Bi kip hoa hoc kien thuc bi lang quen by kaitorkid

[text] ∥ bi kip Chemistry focus ∎ by Kaitorkid

Page 1 of 88| Kiến thức bị lãng quên By Kaitorkid|Page 1®

Bi Kip

Chemistry

Bí kíp hóa học

Kiến thức bị lãng quên

B y K a i t o r k i d

V e r s i o n 2.5

Last U p l o a d 05/09/2014



MỤC LỤC

Lời nói đầu ........................................................................................................................................ 4

Sơ đồ tổng quát ................................................................................................................................ 5

Hóa học đại cương & phân tích ............................................................................................... 6

[Các khái niệm & định lí,…] ............................................................................................................. 6

Part I. Nguyên tử ........................................................................................................................................ 6

Part II. LKHH ............................................................................................................................................... 8

Part III. PƯHH ............................................................................................................................................. 9

Part IV. Tốc độ phản ứng & cân bằng hóa học ........................................................................................ 11

[Nguyên tử] ................................................................................................................................... 12

Part I: … .................................................................................................................................................... 12

[Các vấn đề về bảng tuần hoàn] .................................................................................................... 14

Part I: Bảng tuần hoàn ............................................................................................................................. 14

Part II: Quy luật tuần hoàn tổng quát ...................................................................................................... 14

Part III: Quy luật khác trong từng nhóm .................................................................................................. 15

[So sánh bán kính nguyên tử,bán kính ion]................................................................................... 16

Part I: Method .......................................................................................................................................... 16

Part II: Ex .................................................................................................................................................. 16

Liên kết hóa học ............................................................................................................................. 17

Part I: Liên kết .......................................................................................................................................... 17

Part II: Lai hóa .......................................................................................................................................... 17

Part III: Tinh thể ....................................................................................................................................... 19

[So sánh lk hidro, nhiệt độ sôi, tính axit, bazơ, tính tan… ] .......................................................... 21

Part I: 1 số yếu tố ảnh hưởng sự so sánh ................................................................................................ 21

Part II: so sánh liên kết hidro ................................................................................................................... 22

Part III: so sánh nhiệt độ sôi .................................................................................................................... 22

Chủ đề [1]: [Các nguyên tắc so sánh nhiệt độ sôi] ........................................................................... 22

Chủ đề [2]: [Các chú ý khi làm bài tập so sánh nhiệt độ sôi] ........................................................... 24

Chủ đề [3]: [Nhiệt độ sôi & nc 1 số chất](tham khảo) ..................................................................... 25

Part IV: so sánh nhiệt độ nóng chảy ........................................................................................................ 25

Part V: so sánh tính axit, bazo ................................................................................................................. 25

[Các khái niệm vô cơ khó nhớ] ...................................................................................................... 27

Part I ......................................................................................................................................................... 27

[Các tên gọi vô cơ khó nhớ] ........................................................................................................... 29

Part I: Nhóm Halogen .............................................................................................................................. 29

Part II: Nhóm oxi ...................................................................................................................................... 29

Part III: Nitơ - Photpho ............................................................................................................................. 30

Part IV: Nhóm cacbon .............................................................................................................................. 31

Part V: KL .................................................................................................................................................. 32

[PHÂN BÓN HH, CN SILICAT & GANG THÉP] ................................................................................. 34

Part I: PHÂN BÓN HH ............................................................................................................................... 34



Part II: CN SILICAT (nâng cao) .................................................................................................................. 36

Part III: GANG THÉP ................................................................................................................................. 39

[Đại cương KL] ............................................................................................................................... 42

Part I: KL & Hợp kim ................................................................................................................................. 42

Part II: Dãy điện hóa KL & pin điện hóa ................................................................................................... 43

Part III: Sự điện phân ............................................................................................................................... 44

Part IV: Sự ăn mòn KL .............................................................................................................................. 45

Part V: Điều chế KL ................................................................................................................................... 45

Hóa học hữu cơ ...................................................................................................................... 46

[CÁC khái niệm Hữu cơ khó nhớ] ................................................................................................... 46

Part I:........................................................................................................................................................ 46

[Các tên gọi hữu cơ khó nhớ] ........................................................................................................ 51

Part I: HCB, RX, ancol-phenol, andehit,axit HC & anhiđrit ...................................................................... 51

Part II: Este-lipit, cacbohidrat, amin amino axit-pr & polime .................................................................. 53

Part III: Bổ sung (lấp đầy kiến thức) ......................................................................................................... 58

[Nguồn HCB thiên nhiên] ............................................................................................................... 59

Part I: DẦU MỎ ........................................................................................................................................ 59

Part II: KHÍ MỎ DẦU & KHÍ TN ................................................................................................................. 62

Part III: THAN MỎ .................................................................................................................................... 63

[Danh pháp hữu cơ] ....................................................................................................................... 64

Part I: Điều cần biết ................................................................................................................................. 64

Part II: Danh pháp IUPAC & gốc chức từng loại HCHC ............................................................................. 65

Part III: Tạp chức (All) .............................................................................................................................. 67

[CÁC lOẠI chỉ số của chất béo] ...................................................................................................... 70

MORE ..................................................................................................................................... 71

[Quy luật tan] ................................................................................................................................ 71

Part I: Vô cơ ............................................................................................................................................. 71

Part II: Hữu cơ .......................................................................................................................................... 72

[Quy luật phân tích, nhiệt phân] .................................................................................................... 74

Part I: Vô cơ ............................................................................................................................................. 74

Phần [1]: Pư nhiệt phân ................................................................................................................... 74

Phần [2]: Pư tự phân tích ................................................................................................................. 75

Part II: hữu cơ .......................................................................................................................................... 76

[Làm khô khí ẩm] ........................................................................................................................... 76

[Chất độc\nguy hiểm].................................................................................................................... 77

Part I: Vô cơ ............................................................................................................................................. 77

Part I: Hữu cơ ........................................................................................................................................... 78

[Màu sắc khó nhớ] ......................................................................................................................... 79

Part I: Vô cơ ............................................................................................................................................. 79

Part II: Hữu cơ .......................................................................................................................................... 81

[Nhận biết & phân biệt khó nhớ] ................................................................................................... 82



Part I: Phân biệt & nhận biết vô cơ .......................................................................................................... 82

Part II: Phân biệt & nhận biết hữu cơ ..................................................................................................... 84

Kết .................................................................................................................................................. 88

Kết ......................................................................................................................................... 86

Lời nói đầu

Các bạn đang cầm trong tay 1 cuốn bí kíp hóa học viết về phần lý thuyết của 3 quyển SGK hóa

học 10,11,12. Hầu hết tất cả những kiến thức này đều có trong SGK, ngoại trừ các mẹo giúp đi tìm trí

nhớ và các chuyên đề như “So sánh tính axit, bazo,…” mình tổng hợp từ các tài liệu khác. Mình soạn ra

cuốn bí kíp này nhằm giúp các bạn dễ ghi nhớ những thứ rời rạc nhỏ lẻ trong sgk trở nên có hệ thống

bằng cách sắp xếp & tổng hợp lại chúng theo dạng Mindmap (bản đồ tư duy) hoặc dạng Table (bảng).

Bên cạnh đó có những bài lý thuyết lớn & khó nhớ mình tách riêng ra làm 1 chủ đề. Vì mục đích muốn

nó trở thành 1 cuốn bí kíp lý thuyết để ôn tập thay cho 3 quyển SGK nên mình cố gắng tổng hợp sao cho

đầy đủ nhất có thể.

Cuốn bí kíp gồm 4 phần chính:

hóa học đại cương & hóa học phân tích

hóa học vô cơ

hóa học hữu cơ

chuyên đề bổ sung (More)

Tuy nhiên vì bận ôn thi nên mình không đủ thời gian đề viết tất cả các chủ đề được.

hóa học đại cương & phân tích : tương đối đầy đủ

hóa học vô cơ & hóa học hữu cơ: chưa có phần tính chất vật lí , tính chất hóa học, điều chế

ứng dụng các chất. Mấy cái này chắc cũng dễ nhớ ^^

hóa học KT, XH, MT: mình ko viết cả chương này lun ( ^^).

Những phần thiếu này sẽ được viết ở cuốn bí kíp hóa học thứ 2 hoặc bản Full update. Nhưng

nhiêu đây chắc cũng đủ để giúp phần nào cho các bạn ôn tập trong những ngày cuối cùng , đặc biệt là 10

ngày trước khi thi ĐH.

Mình dùng phần mềm imindmap để vẽ các sơ đồ tư duy , các bạn Google search sẽ có ^^.

Các bạn in ra sẽ dễ đọc hơn .Mục đích chủ yếu của bí kíp này là tìm lại kiến thức của các bạn, hữu

ích khi các bạn dùng nó để ôn tập,nghĩa là các bạn phải đã xem qua sgk rùi mới đọc nó.

Mình đã cố gắng nhưng chắc chắn vẫn còn nhiều sai sót , nếu các bạn phát hiện ra lỗi sai hoặc

thiếu gì đó thì các bạn pm cho mình nha.^^ Mọi ý kiến thắc mắc xin gửi về [email protected] hoặc

www.facebook.com/kaitorkid .

Mình là Kaitorkid (Mr.K) hi vòng cuốn bí kíp này sẽ giúp ích cho các bạn ^^.

mailto:[email protected]

http://www.facebook.com/kaitorkid



Sơ đồ tổng quát

Mình tạm thời tập trung nhiều vào những thứ khó nhớ (vì thời gian ko cho phép để

làm tất cả)

Có 1 số phần thuộc chương trình giảm tải 2012-2013, tất nhiên chỉ áp dụng cho

phần tự chọn cơ bản, còn nếu bạn chọn phần tự chọn nâng cao thì ko có giảm tải gì

nha.

Cái này các bạn google search sẽ có, mình ko ghép vào đây nữa

Những phần này mình sẽ ghi rõ là thuộc chương trình nâng cao (NC)



Hóa học đại cương & phân tích

[bi kip chemistry]

[Các khái niệm & định lí,…]

nguồn tổng hợp & tham khảo : SGK

Part I. Nguyên tử

phần này tương đối là … chán nhưng lại nguy hiểm :D vì các bạn thường có cảm giác sẽ ko thi vào ..vv..

và ko để ý đến những câu chữ sẽ là quả lừa đẹp cho các bạn

nên lướt qua 1 lần đề phòng chẳng may có phần nào chưa ôn \ ôn rồi mà ko nhớ ^^

STT Tên Nội dung

Lịch sử tìm ra hn ngt, p, n, e (chưa thấy thi bao giờ^^)

0 Sự tìm ra e

1987, Tôm-xơn nhà bác học người Anh phát hiện ra tia âm cực, bản chất : dòng e

nhờ hiện tượng phóng điện trong chân không: ông cho phóng điện với V=15 000 V qua 2 điện cực gắn vào đầu 1 ống kín đã rut gần hết kk thấy màn huỳnh quang trong ống

thủy tinh phát sáng

0 Sự tìm ra hạt

nhân ng

tử

1911, Rơ-đơ-pho & các cộng sự đã cho các hạt 𝛼 bắn phá 1 lá vàng mỏng & dùng màn

huỳnh quang đặt sau lá vàng để theo dõi đường đi của 1 hạt 𝛼

kết quả: hầu kết các hạt 𝛼 đều xuyên qua lá vàng, 1 số ít lệch hướng, 1 số ít bật lại

phía sau khi gặp lá vàng

HÓA HỌC ĐẠI CƯƠNG & PHÂN TÍCH



0 Sự tìm ra p

1918, Rơ đơ pho bắn phá hn ng tử N bằng hạt 𝛼 thấy 1 hn O & 1 hạt có khối lượng

1,6726.10−27𝑘𝑔 & q=1+ ”proton”

0 Sự tìm

ra n

1932, Chat-uých (cộng tác viên của Rơ đơ pho): dùng hạt 𝛼 bắn phá hn Be thấy xuất

hiện 1 loại hạt mới có khối lượng ~mp & q=0 “nơtron”

Cấu tạo ngt, đồng vị, AO

1 Hạt nhân

Nguyên tử có cấu tạo rỗng, các e chuyển động xung quanh 1 hạt mang điện tích dương có kích thước rất nhỏ so với nhuyên tử, nằm ở tâm nguyên tử. Đó là hn nguyên tử.

2 e hóa trị Là những e có khả năng tham gia hình thành kiên kết hóa học. Chúng thường nằm ở lớp

ngoài cùng \ ở cả phân lớp sát lớp ngoài cùng nếu phân lớp đó chưa bão hòa

3 Đồng vị Đồng vị của cùng 1 nguyên tố hóa học là những nguyên tử có cùng số p nhưng khác nhau về số n

Hidro có 3 đồng vị: H,D,T

4 AO Obitan nguyên tử là khu vực không gian xung quanh hạt nhân mà tại đó xác suát có mặt (xác suất tìm thấy ) e khoảng 90%

Trong nguyên tử , các e chuyển động rất nhanh quanh hn ko theo 1 quỹ đạo xđ nào

Lớp & phân lớp e (dễ die ^^)

5 Lớp Các e trên cùng 1 lớp có năng lượng gần bằng nhau

Phân lớp Các e trên cùng 1 phân lớp có năng lượng bằng nhau

Cấu hình e (dễ die ^^)

6 Nguyên lí Pau-li

Trên 1 AO chỉ có thể có nhiều nhất là 2 e & 2 e này chuyển động tự quay khác chiều nhau xung quanh trục riêng của mỗi e

7 Nguyên lí vững

bền

Ở trạng thái cơ bản, trong nguyên tử các e chiếm lần lượt những AO có mức năng lượng từ thấp đến cao

8 Quy tắc Hun

Trong cùng 1 phân lớp, các e sẽ phân bố trên các AO: số e độc thân là max & các e này phải có chiều tự quay giống nhau

Bảng tuần hoàn



9 Chu kì Là dãy các ng tố mà ng tử của chúng có cùng số lớp e được xếp theo chiều Z tăng dần

10 Nhóm nguyên

tố

Là tập hợp các ng tố mà ng tử có cấu hình e tương tự nhau, do đó có tính chất hóa học gần giống nhau & được xếp thành 1 cột

11 Nguyên tố s,p,d,f

e cuối cùng xếp vào phân lớp s,p,d,f

(ko phải e ở phân lớp ngoài cùng nhá, nhầm là die đó ^^)

12 I1 Là nl min cần để tách e thứ 1 ra khỏi ng tử ở trạng thái cơ bản

13 𝝌 Độ âm điện đặc trưng cho khả năng hút e của ng tử đí khi tạo thành lk hh

14 Tính KL Là tc của 1 ng tố mà ng tử của nó dễ nhường e để trở thành ion (+)

15 Tính PK Là tc của 1 ng tố mà ng tử của nó dễ nhận e để trở thành ion (-)

16 Định luật

tuần hoàn

Tính chất của các ng tố & đơn chất cũng nhe thành phần & tc của hợp chất tạo nên từ các ng tố đo biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của Z

Part II. LKHH

STT Tên Nội dung

LKHH

1 LKHH Là sự kết hợp giữa các ng tử tạo pt \ tinh thể bền vững hơn

2 Quy tắc bát tử

Các ng tố có khuynh hướng lk với các ng tử khác để đạt đưuọc cấu hình e vững bền cỉa khí hiếm vớ 8 e (hoặc đối 2 e với He) ở lớp ngoài cùng

3 Ion Ng tử \ nhóm ng tử mang điện

4 LK ion Là LK được tạo thành do lực hút tĩnh điện giữa các ion kang điện tích trái dấu. Được hình thành giữa KL điển hình & PK điển hình

5 LK CHT Là LK hình thành giữa 2 ng tử = 1 \ nhiều cặp e chung

6 LK cho nhận

Trong 1 số trường hợp, cặp e chung chỉ do 1 cặp ng tử đóng góp lk giữa 2 ng tử là lk cho-nhận. Ví dụ : O=SO

Lai hóa

7 Thuyết lai hóa

Sự lai hóa AO là sự tổ hợp (“trộn lẫn”) một số AO trong 1 ng tử để đưuọc từng ấy AO lai hóa giống nhau nhưng định hướng khác nhau trong không gian

8 Sự xen phủ trục

Trục các AO tham gia liên kết trùng đường nối tâm 2 ng tử lk .

9 Sự xem

phủ bên

Trục các AO tham gia liên kết song song với nhau & vuông góc với đường nối tâm 2 ng tử

lk

Hóa trị & số oxi hóa

11 Hóa trị trong hc ion: là điện hóa trị & bằng điện tích của ion đó

trong hc CHT: gọi là CHT & bằng số lk CHT mà ngt ng tố đó tạo ra đưuọc với các ng tử

khác trong pt



12 Số OXH Là điện tích của ng tử ng tố đó nếu giả định LK giữa các ng tử trong pt là lk ion

LK kim loại

13 LK KL Là lk được hình thành giữa các ng tử & ion KL trong mạng tt do sự tham gia của các e tự do

Part III. PƯHH

STT Tên Nội dung

PƯ OXH khử (cái này dễ rùi^^)

1 ĐN Easy. (“Là PƯHH trong đó có sự chuyển e giữa các chất PƯ , hay có sự thay đổi số OXH 1 số ng tố” )

2 Chất khử

Chất OXH

Khẩu quyết: Khử cho o nhận

(khử: chất khử, o: chất OXH)

“chất khử là chất nhường e hay là chất có số OXH tăng sau PƯ”

“chất OXH là chất nhận e hay là chất có số OXH giảm sau PƯ”

3 Sự khử (quá trình khử) xảy ra với chất OXH , “làm chất đó nhường e\ làm tăng số OXH chất đó”

4 Sự OXH (quá trình OXH) xảy ra với chất khử , “làm chất đó nhận e hay làm giảm số OXH chất đó”

5 Ý nghĩa

PƯ OXH khử

(ko cần để ý :D )

Phân loại PƯ trong hh vô cơ

PƯ có sự thay đổi số OXH và PƯ ko có sự thay đổi số OXH

Đặc điểm PTPƯ (đại khái) Sự thay đổi số OXH các ng tố Là pư OXH khử ?

PƯ hóa hợp

𝐴 + 𝐵 → 𝐶 có hoặc ko có sự thay đổi số OXH

2H2 + O2 → 2H2O (có)

CaO + CO2 → CaCO3 (ko)

Yes \ No

PƯ phân hủy

𝐴 → 𝐶 + 𝐷 có hoặc ko có sự thay đổi số OXH

2KClO3 → 2KCl + 3O2 ↑ (có)

Cu(OH)2 → CuO + H2O (ko)

Yes\ No

PƯ thế 𝐴 + 𝐵𝑋 → 𝐴𝑋 + 𝐵 Luôn có sự thay đổi số OXH

𝑍𝑛 + 2𝐻𝐶𝑙 → 𝑍𝑛𝐶𝑙 + 𝐻2 ↑

Yes

PƯ trao đổi

𝐴𝑋 + 𝐵𝑌 → 𝐴𝑌 + 𝐵𝑋 Luôn ko có sự thay đổi số OXH

𝐴𝑔𝑁𝑂3 +𝑁𝑎𝐶𝑙 → 𝐴𝑔𝐶𝑙 ↓ +𝑁𝑎𝑁𝑂3

No



PƯ TỎA NHIỆT & PƯ THU NHIỆT

Pư tỏa nhiệt PƯ thu nhiệt

ĐN Là PƯHH giải phóng nl dưới dạng nhiệt

pư đốt cháy xăng dầu,…

Là PƯHH hấp thụ nl dưới dạng nhiệt

pư phân hủy CaCO3,…

Nhiệt PƯ

ΔH: để chỉ lượng nhiệt kèm theo mỗi PƯHH

Đặc điểm

ΔH < 0

ΔH > 0

PT nhiệt hóa học

“Là PƯ có ghi thêm giá trị ΔH & trạng thái các chất”

2𝑁𝑎(𝑟) + 𝐶𝑙2(𝑘) → 2𝑁𝑎𝐶𝑙(𝑟) Δ𝐻 = −822,2𝑘𝐽

Phân loại PƯ trong hh hữu cơ



Part IV. Tốc độ phản ứng & cân bằng hóa học

STT Tên Nội dung

Tốc độ PƯ & Cân bằng hh

1 Tốc độ pư

là độ biến thiên nồng độ 1 trong các chất pư \ sp trong 1 đơn vị time

ảnh hưởng bởi 5 yếu tố chính: C chất pư, áp suất (với PƯ có chất khí), 𝑡0,diện tích

bề mặt & chất xúc tác

ngoài ra, môi trường xảy ra PƯ, tốc độ khuất trộn, tác dụng của các tia bức xạ,… cũng

có ảnh hưởng

2 CBHH Là tt của pư thuận nghịch khi tốc độ pư thuận = pư nghịch

3 K Chỉ phụ thuộc nhiệt độ

với PƯ : 𝑎𝐴 + 𝑏𝐵 ⇌ 𝑐𝐶 + 𝑑𝐷 𝐾𝐶 =[𝐶]𝑐.[𝐷]𝑑

[𝐴]𝑎.[𝐵]𝑏

chú ý: nếu PƯ có chất rắn\dung môi thì vứt đi ^^ (ko có mặt trong công thức trên)

Chẳng hạn: 𝐶2𝐻5𝑂𝐻 + 𝐶𝐻3𝐶𝑂𝑂𝐻𝑥𝑡⇔𝐶𝐻3𝐶𝑂𝑂𝐶2𝐻5 + 𝐻2𝑂 thì 𝐾𝐶 =

[𝑒𝑠𝑡𝑒][𝐻2𝑂]

[𝑎𝑥𝑖𝑡].[𝑎𝑛𝑐𝑜𝑙]

4 Hệ đồng thể

Là hệ ko có bề mặt phân chia trong hệ. Ví dụ : hệ gồm các chất khí,…

5 Hệ dị thể là hệ có bề mặt phân chia trong hệ , qua bề mặt này có sự thay đổi đột ngột tính chất.

Ví dụ: hệ gồm chất rắn & chất khí, hệ gồm chất rắn & chất tan trong dd

6 Nguyên lí LơSatơliê

Một pư thuận nghịch đang ở tranh thái CB khi chịu 1 tác động từ bên ngoài như biến đổi C, p, 𝒕𝟎, thì CB sẽ chuyển dịch theo chiều là giảm tác động bên ngoài đó

7 Chất xúc tác

ko làm biến đổi K hay nồng độ các chất trong CB ko làm CB chuyển dịch

chỉ làm tăng tốc độ PƯ thuận & tốc độ PƯ nghịch với số lần bằng nhau làm PƯ

nhanh đạt trạng thái CB hơn



[bi kip chemistry]

[Nguyên tử]


Part I: …

1. Cấu tạo ng tử

mọi hạt nhân nguyên tử của mọi nguyên tố đều có p & n ?

