Besta t4 2015 terkini

Modul Sempoi Biologi Tingkatan 4

Zulkarnain Jamaluddin @ 2015 Page 1

BESTARI SP SDN.BHD

Edisi Murid Modifikasi mengikut

perubahan pendidikan

masa kini

Cetakan Ketiga

Modul Sempoi Biologi

Tingkatan 4

Penulis: Zulkarnain bin Jamaluddin

NAMA:............................................................................

TINGKATAN:....................................................................

SEKOLAH:........................................................................

Z U L K A R N A I N B I N J A M A L U D D I N S M K T E N G K U A B D U L L A H



BAB 1 PENGENALAN KEPADA BIOLOGI

1.1 Kajian Biologi

1. Perkataan ‘Biologi’ berasal daripada dua kata dasar bahasa Yunani, iaitu

‘bios’ dan ‘logos’.

2. ‘Bios’ bermaksud kehidupan dan ‘logos’ bermaksud kajian mengenai

kehidupan.

Kepentingan penyelidikan biologi

1. Memahami dengan lebih baik bagaimana badan manusia berfungsi

2. Mengetahui cara merawat penyakit

3. Menyelamatkan spesies terancam yang hampir pupus

4. Menguruskan masalah berkaitan dengan persekitaran dengan lebih baik

Bidang kajian dalam biologi

Biologi

Biotek

nologiBiokimia

Perubatan

Anatomi

Genetik

FisiologiTaksonomi

Ekologi

Botani

Zoologi

Mikrobiologi



Kerjaya yang berkaitan dengan biologi

1.2 Penyiasatan Saintifik

1. Kemahiran saintifik dibahagikan kepada ......... komponen iaitu kemahiran

p.............. sains dan kemahiran m............................

2. Kemahiran p............... sains melibatkan kemahiran p.................... secara

kritis, analitis dan kreatif yang membolehkan seseorang ahli sains

merumus persoalan dan mencari j................... serta penerangan untuk

sesuatu fenomena dengan cara yang sistematik.

3. Kemahiran m....................... merupakan p....................... yang

membolehkan ahlis ains menjalankan sesuatu penyiasatan s......................

Kaedah saintifik

Langkah- langkah dalam penyiasatan saintifik:

1. Mengenal pasti m...............

2. Membuat h..................

3. Merancang p..........................

4. Mengenal pasti dan mengawal

p................. u......

5. Menjalankan e.....................

6. Mengumpulkan

d..........

7. M................... data

8. Mentafsir d........

9. Membuat k......................

10. Menulis l...............



Kemahiran proses sains

Kemahiran manipulatif

Sikap saintifik dan

nilai-nilai murni



BAB 2 STRUKTUR SEL DAN ORGANISASI SEL

2.1 Struktur dan Fungsi Sel

Lukiskan gambarajah sel tumbuhan

Lukiskan gambarajah sel haiwan



Organel dan bukan organel yang ada dalam sel tumbuhan dan sel haiwan:

Organel/ Bukan Organel Struktur Fungsi

Membran PlaSma (SPM)

S=Semi

P=Permeable/Phospholipid,

M=Model Mozek Bendalir*

-S............. telap

-d...............

fosfolipid/

protein/kolesterol

-d................./

bersifat bendalir/

keanjalan

Membenarkan

s........................... bahan

masuk- keluar sel.

SitoplaSMa (SMS)

S=Sap sel, S=Salt=garam

M=Mineral/medium

-sap sel

mengandungi a.....

dan mineral.

Medium tindak balas

kimia.

MiTOkondrion (MOT)

O=Oval=bujur

M=menjana, T=Tenaga

-Bentuk b............

-Dua lapisan

membran

Menjana t....................

Jalinan EndosPlasmA Kasar

(JPA)

J=Jasad Golgi

P=Protein, A=Angkut

-vesikel

a.................

- r.................

melekat padanya.

Mengangkut p..............

ke Jasad Golgi

Jalinan EndoplaSma Licin

(SiLi)

S=Sintesis, L=Lipid

-t............. ribosom Mensintesis l...........

RiboSoM (RiSM)

R=Repair tissue by Protein

S=Sintesis

M=Melekat

-kecil dan melekat

pada Jalinan EK.

Mensintesis p...............

JAsad GolGi (AGKPB)

A=Angkut

G=GliKoProtein

K=KarBohidrat

P=Protein, Proses

-Jalinan berbentuk

m.......... yang

mengandungi

vesikel r.................

Mengubah suai

p.............. kepada

e..........

Membungkus enzim ke

dalam vesikel rembesan.



B=Bungkus

‘Aku Guru Kanan Panitia

Biologi’

Bergerak dan bergabung

dgn m..................

plasma.

Untuk dirembes ke luar

sel.

NukleuS

S=Semua

Mengandungi

m..............

nukleus, nukleolus

dan nukleoplasma.

Mengawal s.............

aktiviti sel

Organel yang berbeza antara sel tumbuhan(SeTu) dan sel haiwan(SeHa):

Organel Struktur Fungsi

D................. sel

(SeTu)

-Gentian s................. yang liat

dan kuat.

-T............ sepenuhnya.

Memastikan sel k........

dan tidak mudah

pecah.

K.....................

(SeTu)

-Mengandungi stroma dan grana.

-dua lapisan membran.

Memerangkap

c.............. untuk

fotosintesis.

V...................

(SeTu)

- Kantung berisi c............. (sap

sel) yang dikelilingi oleh

membran s.............. telap yang

disebut t..................

- Sap sel mengandungi air, asid

o..............., gula, asid a..........,

garam mineral, bahan b..............

dan p..............

Sap sel menyokong

tumbuhan h...........

supaya tidak l..........

dengan mudah.

S..................

(SeHa)

-Mula terbentuk pada peringkat

p.............. mitosis sel haiwan.

Menghasilkan

g............... gelendong.

L.................

(SeHa)

-Mengandungi enzim l................ Mencernakan organel

r...............



Membandingkan dan membezakan struktur sel haiwan dengan sel tumbuhan.

Persamaan

Perbezaan

Sel haiwan Struktur Sel tumbuhan

Bentuk

Dinding sel

Vakuol

Kloroplas

Simpanan makanan

SPM 2005 (Struktur)

1. Rajah menunjukkan organel-organel yang terlibat semasa sintesis dan

rembesan suatu enzim dalam satu sel haiwan.



(a) Namakan organel yang berlabel P dan R.

P:........................................................................................................................

R:........................................................................................................................

[2 markah]

(b)(i) Nyatakan fungsi organel S.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Terangkan peranan organel Q dalam sintesis enzim.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[2 markah]

SPM 2006

2. Rajah menunjukkan satu sel tumbuhan yang dilihat di bawah mikroskop

elektron.

(a)(i) Pada Rajah, lebelkan struktur P, Q, R dan S.

[4 markah]

(ii) Nyatakan fungsi struktur:

P:..............................................................................................................................

S:..............................................................................................................................

[2 markah]



(b) Terangkan peranan R dalam mengekalkan kesegahan sel.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]

SPM 2009

3. Rajah menunjukkan struktur satu sel tumbuhan.

(a)(i) Namakan organel T.

.........................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Nyatakan dua fungsi jasad Golgi.

1. ............................................................................................................................

2. ............................................................................................................................

[2 markah]

(b)(i) Namakan struktur dalam kloroplas yang terlibat dalam tindak balas cahaya

fotosintesis.

.................................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Jelaskan dengan ringkas fungsi kloroplas dalam fotosintesis.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]



SPM 2010

4. Rajah menunjukkan struktur satu sel haiwan.

(a)(i) Pada Rajah, lebelkan P dan S.

[2 markah]

(ii) Terangkan fungsi kromosom.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]



(b) Terangkan apa yang akan berlaku kepada penghasilan enzim luar sel jika

jasad Golgi dan S tidak ada.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[4 markah]

(c) Terangkan mengapa sel sperma mempunyai lebih mitokondrion.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]

(d) Terangkan bagaimana lisosom membantu dalam penyingkiran organel-

organel yang rosak di dalam sel.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]

SPM 2012

5. Rajah menunjukkan struktur satu sel tumbuhan.

(a)(i) Namakan struktur P dan Q.

P: ...........................................................................................................................

Q: ...........................................................................................................................

[2 markah]



(ii) Nyatakan komponen yang membina struktur P dan kandungan Q.

Struktur P:

.................................................................................................................................

Kandungan Q:

.................................................................................................................................

[2 markah]

(b) Terangkan satu ciri struktur P yang berkait dengan fungsinya.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]

(c) Terangkan satu peranan struktur Q kepada tumbuhan herba.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]

SPM 2013 (Struktur)

1. Rajah menunjukkan struktur sel haiwan.

(a) Pada Rajah, labelkan Q. [1 markah]



(b) Lukis satu anak panah ( ) untuk memadankan organel S kepada

fungsinya.

Organel Fungsi

Mengangkut protein yang telah

disintesis

S Mengubahsuai protein yang

telah disintesis

Mensintesis protein

[1 markah]

(c) Terangkan satu ciri P.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]

(d) Huraikan fungsi R dalam pengangkutan enzim luar sel.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]

(e) Rajah menunjukkan satu organel.

(i) Terangkan mengapa organel dalam rajah tidak terdapat dalam sel haiwan.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]



(ii) Rajah menunjukkan keratan memanjang suatu bebawang. Bebawang itu

ditanam di dalam tanah.

Terangkan mengapa organel dalam Rajah tidak terdapat pada daun sisik bawang

itu.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]

(iii) Terangkan apakah yang berlaku pada pertumbuhan bebawang jika

bebawang itu diletak dalam almari gelap.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]



Menghubungkan kepadatan sesuatu organel dengan fungsi khusus sel.

Jenis sel Fungsi Jenis organel yang

berkepadatan tinggi

dalam sel

Sel sperma

Sel otot untuk

penerbangan dalam

serangga dan burung

Sel meristem

Sel mesofil palisad

2.2 Organisasi Sel

(a )Amoeba sp.

Lukiskan Amoeba sp.



Kriteria Penerangan

Struktur 1. Tidak mempunyai bentuk yang t...............

2. Diselaputi oleh m.................. plasma.

3. Sitoplasma terdiri daripada ektoplasma yang

lebih pejal di bahagian luar dan endoplasma

yang lebih berair di bahagian dalam.

4. Terdapat vakuol m..................... dan vakuol

mengecut dalam sitoplasma.

5. Mempunyai nukleus.

Cara makan 1. Memakan bakteria, alga dan mikroorganisma.

2. Memakan melalui proses f..........................

3. Ps........................ dihulurkan untuk mengelilingi

makanan, lalu membentuk v................. makanan.

Respirasi 1. Pertukaran gas respirasi merentasi membran

plasma secara r.....................

Perkumuhan 1. Pengosmokawalaturan dijalankan oleh vakuol

m................ .

2. Air masuk ke dalam amoeba sp. akan dikumpul

di dalam vakuol mengecut.

3. Apabila vakuol mengecut mencapai saiz

m................., struktur ini mengecut untuk

mengeluarkan kandungan di dalamnya.

4. Bahan buangan dikeluarkan merentas membran

plasma melalui r...................

Pergerakan 1. Bergerak dengan menghulurkan

ps........................... ke arah pergerakan.

2. Pseudopodium dikenali sebagai kaki p.............

3. Sitoplasma mengalir ke dalam pseudopodium

yang dihulurkan.

4. Pseudopodium yang lain ditarik balik.



(b) Paramecium sp.

Bergerak balas

terhadap

rangsangan

1. Amoeba sp. bergerak ke arah r...........................

yang sesuai seperti makanan dengan

menggunakan pseudopodium.

2. Mikroorganisma ini m...........................

rangsangan yang tidak sesuai seperti larutan asid

atau alkali, cahaya terang dan suhu yang tinggi.

Pembiakan 1. Membiak secara a...............

- Belahan d.............. ketika keadaan sesuai.

- Pembentukan s............ ketika keadaan tidak

sesuai.

Habitat

1. Kawasan air tawar seperti tasik dan kolam.

2. Air dalam tanah.

3. Sesetengah adalah parasitik.

Kriteria Penerangan

Struktur 1. Berbentuk s......................

2. Permukaan paramecium sp. ditutup dengan silia.

3. Mempunyai dua nukleus;

- Makronukleus yang mengandungi aktiviti sel kecuali proses

pembiakan.

- Mikronukleus yang terlibat dalam proses pembiakan.

4. Mempunyai v.............. mengecut pada setiap hujung sel.

5. Alur mulut dan sitostom terlibat dalam makanan.



Cara makan 1. Memakan mikroorganisma.

2. Pukulan beritma s........... sepanjang alur mulut menyapu

makanan ke dalam sitostom.

3. V................. makanan terbentuk.

4. Enzim dirembes untuk mencerna makanan dalam vakuol

makanan semasa bergerak dalam sitoplasma.

5. N................... diserap ke dalam sitoplasma manakala makanan

yang t............. dicerna disingkir melalui liang dubur.

Respirasi 1. Pertukaran gas respirasi merentas membran plasma melalui

resapan.

Perkumuhan 1. Pengosmokawalaturan dijalankan oleh v........ mengecut.

2. Air meresap ke dalam sitoplasma paramecium sp. dan dikumpul

dalam vakuol mengecut.

3. Pengecutan vakuol mengecut yang penuh menyingkirkan

kandungannya.

4. Bahan buangan dikumuhkan merentas membran plasma melalui

r.................

Pergerakan 1. Bergerak secara pukulan beritma silia.

2. Gelombang yang terhasil akibat pukulan s.......... menyebabkan

paramecium sp. berputar dan berpilin sepanjang paksinya

semasa bergerak ke hadapan.

Bergerak

balas terhadap

rangsangan

1. Silia berfungsi seperti struktur deria.

2. Menjauhi rangsangan yang t......... sesuai seperti cahaya terang,

larutan asid atau alkali dengan menggunakan silia.

3. Bergerak ke arah rangsangan yang sesuai seperti makanan

dengan menggunakan silia.

Pembiakan 1. Membiak secara s........ melalui k................... apabila keadaan

tidak sesuai.

2. Pertukaran mikronukleus antara dua paramecium berlaku.

3. Membiak secara a.......... melalui belahan dedua apabila

keadaan sesuai.

Habitat 1. Kawasan air tawar seperti tasik dan kolam.



Pengkhususan sel dalam organisma multisel

1. Organisma multisel ialah organisma yang mempunyai l........... daripada

s......... sel.

2. Sebagai contoh, manusia memulakan hayat hidup bermula daripada

s........... sel tunggal yang disebut z............, iaitu sel yang terbentuk hasil

p...................... antara gamet j............ dengan gamet b................

3. Zigot membahagi membentuk d........., e.............., l............. sehingga

beratus-ratus sel yang seiras yang disebut M..............

4. M............. akan berkembang menjadi e...................

5. Sel ini akan mengalami pert................, perubahan bentuk dan

pem................ bagi menjalankan fungsi k............. melalui proses

pengk.................

Organisasi sel dalam organisma multisel

Ingat ‘STOSO’

Organisasi sel dalam haiwan

Terdapat empat jenis tisu utama dalam haiwan:

(a) Tisu epitelium

(b) Tisu otot

(c) Tisu saraf

(d) Tisu penghubung

Ingat ‘POSE’

Sel Tisu Otot Sistem Organisma



Jenis tisu Ciri-ciri Contoh Fungsi

Tisu

e................

(TE)

Satu atau lebih

lapisan sel.

Tersusun

r...........

Sel panjang dgn

unjuran

-kulit

-ruang mulut

-permukaan

berongga

-sel g............ di

usus

-silium di trakea

-membentuk halangan

dan pelindung drp

jangkitan, kecederaan

m.................. dan

penyahidratan.

-merembes m...........

-memerangkap

mikrob.

Tisu o..........

(TO)

ada gentian otot

Tiga jenis TO

iaitu

otot l..........

otot r...........

dan

otot k..............

usus, salur

d..........., salur

kencing dan

salur pembiakan

-j................

M.................. dan

mengendur.

Tisu

s...................

(TS)

ada n...........

atau sel saraf

(jasad sel dan

gentian saraf)

-neuron deria,

neuron

perantaraan dan

neuron motor.

Menghantar

i............... dari

reseptor ke sistem

saraf p............ dan ke

efektor.

Tisu

penghubung

(TP)

TP longgar.

TP bergentian.

(kolagen)

R...............

(kuat dan

fleksibel)

T..................

(mineral spt.

Kalsium fosfat)

-tendon dan

ligamen.

-hidung, telinga,

hujung tulang pada

sendi.

-semua tulang

-memautkan TE dgn

tisu dibawahnya.

- hubungkan

t.............. dgn otot

dan hubungkan tulang

dgn tulang.

-memberi sokongan,

menyerap tekanan

-melindungi o............

dan menyokong

badan.



Tisu d..........

Tisu a..............

(tersusun padat

dan menyimpan

lemak)

Cara ingat: ‘LGRTDA’

‘Lembu Gila Rempuh

Tiang Dapur Aku’

-sel darah merah

-Dermis kulit dan

keliling organ

utama.

-pengangkutan

-t.............. simpanan,

penebat dan

perlindungan

Organ

-Terdiri drp d...... atau lebih t....... yang bergabung bersama utk melakukan

sesuatu fungsi khusus.

Contoh: Jantung, kulit, peparu, ginjal, mata dan telinga.

Lukiskan keratan rentas kulit manusia



SPM 2008 (ESEI)

1. Rajah menunjukkan struktur satu organisma unisel yang hidup dalam kolam air

tawar.

Terangkan fungsi X dalam proses pengosmokawalaturan.

[4 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



SPM 2011 (STRUKTUR)

Rajah menunjukkan aras yang berbeza dalam organisasi sel bagi manusia

daripada sel ke organ.

(a)(i) Namakan P, Q dan R.

P: .......................................................................................................................

Q: .......................................................................................................................

R: .......................................................................................................................

[3 markah]

(ii) Nyatakan satu fungsi sel darah.

.................................................................................................................................

[1 markah]

(b) Terangkan fungsi Q dalam mengawal atur aras glukosa darah.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]



SPM 2013 (Struktur)

Rajah menunjukkan struktur kulit manusia dalam situasi P dan situasi Q.

(a) Namakan struktur R dan struktur S.

R: ........................................................................................................................

S: ........................................................................................................................

[2 markah]

(b) (i) Nyatakan satu fungsi tisu adipos.

.......................................................................................................................

[1 markah]

SPM 2014 (Struktur)

Rajah menunjukkan struktur suatu Amoeba sp.

(a)(i) Nyatakan peringkat organisasi bagi Amoeba sp.

.........................................................................................................................

[1 markah]



(ii) Dengan menggunakan anak panah ( ) padankan M kepada

strukturnya.

Vakuol mengecut

M

Nukleus

Sistem

-Terdiri daripada b................ organ yang bekerja secara bersepadu untuk

melakukan sesuatu fungsi khusus.

