Kompetenca:Te shkruajme

Tema:Mrekullite e natyres shqiptare

Thethi

• Thethi është një fshat në komunën Shalë në rrethin e Shkodrës të Shqipërisë.

• Fshati ndodhet më në veri të luginës së Shalës, në mes të Alpeve me një bukuri tëradhë, në Veri të Shqipërisë. Shtatëdhjetë kilometra nga qyteti i Shkodrës, i mbrojtur nga tre malet Radohima, Sheniku, Papluku, me lartësi mbi 2500m mbinivelin e detit, shtrihet lugina e lartë e Thethit, një nga zonat më të veçanta tëkëtyre Alpeve, 750 deri 950 m mbi nivelin e detit, me një sipërfaqe prej 2630 hektarësh.

Valbona (lumë)

• Lumi Valbona (dhe: Lumi i Valbonës) është për një gjatësi rreth 50 km. njënga lumenjtë më të rrëmbyeshëm në Alpet e Shqipërisë veriore. Lumi buronnga malet e rrethit të Malësisë së Madhe afër fshatit Rragam dhe kalon pasrreth dy kilometrash kufirin ndarës me rrethin e Tropojës. Pas disakilometrash diku para qytetit Bajram Curri, ai kthen për nga fshati i Gashitdhe pas Bajram Currit vërshon djathtas drejt fshatit Llukaj, për tu derdhurmë në fund në Liqenin e Komanit.

Origjinën e fjalës Mat (Matja, Emathia) e kanë studiuar shumë studiues e shkencëtarë, por ende mbetet e papërcaktuar qartë prejardhja e saj. Disa besojnë se ky emër ka prejardhje

biblike, kurse albanologu i njohur N. Jokli shpjegon se emri i krahinës vjen nga gjuha shqipe e ka lidhje me fjalën mat`anë (mat`anë lumit, mat`anë bregut). Në një dokument të vitit 1304, në një listë anzhuine me emrat e 13 fiseve, përmendet edhe ai i Matit në formën e Matesos.

Mat

Saranda

• Nën juridiksionin e bashkisë janë pesë lagje dhe tri fshatra: Gjashta, Metoqidhe Shelegari. Në janar të vitit 2007, qyteti numëronte mbi 35.000 banorëdhe njihet si një zonë me emigracion të madh. Jeta mesatare i kalon të 72 vjetët. Qyteti bregdetar ka një përbërje të larmishme etnike dhe krahinore. Pas Luftës së Dytë Botërore, popullsia e qytetit të Sarandës u rrit në mënyrëtë qëndrueshme deri në rënien e komunizmit në vitin 1992. Pas kësaj date, qyteti i Sarandës kishte rritje të shpejtë së popullsisë kur shumë shqiptarënga rajone të tjera u vendosën atje. Emrat e mëposhtme janë të njerëzvedhe familjeve që u vendosën në Sarandë deri 1945.

Syri i kalter

• Syri i Kaltër është një vënd turistik shumë i bukur që ndodhet në fshatin Muzinë të Rrethit e Delvinës, pranë rrugës nacionale Delvinë - Gjirokastër. Është një pikë shumë piktoreske ku nga një burim i kaltër me origjinë karstike nga Mali i Gjerë del një ujë i kristaltë. Nga thellesia e burimit uji merr ngjyrën e kaltër nën rrezet e djellit. Eshtė burimi mė i madh dhe mė interesant ndėr 18 burimet qė shpėrthejnė rrėzė malit tė gjerė. Eshtė shpallur monument natyre. Forma e tij ėshtė ovale e ngjashme me formėn e njė syri, shpėrthen nga toka i errėt nė mes dhe i kaltėr anash. Thellėsia e tij ėshtė tepėr e madhe arrin drei nė 45 m thellėsi. Ndodhet pėrballė fshatit Krongj, 45 m nėn nivelin e luginės sė Drinos dhe ėshtė shkarkim kryesor i malit tė gjerė. Eshtė burim me ujėra tė freskėta dhe tė ėmbla i rrethuar me bimėsi tė dendur dhe me gjelbėrim tė pėrhershėm.

Butrinti

• Objektet më të herëshme janë një çekan guri dhe një bosht i përkasin gjysmës së dytëtë mijëvjëcarit të dytë para Krishtit. Eshtë përmendur për herë të parë nga HEKATEU: fundi i shek VI p.Kr. Në fillimet e tij futej në bashkësinë e Kaonëve më vonë në shtetin e Epirit. Në vitet 1926-1936 italiani Luigi Ugolini kryesoi misionin e gërmimeve në jug tëshqipërisë, Ugolini u përqëndrua në Finiq dhe në Butrint ku u zbulua: Baptisieri, Teatri, Bazilika, Statuja dhe objekte të ndryshme me vlerë, banjo publike dhe një numër i madhbanesash. Ugolini la një informacion të zgjeruar për vendbanimet në jug të vendit, botoidisa vëllime dy prej këtyre botimeve ju kushtuan Finiqit dhe Butrintit të titulluara(Shqipëria Antike).

Faleminderit per vemendjen!

•Punoi:Jorgita Rrapaj