Sai. Riêng hidro (ko tính đồng vị D & T) hạt nhân chỉ có 1 p & ko có n

Mọi ngt đều có số p≤ số n?

Sai . Ngoại trừ H

Điện tích, khối lượng

e p n

q 𝑞𝑒 = −1,602.10−19 = 1 − 𝑞𝑝 = −𝑞𝑒 = 1 + 𝑞𝑛 = 0

m 𝑚𝑒 = 9,1094.10−31𝑘𝑔 𝑚𝑝 = 1,6726.10

−27𝑘𝑔 𝑚𝑛 = 1,6748.10−27𝑘𝑔

khối lượng ko cần nhớ vì trong máy tính có sẵn rồi

Nguyên tử có cấu tạo rỗng các e chuyển động xung quanh 1 hạt mang điện tích đương có kích thước rất

nhỏ so với kích thước của ngt, nằm ở trung tâm ngt-“hạt nhân nt”. (trích sgk10-tr.5)

số p ≤ số n < 1,52 số p (trừ H)

2. Lớp & phân lớp

Lớp e

Lớp (n) 1 2 3 4 5 6 7 … n

Tên lớp K L M N O P Q …

Số phân lớp 1 2 3 4 5 6 7 … n

Số AO 12 22 32 42 52 62 72 … 𝑛2

Phân lớp

s p d f

Số AO 1 3 5 7

3. Thứ tự viết cấu hình e

Cách nhớ



Cách 1

1s

2s 2p

3s 3p 3d

4s 4p 4d 4f

5s 5p 5d 5f 5g

6s 6p 6d 6f 6g 6h

7s 7p 7d 7f 7g 7h …

… … … … … … …

1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s 4f 5d 6p 7s …

Cách 2:

1s (2s 2p) (3s 3p) (4s 4p) (5s 5p) (6s 6p) (7s 7p)

3d 4d 4f 5d 5f 6d

Cách 3

ss ps ps dps dps fdps fdps

son son phấn son phấn son Đánh phấn son Đánh phấn son fải đánh phấn son fải đánh phấn son

Điểm đặc biệt với Cu,Cr,…

Để đạt cấu hình bền thì những ng tố có cấu hình e: …(𝑛 − 1)𝑑4𝑛𝑠2 𝑜𝑟… (𝑛 − 1)𝑑9𝑛𝑠2 sẽ tự biến đổi :

{… (𝑛 − 1)𝑑4𝑛𝑠2 → . . . (𝑛 − 1)𝑑5𝑛𝑠1

… (𝑛 − 1)𝑑9𝑛𝑠2 → … (𝑛 − 1)𝑑10𝑛𝑠1

Có ? ngt có e ngoài cùng là 𝟒𝒔𝟏 ?

3.Đó là: {

𝐾: [𝐴𝑟]4𝑠1

𝐶𝑟: [𝐴𝑟]3𝑑54𝑠1

𝐶𝑢: [𝐴𝑟]3𝑑104𝑠1

Có ? ngt có e ngoài cùng là 𝟓𝒔𝟏 ?



[bi kip chemistry]

[Các vấn đề về bảng tuần hoàn]

nguồn tổng hợp & tham khảo : SGK, Lamsao.vn, go.vn

Part I: Bảng tuần hoàn

1. Cách nhớ bảng tuần hoàn

Mặt trước

IA IIA IIIB … IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

1 Hỏi (H) Hằng(He)

2 Lính (Li) Bé (Be) Bố (B) Cô (C) Nhớ (N) Ông(O) Fải (F) Nga (Ne)

3 Nào (Na) Mang(Mg) Ăn (Al) Sinh (Si) Pạn (P) Say (S) Chăng(Cl) Ăn (Ar)

4 Không (K) Cá (Ca) Gà (Ga) Gé (Ge) Ắt (As) Sẽ (Se) Bé (Br) Khúc (Kr)

5 Rượu(Rb) Sang (Sr) Trong (In) Sang(Sn) Sẽ (Sb) Té (Te) Iu (I) Xương(Xe)

6 Cà (Cs) Bà (Ba) Tủlạnh(Tl) Phố (Pb) Buồn(Bi) Pò(Po) Anh (At) Rỗng (Rn)

7 Fé (Fr) Rán (Ra)

Dãy điện hóa cuả KL

Li2+ K+ Ba2+ Ca2+ Na+ Mg2+ Al3+ Mn2+ Zn2+ Cr3+ Fe2+ Ni2+ Sn2+ Pb2+ Fe3+ 2H+ Cu2+ Fe3+ Hg+ Ag+ Pt2+ Au3+

Li K Ba Ca Na Mg Al Mn Zn Cr Fe Ni Sn Pb Fe H2 Cu Fe2+ Hg Ag Pt Au

Khi Bạn Cần Nhà May Áo Mỏng Záp Cr Sắt Nên Sang Phố Sắt Hỏi Cụ Già Hàng Bạc Pha Vàng

Tính khử giảm, tính OXH tăng

Part II: Quy luật tuần hoàn tổng quát

ề ũ ê à ề ă ầ



R (*)

I1 (nl ion hóa thứ nhất) (**)

độ âm điện (***)

tính KL

tính bazơ của oxit & hidroxit

tính phi kim

tính axit của oxit & hidroxit

hóa trị cao nhất với H (chỉ tính chiều ngang) hóa trị cao nhất với O (chỉ tính chiều ngang)

(*) ngoại lệ: H là nguyên tử có bán kính nhỏ nhất (~0,053 nm) chứ ko phải He

(**) NHÓM IVA: thứ tự BTH (từ trên xuống): C, Si, Ge, Sn, Pb nhưng thứ tự I1: C>Si>Ge>Pb>Sn

(***) NHÓM IVA: thứ tự BTH (từ trên xuống): C, Si, Ge, Sn, Pb nhưng thứ tự 𝜒: C>Si>Ge>Pb>Sn

(giống quy luật I1)

CHU KÌ 6: thứ tự BTH (trái phải): Cs, Ba, Tl, Pb, Bi, Po, At nhưng thứ tự 𝜒 :Cs<Ba<Tl<Po<Bi<At<Pb

Part III: Quy luật khác trong từng nhóm

Nhóm Halogen

Elk X-X (đkc)

(kJ/mol)

Trạng thái X2

Màu sắc 𝒕𝟎𝒏𝒄( 𝑪 ) 𝟎 𝒕𝟎𝒔ô𝒊 ( 𝑪 )

𝟎 Màu AgX Axit HX

Tính OXH

X2

Tính khử

X-

F 159 Khí Lục nhạt Tăng dần Tăng dần Độ

mạnh

tăng dần

Giảm

dần

Tăng dần Cl 243 Khí Vàng lục AgCl Trắng

Br 192 Lỏng Nâu đỏ AgBr Vàng nhạt

I 151 Rắn Đen tím AgI vàng

KLK

𝒕𝟎𝒏𝒄( 𝑪 ) 𝟎 𝒕𝟎𝒔ô𝒊 ( 𝑪 )

𝟎 D (g/cm3) Độ cứng

Li Giảm dần 1330 0,53 0,6

Na 892 0,97 0,4

K 760 0,86 0,5

Rb 688 1,53 0,3

Cs 690 1,90 0,2

KLKT

𝒕𝟎𝒏𝒄( 𝑪 ) 𝟎 𝒕𝟎𝒔ô𝒊 ( 𝑪 )

𝟎 D (g/cm3) Độ cứng

Be 1280 2770 1,85

Mg 650 1110 1,74 2,0

Ca 838 1440 1,55 1,5

Sr 768 1380 2,6 1,8

Ba 714 1640 3,5



[bi kip chemistry]

[So sánh bán kính nguyên tử,bán kính ion]

nguồn tổng hợp & tham khảo :

Part I: Method

Thứ tự so sánh:

số lớp càng lớn bán kính càng lớn

cùng số e, Z càng lớn bán kính càng nhỏ

Part II: Ex

EX1: Sắp xếp bán kinh giảm dần: 𝑁𝑒,𝑁𝑎+,𝑀𝑔2+, 𝐹−, 𝑂2−

A. B. C. D.

Số lớp Z

𝑵𝒆 2 10

𝑵𝒂+ 2 11

𝑴𝒈𝟐+ 2 12

𝑭− 2 9

𝑶𝟐− 2 8

𝑶𝟐− > 𝑭− > 𝑁𝑒 > 𝑁𝒂+ > 𝑀𝒈𝟐+

số lớp e Z



[bi kip chemistry]

Liên kết hóa học


Part I: Liên kết

Liên kết CHT Ion

CHT ko cực CHT có cực

𝚫 𝝌 < 0,4 𝟎, 𝟒 ≤ 𝚫𝝌 < 1,7 ≥ 𝟏, 𝟕

Bản chất lk Sự dùng chung các e Lực hút tĩnh điện giữa các ion

mang điện tích trái dấu

Đk lk Giữa các ng tố giống nhau \ gần giống nhau về bản

chất hh ( thường với ng tố PK nhóm IVA, VA, VIA, VIIA)

Xảy ra giữa những ng tố khác

hẳn nhau về bản chất hh (

thường với Kl điển hình & PK

điển hình)

Ngoại lệ:

HF có Δ 𝜒=1,78 nhưng lk CHT có cực

(đang cập nhật)

Part II: Lai hóa

1. Cách xác định lai hóa:

Lai hóa 𝑠𝑎𝑝𝑏𝑑𝑐𝑓𝑘

số AO lai hóa = a+b+c+d = số LK + số cặp e không liên kết

với {

max𝑎 = 1max𝑏 = 3max𝑐 = 5 max𝑘 = 7

(tức bằng số AO tối đa trong mỗi phân lớp í ^_____^)

Thứ tự: lấy giá trị lớn nhất của a rồi mới đến bck

Ví dụ:

𝑆𝑂2 ∶ 𝑂 = �̈� → 𝑂 có 2 Lk + 1 cặp e ko lk 𝑠𝑝2



2. Bảng lai hóa

Lai

hóa

Phân loại Hình vẽ Dạng hình

học

Góc Ví dụ

LK E

sp 2 0

Thẳng 1800 𝐶𝑂2, 𝐻𝑔𝐶𝑙2, 𝐻𝐶𝑁

, 𝐵𝑒𝐹2,𝑀𝑔𝐹2,…

sp2 3 0

Tam giác đều 1200 𝐵𝐶𝑙3, 𝑆𝑂3, 𝐶𝑂𝐶𝑙2

𝐴𝑙𝐶𝑙3

𝑁𝑂3−, 𝐶𝑂3

2−,…

2 1

Gấp khúc Gần 1200 𝑆𝑂2, 𝑁𝑂𝐶𝑙,

𝑆𝑛𝐶𝑙2,…

sp3 4 0

Tứ diện đều 109028′ 𝐶𝐻4, 𝑃𝑂𝐶𝑙3

𝑁𝐻4+,…

3 1

Chóp đáy Δ 𝑁𝐻3,

𝐻3𝑂+, 𝑆𝑂3

2−

2 2

Gấp khúc Gần 1090 𝐻2𝑂,𝐶𝑙2

1 3

Thẳng 𝐶𝑙𝑂−, …

sp3d1 5 0

Lưỡng chóp Δ 𝑃𝐶𝑙5, …

4 1

3 2

2 3

sp3d2 6 0

Bát diện đều 𝑆𝐹6, 𝑆𝑒𝐹6, 𝑇𝑒𝐹6

𝑃𝐹6−

5 1

4 2

…



Part III: Tinh thể

Chú ý: Tinh thể ion, tinh thể nguyên tử, phân tử thuộc chương trình nâng cao

1 Các loại tt

TT ion TT NGUYÊN TỬ TT PHÂN TỬ TT KL

Khai niệm Được hình thành

từ những ion mang

điện tích trái dấu

Được hình thành từ các

ng tử

Hình thành từ các

phân tử

Hình thành từ

những ion , ng tử

KL & e tự do

Liên kết Bản chất tĩnh điện Các ng tử nằm ở nút

mạng, lk với nhau bằng

lk CHT

Lực tương tác phân tử

(yếu)

Bản chất tĩnh điện

Tính chất

chung

Bền

Khó nc, khó bay

hơi

Độ cứng lớn

𝑡0𝑛𝑐, 𝑡0𝑠ô𝑖 cao

Ít bền, mềm

𝑡0𝑛𝑐 thấp, dễ bay hơi

Ánh kim, dẻo

Dẫn diện, nhiệt

good

Ví dụ NaCl Kim cương:

tạo bởi C lai hóa sp3 lk

CHT 4 nguyên tử C gần

nhất nằm ở 4 đỉnh 1 tứ

diện đề ằng 4 cặp e

chung

cứng nhất

Phân tử iot:

Là phân tử 2

nguyên tử , các phân

tử iot nằm trên các

đỉnh & tâm các mặt

của hlp (“tt lập

phương tâm diện”)

Ko bền, có sự thăng

hoa

phân tử nước đá

Mỗi phân tử H2O lk

4 phân tử gần nó nhất

nằm trên 4 đỉnh 1 tứ

diện đều thuộc cấu

trúc tứ diện

so với nước lỏng: D

nhỏ hơn, V lớn hơn

KL

2. Chi tiết Tinh thể KL

Lập phương tâm khối Lập phương tâm diện Lục phương

Hình vẽ

Số đơn vị

cấu trúc



Liên hệ R &

a,h

4𝑅 = 𝑎√3 4𝑅 = 𝑎√2 𝑎 = 2𝑅 & 𝑏 =

2𝑎√6

3

p 68% 74% 74%

Gồm KLK (thuộc IA)

Ba, Ra (thuộc IIA)

Cr,Mo,W (thuộc VIB)

Fe (thuộc VIIIB)

Ca, Sr (thuộc IIA)

Ni,Pd,Pt (thuộc VIIIB)

Cu, Ag, Au (thuộc IB)

Al (thuộc IIIA)

Pb (thuộc IVA)

Be,Mg (thuộc IIA)

Zn,Cd (thuộc IIB)

V,Nb,Ta (thuộc VB)

Eu

Rh, Ir

Ce,Yb

Th

Sc,Y,La

Ti,Zr,…



[bi kip chemistry]

[So sánh lk hidro, nhiệt độ sôi, tính axit, bazơ, tính tan… ]

nguồn tổng hợp & tham khảo : Trithucbonphuong.com, violet, http://www.aotrangtb.com, tài

liệu của ThS. Nguyễn Ái Nhân, của thầy Vũ Khắc Ngọc

Part I: 1 số yếu tố ảnh hưởng sự so sánh

1.Nhóm hút e & đẩy e

nhóm hút e :

gồm {𝑔ố𝑐 𝑐ℎứ𝑎 𝑙𝑘 𝜋

𝑔ố𝑐 ℎ𝑎𝑙𝑜𝑔𝑒𝑛𝑢𝑎

Độ mạnh gốc hút e:

-NO2 > -COOH > -CHO > -C≡R> -C6H5 (trong vai trò nhóm hút e) > -C=R

-F> -Cl > -Br > -I

làm tăng độ mạnh lk H, tăng nhiệt độ sôi, tăng tính axit, giảm tính bazo

cùng 1 gốc thì càng gần nguyên tử H linh động, số lượng càng nhiều thì càng có tác dụng mạnh

Nhóm đẩy e:

làm giảm lk hidro, giảm nhiệt độ sôi, giảm tính axit, tăng tính bazo

gốc HCB càng phân nhánh, càng dài đẩy e càng mạnh

cùng 1 gốc thì càng gần nguyên tử H linh động, số lượng càng nhiều thì càng có tác dụng mạnh

Độ đẩy e:

-OH > -NH2 > -R (no)

(CH3)3C- > (CH3)2CH- > CH3CH2CH2- > C2H5 - > CH3- > H-

điểm đặc biệt của gốc phenyl C6H5-: sẽ là gốc đẩy e nếu nó lk với 1 gốc hút e & sẽ là gốc hút e nếu

nó lk với 1 gốc đẩy e

2.Độ phân cực

Thứ tự độ phân cực của các chức\chất không có lk hidro (cùng M):

-COO- >-CO- > -CHO > R-X > -0- > R-H

3.Cis & trans

cis {𝑡𝑛𝑐0 𝑡ℎấ𝑝

𝑡𝑠0 𝑐𝑎𝑜

trans {𝑡𝑛𝑐0 𝑐𝑎𝑜

𝑡𝑠0 𝑡ℎấ𝑝



Part II: so sánh liên kết hidro

1.Liên kết hidro là gì?

Là lk tương tác tĩnh điện yếu giữa phần tử hidro mang điện tích dương với phần tử mang điện âm

2. Điều kiện có lk hidro là gì?

Trong hợp chất phải chứa H

H phải lk trực tiếp với nguyên tố: có độ âm điện lớn & có cặp e tự do

Ví dụ: F,Cl,N,O,…

3. Có những loại lk H nào & tác dụng của nó?

Lk H nội phân tử:

là lk hidro ngay trong pt đó

đk: đk cần: hợp chất có 2 nhóm chức trở lên

đk đủ: khi tạo lk hidro phải tạo được vòng 5\6 cạnh

Ví dụ 1 :

Ví dụ 2 : Chất nào có lk H nội phân tử?

Chỉ có (2) thỏa mãn đk:

Tác dụng: giảm nhiệt độ sôi

Lk H ngoại pt

là lk H giữa các pt cùng loại\khác loại với nhau

tác dụng: tăng nhiệt độ sôi, tăng độ tan/H2O (nếu có lk H với H2O)

4. So sánh độ mạnh lk H

theo nhóm chức: -COOH > phenol > -OH> -NH2

theo gốc hút e & đẩy e :(xem part I)

Part III: so sánh nhiệt độ sôi

Tổng quát Quy luật chung phổ biến: t0

s HCB <R-X, andehit, xeton < amin <ancol < axit cacboxylic < aminoaxit < muối ancolat , muốicacboxylat

Chủ đề [1]: [Các nguyên tắc so sánh nhiệt độ sôi]

(ưu tiên) lk ion



lk H

khối lượng

độ phân cực

mạch cacbon

cis & trans

Nguyên tắc 1: nếu có lk ion

hợp chất liên kết ion sẽ có nhiệt độ sôi cao hơn.

Ví dụ :

So sánh nhiệt độ sôi của CH3COONa và CH3COOH.

-CH3COONa không có liên kết hiđro nhưng có liên kết ion giữa Na-O; CH3COOH có liên kết hiđro. Nhưng

nhiệt độ sôi của CH3COONa cao hơn.

Nguyên tắc 2: lk hidro

Hai hợp chất có cùng khối lượng hoặc khối lượng xấp xỉ nhau thì hợp chất nào có liên kết hiđro bền hơn sẽ có nhiệt độ sôi cao hơn.

Ví dụ 1:

So sánh nhiệt độ sôi của CH3COOH và C3H7OH.

- Cả hai đều có khối lượng phân tử bằng 60. Nhưng CH3COOH có liên kết hiđro bền hơn liên kết hiđro trong

C3H7OH. Nên nhiệt độ sôi của CH3COOH cao hơn nhiệt độ sôi của C3H7OH.

Ví dụ 2 :

So sánh nhiệt độ sôi của CH3OH và CH3CHO.

- CH3OH có M=32. CH3CHO có M=44.

CH3OH có liên kết hiđro, CH3CHO không có liên kết hiđro, nên CH3OH có nhiệt độ sôi cao hơn CH3CHO.

Nguyên tắc 3: khối lượng

Hai hợp chất cùng kiểu liên kết hiđro hoặc là đồng đẳng, hợp chất nào có khối lượng lớn hơn sẽ có nhiệt độ sôi cao hơn.

Ví dụ 1:

So sánh nhiệt độ sôi của CH3OH và C2H5OH.

- Cả hai đều có cùng kiểu liên kết hidro, nhưng m C2H5OH=46> m CH3OH=32 C2H5OH có nhiệt độ sôi

cao hơn CH3OH.

Ví dụ 2:

So sánh nhiệt độ sôi của C2H6 và C3H8.

- Cả hai đều không có liên kết hiđro, khối lượng của C3H8 lớn hơn khối lượng của C2H6 nên C3H8 có nhiệt độ

sôi lớn hơn.

Nguyên tắc 4: độ phân cực

Hai hợp chất hữu cơ đều không có liên kết hiđro, có khối lượng xấp xỉ nhau thì hợp chất nào có tính phân cực hơn sẽ có nhiệt độ sôi cao hơn

Chú ý: thứ tự độ phân cực của các chức\chất không có lk hidro (cùng M):

-COO- >-CO- > -CHO > R-X > -0- > R-H

Ví dụ:

So sánh nhiệt độ sôi của HCHO và C2H6.



