MÀNG M CH NÃO TUẠ ỶThs. Hoàng Minh Tú

M C TIÊUỤ

Nêu đ c đ c đi m c a màng nãoượ ặ ể ủNêu đ c đ c đi m c a màng t yượ ặ ể ủ ủMô t các b não th t và khoang d i ả ể ấ ướ

nh n. Nói đ c s l u thông c a d ch ệ ượ ự ư ủ ịnão t y.ủ

Mô t s c p máu cho não, t y.ả ự ấ ủ

Đ I C NGẠ ƯƠ

Não b và t y s ng đ c ngăn cách v i h p s ộ ủ ố ượ ớ ộ ọvà ng s ng b i các màng não t y: màng c ng, ố ố ở ủ ứmàng nh n, màng nuôi.ệ

Tác d ng nâng đ , nuôi d ng và b o v cho ụ ỡ ưỡ ả ệnão - t y. ủ

Khoang d i nh nướ ệ : Gi a màng nh n và màng ữ ệm m, ch a đ y d ch não t y.ề ứ ầ ị ủ

MÀNG NÃO, T YỦMÀNG C NGỨDai, không đàn h i, d y 1mm. ồ ầM t ngoài : c t m c n i sặ ố ạ ộ ọM t trong láng, có nh ng vách ặ ữti n vào trong ngăn cách các ếph n c a não:ầ ủLi m đ i nãoề ạL u ti u nãoề ểLi m ti u nãoề ểHoành yên (l u tuy n yên)ề ếXoang tĩnh m ch màng c ng ạ ứđi gi a màng c ng và c t m c ữ ứ ố ạn i s ho c đi trong màng c ng. ộ ọ ặ ứLót bên trong b ng l p n i mô. ằ ớ ộ

MÀNG NÃO, T YỦMÀNG C NGỨMàng t y c ngủ ứ :Không dính v i thành x ng ớ ươxung quanh, ngăn cách v i ớthành ng s ng b ng ố ố ằ khoang ngoài màng c ngứ .Không có nh ng vách ti n ữ ếvào trongKhông có xoang tĩnh m ch.ạTrong ng s ng, màng c ng ố ố ứt o nên ạ túi màng c ngứ kéo dài t quanh l ch m t i ừ ỗ ẩ ớngang đ t s ng cùng II. T đây ố ố ừtr xu ng, màng t y c ng bao ở ố ủ ứquanh dây t n cùngậ r i dính ồvào x ng c tươ ụ .

MÀNG NÃO, T YỦMàng nh nệMàng nh n m ng, trong su t, n m gi a màng c ng và màng m m, g m ệ ỏ ố ằ ữ ứ ề ồhai lá áp sát vào nhau t o nên m t khoang o. ạ ộ ảGi a màng nh n và màng m m có m t khoang g i là ữ ệ ề ộ ọ khoang d i nh n ướ ệch a đ y d ch não t y.ứ ầ ị ủCó nh ng d i mô liên k t băng qua khoang d i nh n n i màng nh n v i ữ ả ế ướ ệ ố ệ ớmàng m m. ề

MÀNG NÃO, T YỦMàng nh nệMàng não nh nệ :Áp sát vào m t trong và b ặ ềm t vách màng não c ng.ặ ứKhoang d i nh n ướ ệ c a não ủcó nh ng ch dãn r ng t o nên ữ ổ ộ ạcác b d i nh n:ể ướ ệB hành ti u nãoể ểB liên cu ng nãoể ốB giao thoaểB tĩnh m ch não l n … ể ạ ớThông v i h th ng não th t ớ ệ ố ấqua ba l (m t l gi a và hai l ỗ ộ ỗ ữ ỗbên) mái não th t tở ấ ưLiên h v i các xoang tĩnh ệ ớm ch màng c ng b ng các ạ ứ ằ h t ạmàng nh n - ệ nh ng m m c a ữ ỏ ủmàng nh n l i vào xoang màng ệ ồc ng, có tác d ng d n l u d ch ứ ụ ẫ ư ịnão t y t khoang d i nh n ủ ừ ướ ệv xoang tĩnh m ch.ề ạ