-Contoh: sistem integumen, sistem peredaran darah, sistem endokrin, sistem

limfa, sistem saraf, sistem pencernaan, sistem otot, sistem perkumuhan, sistem

rangka, sistem respirasi dan sistem pembiakan.

Organisasi sel dalam tumbuhan

Tisu

Terdapat dua jenis tisu iaitu:

- Tisu m................... dan

- Tisu k............

Tisu meristem Perbezaan Tisu kekal

Bersaiz k.........., nukleus

besar, sitoplasma padat,

tiada vakuol.

Ciri-ciri khusus Bersaiz b...............

Tisu m............ Tahap tisu Tisu matang

Tidak/ belum berlaku Proses pembezaan Sedang/ telah berlaku

H.............. akar dan t............

pucuk

Contoh Tisu e................., tisu

a...... dan tisu

v......................



Tisu kekal

Terdapat 3 jenis tisu kekal iaitu:

- Tisu Epidermis

- Tisu Asas

- Tisu Vaskular

CARA NAK INGAT!!!

Tisu kekal Jenis tisu Gambarajah Struktur Fungsi Contoh

Epidermis

K.............

Lapisan berlilin

yg k.......... air

Mengurangkan

kehilangan

air secara

penyejatan,

melindungi

d......... drp

kecederaan

mekanikal

dan

menghalang

jangkitan

penyakit.

Atas

permukaan

daun

Tisu Kekal

Epidermis

Kutikel

Sel pengawal

Asas

Tisu parenkima

Tisukolenkima

Tisu sklerenkima

Vaskular

Xilem

Floem

EKsPerimen

APliKaSi

VaXiFlo



Sel

Pengawal

(daun dan

akar)

Mempunyai

unjuran panjang

(akar)

Mengawal

p...................

dan

pembukaan

stoma

Sel

epidermis

d.........,

Sel

epidermis

akar.

Asas

P............. Sel yg paling

ringkas dan

tidak khusus,

dinding sel nipis,

vakuol besar.

Menyimpan

k........... dan

gula,

memberi

sokongan

dan bentuk

kpd

tumbuhan

herba.

Semua

o............

tumbuhan

K.............

Dinding sel yg

menebal secara

tidak

s....................

Memberi

sokongan

Tumbuhan

herba,

batang

muda dan

petiol

S............. Dinding sel

ditebalkan dgn

seragam oleh

l............ dan tisu

mati

Sokongan

dan

k.................

mekanikal

Tumbuhan

matang.

Vaskular

X.............

Salur xilem yg

memanjang dan

bersambungan

antara satu

sama lain dr

a........ ke daun,

tiada

sitoplasma,

dinding

berl...........

Mengangkut

air dan

g..........

m........... dari

akar ke

bahagian-

bahagian

lain, memberi

sokongan

dan kekuatan

mekanikal.

Akar,

batang dan

daun.



F........... Sel tiub t..........

yg tersusun

h........... ke

hujung utk

membentuk

struktur tiub yg

memanjang dan

bersambungan

Mengangkut

sebatian

organik,

karbohidrat,

asid amino

dari daun ke

bahagian

tumbuhan

lain.

Akar,

batang dan

daun.

SPM 2012

1(d) Rajah menunjukkan pembentukan salur xilem melalui proses X. Sel

tumbuhan tersebut telah mengalami proses pembezaan.

(i) Namakan proses X.

.................................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Huraikan bagaimana salur xilem diadaptasi untuk mengangkut air dalam

tumbuhan.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[3 markah]



Pengawalaturan persekitaran dalam

Maksud persekitaran dalam

1. Persekitaran dalam juga disebut Homeostasis iaitu p...................................

persekitaran dalam yg secara relatifnya tetap utk sel berfungsi dlm

keadaan optimum.

2. Faktor-faktor yang mempengaruhi persekitaran dalam :

Fizikal

- suhu, t................. darah dan tekanan o............... .

Kimia

- kandungan g............... dan gula serta nilai pH.



BAB 3 PERGERAKAN BAHAN MERENTAS MEMBRAN PLASMA

3.1 Pergerakan Bahan Merentas Membran Plasma

- Model m.......... bendalir (MMB)

- Ingat di mana struktur Kepala Hidrofilik, Ekor Hidrofobik, Protein

Pembawa, Protein Liang, Dwilapisan Fosfolipid, Kolesterol dan

Glikoprotein.

Proses Jenis

proses

Definisi Contoh

R...............

Ringkas

Pasif Proses pergerakan molekul g....... atau c........... dari

kawasan berkepekatan t........... ke kawasan

berkepekatan r.........

Gas O2

dan CO2

Air

O................. Proses pergerakan molekul air dari kawasan

berkepekatan z..... terlarut r............ ke kawasan

berkepekatan zat t............... tinggi melalui membran

separa

telap.

A.....

Resapan

B...............

Proses pergerakan molekul bersaiz b........... dari

kawasan berkepekatan t.......... ke kawasan

berkepekatan r.......... dengan bantuan protein

pembawa.

G..........,

Asid

amino,

Asid

nukleik

Pengangkutan

A............

Aktif Proses pergerakan molekul b........... atau berion

dari kawasan berkepekatan r........... ke kawasan

berkepekatan t......... dengan bantuan t............ ATP.

Ion Na+,

ion K+, ion

Cl-



UJI KEFAHAMAN ANDA!

1. Huraikan struktur membran plasma. [3 markah]

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

2. Huraikan pergerakan bahan merentas membran plasma melalui

pengangkutan aktif. [3 markah]

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

3. Bagaimana molekul-molekul berikut bergerak merentas membran plasma?

(a) Molekul larut lipid

(b) Asid amino

(c) Ion kalium [3 markah]

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

SPM 2006 (Esei)

Membran plasma menyelaputi protoplasma sel. Secara keseluruhan membran

plasma mempamerkan sifat bendalir seolah-olah ia adalah satu lapisan minyak di

dalam sebikar air.

Apakah yang dimaksudkan dengan membran plasma mempamerkan sifat

bendalir?

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



SPM 2008 (Esei)

(b) Terangkan persamaan dan perbezaan antara resapan berbantu dan

pengangkutan aktif dalam pergerakan molekul merentasi membran sel.

[8 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

SPM 2010 (Struktur)

Rajah 2.1 dan Rajah 2.2 masing-masing menunjukkan pergerakan bahan X dan

Y merentasi membran plasma. Pergerakan X memerlukan tenaga tetapi

pergerakan Y tidak memerlukan tenaga.

Rajah 2.1 Rajah 2.2

(a) Terangkan proses yang terlibat dalam pergerakan X dan Y.

X: .............................................................................................................................

Y: .............................................................................................................................

[2 markah]



(b)(i) Namakan satu contoh X dan Y

X: ...................................................................................................................

Y: ...................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Huraikan pergerakan Y seperti ditunjukkan pada Rajah 2.2.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[2 markah]

3.2 Pergerakan Bahan Merentas Membran Plasma dalam Kehidupan Seharian

Jenis larutan Definisi Sel haiwan Sel Tumbuhan

H.......tonik

‘po=lo=rendah’

Larutan yang

berkepekatan

lebih .............

berbanding

larutan

bandingan

Air dari luar meresap

................ ke dalam

Sel darah merah

(SDM) menyebabkan

SDM semakin

............ dan pecah

(h............)

Air dari luar masuk ke

dalam sel menyebabkan

saiz ............. bertambah

dan sel menjadi

semakin s............

I......tonik

‘iso=sama’

Larutan yang

berkepekatan

......... dengan

larutan

bandingan

Pergerakan air

keluar masuk sel

adalah ............ .

Tiada perubahan

pada SDM.

Pergerakan air keluar

masuk sel adalah sama.

Tiada perubahan pada

Sel.

H.........tonik

‘Hi=high=tinggi’

Larutan yang

berkepekatan

lebih ...........

berbanding

larutan

bandingan

Air dari dalam SDM

meresap ............ ke

persekitaran luar

menyebabkan SDM

semakin kecil dan

mengecut (k............).

Air dari dalam Sel

meresap keluar ke

persekitaran luar

menyebabkan saiz

............ & sitoplasma

mengecut dan membran

plasma menjauhi

dinding sel

(P....................)



Kesan dan aplikasi osmosis dalam kehidupan seharian.

Fenomena Keadaan kepekatan Kesan keadaan tersebut

Tumbuhan

akuatik

Kepekatan zat terlarut

dalam sel lebih t...............

berbanding luar sel.

Air dari luar m.............. masuk

ke dalam sel secara o.............

dan sel tumbuhan menjadi

s.................

Penggunaan baja

berlebihan


(air tanah) di luar sel lebih

t............. berbanding dalam

sel.

Air meresap k................ sel

secara o................. dan

menyebabkan p....................../

flasid sel serta tumbuhan layu/

mati.

Penjerukkan ikan Kepekatan zat terlarut

(larutan garam) di luar sel

ikan lebih t......... berbanding

dalam sel ikan.

Air meresap k........... daripada

sel secara o.............. . Sel

menjadi k.............../dihidrasi

dan tidak sesuai untuk

pertumbuhan bakteria.

Kesannya makanan t.............

lama.

Penjerukkan

sayur


(larutan garam) di l.......... sel

sayur lebih tinggi bebanding

d............ sel.

Air meresap k........... daripada

sel secara osmosis. Sel

menjadi kontang/d............ dan

tidak sesuai utk pertumbuhan

bakteria. Makanan tahan

lama.



UJI KEFAHAMAN ANDA!

1. Apakah yang dimaksudkan dengan larutan hipotonik, hipertonik dan isotonik?

[3 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

2. Terangkan maksud istilah flasid dan segah dalam sel tumbuhan. [2 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

3. Huraikan proses krenasi dalam sel haiwan. [3 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

4. Apakah kesan penggunaan baja berlebihan terhadap tumbuhan?

Bagaimanakah kita boleh mengembalikan tumbuhan tersebut kepada keadaan

asalnya? [2 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................



SPM 2007 (Struktur)

Rajah 1 dan Rajah 2 menunjukkan dua jenis pergerakan yang berbeza bagi

bahan merentas membran plasma.

(a) Pada Rajah 1, label struktur- struktur berikut:

- Dwilapisan fosfolipid, dengan huruf J

- Protein pembawa, dengan huruf K [2 markah]

(b) Nyatakan dua ciri dwilapisan fosfolipid

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[2 markah]

(c) Namakan proses pergerakan bahan merentasi membran plasma yang

ditunjukkan pada Rajah1 dan Rajah 2.

Proses pada Rajah 1

.............................................................................................................................

Proses pada Rajah 2

..............................................................................................................................

[2 markah]



(d)(i) Molekul-molekul glukosa diangkut ke sel merentasi membran plasma

melalui proses yang ditunjukkan pada Rajah 1.Terangkan mengapa.

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Jika bahan pada Rajah 2.2 adalah ion-ion kalsium, huraikan bagaimana

ion-ion kalsium tersebut diangkut ke dalam sel.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[4 markah]

SPM 2008 (Esei)

(c) Rajah 6.2 dan Rajah 6.3 menunjukkan dua cara pengawetan ikan dan sayur.

Rajah 6.2 Rajah 6.3

Terangkan bagaimana bahan-bahan pengawet itu berkesan dalam pengawetan

setiap bahan makanan tersebut. [8 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

SPM 2009 (Struktur)

(c) Seorang suri rumah bercadang untuk membuat kubis masin. Dia merendam

kubis itu ke dalam larutan garam pekat pada tempoh masa tertentu.

(i) Lukis rajah berlabel keadaan satu sel kubis itu selepas direndam dalam

larutan garam pekat itu.

[2 markah]

(ii) Apakah yang berlaku kepada sel di dalam larutan garam pekat itu?

Terangkan bagaimana ini berlaku.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[4 markah]



SPM 2010 (Struktur)

(c) Rajah menunjukkan keadaan sel tumbuhan sebelum dan selepas direndam

dalam sejenis larutan.

Terangkan keadaan sel selepas direndam dalam larutan tersebut.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[3 markah]

SPM 2011 (Struktur)

Rajah menunjukkan sel tumbuhan yang telah direndam dalam larutan sukrosa

30%.

(a)(i) Pada Rajah, labelkan X dan Y. [2 markah]

(ii) Namakan larutan yang mengisi ruang antara dinding sel dan X.

Terangkan bagaimana larutan itu mengisi ruang tersebut.

Nama larutan: .................................................................................................

Penerangan: ...................................................................................................

[2 markah]



(b) Sel tumbuhan dalam Rajah 2.1 telah mengalami plasmolisis.

Terangkan bagaimana ini berlaku.

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

[2 markah]

(c) Rajah 2.2 dan Rajah 2.3 menunjukkan keadaan dua pokok yang telah

diberi baja. Pokok pada Rajah 2.3 diberi baja secara berlebihan.

Rajah 2.2 Rajah 2.3

Terangkan keadaan pokok pada Rajah 2.3.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[3 markah]

(d) Rajah 2.4 menunjukkan satu kaedah pengawetan sayur-sayuran.

Rajah 2.4



Terangkan kaedah yang digunakan.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[3 markah]

SPM 2012 (Struktur)

Rajah menunjukkan dua kawasan, R dan S, yang dipisahkan oleh satu membran

separa telap.

(a)(i) Berdasarkan Rajah 2.1, kawasan manakah yang hipotonik?

..............................................................................................................

[1 markah]

(ii) Beri satu sebab bagi jawapan dalam (a)(i).

..............................................................................................................

[1 markah]

(iii) Selepas 20 minit, keseimbangan antara kawasan R dan kawasan S

tercapai.

Lengkapkan Rajah untuk menunjukkan parkara berikut:

Bilangan molekul air dalam kedua-dua kawasan.

Aras larutan dalam kedua-dua kawasan.



(iv) Namakan proses yang berlaku dalam (a)(iii).

................................................................................................................

[1 markah]

(b) Beberapa keeping kubis direndam dalam larutan garam yang pekat.

(i) Terangkan mengapa tindakan di atas dapat mengawet kubis itu untuk

jangka masa yang panjang.

...................................................................................................................

...................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Lengkapkan Rajah dengan melukis keadaan sel kubis itu selepas

proses pengawetan.

[2 markah]

(iii) Nyatakan keadaan sel kubis di (b)(ii).

.................................................................................................................



(c) Seorang pemain badminton dinasihatkan meminum minuman isotonik

semasa pertandingan.

Berikan dua sebab.

1. .......................................................................................................................

2. .......................................................................................................................

[ 2 markah]

SPM 2014 (Struktur)

Rajah menunjukkan struktur suatu Amoeba sp.

(b)(i) Terangkan mengapa kandungan air di dalam M bertambah apabila Amoeba

sp. itu berada dalam air tawar.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Terangkan peranan M dalam mengawal keseimbangan air di dalam

Amoeba sp.

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

[2 markah]



(iii) Dalam satu aktiviti, seorang pelajar meletakkan Amoeba sp. itu dalam air laut.

Ramalkan apakah yang akan berlaku kepada Amoeba sp. itu.

Terangkan jawapan anda.

Ramalan: ...........................................................................................................

Penerangan:

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

[3 markah]

SPM 2014 (Esei)

Rajah 6.1 menunjukkan suatu tumbuhan dalam dua keadaan yang berbeza, M

dan N.

Keadaan M

Keadaan N

(a) Berdasarkan Rajah 6.1, terangkan apa yang berlaku kepada tumbuhan itu

dalam keadaan M. [4 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................



(b) Terangkan satu kaedah yang membolehkan tumbuhan dalam keadaan M

menjadi seperti di dalam keadaan N. [6 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

(b) Seorang murid menjalankan eksperimen untuk menyiasat peratusan sel

darah merah yang mengalami hemolisis apabila direndam ke dalam larutan

natrium klorida berlainan kepekatan.

Graf berikut menunjukkan keputusan eksperimen itu.

Berdasarkan kepada graf, terangkan apakah yang berlaku kepada sel darah

merah pada R dan S. [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



BAB 4 KOMPOSISI KIMIA DALAM SEL

4.1 Komposisi kimia dalam sel

Unsur ialah bahan yang terdiri daripada s......... jenis atom sahaja dan

t......... boleh diuraikan kepada bahan yang lebih ringkas melalui tindak

balas kimia.

Terdapat lebih 25 unsur utama dan umumnya mempunyai karbon,

hidrogen, oksigen dan nitrogen.

Sebatian organik ialah sebatian kimia yang mengandungi unsur karbon

(C).

Unsur utama: Karbon (C), Hidrogen (H), Oksigen (O), Nitrogen(N)=CHONg

Unsur lain: Kalium (K), Klorin (Cl), Kalsium (Ca), Ferum (Fe),Magnesium

(Mg), Sulfur (S), Natrium (Na) dan Fosforus (P)

‘Kamal Cuba CaKap Fizik Memang SeNang Pass’(lulus)

Unsur surih: Zink (Zn), Kobalt (Co), Mangan (Mn), Iodin (I), Selenium (Se),

Boron(B),Kromium(Cr), Molibdenum(Mb), Kuprum (Cu), Besi (Be), Fluorin

(F)

‘Fuhh! Zain Malik Cuba Cari Borang ‘Coba Makan Ikan Selar Besar’

4.2 Karbohidrat

Terdiri daripada 3 unsur iaitu Karbon (C), Hidrogen (H) dan Oksigen (O)

Hanya ingat CHO.

Terdapat tiga jenis iaitu monosakarida, disakarida dan polisakarida.

Mono=satu, di= dua dan poli= lebih daripada dua atau banyak.

Sakarida= bilangan gula

Contoh monosakarida ialah GlUkosa, GALAKtosa dan FRUktosa

(GUGALAKFRU).

‘GUGALAKFRU= GurU GALAK makan FRUit’



Contoh disakarida ialah MAltosa, SUKrosa dan LAKtosa (MASUKLAK).

‘MASUKLAK= MAn SUKa LAKsa’

Contoh polisakarida ialah KAnji, GLIkogen dan SELulosa (KAGLISELU).

KAGLISELU= KAmi GeLI SELalu

Bagaimana pula nak ingat persamaan kondensasi dan hidrolisis

karbohidrat?

Monosakarida boleh membentuk disakarida melalui proses kondensasi

manakala disakarida boleh diuraikan kepada monosakarida melalui proses

hidrolisis.

Persamaan kondensasi monosakarida adalah seperti berikut:

1. GlUkosa + GlUkosa MALtoSA + air

‘GurU GurU MALaySiA’

2. Glukosa + Galaktosa Laktosa + air

‘GurU GALAK LATihan’

3. Glukosa + Fruktosa Sukrosa + air

‘GurU FRee SoKmo’

Kondensasi kondensasi

4. GlUkosa MALtoSA Kanji

Hidrolisis hidrolisis

# Nota:

Jika pertukaran dari molekul ringkas ke molekul kompleks= proses

kondensasi, manakala Jika pertukaran dari molekul kompleks ke molekul

ringkas= proses hidrolisis.



