Failure of martial rule.

Sevilla, now FIND cochair, says efforts of Lagman and the eight families to pursue the causes of the desaparecidos and their kin speak of what martial rule failed to do: Silence everyone into fear and

inaction. “It‟s an uphill battle,” Sevilla says of finding political activists. Aside from looking for the

victims and recovering their remains, the FIND has lobbied in the last 16 years for the passage of a law to classify involuntary disappearance as a criminal offense.

18

Pinagkunan: http://newsinfo.inquirer.net/273142/kin-of-desaparecidos-keep-up-fight)

The lobby reached a positive turn in March when Congress passed House Bill No. 98 on third and

final reading. The principal author is Albay Rep. Edcel Lagman, Hermon‟s younger brother. Sevilla says the Philippines has yet to sign the International Convention for the Protection of All Persons from Enforced

Disappearances (Icpaped). HB 98 adopted Icpaped‟s definition of involuntary disappearance: “The arrest,

detention, abduction or any other form of deprivation of liberty by agents of the State or by persons or group of persons acting with the authorization, support or acquiescence of the State followed by a refusal to

acknowledge the deprivation of liberty or by concealment of the fate or whereabouts of the disappeared

person which place such a person outside the protection of the law.”

Without letup

Martial rule or not, enforced disappearances continue without letup, FIND data show. Under Marcos, the number of documented victims reached 878, beginning with the first victim, Charlie del

Rosario, one of the founding members of the Kabataang Makabayan.

were farmers, workers and youths. Regions with high incidence of documented cases are Western Visayas, Western Mindanao, Southern Mindanao, Northern Mindanao, Metro Manila and Central Luzon. But justice

is hard to come by even to those who have been able to identify their captors and torturers in the military or

police, Sevilla says. Several of these officers had been promoted, case studies showed.

The FIND counted 614 victims during the administration of President Corazon Aquino from 1986 to 1992; 94 during the term of President Fidel Ramos from 1992 to 1998; 58 in the time of President Joseph

Estrada from 1998 to 2001; 182 during the nine-year reign of President Gloria Macapagal-Arroyo; and 12

under President Aquino.

At least 435 victims have surfaced alive while 256 others were found dead, providing closure to

their families. Most of the victims were men, with women making up 9 percent. Many of the victimsFollowing the path of the founders, the FIND has organized the families, drawing 1,100 members

from among them. The families helped each other as some undergo trauma reduction or start livelihood

programs. “Many mothers and children are resilient and they serve as pillars of strength,” Sevilla says.

Corazon Estojero and Grace Topacio have not given up on their husbands, Edgardo and Renato, respectively, pursuing their quest for justice by working as FIND volunteers.

“The desaparecidos are martyrs because they have stood up against regimes that violated the socioeconomic and political rights of Filipinos. You cannot expect an end to desaparecidos or extrajudicial

killings because the conditions to quell the protest of the people are still around,” Sevilla says.

Glosari Oblivion pagkamalimutin Devoted matapat Pillar of strength- haligi ng lakas Abducted- dinukot Deprivation of liberty - pag-agaw ng kalayaan

19

Gawain 6: Usap Tayo. Sa pamamagitan ng pangkatang talakayan pag-usapan sa grupo ang

inyong magiging kasagutan sa sumusunod na katanungan kaugnay sa siping binasa.

Iulat sa harap ng klase ang nabuong kasagutan ng inyong pangkat sa gawain.

Gawain 7: Maaalala Mo Pa Kaya? Pagyamanin mo pa ang iyong kaalaman ukol sa paksang tinalakay sa pamamagitan ng pakikipanayam.

Tanong Sagot

1. Paano hinarap ni Cecilia Castelar-Lagman ang pagkawala ng kanyang anak na si Hermon?

2. Paano nakatulong ang FIND sa mga tulad ni Cecilia Castelar-Lagman?

3. Ano ang pinatutunayan ng mga datos ng FIND ukol sa bilang ng kaso ng Desaparecidos sa bansa mula sa administrasyon ni Pangulong Marcos hanggang sa kasalukuyang pamunuan ng pamahalaan?