MÀNG NÃO, T YỦMàng nh nệMàng t y nh nủ ệLót m t trong ặtúi màng c ng.ứKhoang d i ướnh n c a t y có ệ ủ ủm t ch dãn ộ ỗr ng là ộ b t y ể ủgai ch a chùm ứđuôi ng a đáy ự ởtúi màng c ngứ

MÀNG NÃO T YỦMàng m mềMàng m m n m trong ề ằ ởcùng, ch a nhi u vi m ch ứ ề ạđ nuôi d ng não b và ể ưỡ ột y s ng nên còn g i là ủ ố ọmàng nuôi.Bao ph toàn b m t ủ ộ ặngoài và lách sâu vào các khe c a bán c u đ i não, nó ủ ầ ạdày lên quanh các não ởth t và t o nên các ấ ạ t m ấm ch m c và các đám r i ạ ạ ốm ch m cạ ạ :Đám r i màng m ch não ố ạth t IV ấ và t m m ch m c ấ ạ ạnão th t IV gi a hành não ấ ở ữvà ti u não.ểĐám r i màng m ch não ố ạth t III liên t c v i đám r i ấ ụ ớ ốmàng m ch não th t bên ạ ấqua l gian não th tỗ ấ . C hai ảđ u thu c t m m ch m c ề ộ ấ ạ ạnão th t III.ấ

MÀNG NÃO T YỦMàng m mềMàng t y m mủ ềM i bên tách ra ỗm t tr g i là ộ ẽ ọ dây ch ng răngằ - n i ốm t ngoài màng ặt y m m v i màng ủ ề ớt y c ng hai ủ ứ ởbên, t l ch m ừ ỗ ẩđ n ế nón cùng t yủ .Màng t y m m tr ủ ề ởthành dây t n ậcùng k t nón ể ừcùng t y tr ủ ởxu ng.ố

DC RĂNGDC RĂNG

D CH NÃO T YỊ Ủ Ch a trong các não th t và trong khoang d i nh nứ ấ ướ ệ Ngăn trong: các não th t, là h th ng t o thành d ch não t yấ ệ ố ạ ị ủ Ngăn ngoài: khoang d i nh n và các b ch a, là h th ng h p th ướ ệ ể ứ ệ ố ấ ụ

d ch.ị Các ch thông gi a hai ngăn là l gi a và hai l bên mái não th t IV.ỗ ữ ỗ ữ ỗ ở ấ Ngu n g c:ồ ố Đám r i màng m ch trong các não th t.ố ạ ấ Huy t t ng t các m ch máu trong khoang d i nh n ế ươ ừ ạ ướ ệ t o ra d ch ạ ị

não t y qua các kho ng quanh m ch máu.ủ ả ạ D ch trong su t, không màu, thành ph n sinh hóa khác v i huy t ị ố ầ ớ ế

t ng (ít protein, ít glucoza, nhi u Clươ ề - và K+), t ng t nh d ch l c c u ươ ự ư ị ọ ầth n, th y d ch nhãn c u, và n i d ch tai trong.ậ ủ ị ở ầ ộ ị

Dung l ng 80 - 200ml, đ c đ i m i 4 - 5 l n / 24 giượ ượ ổ ớ ầ ờ D ch não t y có ba nhi m v : ị ủ ệ ụ B o v não và t yả ệ ủ Góp ph n dinh d ng cho các t bào v não ầ ưỡ ế ỏ T o nên s chênh l ch đi n th t i màng t bào th n kinh, giúp cho ạ ự ệ ệ ế ạ ế ầ

s d n truy n xung đi n. ự ẫ ề ệ

D CH NÃO T YỊ ỦS l u thông d ch não ự ư ịt yủĐám r i màng m ch c a ố ạ ủhai não th t bênấ -> l ỗgian não th t t i ấ ớ não th t ấIII -> c ng não ố t i não ớth t IVấ -> l gi a và hai l ỗ ữ ỗbên ( mái não th t IV) ra ở ấb hành ti u nãoể ể -> b ểd i nh n quanh t y ướ ệ ở ủgaiThoát đi qua các h t ạmàng nh n ệ đ sau cùng ểđ vào các ổ xoang tĩnh m ch sạ ọ.Trong h não t y không ệ ủcó van nên m i t c ngh n ọ ắ ẽđ u là b nh lý. ề ệ