4.3 Protein

Terdiri daripada Karbon, Hidrogen, Oksigen dan Nitrogen.

Ingatlah CHON!

Daripada perkataan protein jadilah PROTEiN

P=Protein

R=Ringkas=Asid amino

O=Organik (ada unsur C), Oksigen.

T=Tak perlu dan perlu (Asid amino perlu dan asid amino tak perlu)

E=Elektrik=Hidroelektrik (H)

N=Nitrogen

Terdapat empat struktur protein iaitu:

Primer = Pertama

SekunDer= keDua. Ada Dua jenis iaitu heliks-α dan kepingan berlisu-β

Tertier= keTiga

KuartErner= KeEmpat

Primer

Sekunder

Tertier

Kuarterner



Persamaannya:

kondensasi

√ Asid amino+ Asid amino Dipeptida + air

kondensasi

√ Dipeptida Polipeptida + air

SPM 2010 (Struktur)

Rajah menunjukkan dua peringkat organisasi di dalam struktur protein.

Peringkat organisasi dalam protein X: ....................................................................

Peringkat organisasi dalam protein Y: ....................................................................

(a) Dalam Rajah, namakan peringkatn organisasi di dalam struktur protein X dan

Y. [2 markah]

(b) Huraikan struktur protein X.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[2 markah]

AADP

Agensi Anti-Dadah Pahang



(c) Rajah menunjukkan bagaimana protein X diuraikan untuk membentuk hasil.

Terangkan bagaimana hasil-hasil dalam Rajah di atas dibentuk.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[2 markah]

(d) Nyatakan mengapa protein haiwan adalah protein kelas pertama.

............................................................................................................................

[1 markah]

(e)

Sutera adalah suatu contoh protein. Pakaian sutera menjadi berkedut

apabila dibasuh menggunakan air panas pada suhu 650C.

(i) Terangkan pernyataan di atas.

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

[3 markah]

(ii) Berdasarkan pernyataan di atas, cadangkan dua cara untuk mengekalkan

kualiti pakaian sutera.

1. .....................................................................................................................

.....................................................................................................................

2. .....................................................................................................................

.....................................................................................................................

[2 markah]



4.4 Lipid

Mengandungi CHO.

Terdapat lima jenis lipid iaitu Lemak, Minyak, Lilin, Fosfolipid dan Steroid.

Perbezaan antara Lemak Tepu (LT) dengan Lemak Tak Tepu:

LT Perbezaan LTT

T.............

Kehadiran ikatan

ganda dua antara

atom-atom karbon

dalam asid lemak

A........

Tidak b......... Keupayaan bertindak

dengan satu atom

hidrogen tambahan

Boleh

Keadaan dalam suhu

bilik

Aras kolesterol

Sumber lemak ............

seperti mentegadan

minyak sapi

contoh Sumber minyak

daripada ..................

seperti minyak masak,

minyak jagung dan

soya.

Fuyoo! Lembu Suka Main

Lumpur.



SPM 2013 (Struktur)

Rajah menunjukkan pembentukan trigliserida.

(a)(i) Namakan P dan Q.

P: ...................................................................................................................

Q: ...................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Dalam jadual, nyatakan bilangan molekul bagi P dan Q.

Jenis molekul Bilangan molekul

P

Q

[2 markah]

(b)(i) Namakan proses X.

........................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Terangkan proses X.

......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[2 markah]

(c) Trigliserida adalah sejenis lipid.

Nyatakan satu fungsi trigliserida dalam manusia.

............................................................................................................................

[1 markah]

4.5 Enzim

Definisi:

Enzim ialah p................ yang bertindak sebagai m................ organik utk

mempercepatkan tindak balas biokimia dlm sel.

Ciri-ciri enzim iaitu:

Cepat, tidak Musnah selepas tx, kuantiti Kecil, Kofaktor, Berbalik, Spesifik,

Sensitif terhadap perubahan Suhu, Sensitif pada perubahan pH, Perencat.



Mekanisme tindakan enzim:

‘Hipotesis mangga dan kunci’

Mangga= Enzim Kunci= Substrat

Enzim + Substrat Kompleks enzim-substrat molekul enzim +

molekul hasil tindak balas

Terdapat empat faktor yang mempengaruhi tindakan enzim:

1. Suhu

2. pH

3. Kepekatan Enzim

4. Kepekatan Substrat

‘Susu Pekat Enak Sekali’

•Semakin bertambah suhu, semakin bertambah kadar tindak balas.

•tindakan enzim paling optimum pada suhu 37oCSuhu

•Tindakan optimum enzim pepsin pada pH 2, Enzim Amilase pH 7, Enzim Tripsin pH 12pH

• Semakin bertambah kepekatan enzim, semakin bertambah kadar tindak balas.

•sehingga dihadkan oleh faktor pengehad iaitu kepekatan substrat.

Kepekatan Enzim

•Semakin bertambah kepekatan substrat, semakin bertambah kadar tindak balas.

•sehingga dihadkan oleh faktor pengehad iaitu kepekatan enzim.

Kepekatan Substrat

Cara nak ingat!!

‘Cikgu Minah Kata Kena Balik Solat Sunat Pagi Petang’



Kegunaan Enzim dlm kehidupan harian dan Industri.

Enzim Kegunaan 1 Kegunaan 2 Kegunaan 3

Selulase Mengekstrak kulit

tumbuhan

Protease Melembutkan daging/ Menanggalkan

bulu pada kulit

Menanggalkan

kotoran berasaskan

daging

Lipase Menanggalkan kotoran

lemak dan minyak.

Zimase Penapaian yis utk

menghasilkan wain

Membuat doh

untuk

menghasilkan

roti

SPM 2005 (Struktur)

(c)

Enzim banyak digunakan dalam kehidupan seharian dan dalam industri.

Terangkan bagaimana enzim bertindak dalam:

(i) memudahkan kerja memasak daging.

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

[2 markah]

(ii) mengekstrak agar-agar daripada rumpai laut.

............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................

[3 markah]



(d) Rajah 4.2 menunjukkan struktur satu enzim dan substrat W, substrat X dan

substrat Y.

Berdasarkan Rajah di atas, lengkapkan rajah skema di bawah bagi

menunjukkan mekanisme tindakan enzim ke atas substrat yang sesuai.

[2 markah]



SPM 2006 (Struktur)

(iii) Rajah menunjukkan suatu mekanisme tindakan enzim.

Lukiskan rajah dalam petak III dan IV yang disediakan dalam Rajah di bawah

untuk melengkapkan mekanisme tindakan enzim tersebut.

(c) Dalam suatu proses penyediaan makanan, seorang suri rumah telah

melakukan langkah-langkah berikut:

Langkah 1: Perap kepingan daging dengan hirisan buah betik muda dalam

sebuah besen.

Langkah 2: Rendam besen itu ke dalam bekas berisi air pada suhu 400C selama

30 minit seperti dalam Rajah di bawah.

Terangkan mengapa suri rumah itu melakukan Langkah 1 dan Langkah 2.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[4 markah]



BAB 5 PEMBAHAGIAN SEL

5.1 Mitosis

Keperluan pembahagian sel dalam organisma hidup

- Apabila kulit tercedera, pem................. sel membantu menyembuhkan

kecederaan.

- Sel rambut baharu t............. menggantikan rambut yang gugur dan kuku

baharu terbentuk untuk menggantikan kuku yang patah.

Peringkat pembahagian sel dibahagikan kepada dua peringkat iaitu:

- Pembahagian n.............. .

- Pembahagian s...................... .

Kepentingan mitosis

- Menambahkan b.............. dan s......... sel.

- Mengekalkan sifat d............ induk kepada anak.

- Membaiki tisu yang r........... dengan tisu yang baharu.

Kitar sel

- Ialah suatu tempoh bermulanya peringkat sel baharu dihasilkan

sehinggalah peringkat sel tersebut selesai memb........... dan menghasilkan

d..... sel anak.

- Dibahagikan kepada fasa i............... dan fasa m............... atau fasa M.

- Fasa mitosis dibahagikan kpd pembahagian n.............. atau mitosis dan

pembahagian s.................... atau sitokinesis.

Fasa-fasa dalam kitar sel

Interfasa (I)

Profasa(P)

Metafasa(M)

Anafasa(A)



Telofasa(T)

Sitokinesis (S)

‘I Pak MAT Sudin’

Fasa Gambar rajah Perlakuan kromosom

I................

Peringkat G1-Pertumbuhan aktif,

p............. disintesis, kromosom tidak

jelas kelihatan (kromatin).

Peringkat S- S............... DNA yang

menjalani proses r...................

(mengganda) membentuk kromatid

kembar.

Peringkat G2-Protein dan enzim

diperlukan. Tenaga dikumpulkan.

P..............

Kromosom p............ dan berpilin.

Kromosom lebih t.......... dan pendek.

Kedua-dua kromatid bercantum

pada s................. .

M..............

Kromosom tersusun pada sentromer

di satah k........................... .

A..............

Kromosom t................. pada

sentromer dan b............... ke kutub

bertentangan.



T...............

dan

S..............

Kromosom membentuk bebenang

halus k............... semula. Kromosom

kurang jelas kelihatan.

Pembahagian s................... berlaku

sebaik sahaja nukleus terbentuk

iaitu pada akhir telofasa.

Kepentingan pembahagian sel yang terkawal

Membolehkan sel anak memperoleh jumlah k.................. dan kandungan

g................ yg seiras seperti induknya.

Kesan pembahagian sel yang tidak terkawal

Sel membahagi secara mitosis berulang kali secara tidak terkawal boleh

menyebabkan sel k............. .

Pembentukan sel kanser ini menghasilkan t............ .

Aplikasi pengetahuan mengenai mitosis dalam pengklonan.

Pengklonan ialah proses penghasilan k........ atau organisma yang seiras

dengan organisma induk melalui pembiakan a.......... .

Aplikasi daripada pengklonan ialah k........... tisu.

Kultur tisu ialah teknik pengkulturan cebisan t....... organisma hidup dalam

larutan medium kultur s.......... yang mengandungi n......... dan hormon

pertumbuhan.

Tumbuhan boleh dikultur secara a.......... dengan menggunakan cebisan

tisu kecil yang disebut e........... .

E............. yg telah disterilkan dimasukkan ke dalam medium kultur yang

membahagi secara m............ membentuk k..........., iaitu sekumpulan tisu

yg belum membeza.



Sel dalam kalus membesar menjadi e.......... dan seterusnya menjadi anak

tumbuhan sebelum dipindahkan ke tanah.

Pengklonan pada haiwan melibatkan pemindahan n.......... daripada sel

soma ke dalam o.......... atau sel embrio tanpa n.............. . Contohnya,

Dolly.

5.2 Meiosis

Meiosis I dan Meiosis II

‘Pak MAT I dan Pak MAT II’

Fasa Gambar rajah Penerangan

P.............. I

Kromosom menjadi padat.

Kromosom m.............., menebal dan

jelas kelihatan. Kromosom

membentuk b............ melalui proses

sinapsis. Proses p............ silang

berlaku di k............. .

M.............. I

Kromosom h.............. tersusun di

satah khatulistiwa. Sentromer tidak

membahagi.

A.............. I

Gentian gelendong m................. dan

menarik setiap kromosom homolog.

Kromosom h................. berpisah

daripada pasangan homolognya dan

b................. ke kutub bertentangan.



T............... I

Gentian g................... menghilang.

Nukleolus muncul semula dan

membran n............... terbentuk. D.....

sel anak terhasil.

P............. II

Gentian g................. mula terbentuk.

Nukleolus dan membran plasma

h.............. .

M............. II

Kromosom t................. secara rawak

pada satah khatulistiwa. Setiap

kromatid terikat kepada gentian

g................. pada sentromer.

A............. II

Sentromer k............... kembar

membahagi. Setiap kromatid kembar

b............... dan bergerak ke kutub

sel bertentangan dengan didahului

oleh s................... .

T.............. II

Gentian gelendong h............ .

Membran plasma dan nukleolus

m............ semula. E............ sel anak

terhasil dengan setiap sel anak

mengandungi s............. daripada

kromosom induk. Sel haploid ini

akan membesar menjadi g........... .



Perbandingan antara meiosis dan mitosis

Meiosis Persamaan Mitosis

Meiosis Perbezaan Mitosis

Tempat berlaku

Bilangan pembahagian

Bilangan sel anak terhasil

Bilangan kromosom sel

anak terhasil

Pindah silang

Kandungan genetik

Sinapsis kromosom

homolog

Peranan



SPM 2005 (Struktur)

Rajah menunjukkan sel P dan sel Q yang sedang mengalami pembahagian sel.

(a)(i) Namakan struktur-struktur yang berlabel K dan L.

K: ..................................................................................................................

L: ..................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Nyatakan fasa pembahagian sel P dan sel Q.

Sel P: ...........................................................................................................

Sel Q: ..........................................................................................................

[2 markah]

(b) Sel P mengalami pembahagian sebanyak tiga kali berturut-turut.

Berapakah bilangan sel anak yang terhasil?

............................................................................................................................

[1 markah]

(c)(i) Sel Q mengalami pembahagian nukleus pertama dan menghasilkan dua

sel.

Lengkapkan rajah untuk menunjukkan kromosom dalam satu daripada dua

sel yang terhasil.



[1 markah]

(ii) Namakan satu organ di mana sel didapati.

......................................................................................................................

[1 markah]

(iii) Bilangan kromosom dalam satu sel soma lalat ialah 12.

Nyatakan bilangan kromosom yang terdapat dalam sel anak yang

dihasilkan di akhir jenis pembahagian sel seperti yang ditunjukkan oleh

Q.

.....................................................................................................................

[1 markah]

(d) Kanser ialah penyakit yang menyebabkan pertumbuhan tisu tidak terkawal.

Radioterapi adalah satu kaedah rawatan penyakit kanser yang menggunakan

sinaran radioaktif.

Terangkan bagaimana rawatan ini menyekat pertumbuhan sel kanser.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[2 markah]

(e) Seorang pengusaha kelapa sawit ingin menghasilkan pokok kelapa sawit

yang banyak dalam masa yang singkat.

Nyatakan teknik yang terbaik yang boleh digunakan oleh pengusaha itu dan

satu masalah yang perlu diambil kira dalam menggunakan teknik tersebut.



...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[2 markah]

SPM 2007 (Struktur)

Rajah menunjukkan tiga peringkat mitosis, P, Q dan R, dalam sel haiwan.

(a) Namakan peringkat P, Q dan R dalam ruang yang disediakan dalam Rajah di

atas.

[3 markah]

(b) Terangkan apa yang berlaku pada peringkat Q.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[3 markah]

(c) Nyatakan perlakuan kromosom pada peringkat berikut:

Peringkat P: ......................................................................................................

Peringkat R: .....................................................................................................

[2 markah]

(d) Terangkan kepentingan mitosis dalam proses pengklonan pokok orkid.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[3 markah]



(e) Rajah menunjukkan suatu sel pada peringkat P. Pada peringkat seterusnya,

didapati kromososm M tidak berpisah.

Lengkapkan rajah kedua-dua sel anak yang akan terbentuk pada ruang yang

disediakan di bawah.

Sel anak 1 Sel anak 2

[2 markah]



SPM 2008(Struktur)

Rajah menunjukkan sebahagian daripada peringkat pembahagian sel secara

meiosis dalam satu sel haiwan.

Perlakuan kromosom di peringkat S tidak ditunjukkan.

(a) Namakan struktur berlabel X.

............................................................................................................................

[1 markah]



(b)(i) Dalam Rajah di atas, lengkapkan rajah diperingkat S untuk menunjukkan

perlakuan kromosom.

[1 markah]

(ii) Nyatakan satu perubahan yang berlaku di peringkat S.

.........................................................................................................................

[1 markah]

(c) Rajah di bawah menunjukkan proses Y yang berlaku di peringkat P.

Permulaan proses Y Akhir proses Y

(i) Dalam Rajah di atas, lukis rajah yang menunjukkan rupa kromosom di akhir

proses Y.

[1 markah]

(ii) Namakan proses Y.

........................................................................................................................

[1 markah]

(iii) Nyatakan satu kepentingan pross Y kepada semua organisma.

..........................................................................................................................

[1 markah]

(d) Rajah di bawah menunjukkan sel-sel kulit. Sel- sel X adalah sel kanser yang

terbentuk selepas sel-sel normal terdedah kepada faktor W.



(i) Berikan dua contoh faktor W.

1.......................................................................................................................

2.......................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Terangkan pembentukan sel X.

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

[2 markah]

(iii) Nyatakan dua cara untuk mengelakkan perkembangan sel X.

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

[2 markah]

SPM 2009 (Kertas 2)

Rajah menunjukkan proses pembentukan sel R.

(a)(i) Nyatakan bilangan kromosom dalam sel P dan sel Q.

P: .............................................................................................................................

Q: ...........................................................................................................................

[2 markah]



(ii) Terangkan apa yang berlaku yang menyebabkan perbezaan bilangan

kromosom antara sel P dan sel Q.

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

[2 markah]

(b)(i) Dalam organ manakah sel R terbentuk?

........................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Namakan proses pembentukan sel R.

........................................................................................................................

[1 markah]

SPM 2010 (Struktur)

Rajah menunjukkan peringkat-peringkat yang berbeza dalam suatu pembahagian

sel.

(a)(i) Namakan jenis pembahagian sel itu.

........................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Susun peringkat-peringkat pembahagian sel itu mengikut urutan yang betul.

[1 markah]

(b)(i) Terangkan perlakuan kromosom dalam peringkat R.

........................................................................................................................

........................................................................................................................

[2 markah]



(ii) Nyatakan satu kepentingan perlakuan kromosom dalam (b)(i).

.......................................................................................................................

[1 markah]

SPM 2012 (Struktur)

Rajah 3 menunjukkan sel P dan sel Q mengalami 2 jenis pembahagian sel yang

berlainan.

Sel P Sel Q

(a) Lengkapkan jadual di bawah dengan mengisi aspek-aspek berikut bagi sel P

dan sel Q.

Aspek Sel P Sel Q

Jenis pembahagian sel

Peringkat pembahagian sel

Perlakuan kromosom



SPM 2013 (Struktur)

Rajah menunjukkan sebuah ladang yang ditanam dengan pokok-pokok daripada

spesies yang sama dalam dua plot yang berbeza, P dan Q.

Ladang itu telah dijangkiti suatu penyakit. Semua pokok dalam plot P mati tetapi

hanya sedikit pokok dalam plot Q yang mati akibat jangkitan itu.

Terangkan mengapa semua pokok dalam plot P mati.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[3 markah]

SPM 2014 (Struktur)

Rajah menunjukkan suatu peringkat meiosis dalam sel haiwan.

(a)(i) Namakan peringkat itu.

........................................................................................................................

[1 markah]



(ii) Huraikan perlakuan kromosom semasa peringkat itu.

........................................................................................................................

.........................................................................................................................

[2 markah]

(b) Terangkan kepentingan proses L.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[2 markah]

(c)(i) Namakan struktur K.