4. Maituturing bang martir ang mga Desaparecidos ? Patunayan ang iyong sagot.

5. Nakamit ba nang mga pamilya ng Desaparecidos ang hustisya na kanilang hinahangad? Patunayan ang iyong sagot.

1. Mag interbyu sa inyong komunidad ng mga taong nabuhay at nakaranas o nakasaksi ng pang-aabuso ng karapatang pantao noong panahon ng Batas Militar.

2. Pasagutan ang mga sumusunod na katanungan sa iyong kakapanayamin:

Ano ang iyong pangalan? ( optional)

Ilang taon ka ng panahong umiiral ang Batas Militar sa bansa?

Saang lugar ka naninirahan noong panahon ng Batas MIlitar?

Ano ang iyong karanasan o nasaksihan kaugnay sa pang-aabuso ng karapatang pantao noong panahon ng Batas Militar?

Paano mo ilalarawan sa iyong sariling pananaw at karanasan ang panahon ng Batas Militar sa bansa?

Anong aral ng batas militar ang nais mong ituro sa mga kabataan ng kasalukuyang henerasyon?

3. Ibahagi sa harap ng klase ang ginawang panayam.

20

Rubric para sa Pagmamarka ng Pakikipanayam

KRAYTIRYA NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA

4 3 2 1

Nilalaman Kumpleto at kumprehensibo

ang nilalaman ng panayam.

Wasto ang lahat ng

impormasyon. Gumamit ng

mga primarya at

sekondaryang sanggunian

upang mabuo ang nilalaman.

May mga karagdagang

kaalaman na matututunan

mula sa kinapanayam

Kumpleto ang nilalaman

ng panayam. Wasto ang

lahat ng impormasyon.

Gumamit ng tatlo

hanggang limang

sanggunian upang mabuo

ang nilalaman ng

panayam.

May ilang

kakulangan sa

nilalaman ng

panayam. May

ilang maling

impormasyon na

nabanggit.

Gumamit ng isa

hanggang

dalawang

sanggunian upang

mabuo ang

panayam.

Maraming kulangang

nabuong dokyumentaryo.

Gumamit lamang isang

sanggunian at maraming

mali sa mga impormasyon

na nakapaloob sa

panayam.

Paglalahad ng

Pananaw

Masusing sinuri at tinimbang

ang mga pananaw na inilhad.

Nakabatay sa moralidad,

ebidensiya at sariling

pagsusuri ang paglalahad ng

pananaw. Hindi nagpakita ng

pagpanig sa sino mang

personalidad o pangkat.

Pantay at batay sa

katotohanan ang

paglalahad ng pananaw.

Ibinatay sa ebidensiya at

hindi sa sariling damdamin

ang pananaw. Hindi

nagpakita ng pagpanig sa

sino mang personalidad o

pangkat.

Maayos na

nailahad ang

pananaw subalit

hindi nagawang

maisantabi ang

sariling damdamin.

Bagama’t may

pinagbatayang

ebidensiya,

nagpakita ng

pagpanig sa isang

tao o personalidad.

Hindi maayos ang

paglalahad ng pananaw.

Ginamit ang sariling

damdamin at opinyon sa

paglalahad ng pananaw.

Mensahe Malinaw na naipabatid ang

mensahe ng

panayam..Naimulat ang mga

manonood sa mga

katotohanan at maling

pananaw ukol sa paksa ng

panayam.Nakabatay ang

mensahe sa mga nilalaman ng

sangguniang ginamit.

Nahikayat ang mga manonood

na kumilos ayon sa mensahe

ng panayam.

Maayos na naipabatid ang

mensahe ng panayam.Nai

tama ng mga manonood

ang kanilang mga maling

pananaw ukol sa paksa.

Hindi gaanong

mayo na

naipabatid ang

mensahe ng

panayam.

Nadagdagan ang

kaalaman ng mga

manonood ukol sa

paksa.

Hindi naipabatid ang

mensahe ng panaya.

Walang karagdagang

kaalaman na nadagdag sa

mga manonood.