M CH T Y S NGẠ Ủ ỐĐ ng m chộ ạ : Các nhánh s ng b t ngu n t ố ắ ồ ừđ ng m ch đ t s ng, các ộ ạ ố ốnhánh c a đ ng m ch gian ủ ộ ạs n, th t l ng, cùng d c ườ ắ ư ở ọc t s ngộ ố .Các đ ng m ch này cho ba ộ ạlo i nhánh vào t y là: ạ ủ đ ng ộm ch s ng tr cạ ố ướ (tách t ừđ ng m ch đ t s ng); ộ ạ ố ố đ ng ộm ch s ng sau ạ ố (tách t đ ng ừ ộm ch đ t s ng ho c đ ng ạ ố ố ặ ộm ch ti u não); ạ ể đ ng m ch ộ ạs ng bên ố (tách t các đ ng ừ ộm ch gian s n, th t l ng, ạ ườ ắ ưcùng d c hai bên c t s ng).ở ọ ộ ố

M CH T Y S NGẠ Ủ ỐĐ ng m chộ ạ : Các đ ng m ch này ộ ạtách ra các nhánh rãnh đi vào khe gi a ữtr c t y s ng, và ướ ủ ốcác nhánh ngang đ ểt o nên d i màng ạ ở ướm m c a t y m ng ề ủ ủ ạđ ng m ch vành. T ộ ạ ừm ng này cho các ạnhánh vào t y.ủTĩnh m ch: ạ đi theo đ ng m ch và đ vào ộ ạ ổm ng tĩnh m ch ạ ạmàng m m.ề

M CH NÃOẠĐ ng m chộ ạ Đ ng m ch não b t ộ ạ ắngu n t đ ng m ch đ t s ng và ồ ừ ộ ạ ố ốđ ng m ch c nh trongộ ạ ảHai đ ng m ch đ t s ngộ ạ ố ố : chui qua l l n x ng ch m vào s thì h p ỗ ớ ươ ẩ ọ ợl i tr c rãnh n n c u não, t o ạ ở ướ ề ầ ạthành đ ng m ch n n. Sau khi cho ộ ạ ềcác nhánh vào c u não, ti u não. ầ ểĐ ng m ch n n chia ngành cùng là ộ ạ ềhai đ ng m ch não sau.ộ ạĐ ng m ch c nh trongộ ạ ả : sau khi chui vào s đi trong xoang tĩnh ọm ch hang đ n m m yên tr c thì ạ ế ỏ ướchia làm b n ngành cùng là đ ng ố ộm ch não tr c, đ ng m ch não ạ ướ ộ ạgi a, đ ng m ch thông sau, đ ng ữ ộ ạ ộm ch m c tr c.ạ ạ ướS l n các nhánh c a hai ngu n ố ớ ủ ồđ ng m ch này n i nhau xung ộ ạ ốquanh yên b m, t o thành vòng ướ ạđ ng m ch não.ộ ạ