- Hai hợp chất trên đều không có liên kết hiddro và khối lượng bằng nhau, nhưng HCHO có tính phân cực hơn

nên có nhiệt độ sôi cao hơn.

Nguyên tắc 5: diện tích tiếp xúc (mạch cacbon)

Hai hợp chất là đồng phân của nhau thì hợp chất nào có diện tích tiếp xúc phân tử lớn hơn sẽ có nhiệt độ cao hơn hơn bậc càng cao, càng nhiều nhánh, nhánh càng gần nhóm chức nhiệt độ sôi càng

thấp

Ví dụ: So sánh nhiệt độ sôi:

- Cả hai đều có khối lượng bằng nhau, đều không có liên kết hiđro. B có diện tích tiếp xúc lớn hơn nên có

nhiệt độ sôi cao hơn A.

6 Nguyên tắc 6: cis > trans

Hai đồng phân hình học, nhiệt độ sôi cis>trans (do momen lưỡng cực cis>trans)

Ví dụ:

So sánh nhiệt độ sôi của cis but-2-en và trans but-2-en: cis>trans

Chủ đề [2]: [Các chú ý khi làm bài tập so sánh nhiệt độ sôi]

Bài tập thường gặp: sắp xếp nhiệt độ sôi theo chiều tăng dần \ giảm dần,…

Với hidrocacbon

Đi theo chiều tăng dần của dãy đồng đẳng ( ankan ,anken ,ankin , aren ...) thì nhiệt độ sôi tăng dần vì

khối lượng phân tử tăng .

Cùng khối lượng phân tử nhưng: ankan < anken < ankin < aren do tăng về số liên kết pi mất thêm

năng lượng để phá vỡ liên kết pi nhiệt độ sôi cao hơn.

Đồng phân nào có mạnh dài hơn thì có nhiệt độ sôi cao hơn

Với các dẫn xuất R-X ( R: hidrocabon như anken ,ankan …X : thường là halogen……)

Dẫn xuất halogen của anken sôi và nóng chảy ở nhiệt độ sôi thấp hơn dẫn xuất của ankan tương ứng .

Dẫn xuất của benzen : đưa 1 nhóm thế đơn giản vào vòng benzen sẽ làm tăng nhiệt độ sôi .

Với hợp chất chứa nhóm chức

2 chất cùng dãy đồng đẳng chất nào có khối lượng phân tử lớn hơn thì nhiệt độ sôi lớn hơn

Xét với các hợp chất có nhóm chức khác nhau, nhiệt độ sôi :

axit >ancol >amin > -COO- >-CO- > -CHO > R-X > -0- > R-H

Chú ý với Ancol và Axit :

-Các gốc dẩy e (không có lk pi: CH3,C2H5….) sẽ làm tăng nhiệt độ sôi do liên kết H bền hơn

-Các gốc hút e (có liên kết pi: Phenyl,…; halogenua: F-,Cl-,Br-,I-) sẽ làm giảm nhiệt độ sôi do liên kết H

kém bền hơn, gốc hút càng mạnh càng làm giảm nhiệt độ sôi và càng xa nhóm chức thì lực tương tác lại

càng yếu đi .

-Với ancol: đồng phân tert<sec<iso<n-ancol

nếu có H2O: t0s ancol có 4 C trở lên > H2O (1000C) > ancol có 3 C

Chú ý với các hợp chất thơm có chứa nhóm chức –OH ,-COOH ,-NH2

- Nhóm thế loại 1 ( không chứa lk pi :CH3 , C3H7 …) có tác dụng đẩy e vào nhân thơm làm liên kết H

trong nhóm chức kém bền hơn nên làm tăng nhiệt độ sôi .



- Nhóm thế loại 2 ( chứa liên kết pi : NO2 ,C2H4 …) có tác dụng hút e của nhân thơm làm liên kết H

trong chức kém bền đi nên làm giảm nhiệt độ sôi .

- Nhóm thế loại 3 ( các halogen : -F ,-Cl ,-Br ,-I ) có tác dụng đẩy e tương tự như nhóm thế loại 1.

* Với phenol: t0s phenol > ancol có 7 C trở xuống & axit có 4 C trở xuống

Chủ đề [3]: [Nhiệt độ sôi & nc 1 số chất](tham khảo)

Chất 𝒕𝒏𝒄𝟎 𝒕𝒔

𝟎 Chất 𝒕𝒏𝒄𝟎 𝒕𝒔

𝟎 Ka

CH3OH - 97 64,5 HCOOH 8,4 101 3,77

C2H5OH - 115 78,3 CH3COOH 17 118 4,76

C3H7OH - 126 97 C2H5COOH - 22 141 4,88

C4H9OH - 90 118 n - C3H7COOH - 5 163 4,82

C5H11OH - 78,5 138 i – C3H7COOH - 47 154 4,85

C6H13OH - 52 156,5 n – C4H9COOH - 35 187 4,86

C7H15OH - 34,6 176 n- C5H11COOH - 2 205 4,85

H2O 0 100 CH2=CH- COOH 13 141 4,26

C6H5OH 43 182 (COOH)2 180 - 1,27

C6H5NH2 -6 184 C6H5COOH 122 249 4,2

CH3Cl -97 -24 CH3OCH3 - -24

C2H5Cl -139 12 CH3OC2H5 - 11

C3H7Cl -123 47 C2H5OC2H5 - 35

C4H9Cl -123 78 CH3OC4H9 - 71

CH3Br -93 4 HCHO -92 -21

C2H5Br -119 38 CH3CHO -123,5 21

C3H7Br -110 70,9 C2H5CHO -31 48,8

CH3COC3H7 -77,8 101,7 CH3COCH3 -95 56,5

C2H5COC2H5 -42 102,7 CH3COC2H5 -86,4 79,6

Part IV: so sánh nhiệt độ nóng chảy

cis {𝑡𝑛𝑐0 𝑡ℎấ𝑝

𝑡𝑠0 𝑐𝑎𝑜

trans {𝑡𝑛𝑐0 𝑐𝑎𝑜

𝑡𝑠0 𝑡ℎấ𝑝

Part V: so sánh tính axit, bazo

1 Cùng loại nhóm chức:

Theo gốc hút e, đẩy e (xem part I)

2 So sánh các chức khác nhau

tính axit:



Độ mạnh của các axit :

AXIT mạnh 𝐻𝐼,𝐻𝐵𝑟,𝐻𝐶𝑙𝑂4, 𝐻𝐶𝑙, 𝐻𝑁𝑂3, 𝐻𝐶𝑙𝑂3, 𝐻2𝑆𝑂4 AXIT trung bình 𝐻𝐶𝑙𝑂2, 𝐻2𝑆𝑂3, 𝐻3𝑃𝑂4 AXIT yếu 𝐻𝐹 > 𝐻𝑁𝑂2 > 𝑅𝐶𝑂𝑂𝐻 AXIT rất yếu 𝐻2𝐶𝑂3 > 𝐻2𝑆 > 𝐻𝐶𝑙𝑂 > 𝐻𝐶𝑁 > 𝐻2𝑆𝑖𝑂3 > 𝐶6𝐻5𝑂𝐻(𝑝ℎ𝑒𝑛𝑜𝑙) (> 𝐻2𝑂 > 𝐶2𝐻5𝑂𝐻)

(bảng này mình tham khảo trên mạng và ko chắc chắn độ chính xác ^^ )

Cái này chắc chắn đúng:

Ancol < H2O < phenol <H2SiO3<H2CO3< RCOOH< axit vô cơ mạnh hơn H2CO3

𝐻𝐶𝑙𝑂 < 𝐻𝐶𝑙𝑂2 < 𝐻𝐶𝑙𝑂3 < 𝐻𝐶𝑙𝑂4

𝐻𝐹 < 𝐻𝐶𝑙 < 𝐻𝐵𝑟 < 𝐻𝐼

tính bazo

amin thơm < NH3 < amin không thơm

Chú ý: bazo càng mạnh axit liên hợp càng yếu & ngược lại

Để so sánh các bazo\axit mà không có quy luật ở trên thì ta so sánh axit liên hợp\bazo

liên hợp của chúng rồi suy ra thứ tự cần tìm



[bi kip chemistry]

[Các khái niệm vô cơ khó nhớ]

nguồn tổng hợp & tham khảo:

ghi chú: ở phần này, những khái niêm về CN Silicat, Phân bón, gang thép được viết chi tiết ở phần ”Phân

bón HH, CN SILICAT & GANG THÉP”

Part I

Chú ý: phần này những khái niệm cần nhớ chỉ có ở phần đại cương KL, vì vậy mình tách

riêng ra chủ đề Đại cương KL. Các bạn đọc chủ đề đó sẽ đầy đủ hơn (mình vẫn giữ lại

phần này mà ko xóa đi để các bạn chắc chắn là ko còn khái niệm nào nữa. Thứ 2 là cách

kẻ bảng ngắn gọn hơn , bạn nào phù hợp cách học nào thì xem phần đó ^^ )

Tên Khái niệm

Nhóm halogen

Nhóm oxi

Nhóm Cacbon

Đại cương KL

KL & hợp

kim

Hợp kim Là vật liệu kim loại có chứa 1 kim lại cơ bản & 1 số KL\PK khác

Tc hợp kim:

Hợp kim: là vật liệu KL

chứa

1 kl cơ bản

1 số kl\pk

#

1 SỐ CHUYÊN ĐỀ QUAN TRONG CỦA

HÓA HỌC VÔ CƠ



ứng dụng hk: (ko có gì cần nhớ)

Dãy

điện hóa

Cặp oxi hóa khử

dạng oxi hóa & dạng khử của cùng 1 ng tố kl tạo nên cặp oxi hóa khử

Pin & điện

phân

Cầu muối trong cầu muối, các cation (+) di chuyển sang cực (+), các anion (-) di chuyển sang cực (-)

Anot,catot anot: nơi xảy ra sự oxi hóa

catot: nơi xảy ra sự khử

trong pin : anot: (-), catot : (+)

trong đf : anot: (+), catot: (-)

Thế điện cực chuẩn

Là Epin tạo bởi điện cực hidro chuẩn & tấm KL nhúng vào dd muối của nó với [ion KL]=1M

Chiều PƯ OXHK (quy tắc 𝜶)

Kl của cặp OXH-K có E0 nhỏ hơn khử được cation KL của cặp OXH-K có E0 lớn hơn

Sự đf Là quá trình OXH-K xảy ra ở bề mặt các điện cực khi có dòng điện 1 chiều đi qua chất điện li nc \ dd chất điện li

Hiện tượng dương cực

tan

Xảy ra khi anot (cực âm) làm bằng kim loại trong dd đf

Ví dụ: đf dd CuSO4 với anot Cu

[ion kl] ko đổi trong qt đf

Thứ tự đf với ion KL: từ phải trái dãy điện hóa

với anion: 𝑆− → 𝐼− → 𝐵𝑟− → 𝐶𝑙− → 𝑅2𝐶𝑂𝑂−

(anion tính khử mạnh hơn bị đf trước) (𝑅𝐶𝑂𝑂− →1

2𝑅2 + 𝐶𝑂2 + 𝑒)

Ăn mòn KL

Ăn mòn Kl Là sự phá hủy KL\Hợp kim do tác dụng của các chất trong môi trường

Ăn mòn hh Là qt OXH-K , trong đo các e của KL đưuọc chuyển trực tiếp đến các chất trong

môi trường

Ăn mòn điên hóa

Là qt OXH-K, trong đo KL bị ăn mòn do tác dụng của dd chất điện li & tạo

nên dòng e chuyển từ cực (-) cực (+)

đk xảy ra :{

1. các điện cực khác nhau về bản chất

2. các điện cực phải tiếp xúc trực tiếp\gián tiếp qua dây dẫn

3. các điện cực cùng tiếp xúc với dd chất điện li



[bi kip chemistry]

[Các tên gọi vô cơ khó nhớ]

nguồn tổng hợp & tham khảo: SGK

Part I: Nhóm Halogen

Quặng chứa clo: Cacnalit: KCl.MgCl2.6H2O

Xinvinit:KCl.NaCl

Axit có oxi của clo:

Axit hipocloro (HClO)

Axit cloro (HClO2)

Axit cloric (HClO3)

Axit pecloric (HClO4)

Quặng chứa flo:

- Florit (CaF2)

- Criolit (Na3AlF6)

Khác:

Nước Javen (NaCl + NaClO)

Clorua Vôi (CaOCl2)

Kali Clorat (KClO3)

Part II: Nhóm oxi

Natri thriosunfat: 𝑁𝑎2𝑆2𝑂3

Các dạng thù hình của lưu huỳnh



Lưu huỳnh tà phương (𝑺𝜶) Lưu huỳnh đơn tà (𝑺𝜷)

Cấu tạo tinh thể

D 2,07 g/cm3 1,96 g/cm3

𝒕𝟎𝒏𝒄 1130C 1100C

𝒕𝟎𝒃ề𝒏 <95,50C Từ 95,51190C

Part III: Nitơ - Photpho

Phân bón (xem chi tiết ở box phân bón):

Phân đạm: Ure: (NH2)2CO

Phân Supephotphat đơn (14 – 20% P2O5): Ca(H2PO4)2+ CaSO4

Phân Supephotphat kép (40 – 50% P2O5): Ca(H2PO4)2

Phân lân nóng chảy (12 – 14% P2O5): Hỗn hợp photphat, silicat với Ca, Mg

Phân kali:

Phân hỗn hợp Nitrophotka: (𝑵𝑯𝟒)𝟐𝑯𝑷𝑶𝟒 + 𝑲𝑵𝑶𝟑

Phân phức hợp Amophot: (𝑵𝑯𝟒)𝟐𝑯𝑷𝑶𝟒 +𝑵𝑯𝟒𝑯𝟐𝑷𝑶𝟒

Phân vi lượng: B, Mn, Mo, Cu, Zn

Quặng chứa photpho:

Apatit: 3𝐶𝑎3(𝑃𝑂4)2. 𝐶𝑎𝐹2

Photphorit: 𝐶𝑎3(𝑃𝑂4)2

Quặng chứa Nito

Natri Nitrat (Diêm tiêu) (NaNO3)

Các thù hình của P (chương trình nâng cao)

P trắng P đỏ

Mạng tt phân tử : ở các nút mạng là các phân tử

hình tứ diện P4. Các P4 lk với nhau bằng lực tương

tác yếu

Cấu trúc polime

Mềm, dễ nc Bền trong kk ở 𝑡0𝑡ℎườ𝑛𝑔

Ko tan trong nước, dễ tan trong 1 số dung môi HC Ko tan trong dung môi HC, dễ hút ẩm & chảy rữa

Độc: gây bỏng nặng khi rơi vào da

𝑡0𝑡ℎườ𝑛𝑔, phát quang màu lục trong bóng tối

Ko phát quang

Bốc cháy trong kk ở 𝑡0 > 400𝐶 bảo quản: ngâm

trong nước

Bôc cháy ở 𝑡0 > 2500𝐶



Part IV: Nhóm cacbon

Quặng\khoáng vật Hc khác

Cacbon - Canxit : CaCO3

- Magiezit : MgCO3

- Dolomit : CaCO3.MgCO3

Nước đá khô: 𝐶𝑂2 rắn

Sođa: 𝑁𝑎2𝐶𝑂3

Photgen: 𝐶𝑂𝐶𝑙2 (𝐶𝑂 + 𝐶𝑙2𝑥𝑡 𝑡ℎ𝑎𝑛 ℎ𝑜ạ𝑡 𝑡í𝑛ℎ→ 𝐶𝑂𝐶𝑙2)

Silic - Cát (SiO2)

- Cao lanh (Al2O3.2SiO2.2H2O)

- Xecpentin (3MgO.2SiO2.2H2O)

- Fenspat (Na2O.Al2O3.6SiO2)

Các dạng thù hình của cacbon:

Kim cương Than chì Cacbon vô định hình Fuleren (nâng cao)

Tinh thể nguyên tử không màu, trong suốt, không dẫn điện, dẫn nhiệt kém, cứng nhất

Tinh thể cấu trúc lớp màu xám đen, ánh kim, dẫn điện kém kim loại, mềm

Bao gồm than gỗ, than xương, than muội… cấu tạo xốp, có khả năng hấp phụ khí & chất tan

Cấu trúc hình cầu rỗng, gồm C70, C60

Khí than khô & khí tan ướt

Khí than ướt Khí than khô\khí lò gas

Hỗn hợp khí từ PƯ đc CO khi cho hơi nước đi qua than nung nóng:

𝐶 + 𝐻2𝑂~10500𝐶→ 𝐶𝑂 + 𝐻2

Hỗn hợp khí thu được khi sx CO trong lò gas:

𝐶𝑂2 + 𝐶𝑡0

→2𝐶𝑂

~44%𝐶𝑂, 𝑐ò𝑛 𝑙ạ𝑖 ∶ 𝐶𝑂2, 𝐻2, 𝑁2, … ~25%𝐶𝑂, 𝑐ò𝑛 𝑙ạ𝑖 ∶ 𝑁2, 𝐶𝑂2, …

Dùng làm nhiên liệu khí

Công nghiệp Silicat (xem chi tiết ở box CN SILICAT)



Part V: KL

1. Các quặng\hợp chất kim loại

Quặng\khoáng vật Bổ sung

KLK ,KLKT

Cacnalit: KCl.MgCl2.6H20

Xinvinit: NaCl.KCl

Thạch cao khan: CaSO4

Thạch cao sống:CaSO4. 2H2O

Thạch cao nung: CaSO4. H2O or CaSO4. 0,5H2O

Nhôm

Anotit: CaO.Al2O3.2SiO2

Boxit : Al2O3. 2H2O

Berin : Al2O3. 3BeO. 6SiO2

Mika: K2O.Al2O3. 6SiO2. 2H2O

Cao lanh: Al2O3. 2SiO2. 2H2O

Fenspat: Na2O. Al2O3. 6SiO2

Emeri: nhôm oxit trong tự nhiên dạng khan, có độ cứng cao, làm đá mài

Corinđon tinh khiết: Al2O3 khan, là ngọc thạch rất cứng, cấu tạo tinh thể trong suốt, không màu

Corinđon lẫn 𝐂𝐫𝟐𝐎𝟑: ngọc rubi (màu đỏ)

Corinđon lẫn 𝐓𝐢𝐎𝟐 & 𝐹𝐞𝟑𝐎𝟒: ngọc saphia (màu xanh)

Rubi & saphia nhân tạo được chế tạo bằng cách nung nóng hỗn hợp 𝐀𝐥𝟐𝐎𝟑 𝐯ớ𝐢 𝐂𝐫𝟐𝐎𝟑 \𝐓𝐢𝐎𝟐 & 𝐅𝐞𝟑𝐎𝟒

Phèn chua: K2SO4. Al2(SO3)3. 24H2O hay KAl(SO4)2. 12H2O

phèn nhôm: nếu thay K+ = Li+, Na+hay NH4+

được muối kép khác có tên chung là phèn nhôm

Tecmit : hh bột Al & Fe2O3 để hàn gắn đường ray

Crom

Cromit: FeO. Cr2O3

(thường lẫn Al2O3 & 𝑆𝑖O2)

Phèn crom-kali : K2SO4. Cr2(SO4)3. 24H2O hay KCr(SO4)2. 12H2O

Có màu xanh tím, dùng để thuộc da, làm chất cầm màu trong nhuộm vải ( ƯD tương tự phèn chua)

Sắt

Pirit :FeS2 (pirit sắt)

Xementit: Fe3C

Xiderit : FeCO3

Hematit : Fe2O3

Hematit nâu: Fe2O3.nH2O

Manhetit: Fe3O4

Sắt từ oxit: Fe3O4

Đồng

Cancopirit (Pirit đồng) : CuFeS2

(hay CuS.FeS)

Cancozin : Cu2S

Cuprit: Cu2O

Cacbonat bazo của đồng: CuCO3. Cu(OH)2

Kẽm Thuốc thử Lucas: HCl/ZnCl2 (dùng để phân biệt các ancol bậc khác nhau)



2. Hợp kim

phân biệt theo tính chất

Hợp kim không bị ăn mòn: Fe-Cr-Mn (inox), đồng bạch (Cu-Ni)

HK đồng bạch có tính bền vữ g cao, không bị ăn mòn dù trong môi trường nước biển , dùng chế tạo chân vịt tàu biển, tuabin cho động cơ máy bay phản lực

Hợp kim siêu cứng: W-Co,Co-Cr-W-Fe,…

Hợp kim có nhiệt độ nóng chảy thấp: Sn-Pb (thiếc hàn nóng chảy ở 2100C), Bi-Pb-Sn (nc 650C)

Hợp kim nhẹ, cững & bền: Al-Si, Al-Cu-Mn-Mg

Hợp kim không giãn nở theo nhiệt

độ

Inva (Ni-Fe)

Dùng trong kĩ thuật vô tuyến

phân biệt theo tên

Tên Thành phần ct, tc, ứng dụng Ghi chú

Inox Fe-Cr-Mn

Thiếc hàn Sn-Pb

có 𝑡0𝑛𝑐 thấp (2100C)

Inva Ni-Fe

dùng trong kĩ thuật vô tuyến

Đồng thau Cu-Zn (45%Zn)

cứng & bền hơn đồng

chế tạo các chi tiết máy , thiết bị dùng trong cn đóng tàu

biển

Phần này có thể đã bị giảm tải, mình ko rõ nên các bạn đừng đọc phần này vội ^^

Đồng bạch Cu-Ni (25%Ni)

bền đẹp, ko bị ăn mòn trong nước biển

dùng trong cn tàu thủy (chế tạo chân vịt tàu biển,…), tuabin cho động cơ máy bay phản lực, đúc tiền, …

Đồng thanh Cu-Sn

chế tạo máy móc, thiết bị

Vàng 9 cara Cu-Au (2/3: Cu, 1/3: Au)

dùng để đúc tiền vàng, vật trang trí

Bổ sung nhỏ: Pb được dùng để chế tạo các hợp kim không mài mòn các trục quay được dùng làm ổ trục.