21

Presentasyon Organisado, malinaw, simple

at may tamang

pagkakasunod-sunod ang

presentasyon ng mga

pangyayari at ideya sa

panayam. Malinaw ang daloy

ng istorya at organisado ang

paglalahad ng mga argumento

at kaisipan.

Malinaw at maayos ang

presentasyon ng mga

pangyayari at ideya sa

panayam.Malinaw ang

daloy ng istorya at

organisado ang paglalahad

ng argumento at kaisipan.

Maayos ang

presentasyon ng

mga pangyayari at

ideya. May mga

bahagi na hindi

gaanong malinaw

at organisado ang

paglalahad ng

argumento at

kaisipan.

Hindi maayos ang

presentasyon ng mga

pangayyari at ideya.

Maraming bahagi ang

hindi gaanong malinaw

ang paglalahad ng

argumento at kaisipan.

Pagkamalikhain Malikhain, malinis at

kumprehensibo ang nabuong

do panayam. Gumamit ng iba

pang midya o teknolohiya

bukod sa hinihingi ng gawain

upang mas maging kaaya-

ayang panoorin ang nagging

panayam. Nakatulong ang

mga ginamit na midya o

teknolohiya upang

makakauha ng karagdagang

impormasyon na nagpayaman

sa panayam.

Malikhain at malinis ang

nabuong panayam.

Ginamit ang midya o

teknolohiya na hinihingi ng

gawain.

Hindi gaanong

malikhain at

malinis ang

pagkakabuo ng

panayam. Ginamit

ang midya o

teknolohiya na

hinihingi ng

gawain.

Hindi malikhain at malinis

ang pagkakabuo ng

panayam.

Pagtutol sa Batas Militar

Umani ng malawakang pagtutol sa ibat-ibang sektor ng lipunan ang Proklamasyon Blg 1081 ni

Pang. Marcos na nagpapailalaim sa bansa sa Batas Militar. Patuloy lumakas ang mga grupong tulad ng Communist Party of the Philippines (CPP), New People’s Army (NPA), Moro National Liberation Front (MNLF), Bangsa Moro Army (BMA) at di naglaon ang Moro Islamic Liberation Front (MILF). Ang mga grupong ito ay naglalayong wakasan ang awtoritaryang pamumuno ni Pang. Marcos. Isa sa mga pinaka nakilalang lider na tumutol sa paraan ng pamumuno ni Pang. Marcos ay ang dating Senador na si Jovito Salonga.

Basahin ang sipi sa ibaba kaugnay sa kanyang talambuhay.

22

Sen. Jovito R. Salonga addressing a forum in Filipino Community in the US during Martial Law

Sanggunian 6 Talambuhay ni Senador Jovito Salonga

20

Martial Law Years

During martial law, Sen. Salonga strongly and openly opposed the dictatorship of Pres. Marcos, the massive

corruption of Marcos and his cronies, the rampant violation of human rights, the suppression of press freedom

and curtailment of free speech, and the total disregard for the due process of law.

In the early part of the Martial Law years, Sen. Salonga, along with his friends in the democratic opposition,

would meet in various residences to discuss and exchange views on the latest developments on the country’s

political situation and ways to challenge martial law. Eventually, Sen. Salonga along with Protestant Minister

Dr. Cirilo A. Rigos and several priests from the Philippine Independent Church (PIC), organized the

Wednesday Forum at Cosmopolitan Church in Manila where key opposition leaders and officials from the

Marcos government were invited to speak and ask questions through an open forum by ministers and lay

leaders. Sen. Salonga served as Ninoy Aquino’s counsel in various cases filed against Aquino. He would also

lawyer for many political detainees who were unjustly arrested by the government.

On the third year of martial law, Sen. Salonga, again with the help of Pastor Rigos, organized the Paglingap

Ministry to Political Detainees.

23

The Paglingap Ministry assisted political prisoners by interceding for their release and extending financial help

to their families. With the help of Marcos Defense Minister Juan Ponce Enrile, a fraternity brother of Sen.

Salonga, more than 90 political detainees were released through the efforts of the Paglingap Ministry. He was

eventually released partly because of this pressure put on Malacañang and after the arrest of the real

mastermind of the bombing who admitted to the crime. After his imprisonment, Sen. Salonga went into self-

exile in the United States.