M CH NÃOẠĐ ng m chộ ạ Đ ng m ch não b t ộ ạ ắngu n t đ ng m ch đ t s ng và ồ ừ ộ ạ ố ốđ ng m ch c nh trongộ ạ ảHai đ ng m ch đ t s ngộ ạ ố ố : chui qua l l n x ng ch m vào s thì ỗ ớ ươ ẩ ọh p l i tr c rãnh n n c u não, ợ ạ ở ướ ề ầt o thành đ ng m ch n n. Sau khi ạ ộ ạ ềcho các nhánh vào c u não, ti u ầ ểnão. Đ ng m ch n n chia ngành ộ ạ ềcùng là hai đ ng m ch não sau.ộ ạĐ ng m ch c nh trongộ ạ ả : sau khi chui vào s đi trong xoang tĩnh ọm ch hang đ n m m yên tr c thì ạ ế ỏ ướchia làm b n ngành cùng là đ ng ố ộm ch não tr c, đ ng m ch não ạ ướ ộ ạgi a, đ ng m ch thông sau, đ ng ữ ộ ạ ộm ch m c tr c.ạ ạ ướS l n các nhánh c a hai ngu n ố ớ ủ ồđ ng m ch này n i nhau xung ộ ạ ốquanh yên b m, t o thành vòng ướ ạđ ng m ch não.ộ ạ

M CH NÃOẠVòng đ ng m ch não: ộ ạ còn g i ọlà đa giác Willis, g m ba c p ồ ặđ ng m ch n i v i nhau là ộ ạ ố ớc p đ ng m ch não tr c, ặ ộ ạ ước p đ ng m ch thông sau, ặ ộ ạc p đ ng m ch não sau. Đôi ặ ộ ạkhi có m t nhánh n i hai đ ng ộ ố ộm ch não tr c v i nhau g i ạ ướ ớ ọlà đ ng m ch thông tr c.ộ ạ ướĐ ng m ch c a trám não: ộ ạ ủHành não nh n máu t ậ ừđ ng m ch đ t s ng.ộ ạ ố ốC u não nh n máu t đ ng ầ ậ ừ ộm ch n n ho c đ ng m ch ạ ề ặ ộ ạc a ti u não.ủ ểTi u não nh n máu t ba ể ậ ừc p đ ng m ch: ti u não trên, ặ ộ ạ ểti u não d i sau, ti u não ể ướ ểd i tr c.ướ ướĐ ng m ch c a trung nãoộ ạ ủ : g m các nhánh tách t đ ng ồ ừ ộm ch n n và đ ng m ch não ạ ề ộ ạsau.Đ ng m ch c a gian não, ộ ạ ủđoan não: chia làm hai lo i ạchính là đ ng m ch v não và ộ ạ ỏđ ng m ch trung ng, ngoài ộ ạ ươra còn có các đ ng m ch ộ ạm ch m c. ạ ạ

Đ ng m ch não tr c (A2)ộ ạ ướĐ ng m ch não tr c (A2)ộ ạ ướ

Đ ng m ch não tr c (A1)ộ ạ ướĐ ng m ch não tr c (A1)ộ ạ ướ

Đ ng m ch thông sau ộ ạ(PCoA)

Đ ng m ch thông sau ộ ạ(PCoA)

Đ ng m ch não sau (P2)ộ ạĐ ng m ch não sau (P2)ộ ạ

Đ ng m ch não sau (P1)ộ ạĐ ng m ch não sau (P1)ộ ạ

Đ ng m ch n nộ ạ ềĐ ng m ch n nộ ạ ề

Đ ng m ch đ t ộ ạ ốs ngố

Đ ng m ch đ t ộ ạ ốs ngố

Đ ng m ch thông tr c (ACoA)ộ ạ ướĐ ng m ch thông tr c (ACoA)ộ ạ ướ

Đ ng m ch c nh trongộ ạ ảĐ ng m ch c nh trongộ ạ ả

Đ ng m ch não gi a ộ ạ ữ(M1)

Đ ng m ch não gi a ộ ạ ữ(M1)

