บทท 4 ธรณประวต

ธรณประวต • ตงแตโลกเรมเยนตวลงเมอประมาณ 4,600 ลานป ทแลว มการเปลยนแปลงเกดขนเรอยมา

• การเปลยนแปลงดงกลาวเกดขนทงแบบคอยเปนคอยไปและแบบฉบพลน ซงเปนผลจากการชนกนของอกกาบาตแผนดนไหวและภเขาไฟระเบด เปนตน

• สงเหลานลวนเปนขอมลทบอกกลาวความเปนมาเกยวกบสภาพและเหตการณทเกดขนในอดตของโลกหรออาจเรยกวา เปนประวตศาสตรทางธรณวทยาของโลก

ขอมลทางธรณวทยาทสามารถอธบายความเปนมา ของพนทในอดต

ไดแก

อายทางธรณวทยา

ซากดกด าบรรพ

ธรณโครงสราง

การล าดบชนหน

4.1 อายทางธรณวทยา • อายทางธรณวทยาแบงเปน 2 แบบ คอ อายเปรยบเทยบ และอายสมบรณ

อายเปรยบเทยบ (relative age)

เปนวธทางธรณวทยาทใชในการหาอายของหนและกลมหน โดยบอกวาหนและกลมหนใดมอายมากกวาหรอนอยกวาอกกลมหนหนง การศกษาดงกลาวท าไดโดยการศกษาในภาคสนาม หรอศกษาจากขอมลหลมเจาะเกบตวอยาง เมอน าขอมลมาศกษาลกษณะการล าดบชนหนและธรณโครงสราง ท าใหสามารถน ามาเปรยบเทยบหาอายเปรยบเทยบของหนและกลมหนได

อายสมบรณ (absolute age) • เปนอายของหน แร และซากดกด าบรรพ ทสามารถบอกเปนจ านวนปทคอนขางแนนอน

• การหาอายสมบรณ ท าไดโดยการวเคราะหหาปรมาณไอโซโทปทอยในหน กมมนตภาพรงสทนยมน ามาหาอายสมบรณ ไดแก คารบอน – 14 โพแทสเซยม – 40 รบเดยม- 87 และยเรเนยม – 238 เปนตน

• ตวอยางเชน หนแกรนตบรเวณฝงตะวนตกของเกาะภเกต ซงเปนหนทพบแรดบกเกดรวมดวย มอายสมบรณประมาณ 100 ลานป หาอายโดยใชกมมนตภาพรงสรบเดยม- 87

• สวนตะกอนและซากดกด าบรรพทมอายนอยกวา 70,000 ป มกจะใชกมมนตภาพรงสคารบอน-14 เชน ซากหอยนางรมยกษ หรอหอยตะโกรม ทวดเจดยหอย ต าบลบอหน อ าเภอลาดหลมแกว จงหวดปทมธาน มอายประมาณ 5,500 ป

4.2 ซากดกด าบรรพ • ซากดกด าบรรพหรอฟอสซล (fossil) คอ ซาก หรอรองรอยของสงมชวตทงพชและสตวทเคยอาศยอยในบรเวณนนกอนยคประวตศาสตร เมอสงมชวตในอดตเหลานนตายลง ซากกถกทบถมและฝงอยตวอยในหน

• นกธรณวทยาใชซากดกด าบรรพเปนหลกฐานบอกถงประวตความเปนมาของพนทตาง ๆ ซงสามารถบอกไดวาในอดตเปนสภาพแวดลอมบนบกหรอทะเล เปนตน

• นอกจากนนซากดกด าบรรพ ยงสามารถบอกชวงอายของหนตะกอนเหลานนไดดวย

จากกจกรรม 4.1

• จากกจกรรม 4.1 แสดงใหเหนวา • ชองวางของฟองน าและสารละลายสมแทรกเขาไปสะสมแลวตกผลกจนท าใหฟองน าแขงตวโดยเนอฟองน าเดมยงอย แตในสภาพแวดลอมจรงโครงสรางของซากดกด าบรรพจะหายไป และถกแทนททงหมดดวยสารละลายตาง ๆ จนกลายเปนซากดกด าบรรพอยในหนตะกอนและชนตะกอน

• เชน กระดกไดโนเสารและไมกลายเปนหน เปนตน ซงกระบวนการเกดซากดกด าบรรพสามารถไดตามขนตอน ดงภาพ 4.2

รองรอยบางอยางของสงมชวตทพมพรอยอยในตะกอนทแขงตวเปนหนกเปนซากดกด าบรรพได เชน รอยเทาของสตว รอยเปลอกหอย เชน รอยเทาไดโนเสารทภหลวง จ.เลย และทภแฝก จ.กาฬสนธ

ซากดกด าบรรพบางชนดไมไดกลายเปนหน ทงนขนอยกบสภาพแวดลอมในการเกดซากนน เชน ซากชางแมมมอธทตายลงในธารน าแขงจะไมกลายเปนหน แตยงคงสภาพเหมอนเดมเพราะถกแชแขงมานาน หรอซากแมลงทตายอยในยางไมหรออ าพน

4.2.1 ซากดกด าบรรพดชน(index fossil)

• เปนซากดกด าบรรพทบอกชวงอายไดแนนอน เนองจาก เปนซากดกด าบรรพทมการกระจายตวทวโลก และปรากฏใหเหนเพยงชวงอายหนงแลวกสญพนธไป เชน

ไทรโลไบต (trilobite)