.........................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Apakah yang berlaku kepada gamet terbentuk jika struktur K gagal

berfungsi dalam proses pembentukan gamet?

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

[3 markah]



BAB 6 NUTRISI

6.1 jenis-jenis nutrisi

Dibahagikan kepada d..... jenis iaitu a....trof dan h........trof.

‘auto’ = sendiri ‘hetero’ =yang lain ‘trof’ =makan

A.....trof dibahagikan pula kepada d..... iaitu f......sintesis dan k......sintesis.

‘foto’ =cahaya ‘kemo’ =kimia ‘sintesis’ =bina

H.........trof pula dibahagikan kepada t...... kategori iaitu h...............,

s..........isme dan p..........isme.

‘holo’ =zoon= haiwan ‘saprofit’ =mati/reput ‘parasit’ =perosak

‘tisme’ =cara

SPM 2006 (Esei)

Rajah menunjukkan tiga organisma P, Q dan R.

(a)(i) Huraikan jenis nutrisi pada P dan Q. [4 markah]

Jenis-jenis

nutrisi

A................

F.....sintesis K.....sintesis

H...................

H.....zoik S............isme P............isme



.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

6.2 Gizi Seimbang

Kandungan nutrien yang mengandungi t........ kelas makanan pada kuantiti

yang b........ pada masa yang b......... .

Nilai tenaga makanan = 4.2x j....... air x peningkatan s...... air

J........ makanan

Faktor-faktor yang mempengaruhi keperluan tenaga harian ialah umur,

jantina, berat badan, dan jenis pekerjaan.

Vitamin dibahagikan kepada d..... iaitu vitamin larut l......... (VLL) dan

vitamin larut a..... (VLA).

Contoh VLL ialah Vitamin A, D, E, dan K, contoh VLA ialah vitamin B dan

C.

Vitamin larut air Sumber Makanan Fungsi dalam badan

B1

B2

B3

B5



B6

B12

C

Vitamin Larut

lemak

Sumber makanan Fungsi dalam badan

A

D

E

K



Mineral dibahagikan kepada d..... iaitu m........nutrien dan m..........nutrien.

‘makro’ =besar ‘mikro’ =kecil ‘nutrien’ =makanan

Makronutrien Sumber makanan Fungsi

Kalsium

Magnesium

Fosforus

Natrium

Kalium

Mikronutrien Sumber makanan Fungsi

Besi

Florin



6.3 Malnutrisi

‘Mal’ =lebih atau kurang

Gizi Berlebihan Kekurangan

K.....................

Obesiti

Diabetis m..............

Penyakit k...........................

Lesu dan tidak bertenaga

Protein G.......

Kegagalan g........ dan h.......

A....... urik berlebihan dalam

darah

K................. dan marasmus

Vitamin C Pembentukan k.............. yang

lemah menyebabkan s...........

(gusi berdarah)

Ferum

A........ (kurang darah merah)

Vitamin D,

Kalsium dan

fosforus

R...........

O.............................

L............. O............

Penyakit kardiovaskular

Lesu dan tidak bertenaga

SPM 2006 (Esei)

(b) Sembelit, rabun malam dan anemia adalah tiga masalah kesihatan.

Nyatakan punca dan cadangkan cara untuk mengatasi setiap masalah

kesihatan itu dari aspek nutrisi.

[6 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

SPM 2008 (Esei)

(a)(ii) Malnutrisi adalah keadaan yang timbul akibat gizi yang tidak seimbang di

mana ada nutrien tertentu yang kurang, berlebihan atau dalam nisbah

yang salah.

Terangkan kesan kepada seseorang kanak-kanak yang diberi mana-mana

dua nutrien makanan dalam amaun yang tidak mengcukupi untuk satu

tempoh masa yang panjang. [6 markah]

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

6.4 Pencernaan Makanan

Pencernaan di dalam mulut;

a.............

K......... + air maltose (Kami Anak Malaysia)

Pencernaan di dalam perut;

p..........

√ Protein + air P.................... (Parti Progresif Penduduk)

renin

√Kaseinogen K............ (Kelas Rancangan Khas)



Pencernaan di dalam usus kecil;

amilase

√Kanji + air M.............. (KAM)

tripsin

√P..................... +air Peptida (Polis Tangkap Pencuri)

l...............

√Lipid + air Gliserol + lemak (Lantai Licin Geli Lah)

e...............

√Peptida + air Asid amino (PEA)

m..............

√Maltosa +air G.............. (Malaysia Medical Group)

s.............

√S............. + air Glukosa + fruktosa (Sport Science Group Fun)

l............

Laktosa + air Glukosa + G..................(Lebih Lebih Gila Gila)

Rumusan :

Kelas Makanan Mulut Perut Usus kecil

Karbohidrat

Kanji

Kanji

Maltosa

Sukrosa

Laktosa

Protein

Protein

Kaseinogen

Polipeptida

Dipeptida

Lipid Lipid



Gizi seimbang berdasarkan piramid makanan.

Aras Kelas makanan Fungsi Kekurangan Berlebihan

1 Karbohidrat √Membekalkan

tenaga

Lesu,

keletihan

O.............

2 Vitamin, Mineral

dan Serat

√Kekalkan kesihatan

√Metabolisme dalam

badan.

√Vit. A-

mencegah

rabun

m............

√Vit. C-

mencegah

s...........

3 Protein √Membina sel-sel

baru.

√Menggantikan sel

mati.

√Pertumbuhan.

Marasmus.

K....................

√G......

√Kegagalan

g..........

4 Lipid, Gula,

Garam

Membekalkan

tenaga yang lebih

tinggi.

Keletihan √O..............

√Penyakit

kardiovaskular



Sistem Pencernaan Ruminan dan Rodensia.

Terdapat e............ ruang perut iaitu:

R.........., Retikulum, O..............., Abomasom (RROA)

‘Rumah Rosak Ombak Air’

Perbandingan antara salur alimentari Ruminan dan Rodensia:

(SPM 2006, Esei)

Ruminan Persamaan Rodensia

Kedua-dua salur alimentari mempunyai b............... atau protozoa untuk

menghidrolisis s................ .

Perbezaan

Mempunyai ..... ruang

perut

Bilangan Perut Mempunyai .... ruang

perut

Di mana berlakunya pencernaan s................

K......... dan pendek Saiz Sekum Besar dan p...........

Sekum adalah tempat b.............. menghidrolisis selulosa.

D..... kali Bilangan makanan

dihantar melalui ruang

perut

S..........

Untuk mencernakan makanan dengan cara meningkatkan kecekapan

tindak balas s................ .

R............ dan

retikulum

Dimana bakteria dan

protozoa banyak

dijumpai

S..........

Bakteria merembeskan s........ untuk menghidrolisis selulosa kepada

glukosa.

Lembu, kambing,

kerbau

Contoh Arnab, tikus, tupai



SPM 2006 (Struktur)

Rajah menunjukkan sistem pencernaan manusia.

Struktur Q pada Rajah di atas terlibat dalam pencernaan lemak.

(i) Namakan struktur Q.

.............................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Namakan enzim yang mencernakan lemak dalam Q.

...............................................................................................................................

[1 markah]

(b)(i) Terangkan bagaimana kanji dicerna dalam duodenum.

........................................................................................................................

........................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Seorang pelajar makan terlalu banyak buah limau.

Terangkan kesan memakan terlalu banyak buah limau ke atas pencernaan

kanji dalam duodenum.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[2 markah]



SPM 2010 (Esei)

Rajah menunjukkan sistem pencernaan dan organ-organ berkaitan pencernaan.

Terangkan bagaimana ikan kukus dicernakan di bahagian R, S dan T di dalam

sistem itu. [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



SPM 2011(Struktur)

(c) Rajah menunjukkan pergerakan bolus makanan dalam esofagus.

Terangkan bagaimana bolus makanan bergerak turun dari esofagus ke perut.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

[3 markah]

(d) Nyatakan fungsi renin, pepsin dan asid hidroklorik dalam perut.

Fungsi

Renin

Pepsin

Asid hidroklorik

[3 markah]



SPM 2013 (Esei)

(b) Rajah menunjukkan piramid makanan.

Terangkan kepentingan makanan bagi setiap aras dalam piramid makanan.

[10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



6.5 Penyerapan dan Asimilasi hasil pencernaan Makanan.

Struktur vilus

Penyerapan makanan tercerna

Melibatkan kedua-dua proses peresapan dan p....................... a.........

Pada mulanya, molekul-molekul g.................., a........ a.............,

v.................... dan m................... larut air meresap ke dalam sel

e....................... dan diserap ke dalam k.................... d....................

G.................... dan asid lemak meresap masuk ke dalam sel

e........................ dan bergabung membentuk titisan halus l............ yang

kemudiannya meresap masuk ke dalam l....................

V..................... larut lemak juga meresap ke dalam l.................... untuk

diangkut bersama lipid.

Lakteal-lakteal bergabung membentuk salur l............. yang lebih besar

dalam rangkaian sistem .......................

Kapilari-kapilari darah yang membawa n................ larut air bergabung

membentuk v.......... portal h.............. yang membawa darah ke h..........

Dari hati, nutrien diasimilasikan dan diangkut ke semua sel b.............

Asimilasi makanan tercerna

Sebahagian hasil pencernaan dibawa terus ke h............. untuk diproses

atau diasimilasi.

Asimilasi berlaku dalam s...... yang mana nutrien digunakan untuk

membentuk sebatian kompleks atau komponen struktur.



Kebanyakan g................ ditukar menjadi gli.............. dan disimpan di

dalam hati.

Apabila paras gula darah men............ dan badan memerlukan tenaga,

gli............... simpanan ditukarkan semula kepada g.................

Apabila g................... tiba di sel, g.................... dioksidakan untuk

membebaskan t.............. melalui r....................... sel.

Apabila simpanan gli................ di dalam hati menjadi penuh, g....................

berlebihan ditukarkan menjadi l..................

Hati mensintesiskan p................. plasma dengan menggunakan a.............

a................

Asid amino yang memasuki sel digunakan untuk mensintesiskan

pro..................... baru dan memperbaiki t........... yang rosak

Ia juga bertindak sebagai unit asas untuk sintesis e................ dan

hor...........

Asid amino yang berlebihan tidak boleh disimpan dalam badan dan

diuraikan oleh h........... melalui proses pend...................... yang

menghasilkan u............

L............... seperti lemak merupakan sumber tenaga utama badan.

Lipid ber.................... disimpan dalm t............. a......................

Beberapa lipid lain seperti f..................... dan ko..................... merupakan

komponen m................ p......................

Ringkasan proses penyerapan dan asimilasi makanan tercerna.

Hasil makanan

tercerna

Hormon/

enzim/ proses

terlibat

Ditukarkan kpd Tempat diproses

dan ke mana?

Glukosa berlebihan

Glukosa berkurangan

Insulin

Glukagon

Glikogen Dari Hati ke sel

badan melalui

Respirasi sel

Asid Amino

berlebihan

pendeaminaan Urea Hati

Lemak dan Gliserol Meresap ke sel Lakteal Tisu Adipos



Vitamin larut lemak epitelium utk

bergabung

membentuk

titisan halus

lipid

Sistem limfa

SPM 2009 (Esei)

Rajah menunjukkan laluan molekul lemak melalui suatu sistem.

Pundi hempedu, pankreas dan usus kecil adalah struktur-struktur yang terlibat

dalam memproses molekul lemak.

Terangkan proses-proses yang berlaku kepada molekul lemak sehingga boleh

digunakan oleh sel-sel badan. [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

6.6 Pembentukan tinja dan penyahtinjaan

Selepas penyerapan n................. selesai berlaku di dalam usus kecil,

kandungan usus bergerak masuk ke dalam k..............

Kandungan usus adalah a......., bahan makanan t.......... dicernakan dan

s...............

Sebahagian besar s............. itu ialah sel............. dinding sel tumbuhan.

Bahan-bahan tidak tercerna ini bergerak dengan sangat p.................

melalui k................ dengan dibantu oleh pe.......................

Penyerapan semula a....... daripada sisa-baki dalam k............ itu akan

menghasilkan t........... iaitu sisa separa p.............

T............ juga mengandungi sel-sel mati yang tersingkir daripada lapisan

sebelah dalam u.............., bahan b................... seperti pigmen

h.................. dan bahan-bahan bertoksik yang perlu disingkirkan daripada

badan.

K................ juga merupakan habitat satu populasi besar b.................

Mikroorganisma berfaedah ini memainkan peranan yang penting untuk

mengekalkan persekitaran yang s.............. dalam salur a........................

Dinding k............... merembes m.............. yang melekatkan t............

berada di dalam k............. selama 12 hingga ....... jam sebelum bergerak

masuk ke dalam re............ untuk disimpan buat sementara waktu.

Apabila t................ mula berkumpul, t.................... di dalam rectum

meningkat dan ini menyebabkan keinginan untuk menyingkirkan t...........

daripada badan.



Penyingkiran t.............. disebut p................................... yang dikawal oleh

otot-otot di sekeliling d.............

Masalah-masalah yang berkaitan dengan penyahtinjaan

Sembelit

Hemoroid

Kanser kolon

SPM 2008 (Esei)

Selepas penyerapan nutrien dalam usus kecil, bahan-bahan yang tidak tercerna

dalam usus besar akan membentuk tinja.

Terangkan pembentukan tinja dalam manusia. [4 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

6.7 Menilai Tabiat Pemakanan

Masalah kesihatan yang berkaitan dengan tabiat pemakanan

Penyakit

Punca terjadinya penyakit Kesan penyakit Cara

mengatasinya?

Gastritis √Tidak m.......... pada

masanya.

√Pengambilan a.............

yang berlebihan.

√T...............

√Pengambilan aspirin

atau ubat tahan sakit.

√Jus gastrik

bertindak terhadap

lapisan e................

perut

√U........... gastrik

√Ubah tabiat dan

gaya hidup

√Mengambil ubat

antasid

Obesiti √Pengambilan makanan

yang mengandungi

√Penyakit

kardiovaskular.

√Lakukan

s............ secara



l......... dan karbohidrat

yang berlebihan

√Tekanan d...........

tinggi.

√D...............

berkala.

√Kurangkan

makanan

berlemak

Anoreksia

nervosa

√Mengelak untuk makan

kerana takut gemuk

√Gangguan

psikologi dan maut.

√Kurus kering

√Kaunseling dan

pemulihan jisim

badan

Bulimia √Makan secara banyak

pada masa s..............

dan memuntahkan

semula.

√Memakan laksatif.

√Mencederakan

salur alimentari.

√Cirit birit

√Ketidakseimbangan

ion m.......... dalam

darah.

√Penyakit

kardiovaskular

√Kerosakan g..........

√Kaunseling

SPM 2008 (Esei)

Jadual menunjukkan makanan yang diambil oleh seorang budak lelaki berumur

15 tahun dalam menu hariannya. Keperluan tenaga harian budak itu ialah 12500

kJ.

Jenis makanan Kuantitit yang diambil/g Kandungan tenaga/ kJ

Nasi 400 1600

Kentang goreng 500 1000

Kari ayam 300 300

Telur rebus 150 630

Mentega 50 3000

Susu 280 300

Sosej 300 500

Sardin 150 900



(i) Berdasarkan jadual di atas, nyatakan nilai tenaga yang terkandung dalam

pemakanan hariannya. Adakah pengambilan makanan itu memenuhi

keperluan tenaga hariannya? [2 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

(ii) Budak lelaki ini mengambil menu ini secara berterusan dalam jangka masa

yang panjang.

Terangkan akibatnya terhadap kesihatan budak lelaki ini.

[8 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................



SPM 2009 (Esei)

(b) Rajah 9.2, 9.3 dan 9.4 menunjukkan keadaan fizikal tiga orang, yang

berkaitan dengan tabiat makan mereka.

Rajah 9.3 Rajah 9.4

Terangkan hubungan antara tabiat makan dengan keadaan fizikal setiap individu

itu. [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

SPM 2010 (Esei)

(b) Rajah menunjukkan tiga jenis makanan.

Terangkan kesan jangka masa panjang pengambilan makanan-makanan yang

berlebihan ke atas kesihatan individu. [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

SPM 2014 (Esei)

(a) Maklumat berikut ialah berkaitan tabiat makan bagi individu U dan individu W.

Individu U

Makan tidak mengikut masa yang menyebabkan perut selalu kosong

Individu W

Makan dengan banyak dalam masa yang singkat diikuti dengan

memuntahkannya semula secara sengaja setiap kali selepas makan.

(a) Terangkan bagaimana tabiat makan itu mempengaruhi kesihatan:

(i) individu U

(ii) individu W [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

(b) Rajah menunjukkan satu set nasi lemak.

Seorang kanak-kanak perempuan mengambil satu set nasi lemak sebagai

sarapan setiap hari dalam jangka masa panjang.

Bincangkan kesan baik dan kesan buruk diet itu terhadap kesihatannya.

[10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

6.9 Kepentingan Makronutrien dan Mikronutrien dalam Tumbuhan

Elemen-elemen makronutrien: Elemen-elemen mikronutrien

karbon (C)

hidrogen(H)

oksigen(O)

nitrogen (N)

fosforus(P)

kalium(K)

kalsium(Ca)

magnesium(Mg)

sulphur(S)

boron(B)

kuprum(Cu)

ferum(Fe)

mangan(Mn)

molibdenum(Mo)

zink(Zn)

Cara nak ingat!

‘CHONg Pergi Ke China Menaiki

Sampan’

Cara nak ingat!

‘Best Copy Filem Muzik Maher Zain’



Makronutrien Fungsi Kesan kekurangan

Fosforus Sintesis a......... n................,

ATP dan f..................... dalam

membrane plasma; bertindak

sebagai ko................. dalam

fotosintesis dan r.........................

Pertumbuhan akar

yang tidak sihat dan

pembentukan daun

yang berwarna h..........

tua dan pudar; bintik

m............ atau ungu

kelihatan pada daun

tua.

Kalium Sintesis protein, metabolisme

k.......................... dan sebagai

ko.................. bagi beberapa

e...............; mengekalkan

kesegahan tumbuhan.

Sintesis p..............

yang kurang; kematian

tumbuhan pramatang.

Kalsium Komponen utama l...............

tengah dinding sel;

pembentukan gentian

g....................... semasa

pembahagian sel.

Pertumbuhan terbantut;

daun yang terherot dan

bercuping; bahagian di

antara u............ daun

menjadi k................

Magnesium Komponen utama struktur

molekul k..............;

mengaktifkan beberapa enzim

tumbuhan; terlibat dalam

metabolisme

k.................................

Bahagian di antara urat

daun matang menjadi

k.................; bintik

merah pada

permukaan d...........;

daun bercuping.

Sulfur Komponen beberapa a...........

amino; salah satu juzuk vitamin

...... dan beberapa jenis

ko................

Daun yang terjejas atau

seluruh tumbuhan

menjadi k................