. While in the United States, Sen. Salonga continued to speak in different Universities and Churches on the

political situation in the Philippines. In 1981, Sen. Salonga drafted the Liberal Party’s “Vision and Program of

Government” and he continuously worked to united the Liberal Party which was divided on some issues at that

time. In 1985, Sen. Salonga returned to the Philippines to help fortify the Liberal Party and unite the

democratic opposition. He would later be elected as President of the Liberal Party and finally end the division

between members of the party. He would continue to explicitly resist and criticize the dictatorship of Pres.

Marcos when he invited to speak before different groups.

Post EDSA

After the EDSA Revolution which ended the long dictatorship of Pres. Marcos, Sen. Salonga was

appointed by Pres. Corazon C. Aquino as the first Chairman of the Presidential Commission on Good

Government (PCGG). The PCGG was tasked to recover the ill-gotten wealth of the First Family, their

subordinates and associates. It was during Sen. Salonga’s term that the PCGG filed abroad the Republic’s

claim on the properties and assets of the Marcoses, Romualdezes and their cronies situated in the United States

and Switzerland. The Commission also sequestered many companies and obtained separately from a U.S. court

and the Swiss government a “freeze” on all the assets of the Marcoses and their cronies in these countries.

In 1987, after one year as chairman of the PCGG, Sen. Salonga ran again for Senator and for the third time

was elected No. 1 Senator. Sen. Salonga was elected Senate President by his colleagues and authored

significant legislative measures, namely: the Code of Conduct and Ethical Standards for Public Officials and

Employees (R.A. 6713), the Anti-Coup d’etat Act (R.A. 6968) and the Anti-Plunder Law (R.A. 7080). The

post-EDSA Senate, under the leadership of Sen. Salonga, passed numerous laws of national importance which

started the restoration of our country’s democratic processes, economic recovery and social transformation.

24

Pinagkukunan: farm2.staticflickr.com/1206/1294008801_5a71147593_m.jpg

It was also under the leadership of Sen. Pres. Salonga that the Senate rejected a treaty which put an end to 470

years of foreign military presence in the Philippines. During the September 16, 1991 session of the Senate, Sen.

President Salonga demonstrated to the people his nationalism, courage and love for country and freedom when the

Philippine Senate under his leadership voted 11 “NO” votes out of 22 members even though only 8 votes were

needed to reject the Treaty. He voted “no” to the extension and ratification of the RP-US bases treaty, recording

an 11-11 vote in the Senate. Because of his vote on the treaty, Sen. Pres. Salonga lost the financial backing of

some of his friends and supporters from the business community for the 1992 Presidential elections, which he

eventually lost despite the support of the youth from various colleges and universities.

With his election as the No. 1 Senator in the 1987 elections, Sen. Pres. Salonga won and topped three consecutive

Senatorial elections under three different administrations, an achievement which has no precedence up to this

date.

After Retirement

After his retirement from Government Service in 1992, Sen. Salonga

continued to serve his country and the Filipino People through the Kilosbayan

Foundation, the Bantay Katarungan and the Bantayog ng mga Bayani Foundation. His retirement also gave him time to publish his memoirs and other books which

inspire and share with the people stories, experiences and lessons which he attained

throughout his long and illustrious life. Kilosbayan is an independent, non-partisan, ethics oriented organization committed

to the cause of truth, justice, and national renewal. It publishes a monthly magazine

and organizes forums held in different universities in Metro Manila where Government officials and civil society leaders are invited to speak on matters of

national interest.

Bantay Katarungan (Sentinel of Justice) seeks to improve the administration of

justice in the Philippines. Law students from, different universities serve as the organization’s watchdog or monitors. They systematically monitor and evaluate the

performance of courts and quasi-judicial agencies.

The Bantayog ng mga Bayani Foundation was organized to honor the nation’s martyrs and heroes for their sacrifices during Martial Law years.