3 Gang thép

(xem box gang thép)



[bi kip chemistry]

[PHÂN BÓN HH, CN SILICAT & GANG THÉP]

nguồn tổng hợp & tham khảo: sgk

Part I: PHÂN BÓN HH

Phân bón hóa học là gì?

Phân bón hóa học là những hóa chất có chứa các nguyên tố dinh dưỡng, được bón cho cây nhằm nâng cao năng suất cây trồng

Tại sao phải bón phân bón hh cho cây?

Cây đồng hóa được C,O,H từ kk & nước, còn đối với các nguyên tố khác (N,P,K,…), cây hấp thụ từ đất. Đất

trồng trọt bị nghèo dần các nguyên tố dd cần bón phân! ^^

Sơ lược phân bón hh



1. Chú ý về Phân đạm

Đạm amoni Đạm nitrat Urê

Thành phần hóa học chính

NH4Cl

(NH4)2SO4 21%N

NH4NO3 35%N

NaNO3 16%N

Ca(NO3)2 17%N

Urê

(NH2)2CO 46%N

Điều chế Axit + NH3 Muối cacbonat + HNO3

Dạng ion \

hợp chất cây đồng hoá

NH4+ NO3

- NH4+

trong đất, dưới td

của VSV, bị phân hủy NH3 or td H2O:

(NH2)2CO+2H2O(N

H4)2CO3

Đặc điểm khi tan trong nước, thủy phân mt axit

bón cho các loại đất ít

chua\đất đã được khử chua trước bằng CaO (vôi)

Dễ hút ẩm. Không bón

cùng tro hoặc vôi.

dễ hút nước trong kk

& chảy rữa

tan nhiều trong nước

tác dụng nhanh với

cây nhưng dễ bị nước

mưa rửa trôi

ở trạng thái rắn kị lửa.

Bón được cho mọi loại

đất.

màu trắng

tan good trong nước

Hàm lượng đạm cao, bón

cho mọi loại đất.

2. Chú ý về phân lân

Supephotphat đơn Supephotphat kép Phân lân nung chảy

Thành phần hóa

học chính và hàm lượng

%P2O5

Ca(H2PO4)2 và CaSO4

14 – 20%

Ca(H2PO4)2

40 – 50%

Hỗn hợp photphat và

silicat của Ca và Mg 12 – 14%

Phương pháp điều chế

Nung quặng apatit\photphorit + đá xà

vân (magie silicat) + than

cốc ở trên 10000C trong lò đứng và làm nguội

nhanh sp bằng nước

Dạng ion mà cây

đồng hoá

H2PO4− H2PO4

− Ion photphat

Đặc điểm CaSO4 không tan trong

nước, làm rắn đất

Không tan trong nước

thích hợp cho đất chua

3. Phân hỗn hợp & phức hợp

Là lọai phân bón chứa đồng thời 2\3 nguyên tố dinh dưỡng cơ bản

Phân hỗn hợp chứa cả 3 ng tố N,P,K “phân NPK”, là sp khi được trộn từ các phân đơn chứa N, P,

K theo tỉ lệ N:P:K khác nhau tuỳ theo loại đất và cây trồng . Ví dụ : Nitrophotka là hỗn hợp

(NH4)2HPO4 và KNO3.

Phân phức hợp là hỗn hợp các chất được tạo ra đồng thời bằng tương tác hoá học của các chất. Ví dụ: NH3 + H3PO4 hỗn hợp NH4H2PO4 và (NH4)2HPO4 (“amophot” )

0180 200

2 3 200

2 2 2

2

( )

C

atmCO NH

NH CO H O

3 4 2 2 4( )

2 4 2 4

( ) 2

( ) 2

dacCa PO H SO

Ca H PO CaSO

3 4 2 2 4( )

3 4 4

3 4 2 3 4

2 4 2

( ) 3

3

( )

3 ( )

dacCa PO H SO

H PO CaSO

Ca PO H PO

Ca H PO



4. Phân vi lượng

Cung cấp cho cây các ng tố như B, Zn, Mn, Cu, Mo,… ở dạng đơn chất

cây trồng chỉ cần 1 lượng rất nhỏ để tăng khả năng kt qt st & TĐC, tăng hiệu lực quang hợp,…

đưa vào đất cùng phân bón vô cơ\hữu cơ & chỉ có hiệu quả cho từng loại cây & từng loại đất

dùng quá nhiều có hại cho cây

Part II: CN SILICAT (nâng cao)

1.THỦY TINH

Thành phần hh & tc

Thủy tinh thường được dùng làm cửa kính, chai lọ,…: là hỗn hợp 𝑵𝒂𝟐𝑺𝒊𝑶𝟐, 𝑪𝒂𝑺𝒊𝑶𝟐 & 𝑆𝑖𝑶𝟐, viết gần

đúng : 𝑵𝒂𝟐𝑶. 𝑪𝒂𝑶. 𝟔𝑺𝒊𝑶𝟐

sx: nấu chảy 1 hh cát trắng, đá vôi & sođa (14000𝐶):

6𝑆𝑖𝑂2 + 𝐶𝑎𝐶𝑂3 +𝑁𝑎2𝐶𝑂3 → 𝑁𝑎2𝑂. 𝐶𝑎𝑂. 6𝑆𝑖𝑂2 + 2𝐶𝑂2

không có cấu trúc tinh thể, là chất vô định hình không có nhiệt độ nc xác định.

1 số loại khác

Thủy tinh lỏng Thủy tinh kali Thủy tinh

pha lê

Thủy tinh thạch

anh

Khác

Là Dd đậm đặc của

Na2SiO3 & K2SiO3

K2O.CaO.6SiO2 Chứa PbO2 Silic tinh khiết

Đặc

điểm

t0nc & t0 hóa mềm

cao hơn

Nhiều PbO2 dễ nóng chảy

& trong suốt

t0hóa mềm cao,

hệ số nở nhiệt rất

nhỏ không bị

nứt khi nóng lạnh

đột ngột

Cho thêm oxit

1 của số kl

được TT có

màu khác

nhau

Vd: 𝐂𝐫𝟐𝐎𝟑

thủy tinh

màu lục,

𝐂𝐨𝐎 TT

xanh nước

biển

Sx khi nấu thủy tinh,

thay

Na2CO3=K2CO3

Nấu chảy SiO2 tinh

khiết

Dùng

làm

Chế tạo keo dán

thủy tinh & sứ, sx xi

măng chịu axit, chất

Dụng cụ thí

nghiệm, lăng kính,

CN Silicat

đồ gốm

thủy tinh

xi măng



kết dính trong xây

dựng

thấu kính

2. Đồ gốm

là vật liệu được chế tạo chủ yếu từ đất sét & cao lanh.

Phân loại theo công dụng

dạng mindmap



Dạng table

Phối liệu sx Sx Đặc điểm Ứng dụng

Gạch & ngói đất sét loại thường &

1 ít cát

nhào với nước

khối dẻo, tạo hình

sấy khô & nung

900 − 10000C

gạch & ngói

thuộc loại gốm

xây dựng

sau khi nung,

gạch & ngói

thường có màu

đỏ do oxit trong

đất sét

Gạch

chịu

lửa

Gạch đinat

93-96% SiO2

4-7% CaO & đất sét

Nung 1300 −

14000C

Chịu được nhiệt

1690 − 17200C

lót là cao, lò

luyện thép, lò nấu

thủy tinh

Gạch

samốt

Bột samốt trộn đất sét

& H2O

Bột samốt là đất sét

được nung ở nhiệt độ rất cao rồi

nghiền nhỏ

Sau khi đóng khuôn

& sấy khô, nung

1300 − 14000C

Sành

Sứ

Men

Sành Đất sét Đất sét nung

t0cao =

1200~13000C

Cứng, gõ kêu,

màu nâu or xám

để có độ bóng &

lớp bảo vệ ko thấm

nước, tạo 1lớp

men mỏng ở mặt

ngoài của đồ sành

Sứ Cao lanh

Fanspat

1 số oxit KL

nung lần 1:

10000C, rồi tráng

men & trang trí

nung lần 2:

t0cao hơn (1400-

1450 độ C)

Cứng

Xốp

Màu trắng

Gõ kêu

gồm sứ dân dụng

& sứ kĩ thuật

sứ kĩ thuật

chế tạo: vật liệu

cách điện, tụ điện,

buzi đánh lửa,

dụng cụ TN

Men Tp chính giống sứ Men phủ lên bề

mặt sp

dễ nc hơn sứ Men phủ lên bề

mặt sp, sau đó

nung lên ở t0 thích

hợp men biến

thành lớp thủy tinh

che kín bề mặt sp

3. Xi măng

là loại vật liệu kết dính dùng trong xây dựng

quan trong nhất: xi măng Pooclăng

.Đặc điểm & tphh xi măng Pooclăng

chất bột min. màu lục xám



tp chính : canxi silicat & canxi aluminat: 𝐶𝑎3𝑆𝑖𝑂2 (ℎ𝑎𝑦 3. 𝐶𝑎𝑂. 𝑆𝑖𝑂2)

𝐶𝑎2𝑆𝑖𝑂4 (ℎ𝑎𝑦 2𝐶𝑎𝑂. 𝑆𝑖𝑂2)

𝐶𝑎3(𝐴𝑙𝑂3) (ℎ𝑎𝑦 3𝐶𝑎𝑂. 𝐴𝑙2𝑂3)

Sản xuất

Quá trình đông cứng ximăng

Trong xây dựng, xi măng được trộn với nước thành khối nhão, sau vài giờ sẽ bắt đầu đông cứng lại.

Quá trình đông cứng của xi măng chủ yếu là sự kết hợp của các hợp chất có trong xi măng với nước, tạo

nên những tinh thể hiđrat đan xen vào nhau thành khối cứng và bền:

3CaO.SiO2+5H2O→Ca2SiO4.4H2O+Ca(OH)2

2CaO.SiO2+4H2O→Ca2SiO4.4H2O

3CaO.Al2O3+6H2O→Ca3(AlO3)2.6H2O

Hiện nay, người ta còn sản xuất các loại xi măng có những tính năng khác nhau: xi măng chịu axit, xi

măng chịu nước biển,...

Ở nước ta có nhiều nhà máy xi măng lớn như nhà máy xi măng: Hải Phòng, Hoàng Thạch, Bỉm Sơn...

Part III: GANG THÉP

1 So sánh Gang & thép

nghiền nhỏ đã vôi

trộn với đất sét nhiều 𝑆𝑖𝑂2 & ít

quặng sắt= pp khô\ướt

nung hỗn hợp trong lò

quay\lò đứng

(1400 −16000𝐶)

clanhke

để nguội, nghiền

clanhke với 1 số chất phụ gia -> bột min

XI MĂNG



2. Sx

Sx gang Sx thép

Nguyên

liệu

quặng sắt sx gang có 30-95% oxit sắt, ko

chứa\rất ít P,S

than cốc (ko có sẵn trong tn, phải đc từ than

mỡ), vai trò cung cấp nhiệt khi cháy, tạo CO & tạo thành

gang

chất chảy 𝐶𝑎𝐶𝑂3 𝒕𝟎𝑐𝑎𝑜→ CaO hóa hợp 𝑺𝒊𝑶𝟐 là chất

khó nc ở trong quặng sắt xỉ silicat dễ nc, có

𝑫 𝒏𝒉ỏ (= 𝟐, 𝟓 𝒈/𝒄𝒎𝟑) nổi lên trên gang (𝑫 =

𝟔, 𝟗 𝒈/𝒄𝒎𝟑)

gang trắng\xám

sắt thép phế liệu

chất chảy : CaO

nhiên liệu: dầu ma zút \ khí đốt

oxi

Gang Thép

ĐN

Là hợp kim của Fe với C

có 2-5% khối lượng C

ngoài ra có 1 ít Si,Mn,S,…

là hợp kim của Fe với C

khối lượng C ≤ 2%

ngoài ra có Si,Mn,Cr,Ni

Gang trắng Gang xám Thép thường(thép

cacbon)

Thép đặc biệt

Tp

Ít C

Rất ít Si

Nhiều xementit

𝐹𝑒3𝐶

Nhiều C

Nhiều Si

Ít C

Ít Si, Mn

Rất ít S,P

Là thép có thêm các ng tố khác (Si, Mn, Cr, Ni, W, V,…)

TC

Rất cứng & giòn Kém cứng & kém

giòn hơn

khi nc chất lỏng

linh động (ít nhớt)

khi hóa rắn tăng V

Độ cứng phụ thuộc

%C

thép cứng ≥ 0,9%

C

thép mềm ≤ 0,1%C

Có những tc cơ học rất quý:

thép Cr-Ni rất cứng chế

tạo vòng bi, vỏ xe bọc

thép,…

thép ko gỉ (74% Fe, 18%

Cr, 8% Ni) chế tạo dụng

cụ y tế, nhà bếp

thép W-Mo-Cr rất cứng dù

ở 𝑡0 rất cao chế tạo lưỡi

dao cắt gọt kim loại cho máy

tiện, máy phay

thép silic tính đàn hồi tốt

chế tạo lò xo, nhíp oto

thép mangan rất bền, chịu

va đập mạnh chế tạo

đưuòng ray xe lửa, máy

nghiền đá

ƯD

Luyện thép Đúc các bộ phân của

máy, ông dẫn nước, cánh cửa,…

Xây dựng nhà cửa, chế tạo các vật dụng

trong đs



PƯ xảy

ra

Miệng lò 2000𝐶 Có cửa thoát ra khí lò cao

O2 oxi hóa phi kim trong gang oxit

C+O2CO2↑

S+O2SO2↑

𝑆𝑖 + 𝑂2 → 𝑆𝑖𝑂2

4𝑃 + 5𝑂2 → 2𝑃2𝑂5

𝑆𝑖𝑂2& 𝑃2𝑂5 khó bay hơi, hóa hợp

với chất chảy CaO xỉ nổi trên bề mặt

thép lỏng:

3𝐶𝑎𝑂 + 𝑃2𝑂5 → 𝐶𝑎3(𝑃𝑂4)2

𝐶𝑎𝑂 + 𝑆𝑖𝑂2 → 𝐶𝑎𝑆𝑖𝑂3

Thân lò

4000C

500-6000C

700-8000C

Pư CO khử oxit sắt

3𝐹𝑒2𝑂3 + 𝐶𝑂 → 2𝐹𝑒3𝑂4 + 𝐶𝑂2

𝐹𝑒3𝑂4 + 𝐶𝑂 → 𝐹𝑒𝑂

𝐹𝑒𝑂 + 𝐶𝑂 → 𝐹𝑒 + 𝐶𝑂2

Bụng lò

10000C

13000C

15000C

Pư tạo xỉ

𝐶𝑎𝐶𝑂3 → 𝐶𝑎𝑂 + 𝐶𝑂2

𝐶𝑎𝑂 + 𝑆𝑖𝑂2 → 𝐶𝑎𝑆𝑖𝑂3

Phễu lò

18000C

Pư tạo CO

𝐶 + 𝑂2 → 𝐶𝑂2

𝐶𝑂2 + 𝐶 → 2𝐶𝑂

Nồi lò Chứa xỉ Kk nóng được thổi vào

Cửa tháo

xỉ

Tháo xỉ ra khỏi lò

Cửa tháo

gang

Tháo gang ra khỏi lò

Sự tạo

thành

gang

Ở bụng lò (phần 15000C) Fe nc hòa tan 1 phần C & 1

lượng nhỏ Mn,Si,… ”gang”.

Gang nc tích tụ ở nồi lò

Sau 1 thời gian nhất định, ngta tháo gang & xỉ ra khỏi

lò.

Các pp

luyện

thép

3 lò luyện thép này thuộc chương trình nâng cao

pp Bet xơ me (lò thổi

oxi)

pp Mac tanh (lò bằng)

pp lò điện (lò hồ quang

điện)

Hình

vẽ

Nhiên

liệu or

pp

Oxi nén dưới áp suất

10atm được thổi trên bề

mặt & trong lòng gang nc

Khí đốt\dầu+kk +O2 phun

vào lò oxi hóa các tạp

chất trong gang

Trong lò điện, thanh than

chì & gang là các điện cực

Ưu

điểm

Pư trong khối gang toả

nhiều nhiệt, short time

Kiểm soát được các tỉ lệ

các ng tố & bổ sung ngt

khác thép chất lượng cao

Luyện thép đặc biệt có KL

khó nc: W, Cr,… & loại hầu

hết các ngt có hại cho thép

N.suất Max=300 tấn thép/45min 1 mẻ 300 tấn/5-8h Ko lớn (do dung tích nhỏ)

Thống

kê

80% thép sx theo pp này 12-15%



[bi kip chemistry]

[Đại cương KL]


Part I: KL & Hợp kim

I Tính chất vật lí của KL

Tính chất chung: do e tự do

tính chất riêng: phụ thuộc độ bền lk Kl, M, kiểu mạng tinh thể,… của KL

II Hợp kim:

Định nghĩa: là vật liệu kim loại có chứa 1 kl cơ bản & 1 số kl \ pk khác

Tính chất

Ứng dụng

•tính dẻo: KL có tính dẻo cao: Au, Ag, Al, Cu, Sn,...

•tính dẫn diện: Ag>Cu>Au>Al>Fe .Tăng nhiệt độ -> tính dẫn điện giảm (do sự dao động các ion KL tăng lên -> cản trở sự chuyển động của e tự do).

•Tính dẫn nhiệt: Ag>Cu>Al>Fe. Kl nào dẫn điện tốt -> dẫn nhiệt tốt

•Ánh kim

Tính chất chung

•KL riêng: max: Os, min: Li. Kl nhẹ: D < 5 g/cm3, Kl nặng: D > 5 g/cm3

•Nhiệt độ nc: max: W, min: Hg (chất lỏng ở đkt)

•tính cứng: Cr > W > Fe > Cu & AlTính chất riêng

Hợp kim: là vật liệu KL

chứa

1 kl cơ bản

1 số kl\pk

#



(ko có gì cần nhớ)

Các hợp kim:

phân biệt theo tính chất

Hợp kim không bị ăn mòn: Fe-Cr-Mn (inox), đồng bạch (Cu-Ni)

HK đồng bạch có tính bền vững cao, không bị ăn mòn dù trong môi trường nước biển , dùng chế tạo chân vịt tàu biển, tuabin cho động cơ máy bay phản lực

Hợp kim siêu cứng: W-Co,Co-Cr-W-Fe,…

Hợp kim có nhiệt độ nóng chảy thấp: Sn-Pb (thiếc hàn nóng chảy ở 2100C), Bi-Pb-Sn (nc 650C)

Hợp kim nhẹ, cững & bền: Al-Si, Al-Cu-Mn-Mg

Hợp kim không giãn nở theo nhiệt độ

Inva (Ni-Fe)

Dùng trong kĩ thuật vô tuyến

phân biệt theo tên

Tên Thành phần ct, tc, ứng dụng Ghi chú

Inox Fe-Cr-Mn

Thiếc hàn Sn-Pb

có 𝑡0𝑛𝑐 thấp (2100C)

Inva Ni-Fe

dùng trong kĩ thuật vô tuyến

Đồng thau Cu-Zn (45%Zn)

cứng & bền hơn đồng

chế tạo các chi tiết máy , thiết bị dùng trong cn đóng tàu biển

Phần này có thể đã bị giảm tải, các bạn chú ý đừng đọc phần này vội ^^ Đồng bạch Cu-Ni (25%Ni)

bền đẹp, ko bị ăn mòn trong nước biển

dùng trong cn tàu thủy (chế tạo chân vịt tàu biển,…), tuabin cho động

cơ máy bay phản lực, đúc tiền, …

Đồng thanh Cu-Sn

chế tạo máy móc, thiết bị

Vàng 9 cara Cu-Au (2/3: Cu, 1/3: Au)

dùng để đúc tiền vàng, vật trang trí

Part II: Dãy điện hóa KL & pin điện hóa

I. Cặp OXH-K

dạng OXH & dạng khử của cùng 1 ng tố kl tạo nên cặp OXH-K



II. Pin điện hóa

trong cầu muối, các cation (+) di chuyển sang cực (+), các anion (-) di chuyển sang cực (-)

Anot, catot:

anot: nơi xảy ra sự oxi hóa

catot: nơi xảy ra sự khử

trong pin : anot: (-), catot : (+)

trong đf : anot: (+), catot: (-)

III Thế điện cực chuẩn & dãy điện hóa của KL

Là Epin tạo bởi điện cực hidro chuẩn & tấm KL nhúng vào dd muối của nó với [ion KL]=1M

Quy tắc : Kl của cặp OXH-K có E0 nhỏ hơn khử được cation KL của cặp OXH-K có E0 lớn hơn

Part III: Sự điện phân

KN

Là quá trình OXH-K xảy ra ở bề mặt các điện cực khi có dòng điện 1 chiều đi qua chất