Mikronutrien fungsi Kesan kekurangan

Boron Membantu akar dalam

pengambilan i........ kalsium dan

tr.................... gula; terlibat

dalam metabolisme

k.......................... dan

membantu perc...................

debunga; diperlukan untuk

pembahagian m............... dalam

sel m....................... dan

bertindak sebagai ko................

dalam sintesis kl....................

Kematian t..............

terminal dan

pertumbuhan yang

abnormal; daun

menjadi t................,

bergulung dan rapuh

Kuprum Komponen penting e..............;

terlibat dalam metabolisme

ni................. dan

f.............................; penting bagi

pertumbuhan pembiakan dan

pembentukan b............. dalam

tumbuhan.

Kematian a............

pucuk muda; bintik

perang kelihatan pada

d............ terminal;

tumbuhan menjadi

terbantut.

Ferum Bertindak sebagai ko................

dalam sintesis klorofil; penting

bagi bahagian muda yang

sedang t...................

Daun m.......... menjadi

kuning.

Mangan Mengaktifkan enzim-enzim

f.......................; respirasi sel dan

metabolisme n...................

Jaringan u.......... hijau

tua

berlatarbelakangkan

hijau m.........; bintik

perang atau kelabu di

antara urat daun.

Molibdenum Terlibat dalam pengikatan

n................. dan penurunan

Klo............. pada

bahagian antara urat



nitrat semasa sintesis p...............

daun matang; daun

berwarna hijau pucat;

hasil tanaman

berkurangan.

Zink Pembentukan daun; sintesis

a............. (hormon

pertumbuhan) dan sebagai

ko................ dalam metabolisme

k...............................

Permukaan daun

berbintik dengan

bahagian

berk....................;

pertumbuhan terbantut.

6.10 Fotosintesis

Adaptasi struktur dan fungsi daun;

Struktur Fungsi

Tersusun dalam bentuk

m........... daun

Menerima c............ dengan banyak

Leper, nipis dan berwarna

hijau (l..............)

Menyerap cahaya matahari secara m...............

dan membolehkan gas-gas meresap dengan

cekap.

Urat daun bersambung

dengan tisu x.......... dan floem

Xilem mengangkut air dan g......... mineral dari

akar ke daun.

Floem mengangkut h.......... organik melalui

fotosintesis

Satu lapisan epidermis yang

berk......... dan berlilin

Mengurangkan k.................. air daripada

daun.

Banyak s........... Meningkatkan proses fotosintesis

Banyak sel mesofil p.............. Tersusun secara t............ dan rapat untuk

memperoleh cahaya maksimum



6.11 Mekanisme Fotosintesis

Persamaan fotosintesis;

cahaya

Karbon dioksida + air glukosa + oksigen (KAckGO)

klorofil

‘kulat air celup klorok ganti obat’

Mekanisme tindak balas fotosintesis;

Tindak balas cahaya Tindak balas gelap

Molekul H2O ditukarkan kepada ion

H+ dan Ion OH-.

Ion H+ menerima elektron drp

klorofil dan membentuk atom H.

Pada masa sama, ion OH-

kehilangan elektron untuk

membentuk gas O2 dan air.

Atom H menurunkan gas CO2 utk

menghasilkan glukosa.

Monomer-monomer glukosa

terkondensasi utk membentuk

molekul kanji.

Perbezaan antara tindak balas cahaya dan tindak balas gelap;

Tx Cahaya Aspek Tx Gelap

Tenaga c............ Bentuk tenaga yg

diperlukan

Tenaga k.........

G............./grana Tapak tx s...........

air Bahan tx Karbon d...............

o.............. Hasil tx g............



SPM 2006 (Esei)

Tumbuhan hijau mensintesis makanan melalui proses fotosintesis. Proses kimia

fotosintesis boleh diringkaskan seperti rajah skema dalam Rajah di bawah.

(a) Nyatakan maksud fotosintesis berpandukan rajah skema dalam Rajah di atas.

[2 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

(b) Bermula daripada air dan karbon dioksida sebagai bahan mentah, terangkan

bagaimana tumbuhan hijau menghasilkan kanji.

[8 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



6.12 Faktor-Faktor yg mempengaruhi Fotosintesis.

Terdapat tiga faktor iaitu keamatan cahaya (KC), Kepekatan karbon

dioksida (KKO) dan Suhu (S).

‘Foto’ = cahaya ‘sintesis’ = bina

Faktor-Faktor Graf Penerangan

Keamatan

cahaya

Jika kepekatan k...............

d.................. dan s............

dikawal pada aras sekata,

kadar f.............................

berkadar terus dengan

k..................... c...............

sehingga mencapai satu

tahap tertentu.

k...................... d.................

atau s............ menjadi faktor

p....................

Kepekatan

karbon dioksida

Peningkatan kepekatan

k.................... d...................

akan menyebabkan

peningkatan kadar

f............................. selagi

tiada faktor p......................

k....................... c................

menjadi faktor p.....................

Suhu

Peningkatan s...........

persekitaran sebanyak

.........0C akan meningkatkan

kadar f..........................

sebanyak d........ kali ganda



SPM 2011 (Esei)

Rumah hijau digunakan untuk mengawal faktor biotik dan abiotik untuk

meningkatkan hasil tanaman. Rajah menunjukkan pokok tomato yang ditanam

dalam rumah hijau.

Terangkan bagaimana rumah hijau mempengaruhi produktiviti pokok tomato itu.

[10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



6.14 Teknologi dalam pengeluaran makanan

Teknologi Kelebihan Kekurangan/

cabaran

Contoh

Penanaman

langsung

Anak-anak benih akan

tumbuh c............. dan

meningkatkan hasil

tanaman,

mudah dan menj.............

kos.

Padi

H......ponik

Kesemua makronutrien

dan mikronutrien dapat

disediakan pada kadar

yang betul, t.......

memerlukan tanah dan

ruang besar,

S............. dijaga.

Kos agak t..........

untuk menyediakan

alatan dan larutan

k.......... .

Bayam,

salad, tomato

dan cili

A.......ponik

Keamatan cahaya dan

suhu dapat dikawal,

penanaman sepanjang

tahun, dan hasil yang

lebih cepat, tidak

memerlukan t........ dan

ruang besar.

Kos agak t.........

untuk menyediakan

alatan dan larutan

n......... .

Bayam,

salad, tomato

dan cili

Pembiakbakaan

tumbuhan

Nilai nutrisi yg tinggi,

Mengeluarkan h.........

yang lebih banyak, dan

menunjukkan ketahanan

yg lebih tinggi terhadap

p............ dan cuaca.

Memerlukan

kemahiran tinggi dan

t........... yang betul.

Kelapa sawit

T........... sp.

hasil kacukan

D....... sp.

antara

P............. sp.



Pembiakbakaan

haiwan

Meningkatkan hasil susu,

daging.

Memerlukan

k................ tinggi

dengan teknik yang

betul.

Lembu h........

jenis Mafriwal

Kultur tisu Meningkatkan h........

pertanian dalam masa

yang singkat

K...... terdedah

kepada kerosakan

sekiranya ada yang

berpenyakit.

Betik, nanas

dan

belimbing

Kejuruteraan

genetik

Meningkatkan k............

dan kuantiti makanan.

Memerlukan

kemahiran tinggi

dengan teknik yang

betul.

Penanaman

tumbuhan

transgenik

seperti

gandum,

tomato,

tumbuhan

legum,

kacang soya,

dan ubi

kentang.

Pengurusan

tanah

Mengekal dan membaiki

k................ tanah dan

mengelakkan

pertambahan makhluk

perosak

Terdedah kepada

h............... tanah

dan tanah runtuh

jika proses

pengurusan tanah

tertangguh setelah

tanah digondolkan.

Kaedah

penggiliran

tanaman

Kawalan

biologi

Mengawal perosak

dengan cara-cara biologi

tanpa menggunakan

pestisid

Mungkin pemangsa

akan memakan

mangsa lain

menyebabkan

ketidakseimbangan

ekologi semula jadi.

Burung hantu

dan ular

mengawal

populasi tikus

di ladang

kelapa sawit.



6.15 Perkembangan Teknologi dalam Pemprosesan Makanan

Teknologi Kebaikan keburukan

Memasak Membunuh mikroorganisma yang

merosakkan makanan,

Enzim yang memecah makanan

mengalami d................., cara

paling mudah untuk mengelakkan

kerosakan makanan,

Membunuh mikroorganisma yg

menyebabkan penyakit,

Melembutkan makanan, makanan

menjadi lebih s............ .

Tidak t........... lama,

Kualilti kesegaran

berkurangan,

perubahan r.........

asli, vitamin musnah.

P......................... Menghalang pertumbuhan

m............................., meningkatkan

rasa, nilai komersial, tahan lama

dan melonjakkan industri makanan.

Garam yang tinggi

menyebabkan

h.................., gula yg

tinggi menyebabkan

d.............., cuka yg

tinggi menyebabkan

g............., bahan

pewarna di dalam

makanan boleh

menyebabkan k.........,

kandungan nutrien

kurang.

Pengeringan Mikroorganisma tidak boleh hidup

tanpa air, mudah dijalankan, tahan

lama.

Hilang n............. dan

berubah rasa asli.

Pempasteuran Membunuh b................... yg

menyebabkan tuberkulosis,

Mengekalkan rasa asli susu,

mengekalkan nutrien,

Tidak memusnahkan

s................

mikroorganisma,

hanya sesuai untuk



Melonjakkan industri makanan. makanan cecair/ susu

shj.

Tidak t............ lama

selepas dibuka.

Pengetinan Membunuh semua mikroorganisma

dan sporanya, menghalang

pertumbuhan mikroorganisma,

tahan lama, lebih m..................,

mudah dihadam dan melonjakkan

i................ makanan.

Boleh menyebabkan

k.................. makanan

sekiranya terdapat

kerosakan pada

bekas itu,

K................. nutrien,

kurang rasa asli

perisa/pewarna boleh

menyebabkan kanser.

Rawatan U.........

Haba (UHT)

Membunuh bakteria dan spora,

T............ lama dan melonjakkan

industri makanan.

Rasa akan berubah,

kehilangan nutrien

dan beberapa vitamin.

Fermentasi Mengelakkan j........ dari menjadi

rosak, tahan lama, memperbaiki

rasa, meningkatkan vitamin

Memabukkan dan

menukarkan r.......

asli.

SPM 2010 (Struktur)

(d) Seorang suri rumah membuat jeruk mangga dengan merendam kepingan

buah mangga dalam larutan gula yang pekat.

Nyatakan satu kebaikan dan dua keburukan kaedah yang digunakan

berbanding dengan menyimpan mangga segar.

Kebaikan:

............................................................................................................................

Keburukan:

1) .......................................................................................................................

2) .......................................................................................................................

[3 markah]



SPM 2011 (Esei)

Terdapat pelbagai kaedah yang digunakan dalam pemprosesan makanan.

Cadangkan dua kaedah dan bincangkan kebaikan dan keburukan setiap kaedah

itu. [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

SPM 2013 (Esei)

(a) Rajah menunjukkan pelbagai jenis makanan yang telah diproses melalui

kaedah pemprosesan makanan.

(i) Terangkan tujuan pemprosesan makanan. [5 markah]

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................



(ii) Terangkan kesan buruk kaedah pemprosesan makanan terhadap

kesihatan manusia. [5 markah]

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

Jawapan:

Tahan lebih lama// mengelakkan pembaziran/ menjimatkan wang/

membunuh mikroorganisma/ menghalang pertumbuhan bacteria.

Menambahkan bahan pengawet/ penstabil.

Secara pemanasan/ suhu tinggi.

Penggaraman/pengeringan

Untuk meningkatkan nilai komersial// Nampak menarik

Secara pembungkusan/ Menambah pewarna

Rasa makanan lebih sedap/ membaiki tekstur

Menambahkan perisa

Mempelbagaikan jenis makanan.

Melalui penyelidikan dan pembangunan/ resepi yang inovatif

Meningkatkan ekonomi negara

Promosi/ menggalakkan penghasilan makanan dalam skala yang besar.

Untuk kesihatan yang lebih

Persediaan kebersihan// membekalkan nutrien/ melalui pemanasan

Mudah dicerna/ hadam

Mudah dibawa

Pembungkusan/pengetinan



(ii)

Kandungan nutrien rendah

Suhu tinggi memusnahkan vitamin/ nutrient

Menyebabkan pening/ lemah/ malnutrisi

Bahan karsinogenik tinggi

Pewarna/ pengawet/ penstabil menyebabkan kanser

Menggalakkan mutasi

Kandungan gula tinggi

Meningkatkan aras glukosa darah

Menyebabkan kencing manis

Kandungan garam tinggi

Meningkatkantekanan osmosis darah

Meningkatkan tekanan osmosis darah

Menyebabkan tekanan darah tinggi/ hipertensi

Kandungan lemak yang tinggi

Meningkatkan jisim badan

Menyebabkan obesiti/ penyakit kardiovaskular



BAB 7 RESPIRASI

7.1 Proses Respirasi dalam penghasilan tenaga.

Apakah respirasi?

- Respirasi merupakan proses hidup yang penting dan berlaku dalam d........

peringkat:

- Respirasi l......... dan respirasi d.............

- Respirasi l............ atau pernafasan luar ialah proses pertukaran g......

antara permukaan r................. organisma dengan persekitarannya secara

berterusan.

- Respirasi d.............. atau respirasi s...... ialah proses b................. yang

mana t.......... dihasilkan untuk sel hidup.

Persamaan respirasi aerob;

Glukosa + Oksigen Karbon dioksida + Air + Tenaga (GO KAT)

Persamaan respirasi anaerob dalam otot manusia;

Glukosa Asid Laktik + Tenaga (GALT)

Persamaan respirasi anaerob dalam yis;

Glukosa Etanol + karbon dioksida + Tenaga (GEKT)

Persamaan dan perbezaan antara respirasi aerob dengan respirasi anaerob;

Respirasi aerob Persamaan Respirasi anaerob

Kedua-dua memerlukan g................... sebagai bahan mentah.

Kedua-dua menghasilkan t................

Respirasi aerob Perbezaan Respirasi anaerob

Kehadiran oksigen

Pengoksidaan

glukosa



Jumlah tenaga

dihasilkan

Tempat berlaku

Persamaan kimia

SPM 2007 (Esei)

Rajah menunjukkan tisu P dan sel Q. P terdapat dalam organisma multisel. Q

terdapat dalam organisma unisel.

Tisu P Sel Q

Persamaan respirasi

Glukosa + Oksigen Karbon

dioksida + Air+ Tenaga

Persamaan respirasi

Glukosa Karbon dioksida +

Etanol + Tenaga

(a) Berdasarkan Rajah di atas, terangkan proses respirasi sel yang berlaku di P

dan di Q. [4 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................



(b) Rajah di bawah menunjukkan dua individu, M dan N, dalam dua situasi yang

berbeza. M sedang melakukan satu aktiviti cergas manakala N berada dalam

keadaan rehat.

Berdasarkan Rajah di atas, terangkan perbezaan proses fisiologi yang

berlaku pada organ R, S dan T bagi individu M dan individu N. [6 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

SPM 2011 (Struktur)

Rajah menunjukkan sejenis organel yang terdapat dalam sel otot. Tindak balas

biokimia berlaku dalam sel tersebut.



(a) (i) Namakan organel ini.

.......................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Terangkan mengapa membran X dalam keadaan berlipat-lipat.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[2 markah]

(b) Tindak balas biokimia yang belaku dalam organel ini diringkaskan seperti

berikut:

(i) Namakan gas P.

.......................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Namakan hasil Q

.......................................................................................................................

[1 markah]

(iii) Terangkan mengapa sel otot mengandungi banyak organel ini.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[2 markah]

SPM 2012 (Esei)

(a) Gula dioksidakan semasa respirasi.

Terangkan proses itu. [4 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................



(b) Selepas menamatkan lumba lari, seorang atlet masih terus bernafas dengan

cepat dan dalam untuk beberapa minit. Terangkan mengapa. [6 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

SPM 2013 (Esei)

(b) Jadual menunjukkan kadar pernafasan seorang pelajar semasa rehat dan

semasa melakukan aktiviti cergas.

Kadar pernafasan

(Pernafasan per

minit)

Semasa berehat Semasa aktiviti cergas

16 30

Terangkan mengapa kadar pernafasan pelajar itu berbeza semasa berehat

dan semasa aktiviti cergas. [4 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................



(c) Rajah menunjukkan kepekatan asid laktik dalam darah seorang atlet.

Terangkan perbezaan kepekatan asid laktik dalam darah seorang atlet semasa

dan selepas melakukan aktiviti cergas. [6 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



SPM 2014 (Struktur)

(c) Seorang atlet mengalami kekejangan otot semasa larian pecut 100 meter.

Terangkan bagaimana aktiviti tersebut menyebabkan kekejangan otot.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[3 markah]

7.2 Struktur Respirasi dan Mekanisme Pernafasan dalam Manusia dan Haiwan.

Struktur respirasi ialah tempat berlakunya p......................... gas antara sel yang

berespirasi dengan persekitaran. Gas-gas berespirasi bergerak antara

p....................... r..................... dan persekitaran luar melalui r....................

Penyesuaian struktur respirasi melibatkan empat ciri iaitu:

Penyesuaian Kepentingan

Permukaan respirasi yang l............. Memudahkan gas respirasi terlarut

Lapisan permukaan respirasi adalah

n..............

Mempercepatkan pertukaran gas

L........... permukaan yang besar Kadar r.............. menjadi cepat

Jalinan kapilari d........... yang banyak Meningkatkan kadar resapan gas

terlarut

Lembap

Nipis

Luas

Darah



Struktur respirasi dan mekanisme pernafasan serangga

Sistem respirasi serangga dikenali sebagai s............... t................. yang

terdiri daripada tiub-tiub udara yang disebut t..................

Udara memasuki trakea melalui liang pernafasan yang disebut

s................... yang terdapat di kedua-dua belah sisi toraks dan abdomen

serangga. S................. serangga seperti belalang mempunyai i............

Pembukaan dan penutupan s.................. dikawal oleh i................ yang

membenarkan udara keluar dan masuk ke dalam badan. Dinding trakea

diperkukuh oleh gelang-gelang k.............. supaya tidak k................ atau terlipat

akibat tekanan u.............

Trakea terbahagi kepada cabang-cabang halus yang disebut t.................

yang merupakan respirasi untuk serangga dan tidak mempunyai gelang

k.............

T............... mempunyai dinding yang nipis dan l................ untuk

meningkatkan kecekapan p....................... gas. Bilangan trakeol yang

b................. juga menyediakan jumlah l........... p........................ yang besar untuk

pertukaran gas secara r.................. ringkas.

Sesetengah serangga seperti b.................... mempunyai k..................

udara dalam sistem t................. untuk mempercepatkan penghantaran g........

respirasi ke t........... serangga semasa aktiviti cergas.