Sen. Salonga also chairs the editorial board of the fortnightly paper for high school

students and teachers in public schools called “Living News and Good Education”

(LNGE). It aims to address the serious crisis confronting secondary education in the Philippines and help raise the literacy level of high school students towards Better

English, Better Values, Better Learning in Math and Science.

Sen. Salonga lived his life genuinely dedicated to his country and the Filipino People. The stories which he tells serve as an inspiration to many people who have

known and had been a part of Sen. Salonga’s life. The lessons which he imparts

reflect his deep sense of nationalism and dedication to public service.

Pinagkunan: images.yahoo.com

25

Gawain 8 Siya ang Bida! Buuin ang sumusunod na pahayag batay sa sipi ukol sa Talambuhay ni Senador Jovito R. Salonga. Bumuo ng limang pangungusap gabay ang mga nakasaad sa bawat titik.

A. panahong umiiral ang Batas Militar sa bansa ay…_________________________. B. matapos maganap ang Edsa Revolution ay…_____________________________. C. matapos magretiro sa paglilingkod sa pamahalaan ay…____________________.

Gawain 9 Tuklasin Mo: Pagsasaliksik Sa pamamagitan ng pagsasaliksik ay dagdagan mo pa ang iyong kaalaman kaugnay sa paksa na tinalakay.

1. Magsaliksik sa mga aklatan magasin, internet websites ng mga kilalang personalidad o organisasyon na nagpahayag ng pagtutol sa Batas Militar na pinairal ni Pangulong Marcos

2. Gumawa ng pagbubuod gamit ang mga graphic organizer ukol sa kanilang pamamaraang ginamit upang tutulan ang Batas Militar at ang kinahinatnan ng kanilang pinaglaban.

3. Humandang ibahagi ang resulta ng ginawang pagsasaliksik. Rubric para sa Pagmamarka ng Pagsasaliksik

KRAYTIRYA NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA

4 3 2 1

Nilalaman Kumpleto at kumprehensibo

ang nilalaman ng

pagsasaliksik. Wasto ang

lahat ng impormasyon.

Gumamit ng mga primarya at

Kumpleto ang nilalaman

ng pagsasaliksik. Wasto

ang lahat ng impormasyon.

Gumamit ng tatlo

hanggang limang

May ilang

kakulangan sa

nilalaman ng

pagsasaliksik. May

ilang maling

Maraming kulangang

nabuong pagsasaliksik.

Gumamit lamang isang

sanggunian at maraming

mali sa mga impormasyon

Si Senador Jovito R. Salonga noong…

Glosari

Restoration- pagpapanumbalik

Fortify- magpalakas

Curtailment-pagbawas

26

sekondaryang sanggunian

upang mabuo ang nilalaman.

May mga karagdagang

kaalaman na matututunan

mula sa pagsasaliksik.

sanggunian upang mabuo

ang nilalaman ng

pagsasaliksik. .

impormasyon na

nabanggit.

Gumamit ng isa

hanggang

dalawang

sanggunian upang

mabuo ang

pagsasaliksik.

na nakapaloob sa

pagsasaliksik.

Paglalahad ng

Pananaw

Masusing sinuri at tinimbang

ang mga pananaw na inilhad.

Nakabatay sa moralidad,

ebidensiya at sariling

pagsusuri ang paglalahad ng

pananaw. Hindi nagpakita ng

pagpanig sa sino mang

personalidad o pangkat.

Pantay at batay sa

katotohanan ang

paglalahad ng pananaw.

Ibinatay sa ebidensiya at

hindi sa sariling damdamin

ang pananaw. Hindi

nagpakita ng pagpanig sa

sino mang personalidad o

pangkat.

Maayos na

nailahad ang

pananaw subalit

hindi nagawang

maisantabi ang

sariling damdamin.

Bagama’t may

pinagbatayang

ebidensiya,

nagpakita ng

pagpanig sa isang

tao o personalidad.

Hindi maayos ang

paglalahad ng pananaw.

Ginamit ang sariling

damdamin at opinyon sa

paglalahad ng pananaw.

Mensahe Malinaw na naipabatid ang

mensahe ng pagsasaliksik.