điện li nc \ dd chất điện li

Hiện tượng dương cực tan

Xảy ra khi anot (cực âm) làm bằng kim loại trong dd đf

Ví dụ: đf dd CuSO4 với anot Cu

[ion kl] ko đổi trong qt đf

Thứ tự đf

với ion KL: từ phải trái dãy điện hóa

với anion: 𝑆− → 𝐼− → 𝐵𝑟− → 𝐶𝑙− → 𝑅 𝐶𝑂𝑂− → 𝑂𝐻− → 𝐻2𝑂 → 𝑆𝑂4

2− → 𝑃𝑂42−

(anion tính khử mạnh hơn bị đf trước) (𝑹𝑪𝑶𝑶− →𝟏

𝟐𝑹𝟐 + 𝑪𝑶𝟐 + 𝒆)

Ứng dụng của đf

Ứn

g d

ụn

g đ

f

đc KL, 1 số PK,1 số HC H2,O2,F2,Cl2,KMnO4,NaOH,H2O2, Giaven,...

tinh chế 1 số kl tinh chế Au

anot tan: vàng thô

ở catot thu được vàng ròng 99,99%

mạ điện

anot: vật để mạ: Cu,Ag,..

catot: vật cần mạ



Part IV: Sự ăn mòn KL

I. KN

Là sự phá hủy KL\Hợp kim do tác dụng của các chất trong môi trường

II. Ăn mòn hóa học & ăn mòn điện hóa

Ăn mòn hóa học Ăn mòn điện hóa

Là qt OXH-K , trong đo các e

của KL đưuọc chuyển trực tiếp

đến các chất trong môi trường

Là qt OXH-K, trong đo KL bị ăn mòn do tác dụng của dd chất

điện li & tạo nên dòng e chuyển từ cực (-) cực (+)

đk xảy ra:

{

1. các điện cực khác nhau về bản chất

2. các điện cực phải tiếp xúc trực tiếp\gián tiếp qua dây dẫn3. các điện cực cùng tiếp xúc với dd chất điện li

Giống Bản chất: sự OXH-K

Khác Không hình thành dòng điện Có dòng e từ cực (-) (+) tạo pin điện hóa

III. Chống ăn mòn KL

PP bảo vệ bề mặt

PP điện hóa

Part V: Điều chế KL

pp Đc

Pp thủy

luyện\pp ướt

Dùng dd thích hợp (H2SO4, NaOH, NaCN,…) hoà tan KL\hc KL &

tách ra khỏi phần ko tan trong quặng

KL yếu: Cu, Ag, Hg, Au

Pp nhiệt

luyện

Dùng chất khử mạnh (CO, CO, H2, Al, KLK, KLKT,… ) khử ion KL

trong các HC ở 𝑡0𝑐𝑎𝑜

KL trung bình:

Zn,Fe,Sn,Pb

Pp điện phân Dùng dòng điện 1 chiều khử các ion KL Hầu hết các KL

Chú ý: Đ/c Ag bằng pp thủy luyện:

Nghiền nhỏ quặng Ag2S xử lí bằng dd NaCN 𝑙ọ𝑐→ dd muối phức bạc

𝑍𝑛→ Ag

𝐴𝑔2𝑆 + 4𝑁𝑎𝐶𝑁 → 2𝑁𝑎[𝐴𝑔(𝐶𝑁)2] + 𝑁𝑎2𝑆

2𝑁𝑎[𝐴𝑔(𝐶𝑁)2] + 𝑍𝑛 → 𝑁𝑎2[𝑍𝑛(𝐶𝑁)4] + 2𝐴𝑔



Hóa học hữu cơ

[bi kip chemistry]

[CÁC khái niệm Hữu cơ khó nhớ]


Mục đích: trả lời những câu hỏi khái niệm

Part I:

Tên Khái niệm

ĐẠI CƯƠNG

HCHC Là HC của C (trừ CO,CO2, muối cacbonat, xianua, cacbua,…)

Hóa học HC Là ngành hh chuyên nghiên cứu các HCHC

HCB Là những hch được tạo thành từ 2 nguyên tố C & H

Dẫn xuất Là những HC mà trong phân tử ngoài C,H còn có nguyên tử nguyên tố khác

Nhóm chức Là nhóm nguyên tử \ nguyên tử gây ra những PƯHH đặc trưng của phân tử

HCHC

Đồng đẳng Những HC có thành phần phân tử hơn kém nhau 1\nhiều nhóm CH2 nwhng cso tc HH tương tự nhau

Đồng phân Hợp chất khác nhau nhưng cùng CT phân tử

Công thức phối cảnh

Là một loại CT lập thể

PƯ HC Phân cắt

đồng li

trong phân cắt đồng li, đôi e dùng chung được chia đều cho 2 nguyên tử lk

tạo ra các tiểu phân mang e độc thân gọi là gốc tự do

gốc tự do mà e độc thân ở nguyên tử C : “gốc cacbo tự do”

gốc tự do thường được hình thành nhờ as\nhiệt & là những tiểu phân có khả

năng pư cao

Phân cắt dị li trong phân cắt dị li, nguyên tử có 𝜒 lớn hơn chiếm cả cặp e dùng chung

anion, nguyên tử có 𝜒 nhỏ hơn bị mất 1 e cation

Cation mà điện tích (+) ở C “cacbocation”

cacbocation thường được hình thành do tác dụng của dung môi phân cực

1 SỐ CHUYÊN ĐỀ QUAN TRONG CỦA

HÓA HỌC HỮU CƠ



1 số quy tắc

pư

Quy tắc thế ở vòng benzen

Khi vòng benzen đã có sẵn nhóm ankyl (hay -OH, -NH2, -OCH3,…) PƯ thế

vào vòng dễ dàng hơn & ưu tiên xảy ra ở vị trí ortho & para

khi vòng benzen có sẵn nhóm -NO2 (hay -COOH, -SO3H,…) PƯ thế vào vòng

khó hơn & ưu tiên xảy ra ở vị trí meta

Quy tắc cộng Macopnhicop

Quy tắc Zaixep’

Khi tách HX ra khỏi dx halogen, X ưu tiên tách ra cùng H ở nguyên tử C bậc cao hơn bên cạnh

HCB

HCB Là những hch được tạo thành từ 2 nguyên tố C & H

HCB

thơm

Tính thơm Tính dễ thế, khó cộng của các HCB thơm

Nguồn HCB

thiên nhiên

Bài nguồn HCB thiên nhiên được tách riêng ra thành 1 chủ đề. Xem chi tiết ở đó.

Rifominh Là quá trình dùng xúc tác & nhiệt biến đổi cấu trúc của HCB từ ko phân nhánh

phân nhánh, từ ko thơm thơm

Trong qt rifominh xảy ra 3 loại pư chủ yếu sau:

chuyển ankan mạch thẳng nhánh & xicloankan:

Tách hidro chuyển xicloankan aren:

Tách hidro chuyển ankan aren:

Crackinh Là quá trình bẻ gãy phân tử HCB mạch dài các phân tử HCB mạch ngắn nhờ td của nhiệt (crackinh nhiệt) \ của xúc tác & nhiệt (crackinh xúc tác)

DẪN XUẤT HALOGEN, ALCOL, PHENOL

Dẫn xuất halogen

Khi thay thế 1\nhiề ằng 1\nhiều nguyên tử halogen dx halogen

Ancol Là những HCHC mà phân tử có nhóm hidroxyl (OH) lk trực tiếp với nguyên tử C no

ANDEHIT-XETON-AXIT HC

Andehit Là những hchc mà pt có nhóm CH=O lk trực tiếp với ngt C \ H

Xeton Là những HCHC mà pt có nhóm C=O lk trực tiếp với 2 ng tử C



ESTE-LIPT

Este Khi thay nhóm cacboxyl của axit cacboxylic bằng nhóm OR thì được este

Lipit Là hchc trong tb sống, ko hòa tan trong nước nhưng tan trong các dung môi hữu cơ ko phân cực: ete, clorofom, xăng dầu,…

Phân loại lipit

Chất béo Là trieste của glixerol với các axit béo Tên chung: triglixerit \ triaxylglixerol

Sáp Là este của monoancol cao (≥ 𝐶16) với axit

béo (≥ 𝐶16)

Steorit Gồm

sterol: Monoancol có gốc HCB gồm 4

vòng chung cạnh (vòng giáp nhau)

este của sterol với axit béo

Sterol có trong cơ thể người & đv. Ở ng: máu, mỡ, não,… ở đó

nó chuyển hóa thành: homon giới tính, vitamin D hay tham gia

cấu tạo màng TB

Vd: cholesterol

Photpholipit Là este của glixerol chứa 2 gốc axit béo & 1

gốc photphat hữu cơ

Là tp quan trọng của màng TB.

Nhờ cấu tạo “đầu” phân cực ghép đuôi ko phân cực, nó giúp

kiểm soát sự TĐC qua màng TB

Axit béo - Là axit monocacboxylic

- có số chẵn ng tử C (12-24C)

- ko phân nhánh

Xà phòng Muối Na\K của các axit béo

CACBOHIDRAT

Cacbohidrat Là những hợp chất hữu cơ tạo chức thường có công thức chung là Cn(H2O)m

Phân thành 3

nhóm chính

monosacarit

đisaccarit

polisacarit

Đường phèn Là đường mía kết tinh ở nhiệt độ thường (300C) đưuói dạng tinh thể lớn

Đường cát Là đường mía kết tinh có lẫn tạp chất màu vàng

Đường phên Là đường mía được ép thành phên, còn chứa nhiều tạp chất, màu nâu sẫm

Đường kính Là sacarozo ở dạng tinh thể nhỏ

AMIN-AMINO AXIT-PR

Amino

axit

Amino axit Là loại hchc tạp chức mà phân tử chứa đồng thời nhóm amino (NH2) & nhóm

cacboxyl (COOH)

Peptit LK peptit “LK giữa nhóm CO với nhóm NH giữa 2 đơn vị 𝛼 − 𝑎𝑚𝑖𝑛𝑜 𝑎𝑥𝑖𝑡 được gọi là LK

peptit”

Peptit Là những hợp chất chứa từ 2 50 gốc 𝛼 − 𝑎𝑚𝑖𝑛𝑜 𝑎𝑥𝑖𝑡 lk với nhau bằng các lk

peptit



Peptit có vai trò quan trọng trong đs: một số peptit là homon điều hòa nội tiết, 1 số là kháng sinh của VSV. Vậy polipeptit là cơ sơ tạo nên protein

Peptit phân thành 2 loại:

oligopeptit: các peptit có từ 210 gốc 𝛼 − 𝑎𝑚𝑖𝑛𝑜 𝑎𝑥𝑖𝑡

polipeptit: các peptit có từ 1150 gốc 𝛼 − 𝑎𝑚𝑖𝑛𝑜 𝑎𝑥𝑖𝑡. Là cơ sở tạo nên

Protein

Protein Protein Là những polipeptit cao phân tử có M = vài chục nghìn vài triệu

Chia 2 loại Pr đơn giản: những Pr được tạo thành chỉ từ các gốc 𝛼 − 𝑎𝑚𝑖𝑛𝑜 𝑎𝑥𝑖𝑡

Pr phức tạp: những Pr đưuọc tạo thành từ pr đơn giản cộng với thành phần

“phi protein”, như axit nucleic, lipit, cacbohidrat

Có 4 bậc cấu trúc pt Pr

Bậc I là trình tự sắp xếp các đơn vị 𝛼 −𝑎𝑚𝑖𝑛𝑜 𝑎𝑥𝑖𝑡 trong mạch Pr

Giữ vững chủ yếu nhờ lk peptit.

Bậc II là hình dạng các chuỗi polipeptit. LK CO-NH. 2 dạng chính: gấp 𝛽

& xoắn 𝛼

bậc III Là hình dạng thực của đại phân tử Pr trong ko gian 3 chiều. Do bậc II cuộn xếp thành

những khối cầu

Lk đisunfua, sự tạo muối giữa COOH & NH2,… lk hidro cùng

lực hút Van Đe Van

bậc IV Gồm 2\nhiều polipeptit hình cầu (bậc III) kết hợp với nhau

Bằng nhiều lk & lực tương tác

Enzim Enzim Là những chất hầu hết có bản chất Pr, có khả năng xúc tác cho các qt hh, đặc

biệt trong cơ thể sv.

có trong mọi tế bào sống

Có 2 đặc điểm

tính chọn lọc cao

Tốc độ PƯ với xúc tác enzim rất lớn, gấp 109 − 1011 lần tốc độ của cùng pư

với xúc tác hh.

POLIME

Đại

cương

Polime Là những hợp chất có M rất lớn do nhiều đơn vị nhỏ (mắt xích) lk với nhau tạo

nên

Monome Pt tạo nên từng mắt xích

Hệ số polime hóa \ độ

polime hóa

n

Phân loại

Trùng hợp Là quá trình kết nối nhiều phân tử nhỏ (monome), giống nhau , tương tự nhau

pt rất lớn

ĐK: có lk bội\vòng kém bền

Trùng ngưng Là qt kết hợp nhiều phân tử nhỏ (monome), giống nhau , tương tự nhau

pt rất lớn , đồng thời giải phóng những pt

ĐK: có ít nhất 2 nhóm chức có khả

năng pư để tạo lk với nhau

theo nguồn gốc

polime thiên nhiên

polime tổng hợp

polime nhân tạo\bán tổng hợp

theo cách tổng hợp

polime trùng hợp

polime trùng ngung



nhỏ khác (H2O,…)

Vật liệu polime

Chất dẻo & tính dẻo

Là vật liệu polime có tính dẻo

Tính dẻo là tính bị biến dạng khi chịu tác dụng của nhiệt, áp lực bên goài & vẫn giữ nguyên sự biến dạng đó khi vật thôi tác dụng

Vật lệu compozit

Là vật liệu gồm polime làm nhựa nền tổ hợp với các vật liệu vô cơ & hữu khác

Thành phần: gồm chất nền là polime & chất độn, ngoài ra, có chất phụ gia khác. Chất độn phân tán vào chất nền nhưng ko hòa tan vào nhau.

Các chất nền: nhựa nhiệt dẻo\nhựa nhiệt rắn

Các chât độn: chất sợi (bông, đay,…)\chất bột (silicat, bột nhẹ(CaCO3), bột “tan”(3MgO.4SiO2.2H2O)

Tơ Là vật liệu polime hình sợi dài & mảnh với độ bền nhất định

Phân 2 loại : tơ thiên nhiên & tơ hóa học (gồm tơ tổng hợp & bán tổng hợp\nhân tạo)

Cao su & tính đàn hồi

Là vật liệu polime có tính đàn hồi

Gồm cao su thiên nhiên & cao su tổng hợp

tính đàn hồi là tính biến dạng khi chịu lực tác dụng bên ngoài & trở lại dạng

ban đầu khi lực đó thôi td

Keo dán Là loại vật liệu có khả năng kết dính 2 mảnh vạt liệu giống nhau \ khác nhau mà ko làm biến đổi bản chất các vật liệu đưuọc kết dính

Bản chất là có thể tạo ra 2 mảng hết sức mỏng , bền vững (kết dính nội) & bám

chắc vào 2 mảnh vật liệu đưuọc dán (kết dính ngoại)

Phân loại keo dán

theo bản

chất hóa học

Keo dán hữu cơ Hồ tinh bột, keo epoxi

Keo dán vô cơ Thủy tinh lỏng, matit vô cơ (hỗn hợp dẻo của thủy tinh lỏng với các oxit kim loại ZnO, MnO, Sb2O3,…)

theo dạng keo

Keo lỏng Dd hồ tinh bột trong nước nóng, dd cao su trong xăng

Keo nhựa dẻo Matit vô cơ, matit hữu cơ, bitum

Keo dạng bột\bản mỏng (chảy ra ở nhiệt độ thích hợp & gắn kết 2 mảnh vật liệu khi để nguội)



[bi kip chemistry]

[Các tên gọi hữu cơ khó nhớ]


Part I: HCB, RX, ancol-phenol, andehit,axit HC & anhiđrit

Loại CTCT Tên gọi

HCB 𝐶2𝐻4

𝐶2𝐻2

𝐻2𝐶 = 𝐶𝐻 − 𝐶𝐻 = 𝐶𝐻2

Etilen

Axetilen

Butadien

𝐶𝐻2 = 𝐶𝐻 − 𝐶𝐻2 − 𝐶𝐻3

𝐶𝐻3 − 𝐶𝐻 = 𝐶𝐻 − 𝐶𝐻3

𝛼 − 𝑏𝑢𝑡𝑖𝑙𝑒𝑛

𝛽 − 𝑏𝑢𝑡𝑖𝑙𝑒𝑛

𝐶2𝐻4𝑂 (mạch vòng )

Etilen oxit (𝑒𝑡𝑖𝑙𝑒𝑛 + 𝐻2𝐴𝑔,𝑡0

→ )

Propylen oxit

(2 cái chất này dễ PƯ trùng hợp này^^)

𝐶6𝐻5 − 𝐶2𝐻3

𝐶10𝐻18 (2 vòng benzen liền cạnh)

𝐶10𝐻12 (1 vòng bezen liền cạnh 1 vòng no)

𝐶10𝐻18 (2 vòng no liền cạnh)

Stiren

Naphtalen (chương trình nâng cao)

Tetralin

Đecalin

𝐶6𝐻4(𝐶𝐻3)2

𝐶6𝐻5𝐶𝐻3

𝐶6𝐻5 − 𝐶𝐻(𝐶𝐻3)2

Xilen

Toluen

Cumen

Ankadien 𝐶𝐻2 = 𝐶 = 𝐶𝐻2 anlen

Dẫn xuất

halogen

𝑪𝑯𝑪𝒍𝟑 Clorofom

Chủ yếu là 𝑪𝑭𝑪𝒍𝟑 , 𝑪𝑭𝟐𝑪𝒍𝟐 Freon

Ancol-phenol 𝐻𝑂 − 𝐶6𝐻4 − 𝐶𝐻3 Crezol

o-𝐶6𝐻4(𝑂𝐻)2

p-𝐶6𝐻4(𝑂𝐻)2

Catechol (benzen-1,2-điol)

Hidroquinone (bezen-1,4-điol)

(2 chất này nếu có cho thì chắc sẽ cho dưới



dạng IUPAC ^^)

Axit picric (2,4,6 trinitrophenol)

Andehit HCHO

(−𝐶𝐻2𝑂 −)𝑛

Fomandehit

Dung dịch 37-40% HCHO/H2O: fomalin

(hay fomon) ngâm xác đv, thuộc da,

tẩy uế, tiệt trùng

Polioximetylen\Parafom

ở các lọ đựng 40% HCHO, sau 1 thời gian

bảo quản thường thấy xuất hiện 1 lớp

bột màu trắng lắng xuống đáy bình. Đó

là sản phẩm tự trùng hợp của HCHO

𝐶𝐻3𝐶𝐻 = 𝑂

𝐶𝐻2 = 𝐶𝐻 − 𝐶𝐻𝑂

𝐶𝐻3𝐶𝐻2𝐶𝐻 = 𝑂

𝐶𝐻3𝐶𝐻 = 𝐶𝐻𝐶𝐻 = 𝑂

(𝐶𝐻3)2𝐶𝐻𝐶𝐻2𝐶𝐻 = 𝑂

Axetanđehit\anđehit axetic

Propenal\Acrolein

Proponanđehit \anđehit propionic

Crotonanđehit\anđehit crotonic

Isovaleranđehit\anđehit isovaleric

Axit

cacboxylic

𝐻𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐶𝐻3𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐶2𝐻5 − 𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐶𝐻2 − [𝐶𝐻]2 − 𝐶𝑂𝑂𝐻

(𝐶𝐻3)2𝐶𝐻 − 𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐶𝐻3[𝐶𝐻2]3 − 𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐶2𝐻3 − 𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐶𝐻2 = 𝐶(𝐶𝐻3) − 𝐶𝑂𝑂𝐻

Axit fomic hay Axit metanoic

Axit axetic

Axit propionic

Axit butyltric

Axit isobutylric

Axit valeric

Axit acrylic

Axit metacrylic

𝐻𝑂𝑂𝐶 − 𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐻𝑂𝑂𝐶 − 𝐶𝐻2 − 𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐻𝑂𝑂𝐶 − [𝐶𝐻2]3 − 𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐻𝑂𝑂𝐶 − [𝐶𝐻2]4 − 𝐶𝑂𝑂𝐻

Axit oxalic (vị chua me)

Axit malonic

Axit glutaric (chú ý ko phải axit glutamic)

Axit ađipic

𝐶6𝐻5 − 𝐶𝑂𝑂𝐻 Axit benzoic



1,4 𝐻𝑂𝑂𝐶 − 𝐶6𝐻4 − 𝐶𝑂𝑂𝐻 Axit terephtalic

AXIT BÉO:

𝐶15𝐻31𝐶𝑂𝑂𝐻 (256) Axit panmitic

𝐶17𝐻35𝐶𝑂𝑂𝐻 (284) Axit stearic

𝐶17𝐻33𝐶𝑂𝑂𝐻 (282) Axit oleic

𝐶17𝐻31𝐶𝑂𝑂𝐻 (280) Axit liloneic

Axit khác

Axit picric (2,4,6 trinitrophenol)

𝐻𝑂𝑂𝐶 − 𝐶𝐻(𝑂𝐻) − 𝐶𝐻(𝑂𝐻) − 𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐶𝐻3 − 𝐶𝐻(𝑂𝐻) − 𝐶𝑂𝑂𝐻

𝐻𝑂𝑂𝐶 − (𝐻𝑂𝑂𝐶)𝐶(𝑂𝐻) − 𝐶𝑂𝑂𝐻

Axit nho\Axit tactric

Axit lactic (trong sữa chua)