Đ NG M CH NÃOỘ ẠCác đ ng m ch v não:ộ ạ ỏĐ ng m ch não tr cộ ạ ướ : c p máu ch y u cho m t trong bán c u đ i não. ấ ủ ế ặ ầ ạĐ ng m ch này cho các nhánh v : nhánh m t, nhánh trán, nhánh đ nh.ộ ạ ỏ ổ ắ ỉĐ ng m ch não gi aộ ạ ữ : đi vào rãnh bên m t ngoài bán c u đ i não và c p ở ặ ầ ạ ấhuy t cho g n h t vùng n y. Các nhánh v c a đ ng m ch não gi a là các ế ầ ế ầ ỏ ủ ộ ạ ữnhánh m t, nhánh trán, nhánh đ nh, nhánh thái d ng.ổ ắ ỉ ươĐ ng m ch não sauộ ạ : là nhánh cùng c a đ ng m ch n n, l n ra ngoài ủ ộ ạ ề ượ ởm t d i cu ng đ i não, c p huy t cho m t d i c a thùy thái d ng và ặ ướ ố ạ ấ ế ặ ướ ủ ươthùy ch m. Cho các nhánh v là: nhánh thái d ng, nhánh ch m, nhánh ẩ ỏ ươ ẩđ nh ch m.ỉ ẩCác đ ng m ch trung ngộ ạ ươ : Tách t đ ng m ch não tr c, não gi a và ừ ộ ạ ướ ữnão sau, c p máu cho các nhân n n (nhân đuôi, nhân bèo, nhân tr c ấ ề ướt ng), gian não và não th t III. Riêng các nhánh tách t đ ng m ch não ườ ấ ừ ộ ạgi a g i là cácữ ọ nhánh vân. Th ng x y ra xu t huy t não các nhánh này. ườ ả ấ ế ởCác đ ng m ch m ch m c: nhánh đ ng m ch m ch m c tr c tách t ộ ạ ạ ạ ộ ạ ạ ạ ướ ừđ ng m ch c nh trong và và nhánh m ch m c tách t đ ng m ch não sau, ộ ạ ả ạ ạ ừ ộ ạchúng t o nên các t m m ch m c c a não th t bên, não th t ba, não th t ạ ấ ạ ạ ủ ấ ấ ất .ư

ĐM thông tr c (ACoA)ướĐM thông tr c (ACoA)ướ

ĐM não tr c (A1)ướĐM não tr c (A1)ướ

ĐM não tr c (A2)ướĐM não tr c (A2)ướ

ĐM não tr c (A2)ướĐM não tr c (A2)ướ

ĐM quanh chai (A3)

ĐM quanh chai (A3)

ĐM vi n chaiềĐM vi n chaiề

M3

M2

M1

Động mạch cảnh trong

(ICA)

M2

M4

M3

P1

P2

P3

ĐM nềnĐM nền

TĨNH M CHẠTĩnh m ch c a ạ ủtrám não và trung não: t o nên các ạm ng tĩnh m ch ạ ạt ng ng đ đ ươ ứ ể ổvào các xoang màng c ngứCác tĩnh m ch ạc a ti u nãoủ ể : g m tĩnh m ch ồ ạti u não trên và ểd i đ vào tĩnh ướ ổm ch não l n.ạ ớ