Udara masuk ke dalam dan ke luar t................. melalui pengembangan

dan p......................... otot abdomen udara beritma untuk mempercepatkan

r................... gas ke dalam sel.

Semasa menarik nafas, otot a.................... mengendur dan i..............

spirakel terbuka. Isipadu abdomen bertambah, t..................... udara menurun.

Udara memasuki t................ melalui s..................... . Semasa menghembus

nafas, o........... abdomen mengecut. Isipadu a.................. menurun, t..................

udara meningkat, udara keluar melalui s...................



Struktur respirasi dan mekanisme pernafasan ikan

I............... ialah struktur respirasi yang dikhaskan untuk pertukaran

g........... di dalam air. Ikan bertulang mempunyai e................. pasang insang

yang ditutup dan dilindungi oleh o.........................

Setiap insang terdiri daripada dua baris f................. yang halus dan

disokong oleh lengkung i................... yang bertulang. Terdapat sebaris sisir

insang yang menapis zarah-zarah seperti pasir supaya tidak memasuki

f................. dan merosakkannya.

f.................. mempunyai banyak unjuran n............... dan p............. yang

disebut l................ yang membekalkan luas p..................... yang besar untuk

proses pertukaran g........ secara m...................

membran f.................. insang adalah n.............. dan mempunyai

b............... kapilari d........... untuk memudahkan penyerapan o................. dan

penyingkiran k................ dioksida.

Kecekapan pertukaran g....... oleh insang dibantu oleh mekanisme

t............ ganti lawan- ............... yang mana aliran air yang melalui i.................

adalah bert..................... dan menyongsang arah aliran darah dalam kapilari

darah l................

Mekanisme ini meningkatkan k..................... pertukaran g....... kerana air

yang membawa k........................ oksigen yang t................. bertembung dengan

d.............. yang membawa kandungan o............... yang rendah dalam kapilari

d................ lamela.

Mekanisme pernafasan ikan dibantu oleh v................... yang dihasilkan

oleh tindakan m............. dan o..................... . Ventilasi meningkatkan pengaliran

air pada permukaan r.................... . Ikan melakukan v................ dengan

berenang sambil membuka dan menutup o..........................

Apabila m............. dibuka (menarik nafas), bahagian dasar rongga

m............. diturunkan. Pada masa yang sama, ruang o........................ dibesarkan



dan b................ operculum ditutup. Isipadu akan bert.............. dan ini akan

mengurangkan t................. di dalam mulut. Akibatnya, air yang mengandungi

o.............. terlarut dari luar akan memasuki mulut.

Apabila mulut dit..............v (menghembus nafas), bahagian dasar rongga

m.............. dinaikkan. Akibatnya, air mengalir melalui l................... insang dan

pertukaran g............. antara kapilari darah dengan a......... berkalu secara

r.................... . Pada masa sama, otot o....................... mengendur dan ruang

o..................... dikecilkan. Isipadu rongga m................ dikurangkan dan

t.................... di dalam rongga m.............. menjadi lebih t............... daripada

t................ di persekitaran. Tekanan a...... yang tinggi menyebabkan air mengalir

k.............. melalui bukaan o..................... yang terbuka.

Struktur respirasi dan mekanisme pernafasan amfibia

A................ seperti katak boleh hidup di darat dan di dalam air. Pertukaran

gas respirasi bagi katak berlaku melalui k.............. dan p................

K............. katak adalah n.............. dan sangat t............ kepada gas

respirasi. Ia juga sangat l............... kerana diselaputi oleh lapisan m............ yang

membenarkan gas respirasi larut. M............. ini dirembes oleh kelenjar l.............

yang terdapat pada epidermis kulit. Kedua-dua ciri ini membantu pertukaran

g........ yang c............ dan e............... antara kulit dan persekitaran. Di bawah

lapisan k............ terdapat jaringan k................... darah untuk mengangkut gas

r.................... ke sel badan.

P............... katak terdiri daripada sepasang kantung n............ yang

disambungkan kepada m............ melalui b............... yang disebut g............ .

Peparu mempunyai m................ yang nipis supaya gas-gas respirasi dapat

m................keluar dan masuk dengan mudah. Dinding peparu sentiasa

l............... kerana diselaputi selapisan c............... . Ini membolehkan gas respirasi

mel.......... ke dalamnya. Ia juga kaya dengan jaringan k............... darah untuk

mengangkut gas respirasi.



Apabila katak bernafas melalui lebang hidungnya, dasar rongga m.............

diturunkan dan g............ ditutup. Udara ber................. akan masuk ke dalam

rongga m.............. tetapi udara kurang ber................. masih terdapat di dalam

peparu.

Apabila lubang hidung ditutup dan g............ dibuka, dasar rongga

m............. dinaikkan. Tekanan dalam rongga m............... yang t.............

menyebabkan udara ber................... dari rongga mulut masuk ke dalam

p.............. dan mengembang.

Apabila otot p............. mengecut, tekanan dalam a................... mendesak

udara kurang ber................... keluar dari p............... . Sebahagian udara

disingkirkan melalui lubang h.............. yang terbuka. Manakala sebahagian lain

bercampur dengan u........... di dalam rongga m..............

Struktur respirasi dan mekanisme pernafasan manusia

Pertukaran gas dalam badan manusia berlaku dalam a................ peparu.

Udara masuk ke dalam peparu melalui salur khas yang disebut t................ yang

disokong oleh gelang-gelang r.............. yang memastikan t.............. sentiasa

terbuka untuk menerima udara.

Bahagian bawah t............... bercabang kepada dua salur utama iaitu

b............... kiri dan b............... kanan. Setiap b............. bercabang membentuk

cabang kecil yang disebut b................. . Setiap b................... berakhir dengan

satu kelopok pundi udara mikroskopik yang disebut a...............

Dalam badan manusia, mekanisme pernafasan melibatkan kombinasi

tindakan otot i.......................... dan d...................... . Terdapat 2 set otot

i.............................. di antara tulang- tulang r............. : otot i....................... luar

dan d..............

D.................. ialah lapisan otot berbentuk k........... yang terdapat di bawah

sangkar r............. .



Pernafasan ialah proses m.............. nafas dan meng............... nafas yang

berlaku silih berganti.

Semasa menarik nafas, otot interkosta luar meng.......... manakala otot

interkosta dalam meng............ . Tindakan ini menyebabkan sangkar rusuk

n.......... ke atas dan ke arah d........... . Pada masa sama, otot diafragma

meng.......... dan diafragma t........... ke bawah menjadi l........... dan men.......... .

Kedua- dua pergerakan ini menyebabkan isipadu rongga toraks ber................

dan tekanan rongga toraks ber.............. . Tekanan atmosfera yang lebih tinggi di

luar mendesak udara m.......... ke dalam peparu.

Semasa menghembus nafas, otot interkosta luar meng.......... manakala

otot interkosta dalam meng............ . Tindakan ini menyebabkan sangkar rusuk

t.......... ke bawah dan ke d........... . Pada masa sama, otot diafragma

meng.......... dan diafragma m................. ke atas, berbentuk k........... . Kedua-

dua pergerakan ini menyebabkan isipadu rongga toraks ber................ dan

tekanan rongga toraks ber.............. . Udara dipaksa k.............. dari peparu.

Organisma Struktur respirasi dan tempat

pertukaran gas

Mekanisme

Serangga Sistem trakea dan trakeol dan otot

Ikan Insang Tukar ganti lawan-arus

Amfibia Kulit dan peparu

Manusia Peparu dan alveolus Tarik dan hembus nafas

(pernafasan)



SPM 2005 (Struktur)

Rajah mewakili model peparu manusia dalam mekanisme respirasi.

(a) Berdasarkan model peparu dalam Rajah di atas, apakah struktur yang

sepadan dengan salur kaca dan serkup kaca pada sistem respirasi manusia?

Salur kaca: .............................................................................................................

Serkup kaca: .........................................................................................................

[2 markah]

(b)(i)Kepingan getah nipis mewakili diafragma dalam sistem respirasi manusia.

Apakah fungsi kepingan getah nipis dalam model peparu itu?

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Belon mewakili peparu manusia.

Terangkan satu ciri belon yang serupa dengan ciri peparu manusia.

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

[2 markah]

(c) Tali pada model peparu itu ditarik.

Lukiskan keadaan pada kepingan getah nipis dan belon pada Rajah di

bawah.



[1 markah]

(ii) Perhatikan lukisan anda di (c)(i).

Jelaskan perkaitan antara perubahan pada model peparu yang anda lukis

dengan sistem respirasi manusia sebenar.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[3 markah]

(d)(i) Peratus gas oksigen dan karbon dioksida dalam udara sedutan dan

udara hembusan ditentukan dengan menggunakan tiub-J.

Mengapakah hujung tiub- J dicelupkan ke dalam larutan kalium

hidroksida dan diikuti dengan larutan kalium pirogalat?

...................................................................................................................

...................................................................................................................

[1 markah]

(ii) Jadual menunjukkan keputusan kajian tentang kandungan udara

sedutan dan udara hembusan.



Terangkan mengapa terdapat peningkatan peratus karbon dioksida

dalam udara hembusan.

...................................................................................................................

...................................................................................................................

[2 markah]

SPM 2009 (Struktur)

Rajah menunjukkan sebahagian daripada sistem respirasi manusia.

(a) Pada Rajah, namakan P dan Q. [2 markah]

(b) Rajah di bawah menunjukkan satu peringkat dalam pernafasan manusia.

(i) Nyatakan peringkat pernafasan yang ditunjukkan dalam Rajah di atas.

.........................................................................................................................

[1 markah]



(ii) Terangkan fungsi P dalam peringkat pernafasan di (b)(i).

........................................................................................................................

........................................................................................................................

[2 markah]

(c) Diafragma itu tidak boleh berfungsi.

Terangkan bagaimana ini memberi kesan kepada mekanisme pernafasan.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[3 markah]

SPM 2012 (Esei)

(c) Nyatakan persamaan dan perbezaan antara sistem respirasi manusia dengan

sistem respirasi belalang berdasrkan struktur adaptasi untuk memaksimakan

kadar pertukaran gas. [10 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................



SPM 2013 (Esei)

Rajah menunjukkan struktur respirasi seekor belalang.

Terangkan bagaimana sel-sel badan memperoleh oksigen daripada udara.

[4 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

SPM 2014 (Struktur)

Rajah menunjukkan keadaan toraks semasa proses J dan proses K dalam

mekanisme pernafasan.

(a)(i) Namakan proses J dan proses K.

J: ....................................................................................................................

K: ...................................................................................................................

[2 markah]



(ii) Nyatakan tiga perbezaan antara proses J dan proses K.

Proses J Proses K

[3 markah]

7.3 Pertukaran Gas Merentas Permukaan Respirasi dan Pengangkutan Gas

dalam Badan Manusia.

Pertukaran Gas Merentas Permukaan Respirasi

Resapan gas berlaku dari kawasan tekanan separa (TS) t.......... ke

kawasan TS r.............. .

Tekanan Separa O............ (TSO) dalam alveolus adalah lebih t........

berbanding dengan TSO dalam k............. darah. Oleh itu, oksigen

m............... masuk dan merentas permukaan a............. dan kapilari darah

ke dalam darah.

Tekanan separa karbon dioksida (TSKO) pula adalah r........... dalam

alveolus dan tinggi dalam kapilari darah.

Karbon dioksida m.............. keluar dari kapilari darah ke dalam alveolus

dan kemudiannya dihembus keluar melalui mulut atau hidung ke dalam

atmosfera.



Gambar rajah pertukaran gas merentas permukaan alveolus dan kapilari darah dalam peparu.

Pengangkutan Gas Respirasi dalam Badan Manusia.

Oksigen Perbezaan Karbon dioksida

Bergabung dengan

h........................

Cara diangkut? Bergabung dgn

h..................., berpadu

dengan air (terlarut

dalam plasma darah) dan

ion b................... .

O......................................

Membentuk apa? K...................hemoglobin,

asid karbonik.

Selepas pertukaran gas berlaku, o................ dalam darah yang

meninggalkan alveolus akan diangkut ke sel-sel b............ untuk r.................... sel.

Dalam darah, o................ akan berpadu dengan pigmen respirasi h....................

dalam eritrosit. Oksigen diangkut dalam bentuk o.................................. ke seluruh

badan.

Hemoglobin + Oksigen Oksihemoglobin



Dalam peparu, tekanan separa o................ adalah tinggi. Oksigen

bergabung dengan h..................... untuk membentuk o................................. yang

diangkut ke seluruh badan. Apabila sampai ke sel b............. yang mempunyai

tekanan separa o........... yang rendah, o............................... akan terurai untuk

membebaskan semula molekul o................. . Karbon dioksida yang dibebaskan

oleh sel yang berespirasi diangkut dalam t........ cara. Lebih kurang 7% karbon

dioksida diangkut dalam bentuk ter............ dalam p................. darah. 23% karbon

dioksida bergabung dengan h..................... dalam eritrosit untuk membentuk

k..................................... . Baki 70% diangkut dalam bentuk ion b.......................

(HCO3 -) dalam plasma darah.

Karbon dioksida meresap ke dalam eritrosit, kemudian berpadu dengan

a...... dalam eritrosit untuk membentuk asid k................ (H2CO3). Enzim karbonik

a................... dalam eritrosit memangkinkan tindak balas ini. Asid k................

kemudiannya terurai kepada ion b...................... dan ion h.................... .

Kemudian ion b..................... meresap ke dalam plasma darah dan diangkut ke

peparu.

SPM 2009 (Struktur)

(d) Pertukaran gas berlaku merentasi permukaan alveolus.

(i) Terangkan kepentingan pertukaran gas dalam manusia.

.........................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Nyatakan dua cara alveolus mengadaptasi untuk pertukaran gas yang efisien.

............................................................................................................................

............................................................................................................................

[2 markah]



7.4 Mekanisme Kawal Atur Respirasi

Semasa melakukan aktiviti cergas, Tekanan Separa Karbon Dioksida

(TSKO) b................ akibat respirasi yg aktif.

Pertambahan kepekatan CO2 dlm badan dikesan melalui perubahan pH

darah dan pH bendalir tisu otak.

Aras CO2 yg tinggi dlm darah akan mer............... pH darah dan nilai pH

bendalir tisu yg membasahi otak.

Asid k................. akan terurai kpd ion hidrogen/ ion bikarbonat.

pH darah yg r.............. adalah berbahaya.

Perubahan ini dikesan oleh sel khas, iaitu k.................... pusat yg terdapat

dlm medulla oblongata.

Penurunan nilai pH dlm darah menyebabkan sel k................... pusat

dirangsang utk menghasilkan i............. ke organ yg teribat dgn respirasi

spt otot i............... dan d............... supaya mengecut dan mengendur dgn

lebih cepat.

Kadar v................. dan kadar pernafasan meningkat.

Kadar denyutan jantung juga meningkat utk mempercepatkan proses

pengangkutan o................. ke sel badan dan proses penyingkiran CO2.

Kepekatan CO2 dan aras pH darah akan kembali ke paras normal.

SPM 2014 (Struktur)

(b) Pernafasan adalah proses luar kawal yang dikawal oleh pusat pernafasan

dalam medula oblongata.

Jelaskan apa yang berlaku kepada kadar pernafasan bagi seorang pendaki

apabila berada di puncak gunung yang tinggi.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[4 markah]



7.5 Kepentingan mengekalkan sistem respirasi yang sihat

Peparu ialah salah satu o........... paling penting dalam badan.

Salur r................ mempunyai lapisan membran l............... dan berm...........

yang sentiasa terdedah kepada persekitaran kerana u............. yang

disedut mengandungi d......... dan j........... serta pelbagai perengsa dan

bahan cemar yang berbahaya.

Dinding t............. terdiri daripada sel e.................... bersilium dan sel

perembes m......... .

M........... yang dirembes melindungi permukaan salur r....................

dengan memerangkap butir-butir d...... dan mikroorganisma yang masuk

ke dalam t..............

Seseorang perokok menyedut terus a......... rokok yang mengandungi gas

t............. seperti k............. m........................, tar, dan n.................... ke

dalam peparunya.

Bahan- bahan kimia ini merosakkan f............. peparu.

Asap rokok mengandungi lebih daripada 4000 jenis bahan kimia

termasuklah t......, n..................., karbon m..................., aseton, benzena,

dan f............................

Kebanyakan bahan kimia ini merupakan bahan k....................... yang boleh

meningkatkan risiko mendapat k............... .

SPM 2013 (Esei)

Rajah 6.3(a) menunjukkan alveolus individu yang sihat.

Rajah 6.3(b) menunjukkan alveolus individu yang menghidap emfisema.

Rajah 6.3(a) Rajah 6.3(b)



Emfisema adalah sejenis penyakit peparu.

Terangkan kesan penyakit tersebut kepada kesihatan individu itu. [6 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

7.6 Respirasi dalam tumbuhan

Oksigen m............... masuk dan keluar tumbuhan melalui liang s...........

dan l.............. .

Kandungan o............. yang tinggi di luar menyebabkan o............. meresap

masuk ke dalam ruang antara sel dalam daun.

Ini menyebabkan kepekatan o.......... tinggi berbanding kepekatan oksigen

di d.......... sel.

Pada masa yg sama, r................ sel menghasilkan CO2 yang digunakan

untuk fotosintesis.

CO2 yang berlebihan m.............. ke dalam ruang udara di antara sel dan

keluar melalui s......... ke atmosfera.

Respirasi aerob dan anaerob dalam tumbuhan

Respirasi a.............. biasanya dijalankan oleh tumbuhan sepanjang hari.

Manakala dalam keadaan tertentu, tumbuhan boleh menjalankan respirasi

an............. untuk tempoh waktu yang pendek.

Misalnya, semasa b..............., tumbuhan boleh hidup untuk beberapa hari

walaupun t....................... sepenuhnya di dalam air.



Tumbuhan padi boleh hidup untuk beberapa minggu dalam keadaan air

bert............. di sawah padi.

Respirasi an............... juga berlaku pada peringkat permulaan

perc................ apabila e............ diselaputi sepenuhnya di dalam t............

yang kedap udara.

Perbezaan antara respirasi dan fotosintesis;

Respirasi Aspek Fotosintesis

G............... dan O.............. Bahan mentah K.......... d............... dan Air

Karbon dioksida , Air dan

T.................

Hasil tindak

balas

G............... dan O................

M...................... Tempat berlaku

K..................

Tenaga k............. ke

tenaga h.........

Perubahan

tenaga

Tenaga c.............. ke tenaga

k............

berlaku sepanjang hari Masa ia berlaku Berlaku dengan kehadiran

c............

Titik pampasan ialah a......... keamatan cahaya apabila kadar penghasilan

k........... d............... dalam r................ adalah s......... dengan kadar

p................... karbon dioksida dalam f....................

Pada titik pampasan, kadar f..................... adalah s........ dengan kadar

r......................

Glukosa yang dihasilkan dalam fotosintesis menggantikan g............... yang

dioksidakan dalam respirasi.