Axit chanh\axit xictric

1,2 𝐻𝑂 − 𝐶6𝐻4 − 𝐶𝑂𝑂𝐻

Axit salixylic

Anhidrit

Anhiđrit phtalic

(𝐶𝐻3𝐶𝑂)2𝑂 Anhiđrit axetic

Bổ sung Axit béo

-axit panmitic: 𝐶𝐻3[𝐶𝐻2]14𝐶𝑂𝑂𝐻 𝐶15𝐻31𝐶𝑂𝑂𝐻 256

-axit stearic 𝐶𝐻3[𝐶𝐻2]16𝐶𝑂𝑂𝐻 𝐶17𝐻35𝐶𝑂𝑂𝐻 284

-axit oleic 𝐶𝐻3[𝐶𝐻2]7𝐶𝐻 = 𝐶𝐻[𝐶𝐻2]7𝐶𝑂𝑂𝐻 𝐶17𝐻33𝐶𝑂𝑂𝐻 282

-axit liloneic 𝐶17𝐻31𝐶𝑂𝑂𝐻 280

Part II: Este-lipit, cacbohidrat, amin amino axit-pr & polime

Este

etyl metanoat: HCOOC2H5

este mùi chuối chín: isoamyl axetat

este mùi dứa: etyl butirat

este mùi táo: etyl isovalerat

cacbohidrat



glucôzơ\fructozo: 𝐶6𝐻12𝑂6 : 180

*glucozo

*frutozo:

sacarôzơ\mantôzơ : C12H22O11 : 342

*saccarozo: có lk 1,2-glicozit

*mantozo

tinh bột\xenlulôzơ : (C6H10O5)n : 162n

*tinh bột:



*xenlulozo:

Amin

Pirolidin:

Amino axit



POLIME

CHẤT DẺO

Tên CTCT M

PE (−CH2 − CH2 −)n 28n

PVC (−CH2 − CH(Cl) −)n 62,5n

PP (polipropylen)

PS (polistiren) CH CH2

C6H5

CH CH2

C6H5

xt, to, p

nn

PVA (polivinylaxetat)

CH2 CH OCOCH3xt, to, p

CH CH2

OCOCH3

nn

Polivinylancol (−CH2 − CH(OH) −)n

PMM\Poli(metyl metacrylat) nCH2 CH COOCH3

CH3

xt, to, p

metyl metacrylat poli(metyl metacrylat) (PMM)

CH CH2

CH3

COOCH3

n

Poli(phenol-fomanđehit) (PFF)

Có 3 dạng:

nhựa novolac: đun nóng hỗn hợp fomanđehit và phenol lấy dư với xúc tác axit nhựa novolac (mạch không phân nhánh):

OH OH

CH2 n+ nHCHOH+, to + nH2On

nhựa rezol: đun nóng hỗn hợp phenol và fomanđehit theo tỉ lệ 1:1,2 (xt là kiềm) nhựa rezol (mạch không phân nhánh)

nhựa rezit: khi đun nóng nựa rezol (t0=1500C) nhựa rezit\bakelit (có cấu trúc mạng không gian)

Teflon: (−CF2 − CF2 −)n

Tơ:

Tên CTCT M Ghi chú

Nilon –6 (Tơ Capron) (−NH[CH2]5CO −)n poliamit

Nilon – 7 (tơ enang) (−NH[CH2]6CO −)n poliamit

Nilon-6,6 (−NH[CH2]6NH − CO[CH2]4CO − )n 226n poliamit

Tơ lapsan

hay poli (etilen-terephtalat)

(−CO − C6H4 − CO − O − C2H4 − O −)n 192n polieste

Tơ nitron (olon\poliacrlonitrin)

(−CH2 − CH(CN) −)n hay (C2H3CN)n 53n

Tơ clorin Tạo thành khi clo hóa PVC

Bổ sung:

Caprolactam:



Tơ axetat: Xenlulozo triaxetat: [C6H7O2(COCCH3)3]n, là tơ bán tổng hợp là sản phẩm khi cho Xenlulozo tác

dụng anhidrit axetic (CH3CO)2O

Tơ visco: là tơ bán tổng hợp. Sản phẩm của pư giữa Xenlulozo với CS2 (cacbon đisunfua) và NaOH là 1

dung dịch rất nhớt gọi là visco. Khi bơm dung dịch này qua những lỗ rất nhỏ (đường kính 0,1mm) ngâm trong dung dịch H2SO4 loãng, xenlulozo được giải phóng ra dưới dạng những sợi dài và mảnh, óng mượt như tơ, gọi

là tơ visco.

Cao su

Tên CTCT M

Cao su buna

nCH2=CHCH=CH2 0Na,t 2CH CH CH 2 n

CH 54

Cao su bunaS

nCH2 CH CH CH2 + nCH CH2

C6H5

to, p, xtCH2 CH CH CH2 CH CH2

C6H5

n

Cao su bunaN

nCH2 CH CH CH2 + nCH CH2

CN

to, p, xtCH2 CH CH CH2 CH CH2

CN

n

cao su isopren

(−CH2 − C(CH3) = CH − CH2 −)n hay (C5H8)n 68

Cao su clopren

CH2 CH C CH2nto, p, xt

CH2 CH C CH2

Cl Cln

Keo dán

Keo dán epoxi:…

urê fomanđêhit: (−𝑁𝐻 − 𝐶𝑂 − 𝑁𝐻 − 𝐶𝐻2 −)𝑛 = 72

CTGN

(𝐶4𝐻6)𝑥(𝐶6𝐻5𝐶2𝐻3)𝑦 = 54x + 104y

(𝐶2𝐻3𝐶𝑙)𝑘 → 𝐶2𝑘𝐻3𝑘−1𝐶𝑙𝑘+1 : %Cl=35,5(𝑘+1)

62,5𝑘+34,5 {

= 73,2%: 𝑘 = 1= 66,7%~67% ∶ 𝑘 = 2

= 64% ∶ 𝑘 = 3

(𝐶5𝐻8)𝑘 → 𝐶5𝑘𝐻8𝑘−2𝑆2 : %S=64

68𝑘+62

(𝐶5𝐻8)𝑘 → 𝐶5𝑘𝐻8𝑘+1𝐶𝑙 : %Cl=35,5

68𝐾+36,5



Part III: Bổ sung (lấp đầy kiến thức)

Thuốc nổ TNT (2,3,5-trinitotoluen)

Xianuahidrin:

Vài dẫn xuất khác của axit cacboxylic

Ngoài este, axitcacboxylic còn có các dẫn

xuất:

Anhiđrit axit: 𝑅 − 𝐶(= 𝑂) − 𝑂 − 𝐶(= 𝑂) − 𝑅′

Halogenua axit: 𝑅 − 𝐶(= 𝑂) − 𝑋

Amit : 𝑅 − 𝐶(= 𝑂) − 𝑁𝑅2′

Nomex:

Kođel:

2,4-D ( 2,4-điclophenolxiaxetic) :

2,4,5-T ( 2,4,5-triclophenolxiaxetic) :

Đioxin:

(tất cả các chất này đều có trong SGK nhưng chắc ko thi vào đâu ^^)



[bi kip chemistry]

[Nguồn HCB thiên nhiên]

nguồn tổng hợp & tham khảo: SGK, hoctainha.vn

thuộc chương trình NÂNG CAO

Lí do tạo chủ đề: 1 bài nhiều lý thuyết quan trọng dễ trở thành câu hỏi khó nêu ko biết ^^

ở chủ đề này, chúng ta đề cập những vấn đề sau:

Part I: DẦU MỎ

I . Trạng thái tự nhiên , tc vl & tp hh ______________________________________________

* Tp hóa học

là 1 hh phức tạp gồm hàng trăm HCB thuộc các loại ankan, xicloankan, aren

ngoài ra có 1 lượng nhỏ CHC chứa O, N, S & vết các Chất vô cơ



Dầu ở các mỏ khác nhau

thường có tp các loại HCB & tạp chất rất khác nhau

nhưng tp nguyên tố thường như nhau: chủ yếu : C (83-87%) H(11-14%) 1 lựơng nhỏ S,O,N

kim loại nặng (1 phần triệu\ phần vạn)

Lưu huỳnh có trong nhiên liệu sẽ gây hại cho động cơ

* Chế biến dầu mỏ bao gồm chưng cất dầu mỏ & chế hóa dầu mỏ

II CHƯNG CẤT DẦU MỎ ________________________________________________________

(phần này chắc ko thi vào đâu ^^). Nhưng cần nhớ các ý chính:

1. Chưng cất dưới p thường

Chưng cất phân đoạn trong phòng TN

Để phân tách các chất có nhiệt độ sôi khác nhau không nhiều, người ta dùng phương pháp chưng cất phân đoạn.

Ở cột phân đoạn, hỗn hợp hơi càng lên cao càng giàu hợp

phần có nhiệt độ sôi thấp, vì hợp phần có nhiệt độ sôi cao đã bị

ngưng đọng dần từ dưới lên

Chưng cất phân đoạn dầu mỏ

Dầu khai thác từ mỏ lên gọi là dầu thô.

Dầu thô sau khi sơ chế loại bỏ nước, muối, được chưng cất

ở áp suất thường trong các tháp chưng cất phân đoạn liên tục

cao vài chục mét. Nhờ vậy, người ta tách được những phân đoạn dầu có nhiệt độ sôi khác nhau. Các

phân đoạn đó được đưa đi sử dụng hoặc được chế biến tiếp

2. Chưng cất dưới p cao

3. Chưng cất dưới p thấp

Phần còn lại sau khi chưng cất ở áp suất thường (có thể chiếm tới 40% dầu thô) là một hỗn hợp nhớt

đặc, màu đen, gọi là cặn mazut.

Khi chưng cất cặn mazut dưới áp suất thấp, ngoài phân đoạn linh động hơn dùng crackinh người ta

thu được dầu nhờn (để bôi trơn máy), vazơlin và parafin (dùng trong y dược, dùng làm nến,...). Cặn

đen còn lại được gọi là atphan dùng để rải đường.

Tất cả quá trình chưng cất dầu mỏ để tách lấy các sản phẩm như trình bày ở trên được gọi là tinh cất,

hoặc thông thường còn gọi là " lọc dầu ".

Dầu mỏ: 1 hh phức tạp

hàng trăm HCB: ankan, xicloankan,

aren

1 ít CHC chứa

O, N, S

vết các chất vô cơ



III CHẾ BIẾN DẦU MỎ BẰNG PP HÓA HỌC _________________________________________

Nói gọn là chế hóa dầu mỏ, là biến đổi cấu tạo hóa học các HCB của dầu mỏ. Nhằm 2 mục đích:

đáp ứng nhu cầu về số lượng , chất lượng xăng làm nhiên liệu. Chất lượng xăng đo bằng chỉ số octan

Chỉ số octan càng cao xăng càng good

thực nghiệm: chỉ số octan giảm theo thứ tự:

Aren > anken có nhánh > ankan có nhánh > xicloankan có nhánh > anken ko nhánh > xicloankan ko

nhánh > ankan ko nhánh

isooctan (2,2,4-trimetylpentan ) có chỉ số octan = 10 (khả năng chống kích nổ

rất tốt)

heptan có khả năng chống kích nổ kém nhất chỉ số octan=0

1 mẫu xăng chỉ số octan=a% tức là có a%isooctan & (100-a)% heptan về V

đáp ứng cho nhu cầu về nguyên liệu cho Cn hóa chất

Cn hóa chất cần nhiều anken, aren để tổng hợp ra polime & các hóa phẩm khác mà trong thành phần

của dầu mỏ ko có anken, thường có rất ít aren nhẹ

2 pp chủ yếu : RIFOMINH & CRACKINH

1 Rifominh

Tại sao phải Rifominh?

Vì xăng thu được từ chưng cất dầu mỏ có chỉ số octan thấp (vì chứa chủ yếu các ankan ko phân nhánh)

Thế nào là Rifominh?

Là quá trình dùng xúc tác & nhiệt biến đổi cấu trúc của HCB từ ko phân nhánh phân nhánh , từ ko thơm

thơm

Trong qt Rifominh xảy ra 3 loại pư chủ yếu sau:

chuyển ankan mạch thẳng nhánh & xicloankan:

Tách hidro chuyển xicloankan aren:

Tách hidro chuyển ankan aren:



2 Crackinh

Là qt bẻ gãy phân tử HCB mạch dài các phân tử HCB mạch ngắn hơn nhờ td nhiệt (crackinh nhiệt) \

của xúc tác & nhiệt (crackinh xúc tác)

Crackinh nhiệt

𝑡0 = 700~9000𝐶, chủ yếu nhằm tạo ra eten, propen, buten & penten dùng làm monome sx polime

Cracking xúc tác

chủ yếu nhằm chuyển HCB mạch dài của các phân tử đoạn có 𝑡0𝑠ô𝑖 𝑐𝑎𝑜 xăng nhiên liệu

Part II: KHÍ MỎ DẦU & KHÍ TN

Khí mỏ dầu còn gọi là khí đồng hành, có trong các mỏ dầu

khí TN là các khí chứa trong các mỏ khi riêng biệt

I. Tp

Tp % V

Khi mỏ dầu Khí TN

Metan 50-70 70-95

Etan ~20 2-8

Propan ~11 ~2

Butan ~4 ~1

Pentan (khí) ~2 ~1

N2, H2, H2S, He, CO2 ~12 ~4-20



II. CHẾ BIẾN - ỨNG DỤNG

Part III: THAN MỎ

trong các loại than mỏ (than gầy, than béo, than bùn,…) hiện nay chỉ có than béo (than mỡ) đưuọc dùng

để chế than cốc & cc 1 lượng nhỏ HCB

Chưng khô than béo

Chưng cất nhựa than đá

Nhựa than đá đem chưng cất sẽ thu được các hiđrocacbon thơm, dị vòng thơm và các dẫn xuất của

chúng. Thí dụ, ở các khoảng nhiệt độ tăng dần sẽ thu được các phân đoạn sau:

Phân đoạn sôi ở 80−1700C, gọi là dầu nhẹ, chứa benzen, toluen, xilen,...

Phân đoạn sôi ở 170−2300C, gọi là dầu trung, chứa naphtalen, phenol, piriđin,...

Phân đoạn sôi ở 230−2700C, gọi là dầu nặng, chứa crezol, xilenol, quiolin,...

Cặn còn lại gọi là hắc ín dùng để rải đường



[bi kip chemistry]

[Danh pháp hữu cơ]

nguồn tổng hợp & tham khảo: SGK, moon.vn

Part I: Điều cần biết

1. Tên các nhóm chức

STT Tên gọi CT

1 Nhóm Hidroxyl -OH

2 Nhóm Oxi -O-

3 Nhóm Fomyl -CHO

4 Nhóm cacbonyl >C=O

5 Nhóm Cacboxyl -COOH

6 Nhóm Oxi cacbonyl -COO-

7 Amin bậc I

Amin bậc II

Amin bậc III

-NH2

-NH-

-N<

2 tên 1 số gốc HCB

Loại CT Tên gọi

Gốc hóa trị I

No ko nhánh 𝑅(𝑛𝑜) − Ankyl

Ví dụ: metyl, etyl,…

No có nhánh

(𝐶𝐻3)2𝐶𝐻 − Iso propyl \ 1-metyletyl

(𝐶𝐻3)2𝐶𝐻 − 𝐶𝐻2 −

𝐶𝐻3 − 𝐶𝐻2 − 𝐶𝐻(𝐶𝐻3) −

𝐶𝐻3 − 𝐶(𝐶𝐻3)2

Iso butyl \ 2-metylpropyl

Sec butyl \...

Tert butyl \...

𝐶𝐻3 − 𝐶𝐻(𝐶𝐻3) − 𝐶𝐻2 − 𝐶𝐻2 −

𝐶𝐻3 − 𝐶(𝐶𝐻3)2 − 𝐶𝐻2 −

𝐶𝐻3 − 𝐶𝐻2 − 𝐶(𝐶𝐻3)2 −

Iso pentyl \ Isoamyl \...

Neo pentyl \...

Tert pentyl \ tertamyl \...

sec: gốc ở vị trí C bậc II

tert: gốc ở vị trí C bậc III



1 nối đôi 𝐶𝐻2 = 𝐶𝐻 −

𝐶𝐻2 = 𝐶𝐻 − 𝐶𝐻2 −

𝐶𝐻2 = 𝐶𝐻(𝐶𝐻3) −

Vinyl \etenyl

Anlyl \propen-3-yl

Isopropenyl \1-metylvinyl

mạch chính là mạch ko no đánh số bắt

đầu từ nguyên tử C có hóa trị tự do

Thơm 𝐶6𝐻5 −

𝐶6𝐻5 − 𝐶𝐻2 −

Phenyl

Benzyl

3. Tên số đếm & tên mạch cacbon chính

Số đếm Mạch C chính

1 mono 𝐶 met

Không xuất

phát từ số đếm

2 đi 𝐶 − 𝐶 et

3 tri 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 prop

4 tetra 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 but

5 penta 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 pent

Xuất phát từ số đếm

6 hexa 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 hex

7 hepta 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 hept

8 octa 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 oct

9 nona 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 non

10 đeca 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 − 𝐶 đec

(Ghi chú: số đếm hay còn gọi là tiền tố về độ bội)

Part II: Danh pháp IUPAC & gốc chức từng loại HCHC

Loại Quy tắc Ví dụ

HCB

Ankan Ko phân nhánh:

Tên mạch chính “an” Metan,….

Phân nhánh:

số chỉ vị trí-tên nhánh tên mạch chính ”an”

Mạch chính : mạch dài nhất, nhiều nhánh nhất. Đánh số C bđ từ

phía phân nhánh sớm hơn.khi có 2 nhánh ở vị trí cân đối thì C1 ở

đầu gần nhánh đơn giản hơn

gọi tên mạch nhánh theo thứ tự ABC

Xicloankan Số chỉ vị trí-tên nhánh Xiclo+Tên mạch chính “an”

mạch chính: mạch vòng

đánh số sao cho tổng các số chỉ vị trí các mạch nhánh là min



Anken Số chỉ vị trí-tên nhánh Tên mạch chính -vị trí-“en”

mạch chính: mạch chứa nhiều lk đôi nhất , dài nhất & nhiều

nhánh nhất

đánh C mạch chính: bđ từ phía gần lk đôi hơn

số chỉ vị trí lk đôi : khi mạch chính chỉ có 2\3 C ko cần ghi

Ankin (Tương tự anken)

chú ý: ưu tiên nối đôi hơn nối ba

Dẫn xuất halogen, ancol, phenol

Dx

Halogen

Tên gốc chức=

Tên gốc HCB + halogenua 𝐶𝐻2 = 𝐶𝐻 − 𝐹: vinyl clorua

Tên thay thế: 𝐶𝑙𝐶𝐻2𝐶𝐻2𝐶𝑙: 1,2-đicloetan

Ancol Tên thông thường

Ancol+tên gốc HCB+”ic”

CH3OH: ancol metylic

Tên thay thế:

Tên HCB tương ứng theo mạch chính-số chỉ vị trí-”ol”

mạch chính: mạch C dài nhất có chứa nhiều OH nhất

đánh số bđ từ phía gần OH hơn

Butan-2-ol;

2-metylpropan-1-ol;

3,7-đimetyloct-6en-1-ol,…

ANĐEHIT-XETON-AXIT CACBOXYLIC

Anđehit IUPAC:

mạch chính chứa CH=O

đánh số 1 từ nhóm đó

Tên HCB theo mạch chính “al” Metanal, etanal,…

Xeton IUPAC:

mạch chính chứa nhóm C=O

đánh số 1 từ nhóm đó

Tên HCB theo mạch chính “on” But-3-en-2-ol

Gốc chức: gồm tên 2 gốc HCB đính với C=O & “xeton” Metyl vinyl xeton

ESTE (RCOOR’,…)

Este

Tên gốc HCB R’ + tên anion gốc axit(đuôi “at”) Metyl axetat,…

AMIN, AMINO AXIT, PROTEIN

amin

Tên gọi 1 số amin



Amino

axit

Tên 1 số 𝜶 − 𝒂𝒎𝒊𝒏𝒐 𝒂𝒙𝒊𝒕

Cách đánh số Hi Lạp của vị trí nhóm NH2 :

Mạch 𝑪 − 𝑪 − 𝑪 − 𝑪 − 𝑪 − 𝑪 − 𝑪𝑶𝑶𝑯

Vị trí 7 6 5 4 3 2 1

Số Hi Lạp ω 휀 𝛿 𝛾 𝛽 𝛼

Part III: Tạp chức (All)

Trình tự gọi tên IUPAC:

Locant - nhóm thế \ nhóm chức ko chính Mạch chính - Locant - độ chưa bão hòa - Locant - Nhóm chức chính

ở dạng tiền tố, thứ tự ABC, có thể có tiền

tố độ bội (ko ảnh hưởng thứ tự ABC)

ở dạng hậu tố en\in\an

ở dạng hậu tố, có thể có

tiền tố số đếm

Locant: là chỉ số về vị trí các nhóm thế & nhóm chức. là chữ số Ả Rập (1,2,3,…) hoặc chữ cái Hi Lạp

(𝛼, 𝛽,…). Được đặt ngay trước bộ phận liên quan

Dấu phẩy : phân cách các locant viết cạnh nhau

gạch nối dùng vào các mục đích:



phân cách locant với phần còn lại liền kề

phân cách các locant ở gần nhau mà thuộc về các phần khác nhau của tên gọi (thường thêm dấu () )

Ví dụ:

phân cách các tiền tố cấu tạo (sec-, tert-, cis-, trans-,…) & các tiền tố vị trí (ortho-,…) với các phân còn

lại. Các tiền tố này ko được viết hoa dù ở đầu câu.