Naimulat ang mga manonood

sa mga katotohanan at maling

pananaw ukol sa paksa ng

pagsasaliksik. Nakabatay ang

mensahe sa mga nilalaman ng

sangguniang ginamit.

Nahikayat ang mga manonood

na kumilos ayon sa mensahe

ng pagsasaliksik.

Maayos na naipabatid ang

mensahe ng pagsasaliksik.

Naitama ng mga

manonood ang kanilang

mga maling pananaw ukol

sa paksa.

Hindi gaanong

mayo na

naipabatid ang

mensahe ng

pagsasaliksik.

Nadagdagan ang

kaalaman ng mga

manonood ukol sa

paksa.

Hindi naipabatid ang

mensahe ng pagsasaliksik.

Walang karagdagang

kaalaman na nadagdag sa

mga manonood.

Presentasyon Organisado, malinaw, simple

at may tamang

pagkakasunod-sunod ang

presentasyon ng mga

pangyayari at ideya sa

pagsasaliksik. Malinaw ang

daloy ng istorya at organisado

ang paglalahad ng mga

argumento at kaisipan.

Malinaw at maayos ang

presentasyon ng mga

pangyayari at ideya sa

pagsasaliksik. Malinaw ang

daloy ng istorya at

organisado ang paglalahad

ng argumento at kaisipan.

Maayos ang

presentasyon ng

mga pangyayari at

ideya. May mga

bahagi na hindi

gaanong malinaw

at organisado ang

paglalahad ng

argumento at

kaisipan.

Hindi maayos ang

presentasyon ng mga

pangayayari at ideya.

Maraming bahagi ang

hindi gaanong malinaw

ang paglalahad ng

argumento at kaisipan.

Pagkamalikhain Malikhain, malinis at

kumprehensibo ang nabuong

Malikhain at malinis ang

nabuong pagsasaliksik.

Hindi gaanong

malikhain at

Hindi malikhain at malinis

ang pagkakabuo ng

27

pagsasaliksik. Gumamit ng

iba pang midya o teknolohiya

bukod sa hinihingi ng gawain

upang mas maging kaaya-

ayang panoorin ang ginawang

pagsasaliksik. Nakatulong ang

mga ginamit na midya o

teknolohiya upang

makakauha ng karagdagang

impormasyon na nagpayaman

sa pagsasaliksik.

Ginamit ang midya o

teknolohiya na hinihingi ng

gawain.

malinis ang

pagkakabuo ng

pagsasaliksik.

Ginamit ang midya

o teknolohiya na

hinihingi ng

gawain.

pagsasaliksik.

Gawain 10 Quotable Quotes Bigyan ng sariling pagpapaliwanag ang sumusunod na

winika ng mga kilalang personalidad noong panahon ng Batas Militar.

“All those years of struggle against Marcos, and most especially during those four

historic days in February, everyone found out that in the Philippines, the line of fire is

the place of honor.”

Lean Alejandro From an interview in 1986 reprinted in Progress Notes, October 1987

“The Filipino is worth dying for. ”

Benigno “Ninoy” Aquino Jr.

Asia’s Society in New York, August 4, 1980

28

Sanggunian 7

“Ngayon ay panahon na ng paglilimi at pag-iisip. Sapat na ang mga hirap na ating dinaranas.

Kaya’t panahon na para magkaroon ng pagbabago sa ating lipunan! Ang kailangan nang

mangibabaw ay ang KATOTOHANAN, KATARUNGAN AT KALAYAAN. Ang mga mapag-api at

mapagsamantala ay walang puwang sa lipunang pangarap para sa atin ng Dakilang Lumikha!”