แกรปโตไลต(graptolite) และ

ฟวซลนด (fusulinid) เปนตน

พบในหนทราย บรเวณเกาะตะรเตา จ.สตล ซงบอกชวงเวลาการเกดหน ในชวง 499-488 ลานป

พบในหนปน จ.สระบรและลพบร เกดในชวงอาย 299- 251 ลานป ทผานมา

หนดนดานสด า ทอ าเภอฝาง จ.เชยงใหม เกดในชวงอาย 416- 398 ลานป ทผานมา

4.2.2 ซากดกด าบรรพในประเทศไทย • ประเทศไทยพบซากดกด าบรรพทงทเปนสตว และพชหลายชนดในชนหนตามภมภาคตาง ๆ เชน ไดโนเสาร ทอ าเภอภเวยง จงหวดขอนแกน เปนไดโนเสารกนพช เดนสเทา คอและหางยาว ไดรบการตงชอวา “ภเวยงโกซอรส สรนธรเน”

• ตอมาพบซากดกด าบรรพไดโนเสารอกหลายชนดทงทภกมขาว อ าเภอสหสขนธ จงหวดกาฬสนธ นอกจากนยงพบทจงหวดชยภม สกลนคร อดรธาน อบลราชธาน และนครราชสมา

4.2.2 ซากดกด าบรรพในประเทศไทย (ตอ)

• พบซากดกด าบรรพของสตวเลยงลกดวยน านม เชน กะโหลกหมดกด าบรรพ เมอรโคโปเตมส (Merycopotamas) ซงเคยมชวตอย 8-6 ลานป กะโหลกทพบทงหมดทวโลกม 5 ชน และชนทพบในประเทศไทยเปนชนทสมบรณทสด พบทบอขดทรายใน ต. ทาชาง อ.เฉลมพระเกยรต จ.นครราชสมา

• จะเหนวาแหลงซากดกด าบรรพไดโนเสารของประเทศไทยสวนมาก จะอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอในชนหนทราย หนทรายแปง ซงเปนหนอยในยคไทรแอสสกตอนปลายถงยคครเตเชยสตอนกลาง หรอตงแต 200 – 100 ลานปทผานมา สวนซากดกด าบรรพพชทพบในประเทศไทย ไดแก ใบไม ละอองเรณ สปอร สาหรายทะเล และไมกลายเปนหน

4.2.2 ซากดกด าบรรพในประเทศไทย (ตอ)

4.3 การล าดบชนหน

• โลกมการเปลยนแปลงไปตามกระบวนการ การเปลยนแปลงทเกดขนท าใหหนทปรากฏอยบนเปลอกโลกมการเปลยนแปลงทงรปแบบและต าแหนงทตง

• ตะกอนตาง ๆ เกดการสะสมตวเกดเปนชน • การทบถมของตะกอนตอเนองผานไปหลายลานป • ตะกอนดงกลาวจะแขงตวเปนชนหนตะกอนซอนกน • ตะกอนในชนแรกทตกทบถมกนกอนจะกลายเปนชนหนทแก

ทสด

รอยเลอน รอยคดโคงของชนหนและรอยชนไมตอเนอง กสามารถอธบายประวตความเปนมาของพนทนนได

• ดงนนจะเหนวา ชนหน รอยคดโคง รอยชนไมตอเนองทเกดขนในหน มความส าคญในการล าดบชนหนตะกอน

• แตในกรณทไมมชนหน และซากดกด าบรรพปรากฏใหเหน จะตองน าโครงสรางทางธรณวทยาทเกดขนในหนทกชนดทเกดรวมกนมาพจารณาหาความสมพนธ

• เชน ถามหนอคนแทรกดนตดผานชนหนตะกอน ชนหนตะกอนทถกหนอคนตดแทรกจะมอายแกกวาหนอคนชดนนเสมอ

4.3 การล าดบชนหน (ตอ)

นอกจากน รอยเลอนรปแบบตาง ๆ ทปรากฏอยในหน ท าใหชนหนเอยงเทและเคลอนออกจากต าแหนงเดม กสามารถทจะน ามาใชเปนหลกฐานในการล าดบชนหนได

รอยชนไมตอเนองเกดขนไดอยางไร ?

ตอบ

รอยชนไมตอเนองเปนรอยตอของชนหนตางชดทวางซอนกน เกดจากชนหนชดลางซงมอายมากกวากรอนหายไปในชวงเวลาใดเวลาหนงในอดต ตอมาสภาพแวดลอมเปลยนไปมการสะสมทบถมเกดเปนหนชดใหมวางทบอยระยะเวลาหนง

• นกเรยนจะเหนวาการศกษาธรณประวต นอกจากจะท าใหเรารความเปนมาของแผนดนทเราอาศยอยแลว ผลจากการศกษาซากดกด าบรรพ และการล าดบชนหนใหเปนหมวดหม ท าใหสามารถจ ากดขอบเขตของหนใหชดเจนขน

• เปนประโยชนในการน าขอมลเหลานไปใชในการวางแผนพฒนาใชประโยชนจากพนทใหเหมาะสม และยงใชในการส ารวจหาทรพยากรธรณ ทงนเพราะหนแตละชวงอายเกดในสภาพแวดลอมทแตกตางกน และมทรพยากรธรรมชาตตางกนไปดวย

ตวอยางกรณศกษา

• นกธรณวทยาใชหลกฐานตาง ๆ ดงทกลาวมาแลวมาอธบายวา พนทบางสวนทเกดเปนเทอกเขาของจงหวดสระบร ในปจจบน เมอหลายลานปกอนเคยมสภาพเปนทะเล ตอมาเกดการแทรกตวของหนอคนประเภทตาง ๆ และทายสดเกดการยกตวของพนทดงกลาว

THE END