Ví dụ: sec-butyl clorua

khoảng trống : dùng để phân cách các từ trong danh pháp gốc chức)

móc () dùng để:

tách riêng cho rõ một gốc phức tạp mà tiếp tục có nhánh riêng

Ví dụ:

bao bọc tên monome có nhánh + locant của nó, tên monome gồm 2 thành phần

Ví dụ: poli(vinyl clorua)

móc []: chỉ sự lặp lại nhiều lần các nhóm kéo dài mạch

Tiền tố & hậu tố

Loại CT Tiền tố Hậu tố

Chỉ có tiền tố F- Flo-

Cl- Clo-

Br- Brom-

I- Iot-

-NO2 Nitro-

-OR (R)oxi-

Có cả tiền tố &

hậu tố

-(C)OOH Axit ∎-oic

-COOH Cacboxi- Axit ∎-cacboxylic

-(C)HO Oxo- ∎-al

-CHO Fomyl- ∎-cacbanđehit

>C=O Oxo- ∎-on

-OH Hiđroxi- ∎-ol

-NH2 Amino- ∎-amin

(chú ý: C trong -(C)OOH & -(C)HO là C được tính trong mạch chính, không tính trong nhóm thế)

Nhóm chức chính:

tạp chức: thứ tự ưu tiên: axit (-COOH) anhidrit axit Este (-COO-)halogenua axitamitanđehit

(CHO) xeton(>C=O)ancol (-OH) & phenol amin ete (-O-)

với HCB: nối đôi nối 3



Mạch chính:

Có thể là mạch hở \ vòng.

Cách chọn mạch chính nếu ko có vòng :

Nếu có vòng:

khi mạch thẳng có nhiều C hơn mạch vòng thì chọn mạch thẳng là mạch chính

khi mạch thẳng có ít C hơn vòng và ko chứa nhóm chức thì chọn mạch vòng làm mạch chính

mạch thẳng mà có nhóm chức thì ưu tiên chọn mạch thẳng là mạch chính

nhiều vòng rời rạc chọn mạch thẳng là chính

Đánh số:

Chú ý: đánh sao cho tổng vị trí các nhánh là min

với HCB khi có 2 nhánh ở vị trí cân đối thì C1 ở đầu gần nhánh đơn giản hơn

Ví dụ:

còn 1 số quy tắc khác trong chọn mạch chính, đánh số, … nhưng chắc ko cần thiết cho thi ĐH nên thui

mình ko đưa vào ^^

chứa nhóm chức chính dài nhất max lk đôi, ba ( ưu tiên lk đôi) nhiều nhánh nhất

B1: chọn C1 • đầu mạch gần nhóm chức chính nhất

B2: chọn C2,C3,…: • ưu tiên: nối đôi --> nối ba --> nhóm chức ko chính--> nhánh HCB



[bi kip chemistry]

[CÁC LOẠI CHỈ SỐ CỦA CHẤT BÉO]

nguồn tổng hợp & tham khảo:

Chú ý: mấy cái chỉ số này thuộc chương trình NC

Chỉ số axit: số mg KOH trung hòa axit béo tự do trong 1 g chất béo

Chỉ số este: số mg KOH td este trong 1 g chất béo

Chỉ số xà phòng = +

Chỉ số iot: số g I2 có thể cộng vào 100 g chất béo ko no



MORE

[bi kip chemistry]

[Quy luật tan]

nguồn tổng hợp & tham khảo: SGK , tài liệu của Ths Võ Hồng Thái

Part I: Vô cơ

Phần I. Đơn chất

halogen: F2 ko tan trong nước vì phân hủy nước mạnh.

Cl2,I2,Br2 tan tương đối ít trong nước & tan nhiều trong dung môi hữu cơ (nhất là hexan &

CCl4)

Phần II. Khí vô cơ

NH3 tan rất nhiều trong nước. Thí nghiệm nước chảy ngược đã chứng minh tính tan đó

Tương tự HCl cũng vậy, đặc biệt:

dd HCl đặc: chất lỏng ko màu, mùi xốc, “bốc khói: trong kk ẩm.

𝟐𝟎𝟎𝑪, dd HCl đặc nhất : 37%, D>H2O. Khi đun nóng, đầu tiên HCl bay ra cùng với lượng nhỏ hơi

nước. Đến khi CddHCl=20,2 HCl & H2O tạo thành 1 hh đẳng phí , sôi ở 𝟏𝟏𝟎𝟎𝑪

CO2 tan nhiều trong nước (đkt, 1 lít H2O hào tan 1 lít CO2)

Phần III. Axit vô cơ & hc khác

H2SiO3 ko tan /H2O

H2O2 : lỏng ko màu, nặng hơn nước, tan trong nước bất kì tỉ lệ nào.

Phần III. Muối & M(OH)n

Phần này các bạn đọc bảng tính tan rùi suy ra cách nhớ cũng được. ^^

Tất cả các muối nitrat (NO3-), ClO3-, 𝑯𝑪𝑶𝟑𝟐−, 𝑯𝑺𝑶𝟑

𝟐−, 𝑨𝒍𝑶𝟐𝟐−, 𝒁𝒏𝑶𝟐

𝟐− đều tan

ngoại lệ: 𝑁𝑎2𝐶𝑂3 hơi ít tan

Tất cả các muối Na+, K+, NH4+ tan

Muối halogen

MORE



với Cl-,Br-,I-: trừ 𝑨𝒈𝑿,𝑷𝒃𝑿𝟐, 𝑪𝒖𝑿,𝑯𝒈𝟐𝑿𝟐 không tan, còn lại tan

với 𝐹−: khác với các halogenua trên, AgF tan

Hầu hết các muối 𝑺𝑶𝟒𝟐− tan, trừ:

𝑩𝒂𝑺𝑶𝟒, 𝑷𝒃𝑺𝑶𝟒, 𝑺𝒓𝑺𝑶𝟒 không tan

𝐶𝒂𝑺𝑶𝟒, 𝑨𝒈𝑺𝑶𝟒, 𝑯𝒈𝟐𝑺𝑶𝟒 ít tan

Hầu hết các muối 𝑺𝟐− không tan, nhưng :

muối sunfua của KLK, KLKT tan

muối sunfua của kim loại hóa trị III như 𝐴𝑙2𝑆3, 𝐹𝑒2𝑆3, 𝐶𝑟2𝑆3 không tồn tại trong nước. Trong nước

chúng bị thuy phân tạo hidroxit kết tủa & 𝐻2𝑆 ↑

Hầu hết các muối Cacbonat(𝑪𝑶𝟑𝟐−), sunfit(𝑺𝑶𝟑

𝟐−) , Silicat (𝑺𝒊𝑶𝟑𝟐−), Photphat (𝑷𝑶𝟒

𝟐−) không tan ,

nhưng:

muối với 𝑁𝑎+, 𝐾+, 𝑅𝑏+, 𝐶𝑠+, 𝑁𝐻4+ tan

𝐿𝑖2𝐶𝑂3, 𝐿𝑖3𝑃𝑂4 ít tan

các muối cacbonat của KL hóa trị III như 𝐴𝑙2(𝐶𝑂3)3, 𝐹𝑒2(𝐶𝑂3)3, 𝐶𝑟2(𝐶𝑂3)3 không tồn tại trong

nước, Chúng bị thủy phân hoàn toàn trong nước tạo hidroxit kết tủa & CO2↑

Hầu hết các hidroxit dạng M(OH)n của KL không tan nhưng:

với KLK: MOH, 𝑩𝒂(𝑶𝑯)𝟐, 𝑵𝑯𝟒𝑶𝑯 tan

𝑪𝒂(𝑶𝑯)𝟐, 𝑺𝒓(𝑶𝑯)𝟐 ít tan

𝑨𝒈𝑶𝑯,𝑪𝒖𝑶𝑯,𝑯𝒈𝑶𝑯 bị phân tích trong nước tạo oxit KL & H2O

Part II: Hữu cơ

ở đây đề cập đến tính tan, nhẹ \ nặng hơn nước, tính tan trong dung môi HC & tính hòa tan của các

loại HCHC

1Sắp xếp theo loại:

Loại Tính tan, hòa tan trong nước & dung môi HC, nhẹ\nặng hơn nước

Không tan\ rất ít tan trong nước

HCB không tan hoặc rất ít tan /H2O, tan trong các dung môi hữu cơ như benzen, rượu, ete...

tất cả các akan đều không tan /H2O (chúng thể hiện tính kị nước), khi trộn với nước tách

lớp & nổi lên trên

Đặc biệt Benzen có thể hòa tan brom, iot, lưu huỳnh, cao su, chất béo,…

striren nhẹ hơn nước

Nâng cao:

Dx halogen

(Nâng cao)

cũng hầu như ko tan /H2O, tan good trong các dung mỗi ko phân cực (HCB, ete,…)

trích sgk: ở đk thường, các dx monohalogen có M nhỏ như 𝐶𝐻3𝐹, 𝐶𝐻3𝐶𝑙, 𝐶𝐻3𝐵𝑟 là những

chất khí. Các dx halogen có M lớn hơn thường ở thể lỏng & nặng hơn nước. Ví dụ:

𝐶𝐻3𝐼, 𝐶𝐻2𝐶𝑙2, 𝐶𝐻𝐶𝑙3. 𝐶𝐶𝑙4, 𝐶2𝐻4𝐶𝑙2, 𝐶6𝐻5𝐵𝑟,…

Este nhẹ hơn nước, rất ít tan trong nước



hòa tan được nhiều CHC khác nhau

Lipit nhẹ hơn nước, hoàn toàn ko tan /H2O, tan tốt trong dung môi HC

Polime Đa số ko tan trong nước cũng như các dung môi thông thường, một số tan trong dung mội

thích hợp tạo dung dịch nhớt (ví dụ cao su tan trong benzen, toluen,…)

Dễ tan trong nước

Ancol các ancol C1 C3 tan vô hạn trong nước

số C tăng độ tan giảm dần

Anđehit &

xeton

HCHO & CH3CHO tan rất tốt /H2O & trong các dung môi HC

Axeton (𝐶𝐻3 − 𝐶𝑂 − 𝐶𝐻3) tan vô hạn /H2O & hòa tan nhiều CHC khác

Axit

cacboxylic

dễ tan, quy luật có vẻ giống ancol:

Axit fomic, axit axetic, axit propionic (tức C1C3 no) tan vô hạn trong nước

số C tăng độ tan giảm dần

Amino axit dễ tan /H2O vì chúng tồn tại ở dạng lưỡng cực (muối nội phân tử)

Vừa dễ tan, vừa khó tan trong nước

Phenol tan ít trong nước lạnh nhưng tan vô hạn ở 660𝐶

dễ tan trong etanol, ete, axeton

Cacbohidrat Glucozo, frutozo , saccarozơ mantozơ dễ tan /H2O

Tinh bột ko tan trong nước nguội. Trong nước nóng 650 trở lên , tinh bột dd keo nhớt

“hồ tinh bột”

Xenlulozơ ko tan trong nước cả khi đun nóng, ko tan trong dung mỗi HC thông thường như

ete, benzen,…

Amin Metyl-. Đimetyl-, trimetyl amin là những chất khí dễ tan /H2O

các amin đồng đẳng cao hơn : M tăng chất lỏng\rắn độ tan /H2O giảm dần

anilin : chất lỏng, ít tan /H2O, tan trong ancol, benzen

Protein Protein hình sợi hoàn toàn ko tan /H2O

Proetein hình cầu tan /H2O tạo dd keo như abumin, hemoglobin (máu)

2 More

Tất cả các muối axetat(CH3COO-) tan.

Hầu hết các muối Oxalat (−𝑂𝑂𝐶 − 𝐶𝑂𝑂 − ℎ𝑎𝑦 𝐶2𝑂42−) không tan trừ muối với KLK, amoni

3. (đang bổ sung)



[bi kip chemistry]

[Quy luật phân tích, nhiệt phân]

nguồn tổng hợp & tham khảo: tài liệu của Ths Võ Hồng Thái

Part I: Vô cơ

Chú ý: Ở đây đề cập đến PƯ nhiệt phân và PƯ tự phân tích (không cần đk 𝒕𝟎 cao)

sự nhiệt phân các muối không xảy ra ngay trong dung dịch , nghĩa là khi đun nóng dung dịch thì cũng

không có sự nhiệt phân . PƯ chỉ xảy ra khi đã cô cạn dd mà vẫn tiếp tục đun nóng tiếp

Phần [1]: Pư nhiệt phân

1. Muối cacbonat trung hòa

Muối cacbonat trung hòa của KLK 𝑀2𝐶𝑂3 bền với nhiệt

Muối cacbonat trung hòa của KL khác bị nhiệt phân hủy:

𝑴𝒈𝑪𝑶𝟑𝒕𝟎

→ 𝑴𝒈𝑶 + 𝑪𝑶𝟐

…

2. Muối hidrocacbonat: bị nhiệt phân tạo muối trung hòa, phản ứng rất dễ xảy ra, ngay cả khi đun nóng

dung dịch.

Ví dụ: 2NaHCO3t0

→ Na2CO3 ++H2O + CO2

3. Muối nitrat:

Muối nitrat của các KL hoạt động mạnh (KL đứng trước Mg) bị nhiệt phân thành muối nitrit & oxi:

Ví dụ: 𝟐𝑲𝑵𝑶𝟑 𝒕𝟎

→ 𝟐𝑲𝑵𝑶𝟐 +𝑶𝟐

Muối nitrat của KL từ Mg Cu bị nhiệt phân thành oxit KL + 𝑁𝑂2 + 𝑂2:

Ví dụ: 𝟐𝑴𝒈(𝑵𝑶𝟑)𝟐 𝒕𝟎

→ 𝟐𝑴𝒈𝑶 + 𝟒𝑵𝑶𝟐 + 𝑶𝟐

Muối nitrat của Ag, Au, Hg,…(sau Cu) bị phân hủy thành KL + 𝑁𝑂2 + 𝑂2:

Ví dụ: 𝟐𝑨𝒈𝑵𝑶𝟑 𝒕𝟎

→ 𝟐𝑨𝒈 + 𝟐𝑵𝑶𝟐 + 𝑶𝟐

4. Các muối\hợp chất khác của nitơ:

𝐻𝑁𝑂3 𝑡0

→ 𝐻𝑁𝑂2 + 𝑂2

𝑁𝐻4𝐶𝑙(𝑟) 𝑡0

→𝑁𝐻3(𝑘) + 𝐻𝐶𝑙(𝑘)

𝑁𝐻4𝑁𝑂2𝑡0

→𝑁2 + 2𝐻2𝑂 (PƯ đ/c Nito trong phòng TN)

𝑁𝐻4𝑁𝑂32100

→ 𝑁2𝑂 + 2𝐻2𝑂



𝑁𝐻4𝑁𝑂33000

→ 𝑁2 +1

2𝑂2 + 2𝐻2𝑂

𝑁2𝑂 𝑡0𝑐𝑎𝑜(5000𝐶)→ 𝑁2 +

1

2𝑂2 + 2𝐻2𝑂

5 2𝐻3𝑃𝑂4200−2500𝐶→ 𝐻4𝑃2𝑂7 + 𝐻2𝑂

𝐻4𝑃2𝑂7400−5000𝐶→ 2𝐻𝑃𝑂3 + 𝐻2𝑂

6 Các muối chứa nhiều oxi trong phân tử

Cần chú ý là KClO3 nếu có xt là MnO2 thì sẽ nhiệt phân tạo ra KCl và O2, còn không thì sẽ pư theo cả 2

hướng là :

KClO3 → KCl +3

2O2

4KClO3 → KCl + 3KClO4

7 Amoni đicromat:

8 3𝐹𝑒2𝑂3𝑡0𝑐𝑎𝑜→ 2𝐹𝑒3𝑂4 +

1

2𝑂2

9 PƯ nhiệt phân hidroxit như 𝐹𝑒(𝑂𝐻)3, 𝐹𝑒(𝑂𝐻)2, 𝑀𝑔(𝑂𝐻)2, 𝐴𝑙(𝑂𝐻)3, …

Phần [2]: Pư tự phân tích

1.Các chất dễ phân tích tạo khí + H2O (không cần nhiệt độ cao):

𝐻2𝐶𝑂3, 𝐻2𝑆𝑂3, 𝑁𝐻4𝑂𝐻

các chất này chỉ tồn tại trong các dung dịch rất loãng. Không có ở dạng nguyên chất

2.Muối amoni cacbonat & amoni hidrocacnonat bị thủy phân chậm ngay ở nhiệt độ thường:

(𝑁𝐻4)2𝐶𝑂3 → 𝑁𝐻3 + 𝑁𝐻4𝐻𝐶𝑂3

𝑁𝐻4𝐻𝐶𝑂3 → 𝑁𝐻3 + 𝐶𝑂2 +𝐻2𝑂

⇒ (𝑵𝑯𝟒)𝟐𝑪𝑶𝟑 → 𝟐𝑵𝑯𝟑 + 𝑪𝑶𝟐 +𝑯𝟐𝑶

3.Các muối cacbonat của KL hóa trị III như 𝑨𝒍𝟐(𝑪𝑶𝟑)𝟑, 𝑭𝒆𝟐(𝑪𝑶𝟑)𝟑, 𝑪𝒓𝟐(𝑪𝑶𝟑)𝟑 không tồn tại trong nước,

Chúng bị thủy phân hoàn toàn trong nước tạo hidroxit kết tủa & CO2↑

4.muối sunfua của kim loại hóa trị III như 𝑨𝒍𝟐𝑺𝟑, 𝑭𝒆𝟐𝑺𝟑, 𝑪𝒓𝟐𝑺𝟑 không tồn tại trong nước. Trong nước chúng

bị thuy phân tạo hidroxit kết tủa & 𝐻2𝑆 ↑

5. 𝑨𝒈𝑶𝑯, 𝑪𝒖𝑶𝑯,𝑯𝒈𝑶𝑯 bị phân tích trong nước tạo oxit KL + H2O

6. 3HNO2 2NO + HNO3 + H2O



7. Bổ sung

AgX bị phân tích ngoài as (X: Cl, Br, I)

Vd: 𝐴𝑔𝐶𝑙𝑎𝑠→𝐴𝑔 +

1

2𝐶𝑙2

Part II: hữu cơ

…

[bi kip chemistry]

[Làm khô khí ẩm]

nguồn tổng hợp & tham khảo: tài liệu của tác giả TQS (không rõ tên chính xác)

[bảng tổng hợp ]

𝑵𝑶 𝑪𝑶 𝑵𝑯𝟑 𝑵𝟐 𝑪𝒙𝑯𝒚 𝑯𝟐 𝑶𝟐 𝑪𝑶𝟐 𝑺𝑶𝟐 𝑵𝑶𝟐 𝑯𝟐𝑺 𝑪𝒍𝟐

NaOH

H2SO4

CaO

CaCl2



[bi kip chemistry]

[Chất độc\nguy hiểm]

nguồn tổng hợp & tham khảo: SgK

ko chứa chương Hóa học & xh-kt-mt

chất được mình full màu hồng nhạt (vd: 𝑯𝟐𝑺𝑶𝟒, 𝑪𝑶𝟐, 𝑪𝟐𝑯𝟐, …) là những chất ko phải chất độc, chỉ

mang tính chất nguy hiểm, khi thí nghiệm\làm gì đó thì phải cẩn thận ^^

Part I: Vô cơ

Chất Tác hại

Nhóm Halogen

Khí Clo Phá hoại niêm mạc đường hô hấp cần phải cẩn thận khi tiếp xúc với clo

Muối florua Đều độc

𝑶𝑭𝟐 Khí ko màu, mùi đặc biệt, rất độc

Brom Rất độc, rơi vào da gây bỏng nặng

Nhóm Oxi

Ozon (𝑶𝟑) (KK chứa 1 lượng nhỏ ozon (< 10−6% về V) làm kk trong lành)

lượng ozon lớn hơn gây độc cho con người

Theo phần tư liệu SGK:

trên tầng đối lưu , tầng ozon là lá chắn bảo vệ cho sự sống trên bề mắt Trái Đất, cả

tia cực tím (UV)

trên mặt đất (ở tầng thấp) , 𝑂3 là chất ô nhiễm, cùng với oxit nitơ gây mù quang hóa

bao phỉ bầu trời thành phố trong những ngày hè ko gió. Mù quang hóa gây đau cơ

bắp, mũi, cuống họng nguồn gốc bệnh khí thở.

Giống 𝐶𝑂2, gây hiệu ứng nhà kính: [𝑂3] tăng 2 lần 𝑡0 mặt đất tăng 10𝐶

(Hợp chất CFC (cloflocacbon) như: 𝐶𝐶𝑙2𝐹2. 𝐶𝐶𝑙3𝐹,… tên chung: Freon, là chất sinh

hàn, dùng trong máy lạnh, máy điều hòa,… Nói chung gây phá hủy tầng ozon.)