Aurelio D. Magpantay (1952-1984)

Halaw sa Talumpati ng Kagalang-galang Benigno S. Aquino III Pangulo ng Pilipinas Ukol sa ika-40 Anibersaryo ng Deklarasyon ng Batas Militar

…Ang mga Pilipinong dati ang bukambibig ay, “sige pagbigyan na natin si Marcos, baka gumana,”

ay naging mga kritikong nagtatanong na, “kung nagawa nila ito sa isang dating Senador, paano pa

kaya sa mga karaniwang mamamayan na tulad namin?” Lalo pa siyang naibaon sa hukay ng agam-agam nang nasaksihan ng buong mundo ang pagwalk-out ng dalawampu’t siyam na computer

technician bilang protesta sa sapilitang pagmamanipula ng boto para palitawin na si Marcos ang

panalo noong 1986. Milyun-milyong katao ang nagtipon sa EDSA upang ipaalam kay Marcos na

sawa na sila sa Batas Militar. Sinalubong ng mga nagdarasal na madre ang mga dambuhalang tangke; nagkapit-bisig ang mga sundalo at ordinaryong tao sa gitna ng rally. Mapayapa nating

pinabagsak ang diktadurya; tinapos natin ang Martial Law gamit ang pananampalataya at tiwala sa

isa’t isa. Nais ko lang pong linawin: Nabawi natin ang demokrasya, hindi dahil sa asasinasyon ng aking ama. Nabawi natin ito dahil may daan-daang bayani pa tayong tumaya para ipaglaban ang

karapatan ng mga inaaapi; dahil may iba pang pilit na pumalag upang pabagsakin ang naghahari-

harian; dahil may iba pang hindi nagpaalipin sa mga kagustuhan ng diktador, at nanindigan para sa

karapatan ng kanilang kapwa; dahil may iba pang martir na bumaklas sa tanikala ng rehimeng Marcos, kahit pa alam nilang buhay nila ang nakataya.

29

Pinagkunan: http://www.gov.ph/2012/09/21/speech-of-president-aquino-at-the-40th-anniversary-of-the-declaration-of-martial-law-september-21-

2012/

Hindi ko alam kung minsan kung matatawa ako, o iiling na lang sa tuwing may mga ipinagduduldulan

ang ideyang mas maganda raw ang buhay noong Martial Law. Maraming nagtatagisang pananaw sa

mga panahong iyon, at hindi ko masisisi kung may mga kababayan tayong kampi talaga sa kanya, at

sinasabing kung natuloy daw ang Martial Law, tiyak na mas maunlad at matiwasay tayo ngayon. Na kinakandili na daw dapat tayo ngayon ng isang bagong lipunan. Karapatan po nilang ihayag ang

kanilang opinyon at iginagalang natin ito. Pero habang pinipilit nating maging patas at makatwiran sa

kanila, sana’y masagot din nila tayo nang mata sa mata kung tanungin natin sila ng: May ibinunga bang maganda itong Martial Law? Paumanhin po, pero hindi ko hahayaang may maligaw na kaisipan

dahil sa baluktot na persepsyon ng ilan.Magderetsahan po tayo. Kung Batas Militar ang sagot para

bumaba ang krimen, bakit tadtad tayo sa balita tungkol sa pagkawala, salvage, at summary execution noong Martial Law? Kung Batas Militar ang sagot para mapatid ang pag-usbong ng komunismo, eh

bakit ayon sa librong Dictatorship and Revolution: Roots of People’s Power, mula sa halos 1,250

kasapi noong 1972, tumaas sa tinatayang 40,000 ang bilang ng NPA pagdating ng 1983? Kung Batas

Militar ang tugon para gumanda ang ekonomiya, bakit noong pag-upo niya, four is to one ang dollar, pero sa pagbagsak ng kanyang rehimen, 25 is to one na ito? Ito ba ang ipinapangako nilang bagong

lipunan? Kayo na po ang humusga.

Upang matiyak na ang mga ipinapasa nating mga impormasyon sa mga kabataan ay nakabatay sa tunay na nangyari sa kasaysayan, inatasan ko ang National Historical Commission of the Philippines

na bumuo ng isang komite. Ang layon: ang masusing paglikom sa mga karanasan at kuwento ng mga

indibidwal na talagang nabuhay noong panahon ng martial law. Nais nating tiyakin na katotohanan lamang ang bukal ng mga impormasyong nakalimbag sa mga aklat ng mga estudyante—hindi sa

pinagtagpi-tagping kasinungalingan ng mga propagandista; hindi sa mga retaso ng panlilinlang ng mga

rebisyonista.May kasabihang “ang mga nakakalimot sa mga kamalian ng nakaraan ay laging nasa