TĨNH M CHẠCác tĩnh m ch c a nãoạ ủ : không có van và không đi kèm theo đ ng m ch mà chúng t o thành m ng ộ ạ ạ ạtĩnh m ch ch y trong màng m m r i qua khoang ạ ạ ề ồd i nh n đ đ vào xoang màng c ng.ướ ệ ể ổ ứCác tĩnh m ch v : ạ ỏ n m trên m t v não trong các ằ ặ ỏrãnh, g m:ồ+ Các tĩnh m ch não trênạ : nh n máu m t trong ậ ở ặvà m t ngoài c a bán c u đ i não.ặ ủ ầ ạ+ Các tĩnh m ch não d iạ ướ : nh n máu m t d i ậ ở ặ ướvà ph n d i c a m t ngoài c a bán c u đ i não.ầ ướ ủ ặ ủ ầ ạ+ Tĩnh m ch não gi a nông: ạ ữ t m t ngoài bán c u ừ ặ ầđ i não ch y trong rãnh bên xu ng m t d i và ạ ạ ố ặ ướđ vào xoang tĩnh m ch hang.ổ ạCác tĩnh m ch trung ng: ạ ươ nh n máu t các ph n ậ ừ ầsâu c a não, t p trung đ v tĩnh m ch não l n ủ ậ ổ ề ạ ớ(do hai tĩnh m ch não trong h p thành).ạ ợCác xoang màng c ngứ : là các xoang ch a máu tĩnh ứm ch do l p ngoài c t m c x ng s và màng não ạ ớ ố ạ ươ ọc ng t o nên. Các xoang có tác d ng d n l u máu ứ ạ ụ ẫ ưt não và h p s ra các tĩnh m ch c và c t ừ ộ ọ ạ ở ổ ộs ng, g m: xoang d c trên, xoang d c d i, xoang ố ồ ọ ọ ướth ng, xoang ch m, h i l u xoang, đám r i n n, ẳ ẩ ộ ư ố ềxoang ngang, xoang sigma, xoang đá trên, xoang đá d i, xoang hang.ướCác tĩnh m ch liên l c: n i gi a các xoang màng ạ ạ ố ữc ng trong s v i các tĩnh m ch ngoài s .ứ ở ọ ớ ạ ở ọ

TĨNH M CHẠTĩnh m ch c a trám não và trung nãoạ ủ : t o nên các m ng ạ ạtĩnh m ch t ng ng đ đ vào các xoang màng c ngạ ươ ứ ể ổ ứCác tĩnh m ch c a ti u nãoạ ủ ể : g m tĩnh m ch ti u não trên ồ ạ ểvà d i đ vào tĩnh m ch não l n.ướ ổ ạ ớCác tĩnh m ch c a nãoạ ủ : không có van và không đi kèm theo đ ng m ch mà chúng t o thành m ng tĩnh m ch ộ ạ ạ ạ ạch y trong màng m m r i qua khoang d i nh n đ đ ạ ề ồ ướ ệ ể ổvào xoang màng c ng.ứCác tĩnh m ch v : ạ ỏ n m trên m t v não trong các rãnh, ằ ặ ỏg m:ồ+ Các tĩnh m ch não trênạ : nh n máu m t trong và m t ậ ở ặ ặngoài c a bán c u đ i não.ủ ầ ạ+ Các tĩnh m ch não d iạ ướ : nh n máu m t d i và ph n ậ ở ặ ướ ầd i c a m t ngoài c a bán c u đ i não.ướ ủ ặ ủ ầ ạ+ Tĩnh m ch não gi a nông: ạ ữ t m t ngoài bán c u đ i não ừ ặ ầ ạch y trong rãnh bên xu ng m t d i và đ vào xoang tĩnh ạ ố ặ ướ ổm ch hang.ạCác tĩnh m ch trung ng: ạ ươ nh n máu t các ph n sâu c a ậ ừ ầ ủnão, t p trung đ v tĩnh m ch não l n (do hai tĩnh m ch ậ ổ ề ạ ớ ạnão trong h p thành).ợCác xoang màng c ng: ứ là các xoang ch a máu tĩnh m ch ứ ạdo l p ngoài c t m c x ng s và màng não c ng t o nên. ớ ố ạ ươ ọ ứ ạCác xoang có tác d ng d n l u máu t não và h p s ra các ụ ẫ ư ừ ộ ọtĩnh m ch c và c t s ng, g m: xoang d c trên, xoang ạ ở ổ ộ ố ồ ọd c d i, xoang th ng, xoang ch m, h i l u xoang, đám ọ ướ ẳ ẩ ộ ưr i n n, xoang ngang, xoang sigma, xoang đá trên, xoang ố ềđá d i, xoang hang.ướCác tĩnh m ch liên l c: n i gi a các xoang màng c ng ạ ạ ố ữ ứ ởtrong s v i các tĩnh m ch ngoài s .ọ ớ ạ ở ọ