𝑺𝑶𝟐 Độc: viêm nhiễm đường hô hấp (viêm phổi), mắt, da

Gây ngạt & mưa axit

𝑯𝟐𝑺𝑶𝟒 đặc Bỏng nặng hết sức thận trọng

𝑯𝟐𝑺 Độc

Nhóm Nitơ

Photpho P trắng rất độc, gây bỏng nặng

𝑵𝑶𝟐 Nặng hơn kk, màu nâu đỏ, độc



Nhóm Cacbon

CO Rất độc (đương nhiên ^^)

CO2 Ko độc (với nồng độ như trong kk trong lành) nhưng gây hiệu ứng nhà kính (dễ ^^)

(nồng độ cao thì đương nhiên là gây ô nhiễm và nguy hiểm :D)

Kim loại

…(đang cập nhật)…

Part I: Hữu cơ

Chất Tác hại

HCB

𝑪𝟐𝑯𝟐 Sử dụng phải cẩn trọng vì nồng độ trong kk ≥ 2,5% dễ gây cháy nổ

Benzen &

toluen

(Mùi thơm nhẹ) nhưng có hại cho sức khỏe độc

Dẫn xuất HCB, ancol,phenol

𝑪𝟔𝑯𝟔𝑪𝒍𝟔 Thuốc trừ sâu, tác hại lâu dài với môi trường độc, uống là toi^^

Đioxin Very độc : Ung thư, quái thai, dị tật,…

Metanol

(𝑪𝑯𝟑𝑶𝑯)

Rất độc. 1 lượng nhỏ mù lòa, lượng lớn hơn tử vong

Phenol Độc

gây bỏng

Axit cacboxylic, anđehit, xeton

Este, lipit

Cacbonhidrat

Amin, amionoaxit, protein

Axit glutamic Tham gia pư thải NH3 chất độc với hệ thần kinh

Bột ngọt (muối mononatri glutamat) tuy dùng làm gia vị nhưng làm tăng ion 𝑁𝑎+ trong cơ thể

làm hại các nơron thần kinh khuyến cáo ko nên lạm dụng



[bi kip chemistry]

[Màu sắc khó nhớ]

nguồn tổng hợp & tham khảo: SGK, hoahocngaynay.com

Part I: Vô cơ

I Màu sắc hợp chất\ion KL

Loại Chất rắn\ion KL\ ↓

Đơn chất Chất rắn Ion(dd) Kết tủa (cũng là chất rắn)

Kali Trắng bạc

KMnO4 tím

K2MnO4 lục thẫm

Natri Trắng bạc

NaCl khan : không màu, muối ăn thường có màu trắng do lẫn MgCl2, CaCl2

Canxi Xám bạc CaC2O4 ↓ trắng

CaCO3 ↓ trắng

CaSO3 ↓ trắng

Bari Trắng bạc

BaCrO4 ↓ vàng tươi

BaSO4 ↓ trắng

BaSO3 ↓ trắng

BaCO3 ↓ trắng

Ba3(PO4)2↓ trắng

Ba(HPO4)2 ↓ trắng

Mg Trắng bạc

Mg(OH)2 ↓ trắng

Nhôm Trắng bạc

AlCl3 khan màu trắng dd AlCl3 ko màu Al(OH)3 ↓ keo trắng

Kẽm Xám nhạt ánh lam

ZnCl2khan màu trắng

Zn3P2 nâu xám

dd ZnSO4 ko màu Zn(OH)2 ↓ trắng

Crom Trắng bạc

Cr2O3 lục

CrO3 đỏ thẫm

Phèn crom-kali (𝐾2𝑆𝑂4. 𝐶𝑟2(𝑆𝑂4)3. 24𝐻2𝑂) màu xanh tím

𝐶𝑟𝑂42− 𝑣à𝑛𝑔

𝐶𝑟2𝑂72− 𝑑𝑎 𝑐𝑎𝑚

CrCl2 lục sẫm

Cr(OH)2 ↓ vàng



Sắt Trắng xám

FeO, Fe3O4 đen

Fe2O3 đỏ

FeSO4. 7H2O xanh lục

dd Fe(SCN)3 đỏ máu

dd FeCl2 lục nhạt

dd FeCl3 vàng

FeS↓ đen

Fe(OH)2 ↓ trắng xanh

(hóa nâu ngoài kk)

Fe(OH)3 ↓ đỏ nâu

Đồng Đỏ CuO đen

Cu2O đỏ gạch

CuCl2 khan màu trắng

CuSO4 khan màu trắng

CuSO4.5H2O xanh

dd Cu(NO3)2 xanh

dd CuCl2 xanh

dd CuSO4 màu xanh lam Phức Cu2+luôn xanh lam

Cu(OH)2↓ xanh lam

CuS ↓ đen

Bạc Bạc

AgCl ↓ trắng

AgBr ↓ vàng nhạt AgI ↓ vàng đậm

Ag3PO4 ↓ vàng

Ag2CrO4 ↓ đỏ gạch

Ag2S ↓ đen

Vàng Vàng Hỗn hống (Hg-Au) trắng

Niken Trắng bạc

Phức [𝑁𝑖(𝑁𝐻3)6]2+

xanh lục

Ni+ lục nhạt

Ni(OH)2 ↓ xanh lục

NiS ↓ đen

Thiếc Trắng bạc

Chì Hơi xanh PbI2 vàng tươi (tan nhiều trong nước nóng)

Mangan MnO2 đen

MnCl2 khan đỏ nhạt

𝑑𝑑 𝑀𝑛𝑂4− tím hồng

Dd 𝑀𝑛𝐶𝑙2 xanh lục

MnS ↓ hồng nhạt

Cd CdS ↓ vàng

Co 𝐶𝑜2+ hồng

Hg HgS ↓ đỏ

HgI2 ↓ đỏ

tại sao mình lại tách chất rắn & kết tủa riêng? Vì ↓ thì là chất rắn nhưng chất rắn vẫn có thể tan trong

nước. Ví dụ CuCl2 khan & CuCl2 dung dịch,…

bảng này có thể còn thiếu\thừa(vì ko có trong sgk), nếu phát hiện sai sót thì các bạn tự sửa nha, có thể pm

cho mình thì càng tốt ^^

II Màu sắc ngọn lửa

Chất\Ion Thao tác\PƯ Màu ngọn lửa

Ni+ Đốt cháy trên ngọn lửa vô sắc Ngọn lửa màu đỏ thẫm Na+ Ngọn lửa màu vàng tươi K+ Ngọn lửa màu tím hồng Ca2+ Ngọn lửa màu đỏ da cam

Ba2+ Ngọn lửa màu lục (hơi vàng) CO cháy trong kk 2CO+O22CO2 Ngọn lửa màu lam nhạt

II Màu sắc ↓ sắp xếp theo anion phi kim:

Ion HC Màu 𝑆2− CuS ,FeS ,Fe2S3 ,Ag2S ,PbS ,HgS, CdS Đen

ZnS Trắng CdS Vàng

𝑆𝑂42− Hầu hết đều màu trắng (BaSO4, SrSO4, CaSO4, PbSO4,…)



III Màu sắc đơn chất\hợp chất toàn phi kim

Loại Đơn chất\hợp chất Màu 𝐶𝑙𝑜 Khí Cl2 Vàng lục

Nước Clo Vàng nhạt

Part II: Hữu cơ

(phần này ko cần thiết lắm vì cơ bản các chất này đều quen thuộc ^^)

Màu sắc

KẾT TỦA

↓ trắng

↓ trắng

↓ vàng

phenol ↓ keo trắng

R-C=C-Ag or Ag-C=C-Ag ↓ vàng

…

HCB

Tất cả các HCB đều ko màu



[bi kip chemistry]

[Nhận biết & phân biệt khó nhớ]

nguồn tổng hợp & tham khảo: SGK, “NHẬN BIẾT CÁC CHẤT HỮU CƠ” (giaoan.violet.vn)

Mục đích :

giúp tạo ấn tượng trí nhớ

các dạng bt như “Có thể phân biệt bằng thuốc thử nào sau đây:…”, “Nêu hiện tượng…”,… PƯ nhận biết\phân biệt chẳng qua chỉ là TCHH,TCVL của các chất\ion, nếu nắm rõ các TC đó như lòng bàn CHÂN thì khỏi cần đọc phần này nữa ^^ Vậy ở đây chỉ đề cập đến những nhận biết khó nhớ. 1 số pư quen thuốc ví dụ như nhận biết 𝑨𝒍𝟑+ bằng NaOH thì có thể sẽ ko đưa vào đây để đỡ rối ^^

Hiện tượng nhận biết: là những gì có thể thấy bằng giác quan như màu sắc dd, màu ↓ , màu khí , bọt

khí,…

Vì vậy những Pư mà có sp đặc trưng thì đều là Pư nhận biết

Part I: Phân biệt & nhận biết vô cơ

I. Nhận biết ion

Ion Thuốc thử Hiện tượng Pư ION KL Li+ Đốt cháy trên ngọn

lửa vô sắc Ngọn lửa màu đỏ thẫm

Na+ Ngọn lửa màu vàng tươi K+ Ngọn lửa màu tím hồng Ca2+ Ngọn lửa màu đỏ da cam Ba2+ Ngọn lửa màu lục (hơi

vàng)

CrO42−\Cr2O7

2− ↓ vàng tươi Ba2+ + CrO42− → BaCrO4 ↓

Ba2+ + Cr2O72− + H2O → BaCrO4 ↓

+2H+ Mg2+ Dd Na2HPO4 có NH3 ↓ tinh thể màu trắng Mg2+ + HPO4

− +NH3 → MgNH4PO4 Al3+ NH3 dư ↓ trắng nhưng ko tan

Zn2+ ↓ trắng tan

Cr3+ ↓ trắng ko tan

Fe3+ Ion thioxianat SCN− Phức đỏ máu Fe3+ + nSCN− → Fe(SCN)n3−n (n: 1 →

4) Cu2+ Ag+ HF

HCl HBr HI H2S H3PO4

AgF tan ko có PƯ AgCl ↓ trắng AgBr ↓ vàng nhạt AgI ↓ vàng đậm Ag2S ↓ đen Ag3PO4 ↓ vàng

Dd NH3 ↓ trắng tan trong NH3 dư AgOH + 2NH3 → [Ag(NH3)2]OH Pb2+ Dd KI PbI2↓vàng

Dd Na2S, H2S PbS ↓ đen

Dd kiềm ↓ trắng tan trong kiềm dư



Hg2+ Dd KI HgI2 ↓ đỏ

Dd Na2S, H2S HgS ↓ đỏ

Cd2+ ANION OH− NO3

− SO4

2− Cl− Br− I− S2−

PO43−

CO32−

SO32− Dd I2 Dd mất màu

SiO3− HCl, CO2 ↓ keo H2SiO3

CrO42 − H+ Dd từ màu vàng cam 2𝐶𝑟𝑂4

2− + 2𝐻+ ⇌ 𝐶𝑟2𝑂72− +𝐻2𝑂

Cr2O72− 𝑂𝐻− Dd từ màu cam vàng

II Phân biệt chất

Chất Thuốc thử HIện tượng PƯ Chất rắn BaSO4 Axit Ko tan

BaCO3,.. Khí

AgCl NH3 AgCl tan AgBr chỉ tan trong NH3 dư AgI ko tan cả trong NH3 đặc (chỉ tan trong KCN & Na2S2O3 vì tạo phức)

AgBr AgI

… Chất khí CO2 (ko màu, ko mùi)

Nước brom, KMnO4, cánh hoa hồng

Ko mất màu

SO2 (ko màu, mùi hắc,độc)

Mất \nhạt màu thuốc thử

Cl2 (vàng lục, hắc, độc)

KI & hồ tinh bột Làm xanh hồ tinh bột Cl2 + 2KI → 2KCl + I2

Tinh bột I2→ màu xanh

Nước brom Dd nhạt\mất màu 5Cl2 + Br2 + 6H2O → 10HCl + HBrO3

NO2 (nâu đỏ, độc)

Làm lạnh Khí màu nâu nhạt dần sang ko màu

2NO2(nâu) ⇌ N2O4 (ko màu)

H2S (mùi trứng thối)

SO2, H2SO4, ….(Chất OXH mạnh)

𝐶𝑢2+, …

NH3 (ko màu, khai)

NO (ko màu)

FeSO4 20% Phức đỏ thẫm FeSO4 + NO → Fe(NO)SO4

CO(ko màu)

Dd PdCl2 ↓ đỏ, sủi bọt khí ↑ CO + PdCl2 + H2O → Pd ↓ +2HCl +CO2 ↑

H2 O2 HCl



Part II: Phân biệt & nhận biết hữu cơ

Các chất thử thường được sử dụng là dd Br2, Br2 khan, Br2/CCl4, Cu(OH)2, Cu(OH)2 & NaOH (𝑡0), vôi sữa,

CuO, AgNO3/NH3, KMnO4, thuốc tử Lucas (ZnCl2/HCl), HNO2, dd iot, quì tím\phenolphtalein,

𝑚𝑢ố𝑖 𝐶𝑂32− 𝑡𝑎𝑛, CuCl trong NH3

Chú ý lk C=C ở đây là các chất như 𝐶𝐻2 = 𝐶𝐻2, 𝑠𝑡𝑖𝑟𝑒𝑛….(ko phải lk C=C trong benzen)

1.Sắp xếp theo thuốc thử

Bảng chi tiết

Thuốc thử Nhận biêt được

Hiện tượng PƯ

Br2 khan xt Fe

Bezen Bezen chỉ pư chậm với Br2 khan xt Fe

Toluen pư nhanh hơn tạo 2 đf o,p

Nước Br2

Phenol, anilin

↓ trắng

OH

2+ 3Br

OHBr Br

Br

+ 3HBr

(keát tuûa traéng)



−𝐶 = 𝐶 − −𝐶 ≡ 𝐶 − −𝐶𝐻𝑂

Dd phai\mất màu

RCHO + Br2 + H2O RCOOH + 2HBr

Br2//CCl4 −𝐶 = 𝐶 − −𝐶 ≡ 𝐶 −

Dd phai màu

-CHO Ko pư Vì ko có H2O HNO3 đặc Protein (vd:

abumin,..) ↓ vàng Nhóm −C6H4 − OH của 1 số gốc amino axit trong pr đã

pư với HNO3 :

(↓ vàng)

Cu(OH)2 (có thể có thêm NaOH)

Tripeptit trở lên

Phức chất màu tím đặc trưng (pư màu biure)

Cu(OH)2 ở đây được đc từ pư CuSO4+NaOH

Ancol ít nhất 2 (-OH) kề nhau (glixerol, etilenglicol, glucozo,…)

Dd xanh lơ trong suốt

C12H22O11 + Cu(OH)2 (C12H22O11)2Cu + 2H2O glucozo, frutozo, mantozo pư tương tự

Tinh bột & saccarozo

Ko pư Vì ko tan trong nước

Cu(OH)2, 𝒕𝟎 (có thể có thêm NaOH)

-CHO ↓ Cu2O đỏ gạch R − CHO + 2Cu(OH)2

t0

→ RCOOH+ Cu2O ↓ +2H2O

R − CHO + 2Cu(OH)2 +NaOHt0

→RCOONa + Cu2O ↓+3H2O

CuO Ancol bậc I Tạo Cu đỏ, sp cho

pư tráng gương R CH2 OH + CuO

0t

R CH = O + Cu + H2O

Ancol bậc II Tạo Cu đỏ, sp ko tráng gương

R CH2OH R + CuO 0t

R CO R + Cu + H2O

Ancol bậc III Ko pư Thuốc thử Lucas (ZnCl2/HCl)

Ancol bậc I Ko hiện tượng Ancol bậc II Tạo ↓ sau 5’ R − CH2(OH) − R

′ + HClZnCl→ R − CHCl − R′ ↓ +H2O

Ancol bậc III Tạo ↓ ngay R3C − OH + HClZnCl2→ R3C − Cl ↓ +H2O

Axit nitro HNO2 (=NaNO2+HCl)

Amin bậc I, 𝑡0𝑡ℎườ𝑛𝑔

Thoát khí N2 C2H5NH2 + HONO → C2H5OH+ N2 ↑ +H2O

Amin thơm bậc I, 𝑡0 𝑡ℎấ𝑝 (0 −50𝐶)

Tạo muối điazoni C6H5NH2 + HONO + HCl

0−50C→ C6H5N2

+Cl− + 2H2O

AgNO3/NH3 R-C≡H ↓ vàng HC CH + 2[Ag(NH3)2]OH Ag C C Ag + 2H2O + 4NH3

RC CH + [Ag(NH3)2]OH RC CAg + H2O + 2NH3

2 2

2 2

O

2

CH OH HO CH

CH H + Cu(OH) + HO CH

CH OH HO CH

2 2

2

2 2

O

CH OH HO CH

CH O CH + 2H O

CH OH HO CH

Cu

2NH

2+ 3Br

Br Br

Br

+ 3HBr

(keát tuûa traéng)

2NH



-CHO ↓ trắng

Dd KMnO4, mt trung tính

−𝐶 = 𝐶 − −𝐶 ≡ 𝐶 −

Pư ko cần 𝑡0𝑐𝑎𝑜, dd phai màu tím, ↓ đen

3CH2 = CH2 + 2KMnO4 + 4H2O 3HOCH2CH2OH + 2MnO2 + 2KOH 3CHCH+8KMnO4 3HOOCCOOH + MnO4+8KOH

Toluen Pư cần 𝑡0𝑐𝑎𝑜(80 −1000𝐶), dd phai màu tím, ↓ đen

Dd KMnO4, mt 𝐇+(thường là H2SO4)

(COOH)2, (COOK)2, stiren,…

↓ đen, có CO2↑

Dd NaHSO3 -CHO Có ↓ kết tinh R CHO + NaHSO3 R CHOH NaSO3 Dd iot Tinh bột Tạo dd xanh tím,

khi đun nóng, màu xanh tím biến mất, để nguội,màu lại xuất hiện

Tinh bột có khả năng hấp phụ iot Khi đun nóng, iot bị giả phóng ra khỏ phân tử tinh bột là mất màu tím đó Để nguội, iot bị hấp phụ trở lại làm dd có màu xanh tím

Chú ý: Muối iot ko làm đổi màu tinh bột

CuCl trong NH3

R-C≡C-H ↓ đỏ CH CH + 2CuCl + 2NH3 Cu C C Cu + 2NH4Cl

R C C H + CuCl + NH3 R C C Cu + NH4Cl Quì (cái này

dễ rùi^^) (NH2)xR(COOH)y x>y đỏ x<y xanh x=y tím -COOH đỏ amin xanh RNH3Cl đỏ Phenol & anilin

Ko đổi màu quì

… (còn nhiều )

Vôi sữa sacarozo DD trong suốt, khi thổi CO2 vào thì vẩn đục

C12H22O11 + Ca(OH)2 C12H22O11.CaO.2H2O C12H22O11.CaO.2H2O +CO2 C12H22O11+CaCO3↓+2H2O

…

Bổ sung:

Phân biệt các loại dẫn xuất Halogen (thuộc chương trình NC):

Ankyl halogenua ko pư H2O (cả 𝑡0𝑡ℎườ𝑛𝑔 𝑙ẫ𝑛 𝑠ô𝑖) , bị thủy phân khi đun nóng với dd kiềm:

𝐶𝐻3𝐶𝐻2𝐶𝐻2𝑂𝐻 + 𝑁𝑎𝑂𝐻𝑡0

→𝐶𝐻3𝐶𝐻2𝐶𝐻2𝑂𝐻 + 𝑁𝑎𝐶𝑙

Dx loại anlyl halogenua bị thủy phân ngay khi đun sôi với nước:

𝑅𝐶𝐻 = 𝐶𝐻𝐶𝐻2 − 𝑋 + 𝐻2𝑂𝑠ô𝑖→ 𝑅𝐶𝐻 = 𝐶𝐻𝐶𝐻2 − 𝑂𝐻 + 𝐻𝑋

| 𝐏𝐡𝐞𝐧𝐲𝐥 𝐡𝐚𝐥𝐨𝐠𝐞𝐧𝐮𝐚 (halogen đính trực tiếp vòng benzen)

𝐑 − 𝐂𝐇 = 𝐂 − 𝐗 𝐑 − 𝐂 ≡ 𝐂 − 𝐗

ko pư dd kiềm ở 𝑡0thường cũng như khi đun sôi. Chúng chỉ PƯ dd kiềm ở 𝒕𝟎 thấp & p cao:

𝐶6𝐻5𝐶𝑙 + 2𝑁𝑎𝑂𝐻3000𝐶,200𝑎𝑡𝑚→ 𝐶6𝐻5𝑂𝑁𝑎 + 𝑁𝑎𝐶𝑙 + 𝐻2𝑂

Phân biệt Aren với anken & xicloankan : có thể dùng 𝐇𝟐𝐒𝐎𝟒 đặ𝐜: aren tan được

3CH

2

0

H O

4 80-100 C+ 2KMnO

COOK

2 2+ 2MnO +KOH+H O

2 2+ 2MnO +2H O

2CH= CH

4 2

+ 2KMnO 4H O

2CHOH= CH OH



Ngoài cách dùng thuốc thử có thể dùng tính chất vật lí: ví dụ: benzen tạo phân lớp với nước,…

2.Sắp xếp theo chất nhận biết

…(đang cập nhật)



Kết

Kaitorkid ,cựu thành viên của lớp 12A1 THPT Lương Lài 1- Bắc Ninh,

Xin chân thành cảm ơn các thầy cô và các bạn đã đọc cuốn bí kíp này.

Xin gửi lời cảm ơn tới ba mẹ, gia đình đã sinh ra tôi và nuôi nấng tôi nên người!

Xin cảm ơn tất cả những người cha mẹ thứ hai - các thầy cô giáo đã cho tôi kiến thức

và còn nhiều hơn thế!

Xin cảm ơn các bạn bè của tôi đã khích lệ, động viên tôi hoàn thành cuốn bí kíp này.

Chúc tất cả các bạn, và cả tôi nữa, sẽ vượt qua cánh cửa sắp tới^^. Goodluck!

Bắc Ninh, 18:43 5/6/2013

Ks2N

Education

Bi kip hoa hoc kien thuc bi lang quen by kaitorkid