bingit na ulitin ito.” Huwag na nating pahintulutan na maulit pang mailagay sa alanganin ang ating karapatan at kalayaan. Hindi ako makakapayag na maipasang muli sa susunod na henerasyon ang mga

pagkakamali ng kasaysayan. Pahalagahan natin ang pamana’t aral ng Batas Militar. Tungkulin ng

bawat isa sa ating alagaan ito, gamit ang tiwala sa isa’t isa, pagmamahal sa katotohanan, at higit sa lahat, sa pagkilala’t pagbibigay-halaga sa sakripisyo ng ating mga bayani. Huwag nating sayangin ang

kanilang ipinaglaban. Ayokong maranasan ninyo ang pinagdaanang hirap at sakripisyo ng aking ama,

at ng iba pang naging biktima ng Martial Law. Itinatama natin ang mga baluktot na prinsipyo’t

kaisipan upang higit na ipaalala ang halaga ng demokrasya at kalayaan, gayundin ang tunay na kabayanihan ng mga Pilipinong lumaban sa diktadurya. Katapatan at katotohanan lamang ang tangi

nating lalakaran sa tuwid na daan. Hindi na tayo kailanman maliligaw, at ang tanging ipapamana

namin sa inyo—sa ating mga kabataan—ay isang maliwanag, malaya, at makatarungang bayan.

30

Gawain 11: Three-Minute Pause: Gawin ang mga hinihingi sa bawat bilang batay sa siping binasa.

1. Ibuod ang mahahalagang puntos/ kaisipan

2. Idagda ang iyong sariling

mga saloobin

3. Magtala ng mga tanong

na nangangailangan ng

pagpapaliwanag

Pamprosesong Tanong

1. Ano ang mensaheng nais iparating ni Pangulong Aquino III sa kanyang talumpati sa

mga tagapakinig nito?

2. Sumasang-ayon ka ba sa talumpati ng pangulo? Bakit?

31

Produkto/Pagganap. Pagsulat ng Sanaysay. Bumuo ng sanaysay tungkol sa Batas Militar at Karapatang Pantao. Isulat ang nagawang sanaysay sa isang buong papel.

Rubric sa Pagsulat ng Sanaysay

Puntos Lebel Pamantayan: Katangian ng Isinulat na Komposisyon 10 Napakahusay Buo ang kaisipan, konsistent, kumpleto ang detalye ng kaganapan sa

kasaysayan na tinalakay

Malinaw ( hindi na manghuhula pa ang babasa kung ano ang layunin ng sumulat) at nakabatay sa tunay na pangyayari

Gumamit ng wastong bantas.

8 Mahusay May kaisahan at may sapat na detalye ng kaganapan sa kasaysayan na tinalakay na nakabatay sa tunay na pangyayari

May malinaw na intensyon na makapagbihay ng mensahe na nakabatay sa kasaysayan

Gumamit ng wasong bantas

5 Katamtaman Konsistent, may kaisahan, kulang sa detalye ng kaganapan sa kasaysayan,

Di-gaanong malinaw ang intensyon

Gumamit ng wastong bantas

4 Mahina Hindi ganap ang paglalahad ng detalye ng kaganapan sa kasaysayan

Di-malinaw ang intensyon

Hindi wasto ang bantas na ginamit 2 Napakahina Hindi buo at konsistent, walang sapat na detalye ng kaganapan sa

kasaysayan

Malabo ang intensyon

Di-wasto ang bantas

32

Transisyon sa susunod na modyul

Sa modyul na ito ay naunawaan mo ang dahilan, batayan at epektong idinulot ng Batas Militar na pinairal ni dating Pangulong Marcos sa ating bansa. Naging maliwanag din sa iyong kaisipan kung paano nakaapekto sa tinatamasang karapatang pantao ang nasabing proklamasyon ng pangulo, gayundin ang pagtutol ng nakararami. Sa susunod na modyul ay tatalakayin ang isa pang itinuturing na mahalagang epektong hatid ng Batas Militar na nagbigay wakas sa rehimeng Marcos, ito ay ang “People Power Revolution”.