Kadar f..................... mesti melebihi kadar respirasi setiap hari untuk

memastikan p........................ dan penghasilan b..........., biji b.......... dan

b....... berlaku.

Ini membolehkan kadar penghasilan g............. melebihi kadar penggunaan

g........... dan glukosa yang berlebihan boleh digunakan untuk pert..............

dan semua proses-proses penting dalam tumbuhan.



Dalam masa yang sama, o................. berlebihan daripada proses

f........................ dibebaskan ke atmosfera untuk menyokong hidupan lain.

SPM 2007 (Esei)

(c) Sebuah kolam mengandungi banyak tumbuhan akuatik. Rajah di bawah ialah

graf yang menunjukkan perubahan peratusan kandungan oksigen terlarut

dan karbon dioksida terlarut dalam kolam itu bagi tempoh 24 jam.

Lukiskan dan labelkan graf keamatan cahaya dan titik pampasan.



Berdasarkan graf pada Rajah di atas, terangkan perbezaan perubahan peratusan

kandungan oksigen terlarut dan karbon dioksida terlarut dalam kolam itu di

peringkat X, peringkat Y dan peringkat Z. [10 markah]

.................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

.................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

SPM 2013 (Struktur)

(c) Satu tumbuhan ditenggelami air semasa banjir selama beberapa hari.

Terangkan kesan kejadian tersebut kepada proses respirasi tumbuhan itu.

............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................



BAB 8 EKOSISTEM DINAMIK

8.1 Komponen Abiosis dan Biosis dalam persekitaran

Abiosis = benda bukan hidup

Seperti nilai pH, s........., keamatan cahaya, k..................., t............... dan

iklim mikro.

Biosis = benda hidup

Komponen Biosis terdiri daripada p.................... (tumbuhan hijau),

pengguna p..............., pengguna s......................., pengguna t................

dan pengurai.

Rantai makanan ditakrifkan sebagai hubungan pemakanan dan

pemindahan t............ melalui urutan yang mana satu organisma m.............

organisma sebelumnya.

Jaringan makanan terdiri daripada b.................. rantai makanan yang

organismanya saling bersandaran antara satu sama lain.

Lukiskan piramid aliran tenaga dalam satu rantai makanan



Interaksi antara komponen biosis dari segi pemakanan;

Simbiosis terdiri drp tiga iaitu k...............isme, m........isme dan p........isme.

Interaksi Penumpang Perumah (hos) Contoh 1 Contoh 2

K.................... U.............. Tak untung

dan tak rugi

E...........

(paku pakis

langsuir)

Epizoit (ikan

r.............)

pada ikan

yu

M................... untung u.................... Kulampair

(alga dan

kulat)

Pokok

l........... dan

bakteria

p...............

nitrogen

P.................... untung r........... P............

pada kulit

Bunga

Rafflesia sp.

Mangsa-

pemangsa

Mangsa

r..........

Pemangsa

u...............

Helang

memakan

a............

S.............

memakan

rusa

Persaingan= i.................... antara organisma-organisma yang hidup dalam

satu habitat dan bersaing untuk sumber yang sama dan bekalannya

terhad.

Persaingan dibahagikan kepada dua iaitu persaingan i.........................

(PINER) dan persaingan intraspesies (PINAR).

PINER ialah persaingan antara individu daripada dua atau l........... spesies

berl............

PINAR ialah persaingan yang berlaku antara individu daripada spesies

yang s...........



SPM 2005 (Struktur)

P, Q dan R dalam Rajah menunjukkan tiga jenis interaksi antara organisma.

(a)(i) Namakan jenis interaksi yang diwakili oleh P dan Q.

P: ...................................................................................................................

Q: ...................................................................................................................

[2 markah]

(ii) Huraikan interaksi yang diwakili oleh P.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[3 markah]

(b)(i) Dalam interaksi yang diwakili oleh Q dan R, apakah istilah yang digunakan

untuk menghuraikan organisma X dan organisma Y?

Organisma X: ...............................................................................................

Organisma Y: ...............................................................................................

[2 markah]

(ii) Nyatakan satu ciri penyesuaian bagi organisma X dalam interaksi itu.

........................................................................................................................

[1 markah]



(c) Pokok getah dalam interaksi yang diwakili oleh Q mati.

Terangkan apa yang akan berlaku kepada organisma X.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

(d) Serbuk kayu boleh digunakan dalam interaksi yang diwakili oleh R untuk

penanaman cendawan secara komersial.

Terangkan bagaimana cendawan boleh tumbuh pada serbuk kayu.

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

[3 markah]

SPM 2007 (Esei)

Organisma-organisma berikut terdapat dalam satu komuniti sawah padi.

Belalang, Pokok padi, Beluncas, Katak, Burung hantu, Ular, Tikus

Organisma-organisma ini saling berinteraksi antara satu sama lain dalam

komuniti tersebut.

(a)(i) Berdasarkan organisma-organisma di atas, bina:

- Satu jaringan makanan yang menunjukkan interaksi semua organisma

- Satu piramid nombor yang mengandungi empat aras trof [4 markah]

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

(ii) Belalang dan beluncas merupakan perosak bagi pokok padi.

Bagaimanakah populasi belalang dan beluncas dapat dikawal?

Terangkan impak kaedah pengawalan itu ke atas komuniti sawah padi.

[6 markah]



.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

SPM 2009 (Esei)

Rajah menunjukkan sejenis interaksi antara organisma.

Namakan dan huraikan interaksi yang ditunjukkan dalam Rajah di atas.

[4 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



(b) Seorang peladang mendapati apabila bilangan tikus bertambah, hasil buah

kelapa sawit berkurangan. Cadangkan bagaimana peladang itu dapat

mengawal populasi tikus tanpa menggunakan racun perosak.

Terangkan bagaimana kaedah itu berfungsi. [5 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

SPM 2014 (Esei)

Rajah menunjukkan satu rantai makanan di sawah padi.

Pokok

padi

6x 103 kJ Beluncas

6x 102 kJ Burung 6x 10 kJ Burung

helang

Terangkan kepentingan setiap organisma di dalam rantai makanan itu untuk

mengekalkan keseimbangan ekosistem. [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

8.2 Pengkolonian dan Sesaran dalam suatu ekosistem

Istilah Maksud istilah

Habitat Tempat h............. semula jadi sesuatu organisma

Nic P................ yg dimainkan dan aktiviti yg dilakukan oleh sesuatu

organism dalam sesuatu ekosistem

Spesies (S) Sekumpulan organisma s................ yg berkongsi ciri sepunya,

memainkan peranan yg s........... dlm ekosistem serta boleh saling

membiak antara satu sama lain utk menghasilkan anak.

Populasi (P) Sekumpulan organisma drp s................ yg s......... dan hidup di

suatu habitat yg sama pada masa yg sama.

Komuniti (K) Beberapa p................ drp spesies berl............... yg hidup dlm

habitat yg s............ dlm sesuatu ekosistem.

Ekosistem

(E)

Unit semula jadi yg s............. serta terdiri drp pelbagai k................

yg saling berinteraksi antara satu sama lain dan persekitarannya

iaitu air, udara dan tanah.

Pengkolonian dan sesaran.

Pengkolonian ialah proses di mana satu s............... mengkoloni dan hidup

dalam satu kawasan b............

Sesaran ialah satu proses di mana satu spesies organisma meng.........

persekitaran/ habitat yang lain di mana ia lebih dapat menyesuaikan diri

dengan habitat tersebut secara beransur-ansur dan berturutan.

Proses sesaran

Tanah terdedahspesies perintis

(rumput)

spesies penyesar

(tumbuhan herba)

spesies dominan

(pokok renek)

komuniti klimaks (pokok)



Adaptasi pokok paya bakau terhadap persekitarannya

Masalah Adaptasi

Tanah yang l............. Sistem akar yang bercabang luas/ akar j................

Kepekatan g........... yang

tinggi

Sap sel akar mempunyai kandungan g......... yang

lebih tinggi, dan dengan itu tekanan o...............nya

lebih tinggi berbanding air laut// garam yang masuk

disingkirkan melalui h.............

Kandungan o..............

rendah

Akar pernafasan tegak /p......................

Tiupan a.......... yang

kencang dan pukulan

o.......... yang kuat

Sistem akar yang bercabang luas

Tanah berl............ dan

pasang surut air laut

Biji benih v.................., iaitu biji benihnya

bercambah semasa masih melekat pada induk.

Bentuk r.............. yang panjang dan runcing

terpacak pada tanah.

Keamatan c........... yang

tinggi

Daun berkutikel tebal yang membantu

mengurangkan transpirasi// daunnya adalah

s............... untuk menyimpan air.

Pengkolonian di ekosistem paya bakau.

Spesies bakau Adaptasi

A.....................

sp. dan

Sonneratia sp.

Spesies p...................

Sistem akar yang meluas untuk perangkap lumpur dan bahan

organik.

R......................

sp.

Menggantikan spesies perintis.

Akar j...................... berselirat yang memerangkap ranting kayu

dan lumpur dan menyekat aliran arus air. Pemerangkapan ini

menyebabkan pemendapan berlaku dengan lebih cepat. Tebing

menjadi tinggi dan kering kerana kurang dilimpahi air laut

semasa air pasang. Tanah menjadi keras dan padat.



B......................

sp.

Menggantikan Rhizophora sp.

Mempunyai akar b............ yang membentuk lingkaran yang

keluar daripada tanah dan dapat memerangkap lumpur dan

kelodak. Ia mengubah struktur tanah secara beransur-ansur.

Nypa fruticans

dan Pandanus

sp.

Menggantikan Bruguiera sp.

Akhirnya terbentuk pokok-pokok lain untuk membentuk hutan

hujan tropika yang merupakan k................. klimaks.

SPM 2007 (Esei)

Rajah menunjukkan proses pengkolonian dan penyesaran dalam suatu habitat.

Apakah yang dimaksudkan dengan “pengkolonian dan penyesaran dalam suatu

habitat”? Berdasarkan Rajah di atas, terangkan bagaimana pengkolonian dan

penyesaran membawa kepada pembentukan hutan primer?

[10 markah]



Jawapan:

Pengkolonian ialah proses di mana sesuatu s.............. Berjaya memandiri

di suatu kawasan yang b........ terbentuk.

Penyesaran ialah proses apabila sesuatu k................ menukarkan

persekitarannya dan mengakibatkan ia dig......... oleh suatu k..................

lain.

Spesies p................ (tumbuhan tenggelam) seperti Hydrilla sp./Cabomba

sp./ Elodea sp. menyebabkan p................... dalam persekitaran,

menjadikan ia lebih sesuai untuk spesies lain.

Tumbuhan yang lain akan tenggelam dan terenap didasar kolam.

Menyebabkan aras air kolam b.................

Ini disebabkan pertambahan n............ ke dalam kolam dan mengubah pH

air dan tanah.

Ini juga meningkatkan pertumbuhan tumbuhan t..................... yang berjaya

menyesarkan tumbuhan tenggelam.

Tumbuhan terapung ini akan mel............... permukaan air, mencegah

cahaya daripada matahari menembusi air.

Menyebabkan kadar f................... berkurang.

Ini menghasilkan lebih banyak kadar tumbuhan mati ke dalam dasar

kolam.

Ini meninggikan a........ lumpur/ kolam semakin cetek.

Tumbuhan terapung secara beransur-ansur dig.............. dengan tumbuhan

amfibia.

Penyesar menyebabkan p................. seterusnya kepada habitat/ kolam,

membuatkan ia tidak sesuai lagi untuk tumbuhan terapung dan amfibia.

Tumbuhan-tumbuhan ini akan digantikan oleh tanah/ komuniti daratan

yang mendominasi kawasan itu.



SPM 2009 (Struktur)

(c) Sejenis tumbuhan hidup di kawasan paya yang mempunyai tanah lumpur

yang lembut dan kekurangan oksigen.

Terangkan penyesuaian tumbuhan tersebut untuk hidup di habitat itu.

[3 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

SPM 2012 (Struktur)

Rajah menunjukkan urutan perubahan pada ekosistem sebuah kolam.

(a) Namakan proses K dan proses L.

Proses K: ..........................................................................................................

Proses L: ..........................................................................................................

[2 markah]



(b)(i) Terangkan bagaimana peringkat III terbentuk daripada peringkat II melalui

proses L.

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

(ii) Pada peringkat III, aktiviti perladangan telah dijalankan berhampiran kolam.

Terangkan bagaimana aktiviti perladangan mempengaruhi ekosistem.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

[2 markah]

(iii) Nyatakan dua perbezaan antara peringkat I dan peringkat IV.

1. ...................................................................................................................

2. ...................................................................................................................

8.3 Ekologi Populasi

Ekologi populasi ialah cabang ekologi yang mengkaji s......... populasi dan

faktor-faktor yang mempengaruhi saiz populasi.

Saiz populasi merujuk kepada b.................. organisma yang terdapat

dalam sesuatu populasi.

Kepadatan populasi merujuk kepada b................. individu suatu spesies

per unit luas habitat.

Terdapat d...... cara untuk menganggar saiz dan kepadatan sesuatu

populasi iaitu melalui perh................ terus dan teknik pers.........an.

Kaedah persampelan kuadrat (PK) dan kaedah tangkap, t............., lepas

dan tangkap semula (TTLTS).

Perbezaan antara PK dan TTLTS;



Persampelan kuadrat Kriteria TTLTS

T.................... Jenis

Sampel

H.............. / serangga

Pokok semalu (Mimosa

pudica)

Contoh

sampel

Belalang, rama-rama, katak,

burung pipit, siput dan kutu

kayu.

Tidak bergerak Ciri-ciri

sampel

Tidak bergerak dan Bergerak

Formula PK;

Frekuensi = Bilangan kuadrat yang mengandungi spesies yg dikaji x 100%

Jumlah bilangan kuadrat yang digunakan

Kepadatan= Jumlah bil. individu spesies yang dikaji dalam semua kuadrat

Jumlah bil. kuadrat x luas kuadrat

Peratus litupan= Jumlah luas litupan spesies yg dikaji dlm semua kuadrat x 100%

Jumlah bilangan kuadrat x luas kuadrat

Formula TTLTS;

Saiz populasi= Bil.haiwan dlm tangkapan pertama x bil.haiwan dlm tangkapan kedua

Bilangan yg didapati bertanda dlm tangkapan kedua



SPM 2012 (Struktur)

(c) sekumpulan pelajar telah menjalankan satu aktiviti untuk menganggarkan

populasi tumbuhan P dan tumbuhan Q di kawasan sekolah menggunakan

prosedur berikut.

i. Kuadrat (1 m x 1 m) diletakkan secara rawak di kawasan itu.

ii. Tumbuhan P dan tumbuhan Q di dalam kuadrat dikira.

iii. Langkah i dan ii diulang lima kali seperti ditunjukkan dalam Rajah di bawah.

Kekunci:

Tumbuhan P

Tumbuhan Q

(i) Rekod jumlah bilangan tumbuhan P dan tumbuhan Q dalam kelima-lima

kuadarat ke dalam Jadual di bawah.

Tumbuhan Jumlah bilangan

P

Q

[2 markah]

(ii) Berdasarkan keputusan dalam (c)(i), tumbuhan manakah yang dominan?

............................................................................................................................

[1 markah]

(iii) Berikan satu sebab bagi jawapan dalam (c)(ii).

...........................................................................................................................

[1 markah]



8.4 Biokepelbagaian

Pengelasan organisma;

‘MPFPA’= Manchester Protes Fasal Pengadil Angkuh.

Hierarki pengelasan Organisma;

‘AFi KO FaGS= Ahmad Firdaus Ke Oman Fasal Guru Suruh’

Contoh: Nama saintifik Manusia = Homo sapiens

Alam Animalia

Filum Chordata

Kelas Mammalia

Order Primates

Famili Hominidae

Genus Homo

Spesies sapiens

M.................

•prokariotik

•u....................

•a.... dinding sel

•tiada

membran

nukleus

•contohnya:

bakteria dan

sianobakteria.

Pl......................

•autotrof atau

h.....................

atau kedua-

duanya

•unisel dan

multisel

•a...... nukleus

•ada membran

nukleus

•Amoeba sp.,

paramecium

sp., Spirogyra

sp. dan

Clamidomonas

sp.

F...............

•unisel atau

multisel

•unisel (yis)

atau multisel

(cendawan/

kulat)

• dinding sel

berkitin yg

bukan s..............

•t............ klorofil

•contoh: Mucor

sp., cendawan

dan yis.

Pr....................

•semua jenis

tumbuhan

daratan dan

akuatik.

•contoh:lumut,

lumut hati,

paku pakis,

konifer,

tumbuhan

monokotiledon

dan tumbuhan

dikotiledon.

A....................

•semua haiwan

heterotrof

m....................

•tiada klorofil

dan

menyimpan

karbohidrat

dlm btk

g...................

•contoh: ikan,

burung,

mamalia,

reptilia dan

amfibia.

Alam Filum Kelas Order Famili Genus Spesies



Contoh-contoh lain:

Nama biasa Nama saintifik

Durian Durio zibethinus

Kelapa sawit Elaeis guineensis

Singa Panther leo

Semalu Mimosa pudica

Padi Oryza sativa

Tongkat Ali Eurycoma longifolia

Rambutan Nephelium lappaceum

SPM 2007 (Esei)

(b) Rajah menunjukkan suatu ekosistem di Malaysia.

Berdasarkan Rajah di atas, bincangkan kenapa ekosistem ini perlu

dikekalkan. [10 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................



.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

SPM 2010 (Esei)

Terangkan mengapa ekosistem paya bakau perlu dipelihara dan dipulihara?

Jawapan:

Bertindak sebagai p.................... pantai// benteng terhadap tiupan angin

kencang/ombak.

Untuk mengelakkan h............. tanah/ tanah runtuh/ banjir kilat/ kerosakan

akibat tsunami.

Akar bercabang meluas/ akar jangkang untuk s................ di dalam tanah

yg lembut dan berlumpur.

Akar memerangkap lumpur/ tanah/ sampah

Ole itu, kualiti a...... dikekalkan.

Mengekalkan/ menambah biodiversiti.

Sebagai tempat untuk pembiakan/ mencari makanan kepada f.........../

haiwan akuatik/ contoh yg sesuai// bertindak sebagai kawasan nurseri

kepada organisma.

Sebagai h.................. kepada fauna/ haiwan.

Memulihara spesies/ organisma/ fauna// mengelakkan k....................

spesies/ organisma/ fauna.

Menambahkan jangka h.............. organisma akuatik.



Mengekalkan populasi spesies/ organisma/fauna//mengekalkan

keseimbangan ekosistem/ r............. makanan/ siratan makanan.

Sumber bahan mentah utk p................ bangunan/ c............... /perabot/ bot/

rumah/ penghasilan kayu arang/ tannin/ makanan contoh yang sesuai.

Sebagai tarikan eko-p......................

Mengekalkan corak c.............. normal.

Mengurangkan perubahan i........../ kemarau/ cuaca yang melampau.

Mengekalkan kandungan k............... d.................. di atmosfera.

Menghalang kesan rumah hijau/ p.................... global.

SPM 2013 (Esei)

(b)(i) Terangkan kepentingan mengekalkan sungai sebagai satu habitat dalam

ekosistem itu. [4 markah]

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

(ii) Huraikan cara-cara untuk menambahbaik kualiti air sungai untuk

kemandirian organisma akuatik yang lebih baik. [6 markah]

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................



8.5 Impak Mikroorganisma Terhadap Kehidupan

Mikroorganisma Struktur/ ciri-ciri Contoh

B....................

√Bentuk kokus (sfera), vibrio (koma),

basilus (rod) dan pilin (spirilum)

√Mempunyai d................. sel, membran

plasma, dan DNA.

√Sesetengah menghasilkan s...........

dalam keadaan tidak sesuai.

Lactobacillus sp.

dan Streptococcus

sp.

A.........

√Mempunyai k.................., kloroplas dan

dinding sel.

√Tidak mempunyai b............., daun dan

akar.

√Berfotosintesis.

Fitoplankton,

Spirogyra sp. dan

Pleuroccoccus sp.

K.............

√Organisma multisel atau unisel.

√Mempunyai d................ sel drp kitin.

√Tiada klorofil.

M............ sp. dan

Yis

P....................

√Organisma u...............

√Mempunyai nukleus, sitoplasma dan

membran plasma.

E............... sp.,

P...................... sp.

dan Amoeba sp.

Virus

P............. kecil.

Bukan organisma bersel.

Menjangkiti dan menggunakan sel

hidup utk membiak.

Terdrp DNA atau RNA.

Tidak mempunyai membran

plasma, sitoplasma dan

m.......................

Bakteriofaj dan

virus mozek

tembakau.



Peranan mikroorganisma yg berfaedah dlm ekosistem.

Ekosistem Contoh mikroorganisma Apa yg dibuat olehnya?

Pereputan √Kulat dan bakteria

saprofit

Mengurai bahan o............... kompleks

spt najis haiwan, bangkai haiwan dan

pokok reput kpd ammonia.

Kitar

N...............

√Bakteria P...............

Nitrogen (BPN) –

Nostoc sp. dlm tanah

dan Rhizobium sp. dlm

nodul pokok legum.

√Bakteria penitritan(BN)

–Nitrosomonas sp. dan

Nitrobacter sp.

√BPN menukarkan N dlm atmosfera

kpd Nitrat (NO3-).

√NO3- diserap oleh akar utk sintesis

protein.

√Apb tumb. dan haiwan mati, pereputan

oleh mikroorganisma p................. spt

bakteria dan kulat sapfofit kpd

A..................... (NH3)

√NH3 ditukarkan kpd nitrit (NO2-) melalui

pro. Penitritan.

√NO2- ditukarkan kpd NO3

- melalui

pendenitritan.

√NO3- ditukarkan semula gas N.............

Salur

a...............

anai-anai

Protozoa berflagelum-

Trichonympha sp.

√Mempunyai hubungan mutualisme

dgn anai2.

√Merembeskan enzim s.................. utk

mencernakan selulosa.

Sistem

pencernaan

manusia

Bakteria simbiosis dalam

kolon-Escherichia coli (E.

Coli)

sintesis vitamin B12 utk pembentukan

darah dan vitamin K utk pembekuan

darah.



Kitar Nitrogen



Mikroorganisma berbahaya;

Patogen/ Vektor Nama

penyakit

Cara jangkitan Simptom penyakit

Protozoa/

Nyamuk

M................ Nyamuk Anopheles sp. Demam panas,

menggigil, berpeluh dgn

byk.

Virus/ Nyamuk

A.............

Demam

denggi

Suntikan v......... drp

nyamuk Aedes ke dlm

darah

Demam, sakit kepala,

sakit otot dan sendi

Bakteria/Lalat K................ Makanan atau minuman

yg tercemar

Cirit birit, perut tegang,

mual, muntah dan

kekeringan

K..............

Tinea Sentuhan, tempat

lembap, haiwan

peliharaan

Radang kulit/tisu

Bakteria/Lalat Keracunan

makanan

L.......... lalat bertelur

pada makanan dimakan

Muntah, cirit-birit, pening

kepala

Virus H..... AIDS Sentuhan (hubungan

seks), berkongsi jarum

suntikan, ibu kpd anak

Radang paru-paru,

Kaposi’s sarcoma,

kurang berat badan,

bengkak limfa, demam,

hati dan hempedu

bengkak.

Virus hepatitis Hepatitis

A,B,

C,D,E,X dan

G

Makanan dan air

dijangkiti oleh HAV

(Hepatitis A Virus),

Sexual Transmitted

Deseases (STD)

Kurang selera makan,

sakit otot dan sendi,

demam, loya, sakit

kepala dan demam

kuning

V....... SARS Penyakit berjangkit

melalui batuk, bersin.

Selesema, batuk kering,

sakit kepala, sakit

badan, sesak nafas,

pneumonia



SPM 2009 (Esei)

Rajah menunjukkan peranan mikroorganisma dalam suatu ekosistem.

Disinfektan

-Bahan peny.................... yg digunakan utk membunuh mikroorganisma pd permukaan

lantai, hospital, tandas dan perabot.

- Ia juga digunakan utk mensterilkan alatan pembedahan.

-Contoh : fenol, formaldehid dan asid karbolik

Vaksin

-Ampaian b................... atau virus mati atau dilemahkan yg disuntik ke dalam badan

seseorang utk merangsang sistem k.............. badan bagi menghasilkan antibodi yg

dikehendaki utk melawan penyakit tertentu.

-Contoh: vaksin Sabine dan BCG

Antiseptik

-Bahan kimia yg disapu pada permukaan kulit yg terluka utk mencegah kemasukan

serta pembiakan patogen dlm badan melalui luka tersebut.

- Contoh: larutan iodin dan akriflavin

Antibiotik

-Bahan kimia yg dihasilkan oleh mikroorganisma utk merencat pert..............

dan membunuh mikroorganisma lain terutamanya bakteria.

-Contoh: penisilin dan streptomisin

Kaedah Mengawal

Patogen



(i) Berdasarkan Rajah di atas, terangkan bagaimana mikroorganisma

mengekalkan kandungan sebatian X dalam tanah. [8 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

(ii) Terangkan apa yang akan berlaku kepada ekosistem itu jika semua bakteria

pengurai dan kulat mati. [3 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................



BAB 9 EKOSISTEM TERANCAM

9.1 Aktiviti manusia yg mengancam ekosistem

Bagaimanakah aktiviti manusia boleh mempengaruhi ekosistem?

Aktiviti manusia

Kesan

Penyahhutanan

Kehilangan kawasan tadahan karbon bumi, tanah

runtuh, banjir kilat, perubahan cuaca, kehilangan

biokepelbagaian bumi, kehilangan kawasan

tadahan air, kehilangan habitat, kepupusan flora

dan fauna, pencemaran udara, kesan rumah hijau,

pemanasan global

-Penggunaan t...........

secara berlebihan.

-Penggunaan b..........

tak organik dlm

pertanian.

E.................. meningkatkan BOD air dan

menambahkan populasi alga, hidupan akuatik

mati dan kehilangan sumber air utk kegunaan

domestik.

Pembuangan bahan

buangan d................

dan industri

Pencemaran air, udara dan kesihatan manusia

terjejas.



Terdapat e........... jenis pencemaran iaitu;

Pencemaran u.........., b.......... a..... dan t........... .

“ubat”

Jenis

pencemaran

Punca Kesan

U................

√Pembakaran bahan api f.......... melalui

ekzos kenderaan bermotor seperti

plumbum, karbon m....................,

oksida nitrogen dan hidrokarbon.

√Pembebasan gas karbon dioksida oleh

stesen jana kuasa elektrik.

√Pembakaran h............ secara terbuka.

√Asap Kilang mengeluarkan gas CO,

NO dan SO2 ke atmosfera

Jerebu, asbut, asma,

sesak nafas, hujan

a......., kesuburan

tanah terjejas,

k............. paru-paru.

Air √Baja pertanian yg mengandungi NO3,

PO43- mengalir ke sungai.

√Aliran l................ berat spt Pb, Hg dan

Zn ke sungai oleh kilang industri.

BOD air bertambah,

pencemaran air,

k......................

hidupan akuatik,

kanser (leukemia),

kadar f......................

berkurang.

T................

√Air p............. dari stesen jana kuasa

elektrik dialirkan ke sungai.

Hidupan akuatik

musnah, BOD

meningkat, r.............

makanan musnah.

B..................

Kereta, motosikal, kapal terbang, tapak

pembinaan, mesin pertanian dan mesin

industri.

T.............. darah

tinggi, pekak, penyakit

kardiovaskular, ulser,

kemurungan dan sakit

kepala.



SPM 2005 (Esei)

(b) Rajah menunjukkan satu aktiviti yang dilakukan berhampiran satu kawasan

perumahan dengan hasrat untuk membangunkan kawasan itu. Walau

bagaimanapun, penduduk di kawasan tersebut bimbang tentang kesan buruk

daripada aktiviti itu.

Jika anda penduduk di kawasan itu, bincangkan kesan baik dan kesan buruk

aktiviti tersebut. [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



SPM 2006 (Esei)

(c) Proses fotosintesis didapati dapat menyumbang kepada keseimbangan alam

sekitar.

Terangkan bagaimana pencemaran udara memberi kesan terhadap

fotosintesis dan keseimbangan alam.

[10 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

SPM 2008 (Esei)

Rajah menunjukkan aktiviti pembakaran hutan.

Bincangkan bagaimana aktiviti ini menyebabkan bencana terhadap alam sekitar.

[7 markah]



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

(b) Rajah menunjukkan dua aktiviti pertanian yang menggunakan produk bahan

kimia.

Bincangkan kesan baik dan kesan buruk kedua-dua aktiviti yang ditunjukkan

pada Rajah di atas. Perbincangan harus berdasarkan impak pada pertanian dan

alam sekitar. [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

SPM 2011 (Esei)

(a) Rajah menunjukkan kesan-kesan aktiviti pertanian berhampiran sebuah

kolam.

Aktiviti pertanian

Pertumbuhan alga secara mendadak

Kuantiti jirim organik mereput yang banyak

Tumbuhan akuatik dan ikan mati

Terangkan bagaimana aktiviti-aktiviti pertanian tersebut menyebabkan

kematian tumbuhan akuatik dan ikan-ikan di dalam kolam itu.

[10 markah]

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................



.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

(b) Rajah menunjukkan satu kawasan perindustrian baru berdekatan dengan

kawasan perumahan.

Bincangkan kesan baik dan kesan buruk yang disebabkan oleh aktiviti-aktiviti

perindustrian terhadap manusia dan alam sekitar pada tahun-tahun akan

datang. [10 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................



...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

SPM 2013 (Esei)

Rajah menunjukkan suatu ekosistem.

(a) Banyak kilang baharu didirikan berdekatan dengan sungai.

Terangkan kesan buruk kewujudan kilang-kilang tersebut terhadap ekosistem

itu. [10 markah]



Jawapan:

Membebaskan banyak gas berb........................../ gas beracun// gas

bertoksik.

Karbon d.................. terperangkap di atmosfera.

Memerangkap h........... .

Meningkatkan s.......... persekitaran.

Menyebabkan kesan rumah h........../ pemanasan g............

Menyahasli e............. fotosintesis.

Kadar f.......................... lambat/ rendah.

Kadar pert...................... tumbuhan perlahan.

Populasi tumbuhan/ hasil tumbuhan berk................./ pupus.

Biod.................. berkurangan.

Sulfur d..................../ nitrogen o...............

Terlarut dalam a..... hujan.

Membentuk h............ a........... .

Mengalir ke dalam s............./ tanah.

pH air sungai/ tanah berk.................. .

menyebabkan p....................... air.

K..................... organisma.

Ekosistem t............. seimbang.

Bahan pencemar/ karbon m...................../ karbon doiksida/ z............/

h............./ kotoran.

Menyebabkan j.............../ kabut.

Menutup s................ daun.

Mengurangkan kadar f.........................

H.......... terbebas dari janakuasa.

Meningkatkan s............. air sungai.

Menyebabkan pencemaran t............ .

Mengurangkan o.............. terlarut.

Kematian organisma a.............. .



SPM 2014 (Esei)

Rajah menunjukkan dua jenis aktiviti manusia dalam suatu ekosistem.

Aktiviti manusia

Baja berlebihan digunakan

dalam kebun sayur

Penebangan pokok secara

berleluasa

Terangkan impak setiap aktiviti kepada ekosistem tersebut. [10 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................



9.2 Fenomena kesan rumah hijau (KRH) dan penipisan lapisan ozon (PLO)

SPM 2005 (Esei)

(a) Rajah menunjukkan satu daripada fenomena alam sekitar yang menjadi isu

perbincangan masa kini.

Namakan fenomena ini dan terangkan bagaimana fenomena ini berlaku.

Jika anda adalah seorang aktivis alam sekitar, cadangkan bagaimana anda

akan menerangkan kepada orang ramai tentang langkah-langkah yang

diperlukan untuk mengatasi fenomena ini. [10 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................



SPM 2008 (Esei)

(a) Rajah menunjukkan satu fenomena yang berlaku dalam atmosfera bumi.

Terangkan kesan fenomena tersebut terhadap alam sekitar jika aras

kepekatan karbon dioksida, CO2 semakin meningkat. [3 markah]

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

SPM 2010 (Esei)

(b) Rajah menunjukkan beberapa aktiviti manusia yang membebaskan karbon

dioksida ke atmosfera dalam suatu ekosistem.

Terangkan kesan pertambahan kepekatan CO2 pada ekosistem itu. [10 markah]



Jawapan:

Kesan R........... Hijau.

Pertambahan kepekatan gas-gas Rumah Hijau/CO2 memerangkap/

menyerap l............ banyak haba di atmosfera.

Lapisan gas-gas Rumah Hijau bertindak sebagai p...............

Penghalang t............. haba drp berpindah ke angkasa.

Menyebabkan peningkatan s........./ pemanasan g...........

Kesan Rumah Hijau menyebabkan pengembangan termal air laut//

pencairan g............/ ketulan ais.

Menyebabkan a.......... air laut naik.

Menyebabkan perubahan dlm arah a........./ arus laut.

Menyebabkan p...................... cuaca.

Suhu lampau tinggi yg memberi kesan kpd f.................... .

Penghasilan t................/ haiwan berkurang.

Pemusnahan rantai/ j................. makanan.

Kepupusan spesies// biod.............. berkurangan.

SPM 2012 (esei)

(b) Rajah menunjukkan alatan kegunaan harian di rumah.

Terangkan kesan pembebasan klorofluorokarbon ke atas kesihatan manusia dan

ekosistem.



Jawapan:

Lapisan o......... melindungi/ menghalang permukaan bumi/organisma drp

sinar UV.

CFC menyebabkan p....................... lapisan ozon.

CFC melepaskan atom k............. melalui pertambahan UV.

Klorin memecahkan/ bertindak ke atas molekul o......... kepada oksigen.

Penipisan lapisan ozon menyebabkan l............ banyak cahaya/ sinar UV

menembusi atmosfera bumi.

K................ iaitu kornea mata mengeras.

K............... kulit iaitu pembahagian sel luar biasa/tidak terkawal.

Kecacatan/penyakit genetik melalui m..................

Penurunan sistem k................. dengan kemusnahan sistem keimunan.

Kemusnahan r............./ jaringan makanan menyebabkan

fitoplankton/z......plankton/pengeluar/pengguna mati/musnah.

Kepupusan organisma yang tidak dapat menyesuaikan dengan

p................. persekitaran.

Kemusnahan kitar k................// penurunan kadar f...................... apabila

klorofil/sel daun musnah// e............ ternyahasli.

Perubahan c............ yg menyebabkan peningkatan s........./kemarau/ banjir

kilat.



9.3 Kepentingan pengurusan terancang aktiviti pembangunan dan ekosistem.

SPM 2007 (Esei)

(b) Kawasan sawah padi dibangunkan menjadi kawasan perindustrian seperti

yang ditunjukkan pada Rajah di bawah.

Bincangkan kesan baik dan kesan buruk sosial, ekonomi dan persekitaran akibat

pembangunan ini. [10 markah]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................



SPM 2012 (Esei)

Rajah menunjukkan tiga tong sampah kitar semula P, Q dan R. Tong sampah

kitar semula ini digunakan untuk mengumpul bahan-bahan terpakai.

Kertas terpakai Kaca terpakai Plastik terpakai

Bahan-bahan terpakai tersebut adalah daripada sumber semula jadi.

Kertas daripada pokok

Kaca daripada mineral

Plastik daripada petroleum

Terangkan bagaimana amalan mengitar semula bahan-bahan terpakai dalam

Rajah di atas menyumbangkan kepada pengekalan keseimbangan alam.

[10 markah]

Jawapan:

Kertas,

Dengan menggunakan s................. kertas terpakai kurang pokok akan

ditebang/ lebih banyak pokok yg dipelihara.

Banyak habitat f............ dan fauna dapat dipelihara

Kurang/ tiada g...................... jaringan/rantai makanan.

Kepupusan flora/f............ dapat dielakkan.

Memelihara biod.................... .

Kitar k.............. dapat dikekalkan// kepekatan CO2/ O2 dikekalkan.

Kawasan t.................. air dipelihara.

Mencegah banjir kilat/ h................. tanah/ banjir lumpur/tanah

runtuh/pemanasan global.

Mengekalkan kawasan r..................



Mengurangkan pencemaran air/udara.

Mengurangkan tapak p................... sampah.

Kaca,

Kurang kaca b............ dihasilkan daripada kilang-kilang.

L.......... tenaga/wang dapat dijimatkan.

Kurang/ halang ketandusan m.............// kurang bahan api f..........

digunakan// mineral boleh diselamatkan.

Eksploitasi sumber bumi dapat dikurangkan.

Kurang p..................... air/udara.

Mengurangkan tapak pelupusan sampah.

Plastik,

Kurang p................. diperlukan untuk menghasilkan plastik baru.

B............. petroleum dalam bumi dapat dipelihara untuk masa depan.

Pembuangan p............ boleh mencemarkan persekitaran/ plastik

menyumbat l................ menyebabkan banjir kilat.

Plastik tidak terbiodegradasi/ tidak dimusnahkan oleh b.............../pengurai.

Merosakkan permandangan/ boleh dilihat disepanjang jalan/ pantai.

Gas b...................... dikeluarkan jika ia dibakar.

Hidupan akuatik akan m........ disebabkan tersilap memakan plastik yg

disangkakan makanan.

Mengurangkan masalah bahan s......... pepejal/ kurangkan tapak

pelupusan sampah.

Kurangkan p.................... udara/ air.

“Semoga anda mencapai kecemerlangan dalam SPM”

Education

Besta t4 2015 terkini